Is het wel opportuun om vandaag termen als kolonie of zelfs
slavernij boven te halen? Past dat wel in tijden van mondialisering, en
van een Europa dat zich moeizaam verenigt? En toch, bij nader toezien is
het misschien wel meest accuraat.
Natuurlijk is België formeel een onafhankelijke staat, zelfs met meer
dan één regering. Zo bekeken kan dit land hoogstens een vazalstaat of
satellietstaat zijn.
Essentiëler echter om te spreken van een kolonie is de vraag of de
opbrengsten en rijkdommen van een samenleving of land niet onterecht
wegvloeien naar een ander land. En of het ene land over de macht
beschikt om zijn wil op te dringen en het andere land een voortdurende
aderlating op te leggen
en dus te exploiteren als een kolonie.
Laten we de relatie tussen de Belgische en de Franse samenleving eens
van dichterbij bekijken. En laten we dat doen voor sectoren die
werkelijk van het meest cruciale belang zijn.
Daar gaat het Belgische geld
Elke samenleving en elke economie moet kunnen steunen op een goed
functionerend spaar- en kredietwezen. België is het enige welvarende
land dat in de financiële crisis van 2008 zijn grootste bank Fortis -
niet in eigen handen hield maar verkocht aan een ander land, namelijk
aan het Franse BNP Paribas.
Dat dit gebeurde voor een veel te lage prijs maakt het alleen maar
erger; ook erg is dat daarmee een nog grotere en risicovollere bank werd
gemaakt; en nog erger dat er sindsdien ontzettend grote netto
geldstromen van tientallen miljarden euro op gang zijn gebracht van
dochter BNP Paribas Fortis richting Frans moederhuis, 30 miljard euro
wist Le Soir eind oktober vorig jaar. BNP probeerde te ontkennen maar op
basis van al te oude cijfergegevens.
Een volledig Belgisch maandinkomen voor BNP
Bijna 350 miljard euro bedraagt het bruto nationaal product van
België, dat is de waarde van alle in één jaar door alle inwoners van dit
land voortgebrachte goederen en diensten. Wie dit weet, ziet makkelijk
dat het bij de BNP Paribas geldstromen niet om kleingeld draait. De 30
miljard euro die in Frankrijk belandde, is met andere woorden het
volledige maandinkomen van alle Belgen.
Anderhalf maandinkomen voor Dexia
Het is niet de enige bancaire geldstroom. In de Frans-Belgische
financiële constructie Dexia stonden velen verbaasd toe te kijken op de
44 miljard euro Belgisch geld die richting Frankrijk vertrokken een
bedrag ter grootte van anderhalf maandinkomen van alle Belgen samen.
Het was bijna zeker die onterecht verworven machtspositie waarmee
Frankrijk België kon dwingen om de risicos bij de instortende Dexia
holding af te dekken
voor maar liefst 54 miljard euro. Terwijl die
risicos meest van al aan de Franse Dexia kant zijn opgebouwd, staat
Frankrijk maximaal garant voor minder dan 33 miljard euro. Een dergelijk
oneerlijk evenwicht kenmerkt een wel heel ongelijke machtsrelatie.
Intussen is, gelukkig maar, Dexia Bank België een Belgische
overheidsbank geworden met de nieuwe naam Belfius. Maar daar is wellicht
al te veel geld voor betaald, zeker als men de kleine tien miljard euro
aan risicovolle obligaties van Griekenland, Portugal, Ierland, Spanje
en Italië in acht neemt die alweer in deze deal gesmokkeld zitten. Zo
draagt de Belgische kolonie nog veel meer van de Franse lasten.
Zoveel is wel duidelijk, de Belgen, nochtans heel grote spaarders,
zijn geen meester over hun vele geld. Hun geldsysteem dient in grote
mate de belangen van een ander land dat de opbrengsten ervan
exploiteert. Dat is net wat de relatie tussen een kolonie en haar
moederland kenmerkt.
Een gepeperde energierekening
Al even essentieel voor elke samenleving is hoe ze aan haar energie
geraakt, en wat ze daarvoor moet betalen. Want zowat alle welvaart die
ons land weet voort te brengen, steunt in grote of in heel grote mate op
de inzet van energie. Belangrijke vraag dus, wie heeft het voor het
zeggen als het om onze energie draait?
De omzet van elektriciteits- en gasbedrijf Electrabel is ongeveer 15
miljard euro per jaar, goed voor ruim vier procent van het nationaal
inkomen van dit land. Belangrijker nog is dat dit bedrijf veruit het
dominante zwaargewicht is in de Belgische energiesector, zeg maar
ronduit een quasi monopolist.
Al even belangrijk is dat Belgische politici er ook in dit geval in
zijn geslaagd om een zo cruciale activiteit die het energiesysteem van
een land is, in de handen van het buitenland te doen belanden
en
opnieuw is dat land Frankrijk, in de vorm van het energiebedrijf GDF
Suez, dat voor meer dan een derde zelfs rechtstreeks in handen is van de
Franse staat.
Het resultaat is dat zowel de Belgische consumenten als de Belgische
vooral kleine en middelgrote bedrijven hun energie veel duurder betalen
dan in Frankrijk.
Het resultaat is ook dat de Belgische klanten die de kerncentrales
van Electrabel hebben afbetaald niets zien van de enorme financiële
opbrengsten die de verlengde levensduur oplevert.
Het resultaat is zelfs dat de Belgische staat het amper aandurft om die meerwaarden zelfs maar een beetje te belasten.
Elk jaar een hold-up van 2 miljard euro
Het algemene resultaat is dus dat er elk jaar een netto financiële
inkomensstroom ter waarde van zowat 2 miljard euro richting het Franse
GDF Suez vloeit, elk jaar opnieuw. Dat is dus een dik half procent van
ons BNP - ons gezamenlijke inkomen dat we structureel verliezen. En de
fundamentele reden is dat de controle en exploitatie van ons
energiesysteem in handen is van een ander land dat dit alles aanwendt in
het eigen belang.
Hoe komt dit toch?
Zeg nu nog dat België geen Franse kolonie is, of dat het er in een
globaliserende wereld - niet zou toe doen waar de beslissingscentra van
grote bedrijven en sectoren zouden liggen.
Een politieke elite van een samenleving die een dusdanige afroming
van rijkdom organiseert ten nadele van haar eigen burgers, gedraagt zich
dus feitelijk als de uitvoerend gouverneur in dienst van het
moederland. België wordt in deze dossiers beheerst door een elite die
haar eigen belangen - niet die van de burgers die ze vertegenwoordigen -
najaagt door zich in te schrijven in deze koloniale relatie.
Deze elite bestrijden blijkt aartsmoeilijk. In elk geval organiseert
de weerstand zich heel slecht in ons land. Neem werkgevers en werknemers
die zeker de jongste jaren maar moeilijk overeenkomen. Maar over
Electrabel en de al te dure elektriciteitsprijzen zei Karel Van Eetvelt
van Unizo tegen een vakbondsvertegenwoordigster op een recent
LinksRechts debat van DeWereldMorgen.be: Wij vechten daar dezelfde
strijd, maar blijkbaar hebben we te weinig te zeggen.
Die vaststelling is illustratief voor de onmacht in dit land om
werkelijk het eigen lot in handen te kunnen nemen: zelfs de verzamelde
KMO-werkgevers en werknemers krijgen niets fundamenteel gedaan.
Het Belgische machtskluwen
Het is interessant om, al was het maar heel even, het machtskluwen
dat dit land in zijn greep houdt onder de schijnwerpers te houden.
Opvallende namen als Sophie Dutordoir, Pierre Wunsch, Gérald Frère, Jean-Pierre Hansen, ze komen altijd terug.
Dan zou het misschien opvallen dat Sophie Dutordoir niet alleen de
CEO is van Electrabel - of juister van de Divisie Energie
Benelux-Duitsland van GDF Suez - maar tegelijkertijd ook in de raad van
bestuur zit van BNP Paribas Fortis.
Altijd zit er ook wel iemand van Suez-Electrabel in de regentenraad
van de Nationale Bank. Tot 30 september 2008 was Pierre Wunsch zowel
directeur van Electrabel als regent, om daarna kabinetschef bij
toenmalig minister van Financiën Didier Reynders te worden.
Wie gelooft in toeval als zijn opvolger Gérald Frère is, bestuurder
van Suez-Tractebel en zoon van Albert Frère, grootste privé
aandeelhouder van Suez? Die Albert Frère is de Belg die eigenlijk in de
grootste mate de uitverkoop van de Belgische economie heeft
georganiseerd, in grote mate aan Franse belangen. Dat was zo met
Electrabel en Tractebel, dat was ook zo met Petrofina dat uiteindelijk
bij het Franse Total belandde. En ook de uittocht van zowat de volledige
staalindustrie en van de BBL bank was zijn werk. Oh ja, verbaast het
dat Gérald Frère ook ereconsul is van Frankrijk?
Sinds eind 2008 is de bij Electrabel net uitgewuifde Wunsch je
houdt het niet voor mogelijk vertegenwoordiger voor de regering in de
raad van bestuur van KBC.
Het is deze elite er blijkbaar heel veel aan gelegen om de touwtjes
van zowel de financiële als de energiesystemen overal mee in handen te
hebben.
En nog eentje, om het niet af te leren, nieuws van deze week. Wie is
de nieuwe voorzitter van NMBS Logistics? Dat is Jean-Pierre Hansen, de
vroegere baas van Electrabel dat altijd al veel te dure prijzen
aanrekende aan NMBS voor elektriciteit.
Een aanhoudende Belgenmop, maar wel nefast voor een duurzame economie en voor een economische democratie
Je kan er om lachen, om deze aanhoudende Belgenmoppen, maar het is
vooral zuur lachen. Want dit machtskluwen verhindert dat onze
samenleving van onderop de duurzame economie en de economische
democratie uitbouwt die ze morgen nodig heeft.
Veel moeilijker dan elders komt er bijvoorbeeld ruimte voor andere
energiebedrijven en sterke energiecoöperaties, vergeet zelfs dat dit
land en zijn politici tegen GDF Suez in - echt zou werken aan een
energiebeleid dat komaf maakt met kernenergie en de toekomst kiest van
hernieuwbare energie. En ook bijvoorbeeld een initiatief voor een nieuwe
coöperatieve bank kan zich al maar best voorbereiden op stevige
tegenwind.
Intussen is er deze week speculatie dat bij Electrabel alle
belangrijke functies ingenomen zouden worden door Fransen. Maar of nu
Belgen of Fransen aan het hoofd van Electrabel staan, de invloed die de
Belgische overheid en samenleving niet hebben - namelijk om de
Frans-Belgische financieel-economische elite te verplichten om de
gerechtvaardigde rechten en belangen van haar burgers na te streven -
die invloed heeft Suez wel, maar dan om de Belgische dochter volledig
naar haar pijpen te laten dansen
en hetzelfde te proberen met de
Belgische politiek. Het valt te vrezen dat de kans op slagen groot is
Pas op voor de valstrik
Opnieuw naar de sterk geïnternationaliseerde wereld die onze
economie, samenleving en politiek intussen toch zijn geworden. Dreigt
deze analyse niet het risico van een aftands nationalistisch perspectief
te hanteren?
Wel, niet echt. Want het is goed en noodzakelijk om Europees en zelfs
mondiaal te denken. Natuurlijk moeten we een Europese ruimte nastreven
die ons allemaal helpt om onze economische, sociale, culturele en
democratische ambities na te streven.
Maar dit veegt de diversiteit van samenlevingen niet weg, noch hun
eigen verantwoordelijkheid voor de beste organisatie van hun huishouden.
We kunnen er echt niet op rekenen dat de duurzame huizen, scholen,
industrie, landbouw, openbaar vervoer en andere voorzieningen die we in
de nabije toekomst hard nodig hebben, zomaar uit de lucht zullen vallen.
Nog minder kan het een vrijbrief zijn voor nationalistisch
machtsmisbruik dat oude koloniale machtsverhoudingen reproduceert in de
21ste eeuw. Want zo naïef wil niemand toch zijn: dit op koloniale wijze
ingepikte geld is allemaal geld dat niet langer ter beschikking is voor
de noden van de Belgen en voor de dringende ombouw naar een veel
duurzamer economie dan de huidige. Zulke echte sociaalecologische
ontwikkeling zal en moet ook morgen in de eerste plaats steunen op de
inzet van overheden, bedrijven en organisaties in elke samenleving. En,
hoe beter samenlevingen daar in slagen, hoe makkelijker ze ook andere
kunnen ondersteunen en de middelen hebben om solidair te kunnen zijn met
wie het minder goed gaat.
Autonomie en onafhankelijkheid heroveren
Onze eerste en meest dringende opdracht is dan om opnieuw onze
autonomie en onafhankelijkheid te heroveren en niet langer een Franse
kolonie te zijn. Want, zeg nu zelf, het kan gebeuren dat landen tegen
hun zin tot kolonie worden gemaakt, maar welk land blijft voortdoen met
een elite die de belangen van haar burgers voortdurend uitverkoopt en
zichzelf tot kolonie maakt?