Het verschil tussen depressie en burn-out is op het eerste zicht niet zo duidelijk. Veel klachten vind je immers in beide situaties terug. Toch zijn er duidelijke verschillen en is het mogelijk om een correcte diagnose te stellen aan de hand van enkele belangrijke criteria.

Laten we eerst het fenomeen depressie en burn-out afzonderlijk onder de loep nemen, om nadien te focussen op het onderscheid.

1. Depressie.

Maar liefst 20 procent van de vrouwen en 10 procent van de mannen krijgen ooit in hun leven met een vorm van depressie te maken.

Bij het ontstaan van een depressie zijn vooral de neurotransmitters serotonine, noradrenaline en dopamine van belang. Neurotransmitters zijn stoffen die zorgen voor de communicatie tussen zenuwcellen.

In bepaalde delen van de hersenen zou er bij depressie een tekort optreden aan deze neurotransmitters. Deze verstoringen in het chemische evenwicht geeft aanleiding tot angstklachten, overmatig piekeren, verminderde plezierbeleving, passiviteit en een sombere stemming.

Een angststoornis en depressie gaan vaak samen, ze zijn beide een uiting van verhoogde kwetsbaarheid. Bij angst spelen de neurotransmitters GABA en serotonine een belangrijke rol.

De diagnose van depressie stellen we via de criteria van DSM 5 (handboek classificatie psychisch aandoeningen):

A. Vijf (of meer) van de volgende symptomen zijn binnen dezelfde periode van twee weken aanwezig geweest en wijken af het eerdere functioneren; minstens één van de hoofdsymptomen is ofwel (1) een sombere stemming, ofwel (2) verlies van interesse of plezier.

1. Sombere stemming, gedurende het grootste deel van de dag en bijna elke dag, bijvoorbeeld zich verdrietig, leeg of hopeloos voelen of tranen in de ogen hebben.
2. Duidelijk verminderd(e) interesse of plezier in alle of bijna alle activiteiten, gedurende het grootste deel van de dag, bijna elke dag.
3. Significant gewichtsverlies zonder dat dieet wordt gehouden, of gewichtstoename (bijvoorbeeld meer dan 5% van het lichaamsgewicht binnen één maand), of bijna elke dag een afgenomen of toegenomen eetlust.
4. Slaapproblemen of overdag teveel slapen bijna elke dag.
5. Niet rustig kunnen zitten, steeds in beweging moeten zijn of net heel veel op bed of in de zetel blijven liggen, bijna elke dag.
6. Vermoeidheid of verlies van energie, bijna elke dag.
7. Gevoelens van waardeloosheid of buitensporige of onterechte schuldgevoelens (die het karakter van een waan kunnen hebben) bijna elke dag (niet alleen zelfverwijt of schuldgevoel over het ziek zijn).
8. Verminderd vermogen tot nadenken of concentreren, of besluiteloosheid, bijna elke dag.
9. Recidiverende gedachten aan de dood (niet alleen de vrees om dood te gaan), recidiverende suïcidegedachten zonder een specifiek of een suïcidepoging, of een specifiek plan om suïcide te plegen

B.  De symptomen veroorzaken klinisch significante lijdensdruk of beperkingen in het sociale of beroepsmatige functioneren of in het functioneren op andere belangrijke terreinen.

C. De episode  kan niet worden toegeschreven aan de fysiologische effecten van een middel of een lichamelijke of andere psychische aandoening.

De ernst van de depressie is afhankelijk van lijdensdruk en de invloed van de depressie op het dagelijks functioneren.

Lichte depressie:

• 2-4 symptomen.
• Pt blijft nog goed functioneren
• Geen medicatie, watchfull waiting

Matige depressie:

• 5-7 symptomen
• Geen verlies van vitale tekens (sterk verminderde levenslust, gewichtsverlies, schuldgevoel, suïcideneiging) maar verlaagde weerbaarheid.
• Psychotherapie
• antidepressiva als weigering niet-medicamenteuze aanpak of als geen succes van psychotherapie of bij voorgeschiedenis van ernstige depressie.

Ernstige depressie:

• 8-9 symptomen
• Uitgesproken vitale tekens, suïciderisico, grote kwetsbaarheid
• Psychotherapie en antidepressiva.

2. Burn-out 

Burn-out is in essentie een uitputting van het lichaam als gevolg van een langdurige stressreactie.

Bij stress ontstaat in je lichaam een natuurlijke reactie die je in staat stelt om snel en alert te reageren op gevaar: je polsslag en ademhaling versnellen, de spieren spannen zich, er komt adrenaline vrij in je bloed. Je bent extra alert en je lichaam is paraat om te vechten of te vluchten. Deze reactie is een belangrijk overlevingsmechanisme wanneer je oog in oog staat met een dreigend gevaar. Adrenaline en cortisolafgifte in het bloed mobiliseren instant veel energie om te vechten of te vluchten. Ook het niveau van ontsteking verhoogt zodat je beter beschermd bent tegen eventuele verwondingen en infecties door microben.

In onze maatschappij worden we echter zelden met werkelijk gevaar geconfronteerd. Wel met een aantal stresserende situaties waarbij deze automatische reactie van het lichaam niet zoveel uithaalt. Geraak je geënerveerd omdat je met de wagen in de file staat, dan heb je er niets aan dat je lichaam paraat is om hard te beginnen lopen. 

Er is niets mis met stress in ons leven. De meeste mensen hebben een beetje gezonde stress nodig om voldoende uitdaging te hebben en zich goed te voelen. Denk maar aan een boog: om een pijl ver te kunnen schieten moet er een zekere spanning op de pees staan.

Stress wordt echter een probleem als de draaglast (de hoeveelheid stress) groter is dan je draagkracht (de middelen die je hebt om met de situatie om te kunnen gaan). Chronische stress leidt uiteindelijk tot uitputting.

Gebeurt er dan iets ingrijpends, zoals je baan verliezen of een relatiebreuk, of sta je gedurende langere tijd onder druk, bijvoorbeeld door te veel werk, spanningen of geldgebrek, dan kan de extra stress leiden tot overbelasting en uitputting. In het ergste geval mondt dat uit in overspannenheid of burn-out. 

Er is sprake van overspannenheid als voldaan is aan alle vier onderstaande criteria:

A. Ten minste drie van de volgende klachten zijn aanwezig:

• moeheid
• gestoorde of onrustige slaap
• prikkelbaarheid, cynisch worden
• niet tegen drukte/herrie kunnen
• emotionele labiliteit
• piekeren
• zich gejaagd voelen
• concentratieproblemen en/of vergeetachtigheid

B. Gevoelens van controleverlies en/of machteloosheid treden op als reactie op het niet meer kunnen hanteren van stressoren in het dagelijks functioneren. De stresshantering schiet tekort; de persoon kan het niet meer aan en heeft het gevoel de grip te verliezen.

C. Er bestaan significante beperkingen in het beroepsmatig en/of sociaal functioneren.

D. De distress, controleverlies en disfunctioneren zijn niet uitsluitend het directe gevolg van een psychiatrische stoornis.

Er is sprake van burn-out als voldaan is aan alle drie onderstaande criteria:

a. Er is sprake van overspannenheid.

b. De klachten zijn meer dan 6 maanden geleden begonnen.

c. Gevoelens van moeheid en uitputting staan sterk op de voorgrond.

3. Het verschil tussen burn-out en depressie.

Depressie en burn-out lijken sterk op elkaar. Verschillende klachten komen bij beide voor. Denk hier aan volgende voorbeelden:

• Concentratieproblemen
• Geheugenproblemen
• Slaapproblemen
• Uitgeblust gevoel

Bovenstaande symptomen komen dus zowel voor bij depressie als bij burn-out. Als psychiaters vervolgens een diagnose willen stellen, zullen ze vaak ook merken dat dezelfde testen voor beide diagnoses gebruikt kunnen worden. De resultaten, die dan uit deze testen voortkomen, kunnen bijgevolg ook op zowel depressie als burn-out wijzen.

Het duidelijke verschil tussen depressie en burn-out:

Het verschil tussen depressie en burn-out is dat depressie algemener is. Depressie zal namelijk verschillende levensgebieden beïnvloeden en kan ook ontstaan vanuit verschillende levensgebieden, zoals bijvoorbeeld:

• Je familie
• Je vrienden
• Je hobby’s

Burn-out is meestal werk gerelateerd. Natuurlijk kan de stress die je ervaart op het werk ook een invloed hebben op je relatie, maar bij depressie is dit vaak meer uitgesproken. Tevens ontstaat een burn-out meestal vanuit een werksituatie, terwijl depressie algemener kan ontstaan.  Depressie kan dus snel een grote invloed hebben op verschillende levensgebieden, terwijl burn-out zich lange tijd alleen zal beperken tot het werk.

De hoofdklachten bij depressie zijn het gevoel van somberheid of zich verdrietig voelen en vervolgens het verlies aan interesse of plezier in bijna alle activiteiten.

De hoofdklacht bij burn-out is het gevoel van moeheid en uitputting.

Tip: Je kunt een gratis test doen op ‘mijnkwartier.be’ om voor jezelf het onderscheid te maken.