Afscheid van Rome met... Johann Wolfgang von Goethe.
" Wanneer men het niet zelf beleefd heeft, kan men zich niet voorstellen, hoe mooi het is bij volle maan een wandeling door Rome te maken. Alle details worden door de grote licht- en schaduwpartijen geabsorbeerd, en alleen de massale vormen staan in hun strenge monumentaliteit voor ons.Al sinds drie dagen hebben wij volop genoten van de helderste en schoonste nachten. Een bijzonder fraaie blik levert het Colosseum op.Het wordt 's nachts gesloten; er woont een kluizenaar in naast een klein kerkje, en bedelaars nestelen zich in de vervallen gewelven. Zij hadden op de begane grond een vuur aangelegd, en een zachte koelte dreef de rook aanvankelijk in de richting van de arena, zodat het onderste gedeelte van de ruïne onzichtbaar bleef, maar het bovenstuk van de geweldige muren er donker bovenuit stak; wij stonden bij het hek en zagen het schouwspel aan, de maan stond hoog en helder aan de hemel. Langzamerhand trok de rook door de gaten en openingen van de muren heen; door de maan werd hij belicht als een nevel. Het was een zeldzaam gezicht. In deze belichting moet men het Pantheon zien, het Capitool, het voorplein van de Sint-Pieter en andere grote straten en pleinen. En zo hebben de zon en de maan, evenals de menselijke geest ook hier een geheel andere functie dan op andere plaatsen; hier, waar zij geweldige, doch geenszins vormeloze steenmassa's tegenover zich hebben ".
