Muziek en plezier: De historie van Jef en Pol de beiaardiers.

Zottegem centrum: “Ah, dag Pol,… alles goed?”
Veel tijd is er niet want de toren wacht op zijn muzikant: Pol de beiaardier. Het Zottegemse klokkenspel heeft een bewogen geschiedenis achter de rug. De eerste beiaard in de dekenale kerk is vermoedelijk van 1750 en had 20 klokken. In elk geval is de toren van die datum. De toenmalige pastoor vond het alvast véél te werelds en weigerde als protest om het nieuwe torenkruis in te zegenen. Er was trouwens nog een reden voor zijn verbolgenheid: de werken vielen véél duurder uit dan geschat. Pas tien jaar later geraakte de factuur vereffend. Dit is pas het begin van het verhaal. In 1867, in 1925 (waarover het weekblad De Beiaard naar het schijnt toendertijd al berichtte) en laatst in 1964 werd naarstig verder gewerkt aan de voltooiing van het klokkenarsenaal. Sindsdien telt de beiaard 49 klokken. Dat zijn er weliswaar twee meer dan bijvoorbeeld de beiaard in het Brugse belfort maar daar heeft de zwaarste klok alleen al het gewicht van alle Zottegemse klokken samen*. In Gent hebben ze er zelfs 54 hangen met een zwaarste klok die ook meer dan 5 ton weegt. In Brakel, Geraardsbergen, Ronse en Oudenaarde beieren ook 49 klokken. Niemand wil immers voor zijn buren onder doen.

Het heeft tot nu geduurd om het werelderfgoed uit te breiden met de kunst van het beieren. De VN-organisatie UNESCO erkent in 2014 de Belgische beiaardcultuur als een ‘beste manier’ om dit erfgoed te beschermen. Al vijf eeuwen is deze kunst tot meesterschap verheven in Belgïe, Nederland en zelfs Vlaams Frankrijk waar weinigen nog het Westhoek-Vlaams beheersen maar dat hoort u niet wanneer de beiaard speelt. Vandaag klinken wereldwijd honderden carillons, zelfs in de Verenigde Staten. In ons land kan je twee Master-opleidingen volgen tot beiaardier. Eén daarvan is in Mechelen en draagt de naam van Jef Denyn. Die naam was ik al eens tegen gekomen. Effe snuffelen. Hebbes! Achteraan tussen de geschiedenisboeken en ondertussen al vijftig jaar geleden schreef een professor een overzicht van de “beschavingsgeschiedenis van België”. De verstandige mens kon uiteindelijk niet om de beiaardkunst heen. Pas op de allerlaatste bladzijde van zijn boek schrijft hij iets over de muziekkunsten en staat als afsluiter te lezen: “… en Jef Denyn (1862 – 1941) bracht de nationale beiaardkunst tot nieuw leven”. Het heeft namelijk aan een zijden draadje gehangen of niet één beiaard werd nog gehoord na de Franse revolutie en de grote wereldoorlog omdat onze bronzen klokken werden versmolten tot bommen en granaten.

Wanneer u vandaag het klingelen der klepels hoort, weze het in Zottegem of in een andere stad die u dierbaar is, denk dan even aan beiaardiers zoals Jef en Pol die al eeuwenlang in de beslotenheid van hun toren op hun omvangrijkste aller instrumenten spelen. De eerste echte beiaard werd volgens de overlevering in Oudenaarde gebouwd waar in 1510 de toon werd gezet. Een memorabel jaar waarin bijvoorbeeld de Spanjaarden pas hun allereerste nederzetting bouwden in het nog te veroveren Amerika. Een (Aalsterse) legende zegt dat de beiaard werd bedacht door een ‘zot van Aalst’ genaamd Barthel Coecke die in 1481 voor het eerst een heus klokkenspel zou hebben beroerd. Het zou een idee geweest zijn van zijn vrouw. Dat zal wel! Maar eerst gaan we verder winkelen en straks drinken we een oud-Zottegems bier voor nog meer plezier terwijl de beiaard liederlijk speelt. Op uw gezondheid.

De groeten van Sjarel Klak uit Aunove.

(* Beiaardiers kijken niet op 1000 kg meer of minder.) (Bronnen : ‘Beschavingsgeschiedenis van België’ door Prof. Luyckx, zottegem.be, beiaard.be, dbnl.org, beiaardgent.be en Wikipedia.)