De nieuwe Vlaamse energiemaatschappijxml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

De discussie rond hernieuwbare energie is al meer dan dertig jaar oud, maar wordt  nog altijd  op basis van emotionele argumenten gevoerd.  Nochtans is er in de voorbije decennia heel wat meer ervaring met deze nieuwe technieken opgedaan.  Het boek ‘Sustainable energie – without the hot air’ van de Britse Cambridge professor David  MacKay (www.withouthotair.com/download.html) breekt met deze loze discussies en levert eindelijk een cijfermatige basis waarop politieke beslissingen en strategieën kunnen worden gebaseerd.

MacKay zelf heeft zijn tekst eenvoudig gehouden, om zoals hij zelf zegt, zijn redenering verstaanbaar te maken voor de gewone man, meer bepaald ook aangepast aan het niveau van de politici. Zijn boek is gratis te lezen en  te downloaden. Het is aanbevolen lectuur voor onze Vlaamse politici, nu deze druk doende zijn een eigen energiemaatschappij op te richten.  Hopelijk laten zij zich daarbij niet leiden door simplistische en populistische standpunten en laten zij zich evenmin onder druk zetten door het winstbejag van de beroepsfederaties.  Om de politiek hierbij te helpen, volgt hieronder een beknopte bespreking van het meer dan 350 bladzijden tellende meesterwerk van MacKay.  Als onze minister van energie Freya Van den Bossche niet de tijd vindt om het boek zelf te lezen, kan zij op zijn minst de volgende pagina’s doornemen om, gewapend met deze informatie, de adviezen van het eigen kabinet en administratie in vraag te durven stellen.

De klimatologen stellen op dit ogenblik een stijging van de gemiddelde temperaturen vast en wijzen die stijging toe aan een verhoogd koolstofdioxideconcentratie in de atmosfeer.  Die stijgende concentratie valt samen met het toenemend gebruik van fossiele brandstoffen.  Als we een verdere temperatuurstijging willen voorkomen, moeten we ophouden met nog CO2 aan de atmosfeer toe te voegen, dit wil zeggen, stoppen met het verdere gebruik van gas, olie of steenkool als brandstof.   Als we dus willen vermijden dat er zich onomkeerbare dramatische klimaatveranderingen voordoen, dan moeten we er voor zorgen dat we, tegen ten laatste 2050, volledig zijn omgeschakeld op hernieuwbare energiebronnen. Deze grondstoffen zullen bovendien zonder omschakeling tegen dan schaars en duur  zijn.  De noodzaak om over te stappen op groene energie is vooral een taak voor de westerse wereld.  De gemiddelde Europeaan droeg in 2006  driemaal zo veel bij tot de temperatuursstijging als de doorsnee Aziaat.  Vermits de productie van hernieuwbare energie niet zo evident is, dient ook het zuinig omgaan met energie als doelstelling geaccepteerd te worden.  De noodzaak om anders te gaan consumeren en produceren is dus niet alleen een economische noodzaak, maar ook een ethische verantwoordelijkheid.  Bovendien dringt de tijd.

Tot dusver, wellicht weinig nieuws in deze boodschap.  Maar zodra MacKay dit alles via cijfergegevens gaat omzetten in concrete bouwplannen, verandert het plaatje.  Waaruit bestaat ons energieverbruik?  Grofweg uit drie ongeveer even grote delen: verwarming, transport en consumptie.  De totale consumptie bedraagt ongeveer 120 kWh per persoon per dag (ca. 20€/persoon per dag).  Kan dit door andere dan fossiele brandstoffen geleverd worden? Laten we als eerste item kernenergie beschouwen.  In België wordt op dit ogenblik 12 kWh per persoon per dag gegenereerd aan nucleaire elektriciteit.  Dit is dus minder dan een tiende van onze totale energiebehoefte.  Bovendien stellen zich met kernenergie een aantal problemen van veiligheid en afvalberging.   Wie een voorbeeld wil hebben van de desastreuze industriële exploitatie in het Verenigd Koninkrijk dient de paragraaf blz. 167 over de opwerkingsfabriek in Shellafield te lezen.  Dit is een waarschuwing voor al wie ervan uit gaat de de westerse technologie superieur is aan de situatie in de vroegere Sovjetunie.   Wensen we meer nucleaire energie dat moet het aantal kerncentrales fors opgevoerd worden.  Vervolgens moeten we dan alleen nog maar een plan bedenken op het afval gedurende duizend jaar veilig op te slaan.  Frankrijk weet nu al geen blijf met zijn nucleair afval en Duitsland heeft in Asse een ondergrondse opslagruimte die al na tien jaar ondergelopen is.

Met de andere energiebronnen kunnen we alleen een sluitende energiebalans realiseren indien we massaal omschakelen en de volgende richtlijnen opvolgen:

-         Woningen dienen bovenop een veel betere isolatie, voorzien te worden van zonnepanelen voor verwarming en warmwaterproductie, ongeveer xml:namespace prefix = st1 ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:smarttags" />10 m² per persoon.  Voor Vlaanderen zou dit betekenen dat men 20 vierkante kilometer zuidelijk georiënteerd dakoppervlak dient te voorzien in de ruimtelijke ordening.

-         Windenergie kan de helft van ons energieverbruik leveren mits constructie van windmolens, niet alleen op 10% van het grondoppervlak, maar eveneens in zee. 

-         Fotovoltaische cellen en systemen met concentrerende spiegels kunnen het restant aanleveren maar ook alleen door grote oppervlakten te benutten.  In andere landen ziet men fotocellen gebruikt worden als geluidsscherm langs autowegen.  Men kan natuurlijk ook investeren in zonneparken in zuidelijke gebieden.  Andere landen nemen al deel aan grootschalige woestijnprojecten.

-         Voor MacKay lijkt ook getijdenenergie een te onderzoeken optie.

Uit de cijfergegevens volgt dus dat de nieuwe technieken op grootse schaal moeten worden toegepast over het hele grondgebied. 

Hoe kan het transport georganiseerd worden zonder het verbruik van benzine of diesel? Volg het Zwitserse plan om vrachtwagenverkeer kost wat kost te beperken,  zet het vrachtverkeer op de rails en beperk het aantal vrachtwagentransporten en verkoop deze toelatingen per opbod. Voor goederen is transport per schip efficiënt en daarom dient de geproduceerde biobrandstof hiervoor gereserveerd te worden. Bevorder de fiets in de steden.  Bevorder openbaar vervoer. Kies voor een tramnet in plaats van bustrajecten.  Treinvervoer is dertig maal energie-efficiënter dan autotransport. Er dient omgeschakeld te worden naar elektrische aandrijving. Volgens MacKay is de elektrische wagen gunstiger voor het klimaat, zelfs als de elektriciteit nog met fossiele brandstoffen geproduceerd wordt. Het volledige wagenpark dient om te schakelen naar elektrische voertuigen. Snelheidsbeperkingen verminderen zowel het verbruik als de files. 

Als we meer gebruik maken van wind- en zonne-energie, dienen er buffers gecreëerd te worden om de pieken en dalen in productie en consumptie op elkaar af te stemmen.  Dit vraagt stuwmeren en pompstations, ofwel veel sterker uitgebouwde elektriciteitsnetwerken.  De batterijen van de voertuigen kunnen ook als opslagbuffers voorzien worden.   Dit vereist een volledig herdenken van onze netwerk-, consumptie- en opslaginfrastructuur.

Om ervoor te zorgen dat de vrije markt de juiste economische oplossingen kiest, dient de uitstoot van CO2 belast te worden.  Elke ton CO2 zou minimaal 150 € moeten kosten.   Omdat taxatie niet werkt in alle omstandigheden, is er ook nood aan directe wetgeving.  Er moeten normen opgelegd worden aan de woningen,  zuidelijke dakoriëntatie moet verplicht worden, warmwaterpanelen en fotocellen moeten verplicht worden,  spaarlampen of LED’s gebruiken, beperken van sluipverbruik,…

De Vlaamse overheid beschikt over de nodige bevoegdheden om een grote stap in deze richting te zetten.   Hopelijk wordt het boek van MacKay doorgenomen en komen er snel campagnes en initiatieven.  Nogmaals, de tijd dringt.