De plaatsnaam Ursene is afkomstig van de naam 'Asscherayen', vervorming van 'Schreyhane', zou verwijzen naar het riddergeslacht dat in de 12de eeuw het hof en de heerlijkheid van Ursene bezat. De Asschrijhanes worden als eersten in de kronieken vermeld, meer bepaald in de handschriften over de Grimbergse Oorlog. Doorheen de 13de, 14de en 15de eeuw worden verschillende gronden in Ursene verpacht aan derden. Graaf Hendrik van Nassau verwierf in 1534 wel een groot aantal lenen van de graven van Vlaanderen, maar een ander deel van Londerzeel bleef voorlopig nog tot de heerlijkheid van Dendermonde behoren, onder meer Ursene.
De oorsprong van Ursene hangt nauw samen met het kasteel van Ursene. Op de oudste afbeelding van het kasteel – een figuratieve kaart uit de 'Generale metingh ende Caertboeck der Prochie van Londerseel' opgemaakt door Jan van Acoleyen in 1709-1710 – wordt een waterkasteel met vier hoektorens afgebeeld. Toch werd het kasteel ook wel het kasteel Drie Torens genoemd. De naam duikt op in een schenkingsakte van 1595, toen Joost van Ursene "het hoff ten Drie Torrens, gemeynelyck genoempt 't hoff van Ursene oft van Asscherayen" samen met een 'huis van plaisantie', een hoeve, vijvers, weiden, akkers en bossen en de bijbehorende heerlijkheid, aan zijn kleinzoon vermaakte. Charles-Henri-Ghislain Boot, heer van Sombeke, Ursene, Londerzeel en – vanaf 1783 – graaf van Veltem, gaf in 1786 (volgens de gevelsteen rechts van de voordeur) het kasteel zijn huidige vorm: een bakstenen gebouw met een vierkante plattegrond, oorspronkelijk witgepleisterd, vijf bij vijf traveeën, met een souterrain, een hoge bel-etage, een minder hoge verdieping en een mezzanine onder het afgeknotte leien schilddak met dakkapellen en hoge schouwen.
In het jaar 1602 werd een nieuw register aangelegd met opgave van de leengoederen van Dendermonde hierin kan men ook het goed van Ursene terugvinden en staat beschreven: "Philips van Urssene, nu Joncker Philips zijnen sone, houdt t’eenen vollen Leene van mijne Heere van Dendermonde ‘t huijs ende hof genaemt het Huijs van Asschreijhave oft van Urssene, met alle sijnen toebehoorten alsoo tzelve gestaen ende gelegen is binnen de prochie van Londerzele, groot ontrent metten Landen, Bempden, weijden, waeteren ende Bosschen met oock de helft van eenen Watermeulen aen het voorschreve hof gelegen, tSamen ontrent dertigh bunderen." Doorheen de 16de en 17de eeuw werd Ursene mee onderdeel van Londerzeel en verloor hierdoor haar status van heerlijkheid.
Er bestaat heel wat onduidelijkheid over de wapenschilden van het riddergeslacht 'van Ursene' en het wapenschild van de adelijke familie d'Ursel. Het wapenschild zou vanaf de 15de eeuw gebruikt worden door de Duitse familie ‘Schetz’, die zich later zou ontpoppen als d'Ursel. De naam ‘d’Ursel’ is afkomstig van de plaats Ursel in Oost-Vlaanderen.
Sommige van de bronnen verwijzen naar de evolutie van het huis ‘van Screyhane’ naar de familie ‘van Ursene’ en ‘d’Usel’. De mogelijkheid bestaat dat het latere geslacht d’Ursel het wapenschild van het geslacht van Ursene heeft overgenomen, mogelijks uit verwarring met de schrijfwijze. Dat telgen uit het huis 'van Ursene' zouden huwen en opgaan in het geslacht d'Ursel is ook een mogelijkheid.
De heerlijkheid Ursene is ontstaan uit de naam ‘Asschreyane’. Ursene was lang een eigen heerlijkheid met een eigen hof. Later werd het in de volksmond ook wel 'drietoren' genoemd.
Er bestaat onduidelijkheid over de vroegste geschiedenis van de heerlijkheid Ursene. Wat wel duidelijk is dat het riddergeslacht ‘van Screyhane’ of later ‘van Ursene’ van de 12de eeuw tot de 16de eeuw de heerlijkheid Ursene, of ook wel ‘Asschreyane’ geschreven, zou besturen.
In de helft van de 12de eeuw zouden de ridders van Robbroek leenman worden van Ursene. Waarschijnlijk omdat de van Screyhane's vazallen waren van het land van Dendermonde. De ridders van Robbroek zouden met de steun van de Berthouts door de Grimbergse Oorlog het bestuur overnemen in de heerlijkheden Merchtem, Steenhuffel en Ursene.
Uit die tijd lezen we:
“Jean Robbroec d'Ursene: lettres de cour féodale de chevaliers de Robbroec, seigneurs de Stenhufle, Merchtene et d’Asschreyhaene.”
In de 13de eeuw zou het geslacht van Ursene terug het bestuur overnemen.
Wat weinigen niet weten is dat tijdens de vroegste geschiedenis van de heerlijkheid Ursene, de heerschappij van de familie van Screyhane (later van Ursene), tijdelijk zou onderbroken worden door het riddergeslacht de Robbroek. Voorheen dacht men dat het geslacht van Ursene van de 12de eeuw tot de 16de eeuw (ook wel ‘Asschreyane’ geschreven) zou besturen. Dit blijkt dus niet volledig te kloppen!
Het huis van Robbroek (bekend van het Hemelrijkhof te Steenhuffel) zou het bestuur van de ‘van Screyhanes’ onderbreken voor bepaalde tijd. Vermoedelijk kreeg het huis van Robbroek de steun van de Berthouts om tijdens en na de Grimbergse Oorlog (1142-1149) hun macht rondom de heerlijkheden Merchtem, Steenhuffel endus ook Ursene te versterken. Dit omdat de 'van Screyhanes' vazallen waren van de heren van Dendermonde. Dit terwijl het huis van Robbroek een nauwe band heeft met het hertogdom Brabant en gaat men er dus van uit dat het huis een belangrijke rol zou gespeeld hebben bij de politieke grip op de heerlijkheden rond de Grimbergse Oorlog. Uit de verdere bronnen over Ursene kunnen we wel concluderen dat het geslacht ‘van Screyhane/van Ursene’ haar macht over hun heerlijkheid later zou herwinnen.
Uit de Mechelse inventaris (pr. collectie) over de geschiedenis van de stad beschrijft men: "Robbroek d'Ursene: Lettres de cour féodale de chevaliers de Robbroec, seigneurs de Stenhufle, Merchtene et d’Asschreyhaeve. 1144”
Stempel ook uit het Mechelse archief (Google Books).
