http://www.sud66.com

‘Wees in hemelsnaam voorkomend tegen mijnheer Trintignant’, vraagt de pr-vrouw ons. ‘Hij is een oude man. Stel geen vervelende vragen.’ Wat ze bedoelt is: Jean-Louis Trintignant (80) is in het nieuws om twee redenen. Eén: hij heeft op indrukwekkende wijze de hoofdrol gespeeld in Amour van Michael Haneke, dat een paar dagen later de Gouden Palm zal winnen in Cannes. Hij speelt een bejaarde man die zijn vrouw in zijn eentje verzorgt na haar beroerte; in de beginscène van de film zie je dat hij haar heeft gedood. De interviews zullen niet luchtig zijn.

Twee: in een net verschenen interviewboek met zijn vriend André Asséo spreekt Trintignant over de moord op zijn dochter, bijna tien jaar geleden. Marie Trintignant werd tijdens een dronken ruzie doodgeslagen door haar vriend Bertrand Cantat, de zanger van Noir Désir. Trintignant vertelt hoe hij twee maanden wanhopig was van verdriet: ‘Ik was een levende dode. Ik bewoog amper, ik sprak nauwelijks.’ Hij dacht aan zelfmoord, hij overwoog Cantat te vermoorden. ‘Maar ik moet denken aan haar vier kinderen, zij verdienen beter dan haat.’ Boodschap duidelijk: over dat onderwerp heeft de acteur alles gezegd wat hij wilde zeggen.

De acteur blijkt in levenden lijve een frêle en ouderwets galante man die zich verontschuldigt omdat hij niet meer tijd voor de pers heeft. Zelfs de hardvochtigste journalist schrapt in gedachten zijn onkiese vragen. Gelukkig valt er genoeg te vragen. Bijvoorbeeld waarom een van de populairste Franse acteurs in de jaren negentig geleidelijk aan zijn filmwerk afbouwde, sinds 2003 alleen nog wat stemmenwerk deed, en dan toch besloot om de rol in Amour aan te nemen.

‘Het eerste is evident: omdat ik een theateracteur ben. Voor een regisseur is film interessanter dan toneel: hij heeft een grotere ploeg die hem helpt zijn visie te verwezenlijken. Maar voor een acteur is theater veel fijner. Het is intelligenter. De kijker kiest op wie hij wil ‘inzoomen’, zijn blik wordt niet geleid door de regisseur. Theater ligt dichter bij lezen, ook vaak een intelligentere cultuurvorm dan film.’

Fellini is dood

‘Maar toen zag ik Caché van Haneke en instinctief wist ik: als die man het vraagt, maak ik nog een film. Een paar maanden later was het zover. Tegen die tijd had ik al zijn films gezien. Voor mij is Haneke de grootste levende regisseur. Fellini is dood, Bergman is dood, Haneke is de enige werkende regisseur die op hun niveau staat.’

Haneke werkte natuurlijk lang als theaterregisseur. Voelt Trintignant een gedeelde sensibiliteit? ‘Zijn films zijn wel theatraal, dat klopt. Er is iets uitgepuurds aan zijn manier van werken. In films doen acteurs vaak te veel: ze willen de hele situatie uitleggen, terwijl die meestal duidelijk is.’

‘Als alles lukt, is film geweldig. Maar van duizend films die er elk jaar worden gemaakt, zijn er misschien vijftig interessant. Ik heb in 130 films gespeeld; twintig daarvan zijn de moeite, honderd had ik beter niet gemaakt. Veel films blijven in het hoofd van hun regisseur zitten, omdat hij niet het talent heeft om zijn visie in film om te zetten. Haneke werkt hard. Ik ken geen andere regisseur die het vak zo compleet beheerst: geluid, montage, acteursregie, belichting... hij beheerst het allemaal. Maar hij dankt zijn succes toch vooral aan zijn immense talent. Als hij vertelt, is hij nooit saai.’

Het kan, op zijn tachtigste, toch niet vanzelfsprekend zijn geweest om zo’n zware rol aan te nemen. ‘Ik vreesde vooral dat hij heel veel takes zou doen, want Haneke heeft de reputatie een perfectionist te zijn. Ik kan dat niet meer, vijftien keer dezelfde scène spelen. Maar hij bleek meestal genoeg te hebben aan één of twee takes. Bij een regisseur die alles vijftien keer opneemt, zie je de concentratie van de acteurs verslappen: als het niet goed is, kunnen ze het immers overdoen. Ik vind dat je elke keer iets uitzonderlijks moet geven – dat kan natuurlijk niet als je alles eindeloos opnieuw moet spelen.’

Masochistische acteurs

De moeilijkste scène bleek die te zijn waarin hij een duif moet vangen. ‘Die opnames hebben wel twee dagen geduurd, terwijl de scène in de film nog geen minuut duurt. Ik had mijn arm gebroken en het verband moest eraf voor de opnamen, heel pijnlijk. Acteurs zijn een beetje masochistisch: we vertellen met zoveel plezier hoe we geleden hebben voor een scène. Liefde is net zo: je herinnert je de mooie momenten, niet de pijn die ermee gepaard ging.’

In 1966 brak Trintignant op het festival van Cannes door met de romantische film Un homme et une femme van Claude Lelouch. Wat zou hij tegen zijn jongere zelf zeggen? ‘Ik was toch knapper in 1966. (lacht) Ik hield wel van Un homme et une femme, maar ik denk dat de film vandaag een beetje onnozel overkomt. Ik denk wel met plezier aan het enorme gevoel van vrijheid waarmee we hem hebben gemaakt. We moesten zelfs de dialogen nog verzinnen.’

Volgens de critici was Il conformista (1970) van Bernardo Bertolucci, over een man zonder ruggengraat die de loopjongen van de fascisten wordt, zijn beste film. ‘Wel, als mensen met kennis van zaken en goede smaak zeggen dat iets goed is, is er meestal iets van aan. (lacht) Ik hou ook erg van Il conformista , ik ben fier op die film. Het was veertig jaar lang mijn favoriet, tot ik Amour opnam. Bertolucci was een groot regisseur. Ik heb geluk gehad met mijn regisseurs, ik heb met een paar grote meesters gewerkt. Maar Haneke klopt ze allemaal.’

En net als Trintignant is hij niet bang van zware thema’s. ‘Luister. We worden allemaal ouder en zwakker en op een gegeven moment houdt het op. Ik ben voor euthanasie. Je moet mensen de waardigheid van die keuze gunnen, en hun naasten hulp bieden bij de dingen die hen te zwaar vallen.’

Het is nu erg stil in de kamer. ‘Als ik wist wat er aan de andere kant lag, had ik misschien al de knoop doorgehakt’, zegt Trintignant. ‘Als je nu wist dat de dood een eeuwige slaap was: dat zegt me wel iets.’