KUNST EN LETTEREN PIET VAN WIJNGAARDT.

Kunsthandel Sala, alhier.

v. Wijngaardt is een vruchtbaar schilder. In Utrecht is thans een groote tentoonstelling van zijn werk; tegelijk kon de heer Sala een belangrijke v. Wijngaardt-expositie houden.

Belangrijk, maar niet volledig. Men mist b.v. de figuurstukken die misschien de beste uiting zijn van v. Wijngaardt's lateren tijd. Men ziet hier landschap, doch vooral stilleven. Mijn bedenkingen tegen dit werk blijven dezelfde. Het is dikwijls op effect berekend. Het wil meer zijn, dan 't werkelijk is. De allure is grooter dan de inhoud.

Van Wijngaardt zoekt den grooten vorm en de massale kleurwerking. Deze vorm blijft dikwijls te leeg, de kleur te uiterlijk. Al deze donkerten vormen nog geen tragische sfeer. Er wordt dikwijls met te zwaar geschut gewerkt zonder veel uitwerking. Een groot schilder doet 't omgekeerde; hij is spaarzaam en sober in zijn middelen, rijk in zijn uitwerking; hij geeft met weinig veel. Dit zijn mijn bedenkingen.

Overigen valt dikwijls te waardeeren. Er is hier een groot stilleven met een zwarte pot en de horizontale lijnen van schilderdoeken op den achtergrond; het is een moderne Suze Robertson. Het is een modern impressionisme. Ik erken de grootheid van compositie in vele werken, maar met monumentaliteit heeft deze uiterlijke grootheid niets gemeen.

Van Wijngaardt is een colorist. Hij is het best waar hij zich zeer intoomt. Zijn kleur zelf wint dan aan fijnheid. Hij kan zeer suggestief zijn in zijn bloemen, wanneer zijn vorm gespannen blijft. Een talent, een echt schilder: maar meer concentratie zou dit talent wezenlijker maken.

Just Havelaar.

het Vaderland  07-11-1924 

KUNST EN LETTEREN EXPOSITIE LIZZY ANSINGH.

Kunsthandel Sala.

Het is een gehavende expositie, welke we hier te zien krijgen, want de collectie was eerst bij Frans Buffa en Zonen in Amsterdam tentoongesteld en daar is toen veel verkocht en mee naar huis genomen.

Toch biedt 't restant meer dan genoeg om te bewonderen. Want er valt veel te bewonderen in dit werk; maar een kleine oriëntatie diene toch vooraf te gaan. Lissy Ansingh schildert sedert geruimen tijd poppen. En thans (d.i. op deze expositie) is haar werk in een tweede stadium gekomen.

Vroeger schilderde zij poppen als een stilleven; zooals een ander appels schildert. Zij groepeerde haar poppen geestig, bezat er een goede collectie van; maar al haar figuranten had men - nu hier, dan daar - wel eens in een vitrine zien staan en (zooals het natuurlijk met stillevens gaat) zij bekommerde er zich absoluut niet om, of de poppengroep uit deelen bestond van zéér verschillend formaat en materiaal. Zij schilderde eenvoudig met een diepe aandacht voor kleur en licht, stemming en toon, nadat zij de sujetten had opgesteld. Echt atelierwerk.

Nog is het atelierwerk en nog toonen de nieuwe schilderijen in hun werkelijk prachtig coloriet de tonen, die in haar werkplaats heerschten; maar het zijn geen stillevens meer. En het zijn óók geen samengezochte poppen meer, die elkeen wel eens ergens geëtaleerd zag; het zijn wezens uit een wonderlijke marionettenwereld - half pop, half mensch - merkwaardige karikaturen, die wel een héél mooie eigen makelij gekregen hebben.

En zij uiten twee hoofdzaken: Lizzy Ansingh's sterk gevoel voor humor en haar 19e eeuwsch sentiment. Dit laatste is iets eigenaardigs; ik geloof, dat het een traditie is, een bijna kinderlijk geloof in voorgangsters als Thérèse Schwartze, Suze Robertsen, e.a., die zij niet navolgt, maar toch eenigszins tot voorbeeld stelt. Lizzy Ansingh was het, die in de Haagsche Dameskroniek indertijd een serie jeugdherinneringen schreef, welke volkomen 19^e euwsch waren.

En nu kunnen vele harer schilderijen deze fijne verhaaltjes illustreeren. Men vindt weer de lachwekkende pruderie terug, het malle uit-den-band springen, de opgeprikte deftigheid; allerlei waarom men voor een dertig jaar graag lachte en fijntjes spotte.

En haar poppen, die een béétje mensch zijn en erg graag heelemaal mensch zouden wïllen zijn, als de schilderes het hun toestond, maar die 't niet halen kunnen en niettemin méér dan pop geworden zijn, voeren hier allerlei situaties op, die de vorige generatie zoo bij uitstek grappig vond: De donderende en bliksemende oud-Indischgast, het kind, dat zich kort haar geknipt heeft (al Is dat dan ook iets nieuws, dat doet hier niets toe), tot grooter ergernis der puriteinsche tantes, enz. enz. En over deze situaties giet Lizzy Ansingh haar atelier-licht, zij doezelt haar bewogen achtergrond met snelle vegen glad en discht een prachtig schilderij op, dat in zijn volkomen halslachtigheid een beetje sfinxsachtig is.

Het zijn schilderijen geworden, die uitermate puzzelen. Maar er is één doek bij: Favorite, dat een uitgang toelaat uit 't labyrinth en naar een mogelijk (en hopelijk) volgend stadium toe. Ook hier een quasi-nonchalante, picturaal-teere achtergrond, maar op den voorgrond: poppen, diie geévolueerd zijn tot wezens uit een fabelwereld, waarbij geen 19^e  eeuwsche humor, hoe fijn ook, kleineert, waarbij alléén de degelijke (ook: geestelijk gezond-degelijke) schildertechniek dwars zit.

Ik wil me niet vermeten, een raad te geven, maar mag wél de hoop. uitspreken, dat Lizzy Ansingh voor haar nieuwe poppen-fantasieën een andere techniek zal kiezen, waarbij niet de atelier-stemming en de tere vaagheid van onbestemde achtergronden voorop staan.

Het dacht me 't best te teekenen en decoratief te werken, "in te kleuren" en zelf scherp te realiseeren, waar die kleine gorgonen leven en wat die toeschouwer eigenlijk ziet! Als men directrice is zulk een nooit geziene troupe, moet men de decors toch kiezen! L. W.

het Vaderland 12-06-1924 

http://nl.wikipedia.org/wiki/Lizzy_Ansingh

http://aboutmax.nl/people/search/Lizzy+Ansingh

http://www.collectiegelderland.nl/verhalen/lizzy-ansingh

"De Lakenhal" over het jaar 1923.

Uit het verslag van den toestand van het Stedelijk Museum "De Lakenhal" over het jaar 1923 blijkt o.m., dat wederom belangrijke aanwinsten vallen te vermelden en van de tentoonstellingsruimte werd gebruik gemaakt voor het houden van verschillende tentoonstellingen en lezingen, die niet nagelaten zullen hebben een gunstigen invloed te oefenen op de bezoekers.

Er valt echter niet alleen voorspoed te vermelden en in het bijzonder leed de Commissie een groot verlies door de nieuwe regeling van de werkzaamheden van het college van B. en W., welke medebracht, dat de burgemeester jhr. mr. dr. N. C. de Gijselaar, als voorzitter moest aftreden. Met groote erkentelijkheid betuigt de Commissie hem haar dank voor de groote toewijding, waarmede hij steeds de belangen van het Museum behartigde.

Den 10den September werd bericht ontvangen, dat de heer A. L. Reimeringer als zijn opvolger werd aangewezen en 14 September nam jhr. De Gijselaar officieel afscheid.

De Commissie begroet in haar nieuwen voorzitter een oud vriend van het Museum, van wiens belangstelling en medewerking als lid gedurende de jaren 1913-1919 zij steeds een aangename herinnering mocht behouden.

In plaats van dr. P. A. Driessen, die slechts enkele maanden lid was en wegens vertrek uit deze gemeente bedankte, werd door den Gemeenteraad den 16den April prof. dr. J. A. J. Barge benoemd, De periodiek aftredende leden, de heeren dr. J. A. J. Barge, dr. G. J. Boekenoogen, J. A. van Hamel en B. J. Huurman Dz., werden in September door den Gemeenteraad herbenoemd.

In de periodieke aftreding van de door de Commissie aangewezen leden in het bestuur der Vereeniging van Vrienden van "De Lakenhal" werd voorzien door benoeming van dr. P. J. Blok (aftredend) en dr. J. A. J. Barge (in de plaats van wijlen mr. J. A. F. Coebergh.

Het Museum als gebouw bleef aan billijke eischen voldoen; slechts bleek het gewenscht om aan de zuidzijde het te sterk invallende zonlicht eenigszins te temperen, In de opstelling der voorwerpen werden slechts enkele onbeteekenende wijzigingen gebracht, als gevolg van de voor de nieuwe aanwinsten vereischte ruimte.

Door den adjunct-directeur, den heer A. Coert, werden enkele schilderijen vernist. Tevens werden door hem de aan het Raadhuis uitgeleende schilderijen en een schoorsteenstuk in de Waag nagezien. Door den heer D. de Wild, te 's-Gravenhage, werd het in 1922 aangekochte schilderij van Porcellis geregenereerd.

Aan de voor alle diensten voorgeschreven bezuiniging werd tegemoet gekomen door het stoken te beperken en door voor de begrooting 1924 tijdelijk afstand te doen van 20 pCt. van het voor aankoop en onderhoud beschikbaar gestelde bedrag. Deze beperking is voor het Museum des te ingrijpender, daar hierin verschillende geregeld terugkeerende kosten voor onderhoud begrepen zijn, zoodat deze vermindering grootendeels ten laste komt van dat voor uitbreiding der verzamelingen.

Het Museum werd in 1923 bezocht door 21.386 personen, waarvan 10.901 belalenden en 10.485 op de vrije Zon- en Feestdagen, met inbegrip van de scholen, die vrijstelling van entree genoten.

Hiervan werd gebruik gemaakt door 15 leerlingen van de H. B. S. voor Meisjes te Leiden, 129 leerlingen van openbare scholen aldaar, behoorende tot de klassen van de heeren F. A. Schilthuizen, W. v. d. Laan, H. Lautenbach, H. van Lienden, J. W. v. d. Reyden en A. Uittenbroek, 45 leerlingen van de bijzondere school van A. J. Doorneveld alhier, 18 leerlingen van de bijzondere school van A. Hallema en 38 van de openbare school van E. van Dijk, te 's-Gravenhage, 30 en 22 leerlingen van de openbare scholen van M. v. d. Boon en A. v. Ekeren, te Haarlem, 25 en 22 van de bijzondere scholen var. A, G. Kloeke, aldaar, en B. J. v.d. Meene te Oegstgeest, 31 van de Industrie school Ie Rotterdam, 41 Van de Normaal school van A. Soeteman te 's-Gravenhage, eenige leerlingen van de H. B. S. te Deventer en van het Kennemer lyceum te Bloemendaal en 30 leden van de Knapenvereeniging te 's-Gravendeel. Prof. dr. W, Martin bezocht het Museum met 37 studenten en de door prof. dr. A. W. Nieuwenhuis bij de tentoonstelling van Sumatraansche kunst gehouden academische lezing werd door 74 personen gevolgd.

Den 13den April genoot het Museum de onderscheiding van het bezoek van H. M. Koningin Wilhelmina en Z. K. Hoogheid Prins Hendrik met gevolg en den 27sten October werd het bezocht door den Prins van Djocja met gevolg.

Den 27sten Januari verleende het gastvrijheid aan 150 leden van het juristencongres voor internationaal oorlogsrecht, aan wie door den Academischen senaat een thee werd aangeboden. Onder de verdere bezoeken van vereenigingen vallen te vermelden die van den Ned. Journalistenkring (60 personen), den R.K. Volksbond (37 personen), de studieclub van het Rotterdamsche politiecorps, de Synode van Waalsche predikanten en de Vereeniging "Oud-Leiden", alhier.

Leidsch Dagblad17-06-1924

Door het Museum werden tentoonstellingen georganiseerd van schilderijen van prof. J. H. Jurres, 5 Januari, van G. H. Breitner, 7 Maart, van den Amerikaanschen schilder W. H. Singer Jr., 9 Mei en van Jan Toorop, 17 November. In December volgde een tentoonstelling van kantwerk uit een bekende particuliere verzameling en van slotenmakerswerk uit die van dr. Molhuysen, te 'sGravenhage.

Bij de tentoonstelling van Breitner werd de welwillende medewerking ondervonden van den heer J. Siedenburg (firma Buffa), te Amsterdam, en den heer S. J. Sala, te 's Gravenhage.

De tentoonstelling werd in tegenwoordigheid van den meester door den voorzitter geopend. Droevig stemt de gedachte, dat dit de laatste maal was, dat den meester in het openbaar eene hulde kon gebracht worden voor zijn werk. De werken van Singer werden door den heer J. Siedenburg ter tentoonstelling afgestaan.

Het glanspunt vormde de schitterende verzameling van werken van J. Toorop, die gedurende eenige weken hier gastvrijheid genoot.

Ook aan te Leiden gevestigde kunstvereenigingen werd de gelegenheid gegeven om in het Museum tentoonstellingen en lezingen te houden.

De Leidsche kunstkring opende den 12den Februari een tentoonstelling van schilderijen van Piet van Wijngaardt, gevolgd door een van batikwerk van Ragnhild d'Ailly in September en in aansluiting daarmede van werken uit den kunsthandel van den heer Du Bois, te Haarlem. "De Sphinx" opende het seizoen met een tentoonstelling van graphische kunsten prof. dr. A. W. Nieuwenhuis verbond aan zijn academische voordracht op 23 April een tentoonstelling van Sumatraansche kunst.

Op uitnoodiging van den Leidschen kunstkring, „De Sphinx" en de vereeniging "Kunst voor de Kunst" hield dr. H. P. Berlage hier 1 November een lezing met lichtbeelden over de crisis in de Bouwkunst. Gaarne verleende de Commissie ook haar medewerking, waar die yoor liefdadig doel werd gevraagd.

Op verzoek van de Kunstgroep Bilthoven werd in Jan. en Febr. de gelegenheid gegeven om vrijwillig een hooger entrée-geld te betalen ten bate van de steunbehoevende kunstenaars, waardoor een bate van f 107.04, na aftrek der kosten, aan het comité kon toegezonden worden.

Aan de op uitnoodiging hiervan alhier gevormde commissie werd de tentoonstellingszaal beschikbaar gesteld voor een tentoonstelling van kunstwerken, met hieraan verbonden verloting en een lezing door den heer W. A. van Konijnenburg. Als resultaat hiervan kon de plaatselijke commissie een voordeelig saldo boeken van ruim 2300 gulden, hetwelk door haar werd aangewend voor aankoop van werken van kunstenaars uit Leiden en omgeving, welke daarna ter beschikking werden gesteld van de groep Bilthoven.

Aan tentoonstellingen buiten Leiden werd deelgenomen door tijdelijk het bekende gezicht op Leiden door J. van Goyen (Catal). Schilderijen No. 73), dat in 1903 werd aangekocht met steun van de Vereeniging "Rembrandt", af te staan voor de tentoonstelling te Amsterdam, gehouden bij het 40-jarig bestaan dier zoo verdienstelijke vereeniging.

De belangrijkste aanwinst vormde het uit het legaat van mevr. Du Rieu-Sautijn Kluit aangekochte schitterende stuk van den Leidschen meester W. van de Velde, den oude, een penteekening-schilderij op paneel, voorstellende het uitzeilen van de vloot uit een der Hollandsche zeegaten.

Het stuk is van een zeer fijne en levendige teekening. Onder de geschenken valt in de eerste plaats te noemen een buste in gips van Rembrandt, vervaardigd door Toon Dupuis en door den meester aan het museum geschonken. Het is een vrije navolging van de in 1906 alhier onthulde, door T. Dupuis vervaardigde buste. Deze was oorspronkelijk toegezegd bij de opening van het museum en is als zoodanig reeds vermeld. De buste is door den heer A, Coert kunstmatig gebronst en is daarna als een hulde aan Leiden's grooten zoon opgesteld op het punt, waar de drie kunstzalen samenkomen.

Een zeer belangrijk aanbod werd gedaan door prof. mr. W. van der Vlugt, die de fraaie kamerbetimmering in de achterzaal van het vroeger door hem bewoonde huis aan de Hooigracht ter beschikking van de Commissie stelde, op voorwaarde, dat het uitbreken, het overbrengen en weder geheel inrichten van de kamer aan de Hooigracht op kosten van het museum zoude geschieden.

Aangezien ook aan het opstellen en pasklaar maken van de betimmering voor het museum groote onkosten verbonden zijn meende de Commissie, onder groote erkentelijkheid voor het welwillend aanbod, dit niet te mogen aanvaarden, zoolang er geen zekerheid bestond dat de betimmering ook in het museum plaatsing kon vinden.

De onderhandelingen hierover leidden tot een andere toezegging, waardoor de kans bestaat, dat onder bepaalde omstandigheden alsnog van het aanbod kan worden gebruik gemaakt.

In bruikleen werd o.a. ontvangen: Van Z.Exc. den Minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen, door bemiddeling van prof. dr. W. Martin: een schilderij van A. H. Bakker Korff, "La Fille du héros", op doek. Dit schilderij is afkomstig uit het legaat mevr. Rose-Molewater.

Leidsch Dagblad 17-06-1924

Bij de firma Sala worden teekenigen geëxposeerd, betrekking hebbend op den 3-Oct.-optocht, w.o. zich ook een penteekening bevindt van het Slot te Rijswijk, dat geplaatst zal worden in het Plantsoen bij de fontein. De ontwerpen zijn vervaardigd door den heer W. v. Rossum du Chattel.

Ontwerpen voor de 3 Oct feestvieringen in 1924. In een der etalages van den kunsthandel Sala, op de Breestraat, zijn eenige sierlijke ontwerpen, geëxposeerd, van het decor en de optochten bij de aanstaande 3-Oct-feestviering die in de vergadering van Woensdag zooals men weet, zal worden besproken.

Het ontwerp waarvan deze teekeningen deel uitmaken, heeft tot titel: "De Gouden. Eeuw", en bedoelt dan ook de voornaamste gebeurtenissen uit dit tijdperk weer te geven.

Een der teekeningen, het decor dat in het Plantsoen zal verrijzen, stelt het kasteel : "Nieuwburg" te Rijswijk voor, waar de bekende Vrede van Rijswijk werd geteekend. De overige teekeningen stellen achtereenvolgens voor: De tocht van "De Halve Maan" (Hendrik Hudson), De Unie van Utrecht, Het Turfschip van Breda, en De Zilvervloot.

De ontwerpen zijn ten hoogste bezienswaardig, gelijk de naam van den vervaardiger, de heer W. v. Rossum du Chattel, trouwens waarborgt. Opnieuw blijkt hier, welk een te waardeeren kracht de 3 Oct.-Vereen, nog steeds in hem bezit.

Leidsche Courant 31-03-1924

De vitrine van den kunsthandel Sala is als bestrooid met heel goede afdrukken van lithographieën van den grooten Franschen caricaturist Honoré Daumier (1810-1879).

Onovertroffen zijn deze teekeningen en door groot kunstenaarsschap ver geheven boven het feitelijke der voorstelling. Diep schouwer van de dingen rond hem, op straat en in de rechtzaal, wist hij van het meest gewone en alledaagsche het juist typeerende naar voren te brengen, zóó, dat alleen de beschouwing voldoende is om het geval te begrijpen. Op den voorgrond trad hij in de "caricature".

De volheid van plastiek in zijn vroege teekeningen is gevolg van zijn methode zijn sujetten eerst even vlug op te duimen in klei en daarna pas te teekenen. Voorbeelden van deze werkwijze zijn vooral de beeltenissen van politici, vol en bijtend scherp, onverbiddelijk in hun type gegrepen.

In grooter formaat kon hij zich uitspreken in de "Association Mensuelle" waarin hij eens al de caricaturen van politici samen vatte in "Le ventre législatief" Een derde blad, waaraan hij nog meewerkte was de "Charivari".

Dit vlijmend-scherp inhakken op knoeiende politici deed de regeering tot een weinig geestrijk verweer grijpen; de perswetten werden afgekondigd, toch was verscherping van die wetten nog noodig om de caricaturisten den strijd te doen opgeven. Naar aanleiding van de "Gargantua" liep Dammier zelfs gevangenisstraf op.

Daumier beziet nu vol humor zijn kleinburgerlijke omgeving en uit deze periode vooral geeft de expositie te genieten. In 1879 overleed de groote kunstenaar te Valmondois in het huisje, dat Corot hem geschonken had. De laatste jaren van zijn leven was hij blind.

Leidsch Dagblad 28-01-1924

Kunsthandel Sala.

Leon Senf.

Men schrijft ons uit Leiden:

Bewonderenswaardig is de geestkracht, waarmee niet meer jeugdige Leon Senf zijn idealen in de Schilderkunst voortzet; zoodanig voortzet, dat onder zijn koppigen wil hij ons dwingt met hem mee te voelen, waar wij voorheen onze bezwaren stelden.

Senf, in zijn landhuis te Noordwijk, midden in het akkerveld achter de duinen, ziet de boerenarbeiders bij 't naar huis keeren altijd hoog tegen de lucht. Een weg in de nabijheid van zijn huis voert over een hoogte, een dijk. Tegen den fellen zonnebrand der ondergaande zon in zee ziet hij hen in het rosse licht.

Het effect zet de schilder ons voor in zijn werken en onwillekeurig bevreemdt dit aanvankelijk: die mannen tegen het rood-gouden licht gesteld. Van sterke kleureffecten tegen elkaar aan is de schilder nimmer afkeerig; in zijn waterverf en krijtteekeningen is hij de soberheid zelf, van kleur zoowel als van lijn, maar de olieverf drijft hem tot een waren kleurenbrand.

In den kunsthandel Sala is werk uit verschillende levensperioden. Men ziet er een van Senfs allerbeste werken terug: den schapenscheerder, teekening met kleur, die weinig schilders hem in deze kracht van uitdrukking zullen nadoen. Ze vormt ook op deze tentoonstelling een der hoogtepunten uit 's schilders gezamenlijk werk.

De harde landwerkers zijn aan Leon Senf lief. Hij beoogt nimmer, het meelijwekkende te geven, doch het toegewijde, het eerlijke in deze levens van stagen arbeid, waarvan het eigen lichaam als inzet gold. Krom en vergroeid zijn de oudjes, is ook het vrouwtje in haar deur. Schoon ziet haar de schilder in den avond van haar leven, in den gloed van de neergezonken zon.

In Sala's tentoonstellingsvertrek was er bij de bedekte lucht niet al te veel licht. Hoe warm en broeiend werden de kleurige schilderijen; we hebben ze nog nooit; zóó goed gezien en begrepen een keer te meer, hoe een schilderij met inzicht en erkenning van zijn aard dient gehangen te worden.

We wijzen nog op een paar, door zwaar geboomte overhuifde dagloonershuisjes en op een der laatst geschilderde werken, dat niet méér voorstelt dan een kleine wildernis buiten: wilden heestergroei tegen een ouden muur. Op den voorgrond zien we een primitief plantenkasje. De ruiten flikkeren in het licht; ze vormen een plek licht-blauw, dat het heele geval kracht en glans bijzet. Het is een prachtige brok kleur, dit gansche schilderij, en alsmede een getuigenis niet alleen van des schilders onverzwakt talent, doch zelfs van groei.

Om een volkomen indruk van dezen stillen werker te krijgen, is het noodig, den teekeningenschat door te zien, waarin Senf soms met het minste het meeste bereikt. Een echt, artiest openbaart zich erin.

de NRC 16-06-1924 

STADSNIEUWS. Huldiging van jhr. mr. dr. N.C. de Gijselaar. Jhr. mr. dr. N.C. de Gijselaar, burgemeester dezer gemeente bereikte heden den zestigjarigen leeftijd. Gedachtig aan de bijzondere verdiensten van den heer De Gijselaar jegens onze gemeente en aan de groote aanhankelijkheid van het overgroote deel der bevolking jegens hem rijpte bij velen het voornemen om hem op dien dag te huldigen.

De vraag was echter, op welke wijze dit zou moeten geschieden. Zijn naaste vrienden, medewerkers en vereerders waren van oordeel, dat het niet aanging voor deze, feitelijk persoonlijke, aangelegenheid, er de gansche gemeente in te betrekken. Daartoe zou aanleiding bestaan, wanneer het een ambtsjubileum had gegolden, zooals dit indertijd ook geschiedde bij zijn 12 ½-jarig burgemeesterschap. In alle stilte vormde er zich eenigen tijd geleden een comité, waarvan wij de samenstelling gisteren hebben vermeld, met het doel op den dag van heden de hartelijke gevoelens te vertolken van 's burgemeesters vrienden, kennissen, vereerders en medewerkers en hem tevens daarbij een souvenir aan te bieden.

Dit Comité richtte een vertrouwelijke circulaire aan een 250-tal ingezetenen, in de eerste plaats zijn bijzondere vereerders, vrienden en kennissen, alsmede zijn medewerkers, leden van den gemeenteraad, hoofd- en andere ambtenaren. Natuurlijk zal het Comité er wel hebben overgeslagen, vooral onder de ingezetenen tot de eerstgenoemde groepen behoorende; men neme dit den heeren niet al te kwalijk, voor wien het een voldoening was dat bijna allen op het rondschrijven op sympathieke wijze hebben gereageerd. Op ongezochte. wijze slaagde het Comité uitnemend in de keuze van het geschenk.

Immers, reeds eenigen tijd geleden heeft de burgemeester op verzoek van den bekenden portretschilder, den heer Hartz, te Heemstede, vroeger te Katwijk-aan-Zee, voor dezen geposeerd en de schilder, die bij voorbaat aannam, dat hij in den heer De Gijselaar een dankbaar object zou hebben, heeft zich daarin niet bedrogen. Het portret is volgens aller gevoelen uitstekend geslaagd en geeft de beeltenis van den burgemeester juist weer. Hedenmiddag had de aanbieding plaats in den voor deze gelegenheid met groen en bloemen getooiden Foyer der Stadsgehoor-zaal.

Met de leden van het Comité woonden de meeste deelnemers aan het huldeblijk de plechtigheid bij, terwijl de echtgenoote van den burgemeester, mevrouw De Gijselaar- Viruly mede tegenwoordig was, alsmede de schilder en diens echtgenoote, de heer en mevrouw Hartz. De eere-voorzittcr, prof. dr. P.J. Blok bood met de navolgende korte toespraak het huldeblijk aan: Waarde vriend De Gijselaar. Met opzet zeg ik niet: „Waarde Burgemeester", want niet in de eerste plaats als zoodanig willen wij u heden op uw zestigsten verjaardag gelukwenschen, al is de Burgemeester van den Vriend nauwelijks te scheiden.

Een aantal uwer vrienden en vereerders hier ter stede, wel 350 als ik mij niet vergis, hebben zich vereenigd om u heden een aandenken aan te bieden. Wanneer wij in de eerste plaats onzen Burgemeester hadden willen eeren zou het getal deelnemers aan ons huldeblijk zeker twintigmaal zoo groot geweest zijn. Thans zijn het slechts voornamelijk diegenen, die op een of andere wijze in persoonlijke betrekking tot u plegen te treden en die wij uitnoodigden om ons te steunen. Het is mogelijk, dat wij er enkelen hebben vergeten - daarvoor bieden wij hun onze verontschuldiging aan.

De namen vindt gij in dit door de firma Mulder fraai bewerkt album, waarin onze vriend, de heer W. van der Laan welwillend en belangloos met zijn kunstvaardige hand, zoowel de opdracht als de namen heeft geschreven. Dat wat de deelnemers betreft.... en hun doel? Wel, wij hebben in U willen eeren den eenigen, "goeden Leidenaar", waarvan het in den lande alom bekende studentenliedje zingt - wat onbillijk, zooals gij zélf met bescheidenheid pleegt te erkennen tegenover de talrijke andere goede Leidenaars onder ons, die de studenten  blijkbaar niet zóó waardeeren als zij U doen hun opperheer als President-Curator, maar den vriend en medewerker in alles wat uw hand vindt om te doen ten bate van stad en burgerij, en dit is veel en velerlei. Maar hoe zouden wij dit doel bereiken?

De beantwoording van die vraag heeft ons waarlijk niet veel moeite gekost. Het geval wilde, dat juist eenige maanden geleden een onzer beste portretschilders, de heer Hartz, blijkbaar aangetrokken door uw karakteristieken regentenkop zich tot U had gewend om u te schilderen. Wij vernamen juist bijtijds, dat die niet pijnlijke operatie - U hebt er andere gekend! - goed was afgeloopen.

Wat hadden wij anders te doen dan tot den schilder te gaan en hem te verzoeken, dit, uw jongste portret tot onze beschikking te stellen? En hij liet zich niet lang bidden. Ziedaar ons doel reeds bereikt. Wij hebben dus de eer en het genoegen U en de hoogstaande vrouw, die uw levensgezellin is dit portret aan te bieden.

Wij weten dat gij een geslagen vijand zijt van lange redevoeringen, ook in den Raad en in de Eerste Kamer en ik zie uw ietwat ironischen blik met iets als onzekere afwachting op den ouden professor rusten. Ik eindig dus onmiddellijk met den hart-grondigen wensch namens zoovelen, dat gij nog lange jaren - en gij hebt eenige jaren geleden weer „ingeteekend", zooals men gemeenzaam pleegt te zeggen, al zijt ge toen ternauwernood aan den dood ontsnapt - er zoo uit moogt zien als dit natuurgetrouw portret u laat zien. Wil met uw gade op den dag van heden dit portret met hartelijke gelukwenschen aanvaarden.

Diep getroffen door deze huldiging aanvaardde jhr. De Gijselaar het huldeblijk en dankte het Comité en allen die aan diens oproep hadden gehoor gegeven mede namens zijn echtgenoote voor de aanbieding en den hoogleeraar voor de hartelijke en welmeenende woorden. Hierna drukten de talrijke aanwezigen den heer en mevrouw De Gijselaar de hand.

Het portret, een buste, dat door de aanwezigen, na bezichtiging, zeer werd geprezen, vertoont den burgemeester in ambts-costuum: blauwzwarte rok, met zilver geborduurde kraag, omhangen met de ambtsketen en op de borst de waardigheidsteekenen als Commandeur in de Orde van den Nederlandschen Leeuw en het Kruis van de Johanniter orde. De achtergrond is geschilderd in diepe goudleerkleuren. Het gelaat en trois quart, kijkt den beschouwer met tintelend geestige oogen aan, om den mond zweeft, nauwelijks zichtbaar een glimlach; prachtig gemodelleerd is het vleesch van wang en kin, sober en geestig zijn de trekken in het gelaat, aangebracht met zachte toetsen van het penseel. De gelijkenis is treffend en de schilder heeft het gelaat, costuum en achtergrond tot een mooi, harmonieus geheel weten te verwerken.

Het portret is omvat door een breede met de hand uitgevoerde antiek getinte lijst in goud, in de hoeken rijk geornamenteerd en vervaardigd in den Kunsthandel van de firma D. Sala en Zn., alhier. De omlijsting is in volkomen harmonie met het portret.

Het huldeblijk ging vergezeld van een album met de namen der deelnemers en is gemaakt in de werkplaatsen van de firma P.J. Mulder en Zn., Boek en Steendrukkerij alhier. De band van dit album, mede een kunstwerk in zijn soort, is uitgevoerd in fijn gewatteerd Havanna-Marokkoleer en van binnen voorzien van met de hand gemarmerde schutbladen. Op den voorband is in den linkerbovenhoek in goud aangebracht ‘t familiewapen van de De Gijselaars en in den rechterhoek beneden staan eveneens in goud de datum der verjaring en de jaartallen 1865-1925. De bladen zijn van geschept Oud-Hollandsch karton met verlucht titelblad.

De opdracht in Gothische letters uitgevoerd luidt: ,,Aangeboden aan Jhr. mr. dr. N.C. de Gijselaar, burgemeester van Leiden, op zijn 60sten geboortedag door vereerders, vrienden en medewerkers." Deze opdracht alsmede de namen der deelnemers aan het huldeblijk zijn op inderdaad fraaie wijze in randschrift gecalligrapheerd door onzen stadgenoot den heer W. van der Laan, voorzitter der 3-October-Vereeniging en hoofd eener Openbare School alhier, een zeer verdienstelijk, doch tevens tijdroovend werk, geheel belangloos door den heer Van der Laan verricht, waarmede hij het Comité zeer aan zich heeft verplicht.

Aangaande den schilder nog het volgende: Louis Hartz, in 1869 geboren te Amsterdam bezocht de Rijks-academie aldaar, waarvan prof. Allebé directeur was, en leerde landschap en stillevens schilderen onder Voermans en Van der Valk. Vele jaren woonde hij aan zee, waarvan 14 jaar In Katwijk en schilderde toen hoofdzakelijk figuren aan zee: visschers, schelpenkarren, enz. Intusschen voelde hij zich altijd zeer tot portretschilderen aangetrokken en toen in 1921 zijn huis in Katwijk met het grootste gedeelte van zijn werk verbrandde, heeft hij zich bijna uitsluitend op het schilderen van portretten toegelegd.

Van bekende Leidenaars schilderde hij o.m.: prof. Hartman, prof. Muller, prof. Meyers en mr. A. van der Eist. Heden waren de trams met de vlaggetjes versierd en van het carillon van den toren klonk een ,,Lang zal hij leven". Voorts maakte  hedenvoorm.  overste  jhr. Roëll ten Stadhuize zijn opwachting bij den Burgemeester, om deze ter gelegenheid van diens 60sten geboortedag de beste wenschen over te brengen van den commandant van het garnizoen te Leiden.

Leidsch Dagblad 21-10-1925

KUNST EN LETTEREN.

Schilderij van Roelandse

In de vitrine van den Kunsthandel Sala, Breestraat alhier staat dezer dagen een schilderij van den kunstschilder Roelandse geëxposeerd. Het gegeven, een oude Volendammerschuit, aan den wal gemeerd, is in het verkort goed geteekend en in blanken toon gehouden. De aandoening is overal van gelijke kracht en om deze zuiverheid is het werk vooral te waardeeren.

In de tentoonstellingszaal kan men tevens nog een goede aquarel en enkele buitenimpressies van dezelfde hand bezichtigen, waarin mede een verrassende vooruitgang valt te constateeren.

Leidsch Dagblad 31-01-1925

KUNST EN LETTEREN. EEN PORTRET VAN H.M. DE KONINGIN-MOEDER.

Kunsthandel Sala.

De Vrint heeft, anderhalf jaar geleden een levensgroot portret geteekend van de Koningin-Moeder, dat thans in den kunsthandel van den heer Sala tentoongesteld wordt. Men vergelijkt 't onwillekeurig met de teekening van Toorop, die zooveel grootscher en sterker was.

Misschien mag van dit werk getuigd worden, dat 't sprekend gelijkt. Het geeft ongetwijfeld een sympathiek en waarschijnlijk een zeer getrouw beeld van de moeder onzer Koningin. En het pleit voor de eerlijkheid van den schilder, dat hij geen hofkoorts op het lijf kreeg bij 't volvoeren dezer opdracht. Hij heeft de grijze vorstin met genegenheid, maar zonder grootspraak, in eenvoud geportretteerd.

Zijn werk nadert zeer dergelijke teekeningen van Bobeldijk: het heeft er de rustige gevoeligheid, doch ook de slappe afronding van. Als er dan toch een nieuw portret der Koningin-Moeder besteld werd, waarom dan niet de opdracht gegund aan een krachtiger persoonlijkheid? Er zijn er genoeg, ook onder onze jongere schilders. Just Havelaar.

het Vaderland 05-08-1925 

KUNST EN LETTEREN. KUNSTHANDEL SALA.

Tentoonstelling van graphisch werk door Jan Schonk.

Dit is  nu een tentoonstelling, waarmee de aanrichter wel succes moet hebben, zelfs in Leiden. Door den eenvoud werken deze houtsneden direct, en  sterk weet Schonk te overtuigen door de klaarheid van visie. Ze zijn alle stuk voor stuk sprekend, ze winnen het in dat opzicht van de litho's, waar de sierlijke, vloeiende lijn meer ongebonden, de  vormen van vogels en visschen neerschrijft.

Het is zoo iets als een rage, waarmee tallooze lieden zich tegenwoordig op de graphische technieken werpen als middelen van uiting, zooals het batikken ook buitensporig beoefend wordt. De resultaten zijn niet, erg verheugend, de onzuiverheid van toeleg is meest gemakkelijk aan te toonen. Het wordt een beweging, die wint in breedte, niet in diepte.

Hij, die zich innerlijk gedreven voelt zich in zwart en wit te uiten, valt gemakkelijk op onder de drommen en tot die enkelen moeten we ook  Schonk rekenen. Zijn houtsneden zullen den een doen zeggen, dat hij er met zoo'n genoegen naar kijkt, omdat ze zoo verrassend eenvoudig van zwart-en-wit-verdeeling zijn, een ander vindt ze zoo sober en toch rijk van werking, een  derde formuleert zijn bewondering weer anders, maar alle sommen kwaliteiten op die voortspruiten uit het mooie besef, dat deze graphicus heeft van het wezen der houtsnede.

Hoe weet hij het vlak te vullen. De entourage bij zijn vogels is altijd in verband met den algemeenen vorm, het karakter van het dier. Zoo vult hij het vlak bij den Reuzenreiger, dien starren vogel met zijn zijdelingsch saamgedrukt lichaam, spitsen bek en lange, schrale teenen, met een dorren stam, die kale takken draagt.

Bij een Kraanvogel, met kostelijke veerpluimen, in een houding waarin de omtrek het karakter van een groote golvende lijn heeft, plaatst hij een boom met rijke zwierige bladertoeven.

Weer een andere houtsnede stelt voor twee Nimmerratten naast elkaar, de koppen met de lange halzen neergebogen, onder een boom met breed neerhangende bladerkroon, die onmiskenbaar de eigendommelijkheid van zulke vogels in zoo'n stand nader onderschrijft. En zoo zijn er vele aanduidingen te geven, die doen zien hoe helder het karakter van het dier dezen kunstenaar steeds voor den geest staat.

Tot de zeer goede werken behoort ook de litho van een Kiekendief, die magere felle roover, tusschen de sparretakken. Het lijkt ons dat deze vrije kunstenaar werk levert, dat bij het onderwijs uitstekend te pas kan komen, vooral om den leerlingen een levend begrip bij te brengen van het dier. Dergelijke hoedanigheden komen niet als te veel voor, en moet men nu eens niet negeeren.

Leidsch Dagblad 15-07-1925

Kunsthandel Sala.

Willy Sluiter.

Men schrijft ons uit 's Gravenhage:

De inhoud van deze tentoonstelling bestaat voornamelijk uit tafereelen, ontleend aan het zomersche strandleven en de sportwereld; daarbij zijn eenige bekende visscherstypen en een enkel schilderij (als zoodanig met zeker toonbare kwaliteiten) van uitvarende botters.

Het illustratieve karakter aan Sluiters werk voor een ieder ook nu weer duidelijk wezen. Ter kenschetsing van die hoedanigheid zou hier te wijzen zijn op het strandgezicht met de ontelbare badstoelen, ordeloos verspreid, zoover men maar zien kan, met wat mensenpoppetjes, hier en daar. De horizon is zeer hoog opgetrokken. "Wat 'n herrie aan het strand 's zomers", wil deze aquarel te kennen geven, - of is 't een schilderij ?

Maar zooveel meer wordt van dat 's zomersch vertier aan zee aanschouwelijk verteld, langs den boulevard of op het strand - van een formidabel O.W.'ers echtpaar als badgasten, van een mageren ouden  heer, gedoken onder een soepjas, die een badend meisje aanspreekt en nog meer kluchtigs.

Maar vooral zijn het de Juffers in badpakjes, met hun (tijdelijk) vrijgevochten paradijsrechten en hun - natuurlijk - mannelijke metgezellen; die een hoofdrol vervullen in die vaude-villes. Het illustratieve karakter met een overwegenden trek tot typeeren (zie zelfs de visschersfiguur) komt ook duidelijk uit bij de voorstellingen van voetballers en boksers in volle actie, als onder de uiterste spanning van één moment, het lichaam de meest extravagante houding aanneemt. Indien, door de ingewijden, daarbij geen technische fouten of onwaarschijnlijkheden na te wijzen zijn, zullen deze aanschouwelijke voorstellingen, als krachtig en duidelijk geteekend, daar wel bijzonder gewaardeerd worden.

En ook veel bijval zullen in dien kring de caricaturen vinden, die Sluiter een enkelen keer van die sportdemonstraties maakt. Want zin voor humor is hem tevens eigen, al moeten we dien niet hooger aanslaan dan de neiging tot het maken van grappige opmerkingen over verschillende situaties. Want ook in 't algemeen getuigen de typeringen niet van een diepere levensaanvoeling, evenmin als met water of olieverf verder gezocht wordt dan een illustratieve opkleuring van de teekening. Want hoe goed, en met compositioneel inzicht, ook verdeeld in schaduw en lichtpartijen, hebben die aquarellen vooral toch het aanschijn van een kleurplaat.

Willy Sluiter is een illustratief talent, beschikkend over een geroutineerde bekwaamheid - en pootigheid - van teekenen om actie's en standen stevig overeind te zetten. Van den eersten rang is noch dat talent noch dat beeldend vermogen, en het geestelijk tekort kan al blijken uit den stereotiepen vorm van zijn teekening. Maar hij heeft gaven, waarmee hij een niet al te kieskeurigen smaak kan voldoen, een zekere onderhoudende en amusante rederijkheid.

Een uitgever zal zeker het illustreeren van een boek eerder aan Willy Sluiter dan aan Isaäc Jsraëls opdragen. Toch zou ik liever van den laatste een zomersch strandgezicht met figuren, hebben dan van den eerste.

de NRC 09-09-1925

De heer Willy Sluyter teekende een waardevolle plaat, die in den kunsthandel der firma Sala, aan de Breestraat, is tentoongesteld en verkrijgbaar is, waarvan de opbrengst ten goede van de Vereeniging komt. (Op deze plaat vestigde onze kunstverslaggever reeds de aandacht).

Leidsch Dagblad 23-02-1925

http://www.kunstbus.nl/kunst/willy+sluiter.html

http://nl.wikipedia.org/wiki/Willy_Sluiter

GOUDEN JUBILEUM.

Heden herdacht de heer W. de Jong den dag, waarop hij voor 50 jaren in dienst kwam bij de Fa. D. Sala en Zn., Spiegel- en Lijstenfabriek en Kunsthandel alhier. De jubilaris werd hedenmorgen in de zaak op de Breestraat ontvangen, door den heer en mevr. Sala toegesproken, waarbij de heer Sala hem een enveloppe met inhoud overhandigde. Namens het personeel sprak de heer I. de Groof, die eveneens een geschenk aanbood. De jubilaris heeft den dag verder in familiekring doorgebracht.

Nieuwe Leidsche courant 05-08-1929

KUNST EN LETTEREN 

DE BUSTE VAN PROF. TREUB DOOR MAJA SERGER VAN PANKUYS.

 Kunsthandel Sala.

Maja Serger van Panhuys studeerde in het buitenland, vestigde zich langen tijd in Italië, en haar landgenooten kennen haar werk nog nauwelijks.

Te oordeelen naar de talrijke reproducties van haar sculpturen, die ik te zien kreeg, is zij een in den academischen zin buitengewoon knap beeldhouweres. Het werk heeft een eerlijk en eenvoudig karakter; het is wat onpersoonlijk, soms vervelend, nu en dan echter ongetwijfeld wel bezield. De marmerbuste van prof. Treub bevestigt dezen algemeenen indruk.

Men kan zich, vooral wanneer men zich den spiritueelen en expressieven kop van Treub voor den geest stelt, een veel markanter, boeiender, geestrijker portretbuste denken.

Een man als Mendes da Costa, maar ook een Zijl en een Wenckebach hadden waarschijnlijk een belangrijker portret gemaakt van den bekenden politicus.

Maar de buste is knap en beminnelijk. Zij is gelijkend: bij den eersten oogopslag zegt men: daar heb je Treub! Maar ze geeft niet een intensief, psychologisch beeld van dien zoo snellen en paraten geest. Zoover men het naar de reproducties beoordeelen kan, heeft de beeldhouweres zelf wel eens een sterker, scherper waargenomen portret geboetseerd. Het opvallendst in deze buste is de houding van het hoofd: daaruit spreekt een waakschheid, iets speurends en agressiefs.

Just Havelaar.

het Vaderland 14-06-1928

Kunsthandel Sala

Miss Agnes Cohen.

Men schrijft ons uit ‘s Gravenhage 

Wanneer iemand, correct gekleed, met aangenaam stemgeluid, u op een wandeling over den boulevard vergezelt en het verhaal doet van mooie verre reizen, van Spanje waarover ge droomde, van Frankrijk waarvan ge houdt, wanneer dat verhaal niet te lang duurt, met smaak verteld wordt, licht en kleurig is, dan is daar een bekoring in, even vluchtig als licht, even oppervlakkig- aangenaam als een verzorgde tea in een goed restaurant. Het verkwikt, bekoort en is weer vergeten.

Reizende Engelschen zouden hun dierbare gewoonten ontrouw worden, als ze het maken van vlotte waterverfteekeningetjes achterwege lieten. Lichte aardige kleurtjes, een correct uiterlijk, een met smaak gekozen stadshoekje, een pomp met spelende kinderen; een stil avond pleintje met een lantaarntje, een kerkje, een oud poortje; hier en daar wat avond-figuren als uit een romantisch spel, pratend, samenzwerend of verliefd; een landschap met bergen of heuvelen en een blonde hooge stad, alles even aangestipt en in goeden conversatietoon geschilderd, ziedaar wat zij als regel - en Miss Cohen maakte geen uitzondering daarop - kunnen geven.

Gaat men dit werk een maatstaf aanleggen van scheppend werk, dan is het niet met rede houdbaar. De portretten, die Miss Cohen van Toorop heeft gemaakt, zijn met vlotte bekwaamheid gegeven, maar diepere werking, scheppenden drang moet men niet zoeken.

Een in tegenlicht geziene werkman met eenigszins dieper gaande picturale bedoelingen stelt dan ook onmiddellijk te leur. De typeering van hengelaars aan een vaart (eenige malen herhaalde zij dit gegeven) is - als van een reporter - snel en voldoende van aanduiding.

Nergens echter laat het werk een wat strengere analyse toe, zoodat met de bepaling van de soort kan worden volstaan.

de NRC 11-05-1927 

KUNST EN LETTEREN

J. H. v. MASTENBROEK.

Kunsthandel Sala.

Van Mastenbroek behoort, tot de bekwame epigonen. Hij is als stedenschilder wat Gorter, is in de landschapkunst. Achter zijn werk voelt men de grootere voorbeelden. Omdat men die voorbeelden lief heeft, kost het moeite de zooveel zwakkere navolging te waardeeren.

Als van Mastenbroek eenvoudig is, wordt hij het meest zichzelf. Een aangenaam schilderij werd de voorstelling van een binnenhaven en een sluis, op een grijzen sneeuwdag. Het is een rustige harmonie van wit en grijs, in breede plans opgebouwd. De huizen zijn er als groote massa's gezien tegen de lichte lucht (no. 2). Een dergelijk werk is het buitenachtige stadje aan een vaart (no. 1), of de studie van het riviergezicht met de vele boten no. (4), die levendiger aandoet dan het groote schilderij. Er is in zulke werken een eenvoudige breedheid.

De meer Breitner-achtige werken, die het gewoel van de stad, het gedaver van den arbeid vertolken, doen te klein, te rommelig aan. Het groote en grootsche ligt niet in van Mastenbroeks sfeer. Daarom ook bevredigen de Jacob Maris-achtige studies weinig, hoewel ze smaakvol zijn van kleur. Er is sierlijkheid en vaardigheid in snel geschilderde impressies als no. 5 of no. 10, maar men mist den psychischen grond achter dit werk.

Het is meer handig dan overtuigd werk, meer receptmatig dan creatief, meer smaakvol dan ontroerend. Men krijgt dikwijls zelfs het gevoel dat van Mastenbroeks nerveuse penseelstreek een methode werd. Ik houd echter vol, dat het ruime, rustige, evenwichtig opgebouwde schilderij van de binnenhaven in de sneeuw (no. 2) een zuivere en representatieve verwezenlijking is van Van Mastenbroeks talent.

Just Havelaar.

het Vaderland 09-12-1927

Kunsthandel Sala.

Mevrouw  Payne Best- van   Rees.

Men schrijft ons uit 's-Gravenhage:

Een vrij groot aantal portretten zijn door deze jonge schilderes reeds vervaardigd, volkomen naar Engelsche snit. Dat beteekent, dat men in vele Engelsche maand en weekbladen de reproducties kan vinden van een portretsoort, welke frappante gelijkenis vertoont met de door mevrouw Payne Best beoefende. Zij heeft daarin een groote handigheid verkregen.

De portretten schijnen over het algemeen goed te gelijken, naar bevoegden konden verzekeren. De schildertrant is vlot, los, rumoerig; de kleur is berekend op uitwendige charme, dus meermalen niet ware kleur maar schijn-kleur. Een donker portret werd niet schoon van donkerten, maar vuil, akelig van onzuiverheden.

Beter bekeken wemelen trouwens de portretten van zeer bedenkelijke kleursamenstellingen; vlezige bruinen en onbestemde, groezelige toon zijn bij haar een te veel voorkomend euvel. De uiterlijke bravour, den durf van een opzet, bezit zij in hooge mate.

Hier en daar werd getracht naar stofuitdrukking, bijvoorbeeld zijden linten, juweelen, parelen. In een kinderportret wist zij de charme van de kleeding weer te geven, zooals zij trouwens overal de allure van de personen juist weet te treffen, zonder er dieper bij stil te staan, doch geheel afgaande op den dagelijkschen buitenkant.

Het spreekt vanzelf, dat daardoor volmaakte salon-portretten zijn ontstaan, geheel op hun plaats in voorname milieu's, waar het decorum een overwicht heeft op het menschelijke. De handigheid om in dit genre een effect te bereiken heeft echter met kunst niet van doen; de techniek zou trouwens een totale zuivering moeten ondergaan, alvorens van werkelijk schilderen zou kunnen worden gewaagd.

De stillevens, die mevrouw Payne Best probeerde te schilderen, geven hare tekorten nog sterker weer. Zij overschat zich nog, begint met dingen die haar krachten en inzichten verre te boven gaan. Zoo heeft zij het aangedurfd, een kristallen coupe, een waaier met groote zijden linten en een koperen kandelaar tegen een doek te schilderen; de motieven zijn vol mondaine distinctie. Wederom treft de bravour, maar van het glaswerk is niets terecht gekomen; de glimlichten zijn grof en verkeerd van lichtkracht in verhouding tot de andere waarden. Het geheel is zoo los in elkander gepenseeld, dat men waarlijk bang is om het goed te bekijken.

Hier en daar, in een interieur bijvoorbeeld, komt haar typeeringsvermogen beter tot zijn recht. De groote handigheid van typeeren, welke zij bijvoorbeeld doet blijken in het portret van den heer Sala, dient gememoreerd te worden. Doch, zooals gezegd, men moet niet gaan analyseeren en met een vluchtig overzicht genoegen nemen, om de mondaine salonsfeer naar haar lichte vlakke charme te waardeeren. Er zijn door minder handig-begaafden op onhandige wijze portretten geschilderd, die niettemin door een diepere wezenlijkheid menschelijk konden boeien of zelfs ontroeren.

Men zou wenschen, dat mevrouw Payne Best iets minder bravour bezat en iets wezenlijker zich en anderen deed gelden in haar werken. Thans wekt zooveel schijn verbazing, maar het wonder van de kunst bleef nog ver.

de NRC 08-11-1927

KUNST EN LETTEREN KUNSTHANDEL  SALA

Tentoonstelling van schilderijen, teekeningen en etsen door wijlen Waalko, J. Dingemans en Mevr. Dingemans-Numans.

De heer Sala heeft voor enkele weken in zijn kunstzaal een veertigtal werken bijeen gebracht van dit schilderspaar, dat vroeger te zamen met den schilder Simon Marie Wzn. placht te exploiteeren. De echtgenoot van mevrouw Dingemans-Numans overleed enkele jaren geleden, betrekkelijk nog jong. Als herinnering staat hier een portretschets van hem van de hand van zijn vrouw. Het werk van beide komt, wat betreft tijd en wezen, na den bloei van de Haagsche School.

Dingemans werkte veel buiten; we zien hier het bedrijf op de kaden van havensteden, met stationeerende sleeperspaarden. Hij vond zijn sujetten vooral in Rotterdam. Ook was hij veel in Limburg, waar hij boerenbehuizingen weergaf en dan den korenoogst op nazomersche dagen, met blinkend zonlicht over de velden, in Zeeland op het eiland Schouwen. Over het algemeen ademt dit alles een blijmoedigen geest.

Het best slaagde hij, die gaarne het werk- en landbouwpaard, niet als stoffage maar als hoofdmoment, schilderde, in een kade met een rij sleeperspaarden, waarachter men in het verschiet een stuk Rotterdam ziet. We bedoelen het schilderij, dat heelemaal links aan den grooten wand hangt. Het is goed van compositie, vlot geschilderd en de strook stad op den achtergrond is van kracht en lijn goed begrepen in verband met de groep knollen op den voorgrond.

Anders weer, maar eveneens goed van bouw is een pastel naar een dergelijk onderwerp, een sleepers- kar met een span paarden, een bruin en een zwart op de kade. Verder noteerden we een groote pastel van een binnenplaats van een boerderij in Limburg. Onder de etsen behoort een klaar en gevoelig panorama van Zierikzee, benevens een klein etsje van sleeperspaarden tot het beste.

Mevrouw Dingemans heeft hier uitsluitend bloemen stillevens, een paar veldbouquetten op lichtgroen grondvlak, met tallooze kleine bloempjes zorgvuldig van teekening en kleur en met iets zwierigs, en enkele stukken met prachtige orchideeën, vreemd en fantastisch als vlinders. De schilderes heeft deze kostbare bloemstukken geschilderd op de internationale bloemententoonstelling te Heemstede. Alleen voor de vroege morgenuren kon ze vergunning krijgen, wanneer de gewone bezoekers kwamen, moest ze eindigen met haar werk.

Het stuk met de groote witte en roze orchideeën en het herfstbruin van bladeren en fijn groen van varens lijkt ons het beste. Het groote doek met Amarillen is met een zekere kundigheid gedaan en veel beter dan de lijsterbessen in pot, die wat vlak doen. Het werk van beide, van de schilder zoowel als van de schilderes zal ongetwijfeld voor velen aantrekkelijkheid hebben.

Leidsch Dagblad 18-03-1927

http://www.kunstpedia.com/articles/623/1/Nederland-op-zijn-mooist---Het-vergeten-oeuvre-van-de-schilder-Waalko-Jans-Dingemans-sr/Page1.html

KUNST EN LETTEREN.

KUNSTHANDEL SALA.

Tentoonstelling van schilderijen en teekeningen door Arthur Fendel. De heer Sala heeft van den Katwijkschen schilder, die kort geleden 70 jaar werd, een tentoonstelling aangericht, waarin een overzicht gegeven wordt van zijn laatste werk.

Zijn oeuvre van, voordat de noodlottige verlamming van de rechterhand hem trof, kennen we niet. Fendel is in zekeren zin oorlogsslachtoffer. Eens in zijn atelier te Katwijk bezig met schilderen, deed een hevige mijn-explosie, die de groote ruit van het bovenlicht van zijn werkplaats bijna verbrijzelde, hem zoo ontstellen, dat hij sindsdien de macht over de hand, die het penseel voerde, verloor. Geruimen tijd werd hij hier in Leiden in het Hopitâl Wallon verpleegd, zonder veel baat evenwel. Met grooten moed tracht hij nu weer te schilderen.

Hij blijkt, deze landschapschilder, een stemmingskunstenaar, met een tendenz naar het romantische, zooals reeds de titels van de werken doen raden.

Veel maaneffecten zijn er; we wijzen speciaal op "een zoom van een nachtelijk woud, waar achter de duisternis van dicht takkengewir, de maan verschijnt"; de aquarel van een boerenerf met de donkere massa's van schuren en stallen en hooge slanke boomen, die hun kruinen tegen den nachtelijken hemel heffen.

Het Noordzeestrand schildert hij herhaaldelijk. Men zie het uitwateringskanaal en het stuk strand met de bomschuit waarboven een gemouvementeerde lucht zich welft.

Dan zijn er de boomgaarden in vollen bloesemtooi in de lente, bij het aanbreken van den dag, of in nachtelijk donker gehuld.

Arthur Fendel werd den 27en Maart 1857 te Harthau bij Chemnitz in Saksen geboren. Zijn vader had een groote machinefabriek, zoodat hij in staat was zich onbelemmerd te ontwikkelen. Eerst kwam hij op de Kon. Porcelein Fabriek te Meissen, bij Dresden. Hij versierde daar vaten met bloemmotieven. Vervolgens bezocht hij de Kon. Acad. van Beeldende Kunsten te Dresden.

Na een kort verblijf in Parijs vertrok hij naar Chicago, waar hij langen tijd woonde, later vestigde hij zich te New-York. Hij schilderde daar veel bloemen, vooral rozen en portretten, o.a dat van Kol. W. F. Cody (Buffalo Bill), In 1902 vestigde hij zich in Holland te Katwijk aan Zee, waar hij tot heden nog woont.

We willen nog de aandacht vestigen op enkele meubels van Planjer - waarmee de heer Sala het zaaltje smaakvol heeft ingericht - en een aquarel van mej. Zoetelief Tromp, een stilleven van een tinnen schaal met citroen en lichtgroene druiven.

Leidsch Dagblad 26-04-1927

DE A.S. 3 OCT.-FEESTEN IN BEELD. Bij den kunsthandel D. Sala en Zn., Breestraat alhier zullen gedurende enkele dagen in de etalage te zien zijn de teekeningen van de wagens, die de hoofdschotel zullen uitmaken in den optocht op 3 October a.s., welke optocht dit jaar - zooals reeds eerder vermeld - in het teeken zal staan van de stichting van den Leidschen Hout.

Een ieder, die zich de moeite getroost, een kijkje te gaan nemen, zal met ons eens zijn, dat met deze schetsmatige teekeningen een knap stuk werk is geleverd; de heer Jan Franken heeft zich doen kennen als een werkelijk artist, die de gave bezit, de door den heer Niko de Jong ontworpen ideeën goed weer te geven.

Naar wij vernemen is het Bestuur der 3 October-Vereeniging dan ook overtuigd een zeer goede keus te hebben gedaan door met de heeren Niko de Jong en Jan Franken in zee te gaan; zij beiden zijn vol enthousiasme en zij hebben ook zelve vertrouwen, dat deze optocht inderdaad iets goeds zal worden.

De wagens zullen gedurende de maand September onder de persoonlijke leiding van den heer Jan Franken worden in orde gemaakt; de uitvoering is weder toevertrouwd aan den bij de 3 October-vereeniging zoo wel bekenden heer Fons v. d. Velden. Zooals van zelf spreekt, ligt het in de bedoeling, dat de wagens zullen worden voorafgegaan, begeleid en gevolgd door personen in toepasselijke costumes, terwijl ook meerdere kindergroepen zullen moeten worden geformeerd.

Voor goed begrip deelen wij nog eens mede dat de optocht in drie deelen zal zijn gesplitst, ieder deel 4 wagens, t.w.: 1^e  deel Het Bosch en de Menschheid; 2^e  deel Het Bosch en zijne bewoners; 3^e  deel Het Huwelijk van den Leidschen Hout met de Leidsche Burgerij.

Leidsche Courant 16-07-1927