xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" /> 

En dit is het gewaardeerde antwoord dat ik op 16/8 ontving van de heer Huylenbroeck:

Beste,

Bedankt voor de aardige en interessante reactie.

En of ik op de hoogte ben van het fenomeen ‘plunge protection team’. Ik schreef er zelf jaren geleden een artikel over – volgens ons het eerste artikel dat hierover in onze contreien verscheen.

Ziehier:

16 september 2005

Amerikaanse regering manipuleert stiekem beurskoersen

 (tijd) - De Amerikaanse overheid komt geregeld rechtstreeks tussenbeide op de beurs. Ze doet dat in alle discretie, om de wereld in de waan te laten dat niets of niemand Wall Street manipuleert. Maar de bewijzen stapelen zich op. Niet alleen werden de markten op het hoogtepunt van nagenoeg elke crisis door een mysterieuze helpende hand uit het slop gehaald. Bovendien zijn er te veel bevoorrechte getuigenissen om nog van toevalligheden te gewagen: het ultrageheime 'crashbestrijdingsteam' bestaat.

Iedereen weet dat niets of niemand de aandelenmarkt beïnvloedt. De regeringen komen op gezette tijden tussenbeide op de obligatie- en valutamarkten, maar aandelenkoersen zijn enkel en alleen onderhevig aan de marktkrachten. Is bij een aandeel de verkoopdruk groter dan de koopdruk? Dan zakt de koers. En omgekeerd.

Of vergist iedereen zich? De Canadese vermogensbeheerder Sprott Asset Management komt alleszins tot een geheel andere conclusie. In zijn recente studie 'Move Over, Adam Smith: The Visible Hand of Uncle Sam', geeft Sprott overtuigend bewijsmateriaal, om nadien te besluiten dat zelfs het ultieme bastion van de vrije markt niet veilig is voor de invloeden van de Amerikaanse regering.

Crash 1987

Het begon allemaal met de beurscrash van 1987, toen de Dow Jones op die ene zwarte maandag 19 oktober 22,4 procent verloor. De volgende ochtend dook de index verder de diepte in. Waarnemers vreesden een cascade van faillissementen van banken en beurshuizen. Een financiële apocalyps was vlakbij.

En toch kwam die apocalyps er niet. Volgens de officiële uitleg was dat te danken aan de Amerikaanse centrale bank en haar pas aangestelde voorzitter Alan Greenspan. Hij beloofde op elk noodzakelijk tijdstip voldoende geld in de markt te pompen. De oproep van de regering aan de beursgenoteerde bedrijven om 'tegen de huidige weggeefprijzen' eigen aandelen in te kopen, versnelde eveneens het koersherstel.

Maar dat was niet alles. Die dinsdag in de late voormiddag keerde het sentiment drastisch en onverwacht. Op een moment dat niemand zich in een ineenstortende markt wilde mengen - 'niemand wilde de held uithangen', getuigde een handelaar achteraf - daagden vanuit het niets gigantische kooporders op. 'Die mysterieuze beweging was mogelijk het gevolg van manipulatie via termijncontracten (futures) op aandelen', schreef de journalist James Stewart in een artikel dat de Pulitzer Prijs won, getiteld: 'Terrible Tuesday'.

Later gaf Nicholas Brady toe dat alle machtigen van Wall Street, inclusief de overheid, de beurswaakhond SEC en de grootste Amerikaanse en buitenlandse beurshuizen, koortsachtig afspraken maakten. Brady was toen een economisch toponderhandelaar onder president Ronald Reagan. Een jaar nadien werd Brady minister van Financiën en de voorzitter van de commissie die de oorzaken van de crash moest onderzoeken.

Eveneens in 1988 richtte Reagan de 'Werkgroep voor Financiële Markten' op. Naast de minister van Financiën en de voorzitter van de centrale bank, hadden de toplui van de beurswaakhonden SEC en CFTC (futuresmarkt) zitting. Ook de grootste huizen van Wall Street sloten zich aan: Goldman Sachs, Merrill Lynch, CSFB en enkele anderen. De exclusieve club zou de roepnaam 'Plunge Protection Team' ('crashbestrijdingsteam') of PPT krijgen. Hij zou sedertdien op gezette tijden en achter gesloten deuren vergaderen. Nu en dan berichten sommige kranten over het PPT, maar het gezelschap weet zich tot vandaag in de luwte te houden. Toch kwam het team allicht al meermaals in actie.

11 september

Na de terreuraanslagen van 11 september 2001 bleef Wall Street bijna een week dicht. 'De Amerikaanse overheid neemt de volgende maatregelen', zei intussen een hooggeplaatst ambtenaar tijdens een radio-interview. 'Een: de Fed verlaagt de basisrente. Twee: de SEC versoepelt de regels voor de terugkoop van eigen aandelen. Drie: de beurzen zouden de handel stilleggen bij te grote dalingen. En vier: het in 1989 opgerichte Plunge Protection Team heeft een informeel akkoord om aandelen te kopen bij grote problemen.'

Enkele kranten, zoals de Londense Oberver, hadden het ook over het crashbestrijdingsteam: 'Dat team heeft in het verleden ook al ingegrepen. In het begin van de jaren 90 en in 1998, toen het gigantische hedge fund Long Term Capital Management (LTCM) overkop ging.' Van die interventies zijn geen duidelijke bewijzen te vinden. Maar de vermoedens zijn sterk. In 1992 bijvoorbeeld, kocht het beurshuis Shearson Lehman 1.000 aandelenfutures op een moment dat een ongunstig rapport over het Amerikaanse consumentenvertrouwen de koersen dreigde te kelderen. Die dag sloot de Dow Jones met een forse winst, ondanks het slechte nieuws.

Over de interventies in de aanloop van de Irakinvasie in maart 2003, zijn de getuigenissen duidelijker. Op 13 maart had Haruhiko Kuroda, de gezant van de Japanse premier Junichiro Koizumi, een onderhoud met onder meer Greenspan en John Taylor, de Amerikaanse onderminister van Financiën. Nadien bracht Kuroda tegenover de pers verslag uit: 'Er is een akkoord tussen Japan en de VS om gezamenlijk te interveniëren in valuta-, aandelen- en andere markten, indien op die markten een crisis zou uitbreken.'

Het is vreemd dat de Amerikaanse autoriteiten in alle talen zwegen over dat akkoord. Ook de beurzen gedroegen zich vreemd. Op 11 en 12 maart bereikten zowat alle westerse beurzen een pijnlijk dieptepunt. Op 13 maart en in de dagen nadien trad een spectaculair herstel op. Nochtans startte de verovering van Irak pas op 19 maart. De beurscommentatoren wisten het toen even niet meer. Eerst leek het alsof de beurs genoot van geruchten dat de oorlog zou worden uitgesteld. Later zouden de koersen gestegen zijn omdat een invasie imminent leek. De meest logische verklaring achteraf is: het crashbestrijdingssteam heeft ingegrepen.

De Amerikaanse kopstukken ontkennen elke interventie staalhard. Toen een Amerikaans parlementslid in 1999 expliciet de vraag over georkestreerde beursinterventies stelde aan Alan Greenspan, antwoordde hij: 'De Federal Reserve heeft nooit op enigerlei wijze geïntervenieerd in de Amerikaanse aandelenmarkt, noch in de aandelenmarkt zelf, noch in de futuresmarkt.' Helder als kristal, lijkt dat antwoord. Maar bij nader inzien heeft Greenspan het hier enkel over interventies door zijn centrale bank, terwijl de concrete orders allicht vanuit het ministerie van Financiën vertrekken.

Leuven

Twee jaar eerder, toen hij zijn eredoctoraat in Leuven kwam afhalen, liet de monetaire topman zich overigens ontglippen: 'Regeringen, centrale banken meegerekend, hebben de verantwoordelijkheid grote financiële rampen te voorkomen door de ontwikkeling en uitvoering van voorzichtige controlestandaarden en, indien nodig in uitzonderlijke omstandigheden, via directe marktinterventies.'

De vorsers van Sprott citeren in hun verslag nog enkele getuigen die het bestaan van het team bevestigen, bijvoorbeeld George Stephanopoulos, een van de belangrijkste adviseurs van de voormalige president Bill Clinton. Aan het bestaan van het PPT kan dus nog moeilijk worden getwijfeld. Moeten we nu geschokt zijn, of net opgelucht omdat een hogere instantie ons blijkbaar behoedt voor financiële rampen?

In extreme gevallen valt er wel degelijk wat te zeggen over dat PPT. Dat de beurzen weinig averij opliepen na de terreuraanslagen van 11 september 2001, is achteraf gezien allicht aan het de crashbestrijders te danken. Het is echter de vraag of dat voordeel opweegt tegen enkele enorme bezwaren. Het bestaan van een PPT verstoort de marktmechanismen en de vrije concurrentie. De grootste Amerikaanse beurshuizen die in het team zitting hebben, hebben dankzij belangrijke voorkennis een concurrentiële voorsprong die anderen onmogelijk op een faire manier kunnen inhalen. Er rijzen ook vragen over de scheiding van de staat en de privé-sector: zijn Goldman Sachs & co onafhankelijke beurshuizen of naar believen inzetbare agentschappen van de overheid? En hoe worden ze daarvoor vergoed? Waarnemers verwijzen naar het US Exchange Stabilisation Fund, bedoeld voor de valuta-interventies en beheerd door het ministerie van Financiën.

Voorts zorgt zo'n PPT voor een erg gevaarlijk gevoel van veiligheid onder de beleggers. Waarom zouden ze risico's schuwen, als ze weten dat de machtige Uncle Sam uiteindelijk ter hulp zal schieten?

Pierre HUYLENBROECK

Met vriendelijke groeten,

Pierre Huylenbroeck

Hoofdredacteur De Tijd