Aanpassingen van roofvogels.

Het is een natuurwet dat de anatomie aangepast wordt aan de leefwijze van de soort. Roofvogels lijken in principe op andere vogels, maar een leven gebaseerd op een voortdurende jacht op prooidieren vereis natuurlijk een aangepaste anatomie. Deze is van familie tot familie verschillend, want er zijn natuurlijk andere eigenschappen nodig voor de jacht op snelle zware eigenschappen nodig voor de jacht op snelle zwaluwen dan voor het vinden kadavers.

De verschillen die vergeleken met andere vogels onmiddellijk in het oog springen zijn de vorm van de snavel, de naakte huidpartijen, de ogen, de vleugels en de staart

Snavel

Alle roofvogels hebben een kromme en puntige snavel waarbij de bovensnavel langer is dan de ondersnavel. De precieze vorm van de snavel is afhankelijk van de prooi die gevangen wordt. Een soort als de buizerd heeft niet bijzonder zich gespecialiseerd wat betreft zijn voedsel. De snavel dient dan ook van het type ‘algemeen roofvogelgereedschap’ te zijn. Anders is het met de soorten die leven van grote prooidieren. Gieren, die de kadavers van de grote zoogdieren eten, en soorten als steenarend en zeearend, die ook aas eten. Er zijn behoorlijke krachten nodig om gaten in een dood schaap of rendier te scheuren. De Engelse ornitholoog Lesley Brown heeft in detail de zes soorten gieren van het Serengeti National Park in Tanzania bestudeerd en een exacte correlatie gedongen tussen de vorm van de snavel en het voedsel.

Wanneer men kijkt naar vogelvangende soorten als valken en sperwers kan men afleiden dat het een voordeel moet zijn om voor dat soort prooien over relatief korte snavel te beschikken. Valken hebben daarnaast echter een finesse ontwikkeld, een uitstulping in de bovensnavel, de valkentand genoemd. Die is zeer geschikt om een prooi mee te doden.

Vanuit deze algemene resultaten heeft men bij een aantal sperwersoorten getracht op basis van de snavelvorm vast te stellen welke prooi ze nemen, waarbij men ook rekening hield met de vorm van de voeten. Ook al is deze methode grof en kan deze tot fouten leiden, is het een interessante biologische gedachtegang die ongetwijfeld verder ontwikkeld zal kunnen worden.

Naakte huidpartijen.

De gieren tonen met hun naakte kop en hals een hoge mate van specialisatie. Enkele van de grotere soorten steken kop en hals diep in de kadavers waarvan ze leven. Een bekleding met veren zou doordrenkt raken met bloed, maagsap e.d. De vogels hebben zich zo ontwikkeld dat de betroffen delen naakt zijn of bekleed met korte, stijve borstels.

Op deze manier kunnen we bij de afzonderlijk soorten voorspellen in welke mate ze zich in het aas ‘wentelen’. De aasgier heeft bijvoorbeeld alleen rond zijn kop en naakte partij, terwijl de vale gier een met een dons beklede kop en hals heeft. Andere, niet Europese, soorten hebben een vrijwel naakte kop en hals, zodat ze zonder hygiënische problemen diep in de buikholte van zoogdieren kunnen rond woelen.

Nieuw onderzoek heeft aangetoond dat de naakte partijen een belangrijke rol spelen bij de regulering van de lichaamstemperatuur. Bij warm weer fungeren ze als koelelementen, terwijl de vogels bij koud weer genoodzaakt zijn de kop tussen de veren te steken om niet te veel warmte te verliezen.

Gezichtsvermogen

Vogels hebben in het algemeen een uitstekend gezichtsvermogen. Maar voor roofvogels is het van vitaal belang dat ze op dit gebied uitblinken. De prooi moet liefst op grote afstanden of onder moeilijke omstandigheden ontdekt kunnen worden en waarschijnlijk is bij enkele roofvogelsoorten het maximum bereikt van wat er optisch mogelijk is. Het aantal lichtgevoelige cellen is bij de buizerd circa achtmaal groter per vierkante mm dan hij de mens en dat duidt op een overeenkomstig beter gezichtsvermogen. Gieren kunnen vanaf een hoogte van enkele kilometers zelfs klein aas ontdekken en de slechtvalk begint zijn jacht op vogels die wij slechts met een verrekijker kunnen ontdekken.

De ogen van roofvogels zijn zo geplaatst dat ze een binoculair zich naar voren hebben in een hoek van 35-50 graden. Monoculair dekt ieder oog een hoek van circa 150graden. Over blijft een gebied van circa 20 graden recht achteruit waar de vogel niet kunnen zien zonder hun kop te bewegen. Het oog heeft als bijzonder twee gebieden op het netvlies waar het beeld gevormd wordt –één dat hoofdzakelijk gebruikt wordt als de vogels binoculair zien en één voor monoculair zicht. Het oog is verhoudingsgewijs groot en wordt gedeeltelijk beschermd door het ooglid en bij een aantal soorten door de iets verhangende wenkbrauw

Reuk

Bij roofvogels zijn de neusgaten in de vaak gele washuid (waarvan de functie overigens niet duidelijk is) in de basis van de bovensnavel geplaatst. Het reukvermogen heeft men tot nu toe bij de vogels in het algemeen en dus ook bij de roofvogels als weinig ontwikkeld beschouwd. Maar nieuwe onderzoeken hebben aangetoond dat de reuk een belangrijk grotere rol kan spelen dan men tot nu toe dacht. Dat is onder meer geconstateerd bij de gieren van de Nieuwe Wereld, die via hun reuk aas kunnen vinden.