Orgelpijpen worden dus uit een legering van tin en lood gemaakt of uit hout. De lengte van de pijp bepaalt de toonhoogte. De klank onstaat door lucht va onder inde voet te blazen die dan op zijn beurt door de 'kernspleet' naar buiten gedrukt wordt. Je ka ndit het best vergelijken met een blokfluit waar de klank op dezelfde manier ontstaat. Op bijgaande foto is de kernspleet aangeduid.
Een beetje reflectie van de flash maar toch nog leesbaar: Prestant (zie de vorige pagina's) en Doubbelet (dit is normaal een Doublette) - waar deze eigenaardige schrijfwijze vandaan komt kan ik niet zometeen zeggen. Misschien is het een verouderde 'vernederlandsing' of - dit kan ook - een verbrabandsing van het franse origineel.
Om alle verschillende klanken te gebruiken die op het orgel aanwezig zijn moet je als orgelis de resters 'uittrekken'. Je ziet hier van boven naar onder o.a. de Prestant 4'. Het cijifer achter de registernaam duidt op de lengte van de langste pijp van dit register. Hier hebben wij dus te maken met een langste pijp van 4 voet wat overeenkomt met een lengte van ongeveer 1,20m. Dit register klinkt een octaaf hoger dan onze menselijke stem die overeenkomt met 8' (voet) = ongeveer 2,40m.
Op de foto hiernaast zie je het front van het prachtige historische Van Peteghemorgel dat in de kerk van Keerbergen (bij Mechelen) staat. Het is een mooi evenwichtig uitgebouwd front dat in een massief eikenhouten kas staat. De pijpen die je hier ziet zijn die van het register dat wij PRESTANT noemen. Dat komt van het latijn en betekent: vooraan staan (pre = voor, stare = staan, stant = staande). Zij zijn gemaakt uit een legering van lood en tin, in dit geval meer lood dan tin. Het gebruikte materiaal heeft een bepalende invloed op de uiteindelijke klank: hoe meer lood hoe weker, tederder de klank zal zijn. Meer tin heeft dan weer als resultaat dat de klank veel helderder wordt. Om het geheel van deze pijpen meer indruk te laten maken heeft de orgelbouwen de pijpen getinfolied - een dun laagje zuiver tin op de buitenkant aangebracht en sommige deeltjes zijn ook verguld om het geheel een nog rijkelijker uitzicht te geven. Klik op de foto voor een beter en groter zicht.
Op de tekening hiernaast ziet u de doorsnede van een klein pijporgel. Zij is genomen uit de nog steeds vermaarde orgelbouwcursus van Dom Bedos de Celles uit 1766. Klik op de afbeelding om ze te vergroten en bestudeer de zaak maar eens grondig. Wens je meer uitleg dan kun je naar mij e-mailen. Ik antwoord dan asap.
Deze blog is bedoeld voor mensen die geïnteresseerd zijn in pijp- of kerkorgels. Stap voor stap toon ik u de mooiste intrumenten die er ooit gebouwd zij en geef er ook een beetje, ook stap voor stap, uitleg bij. Soms zal je hier ook verhelderende tekeningen vinden van de werking van deze instrumenten. Op de foto hiernaast een blik op het rugpositief van het orgel te Zaltbommel (Nederland - tegen 's Hertogenbosch). Veel plezier met deze blog en tot binnenkort!
