"'Star Wars' is marketing. Het heeft nooit iets met cinema te maken gehad"

De hele wereld lijkt in de ban van 'Star Wars', maar The Force, Darth Vader en die verrekte lichtsabels kunnen u vierkant gestolen worden? U bent niet alleen. Ook Patrick Duynslaegher, éminence grise van de Vlaamse filmkritiek, vindt de hele hype zwaar overtrokken. "'Star Wars' is marketing. Het heeft nooit iets met cinema te maken gehad."

Na een aanloop die al eeuwen lijkt te duren, ging vandaag eindelijk de nieuwe Star Wars-film in première. 'The Force Awakens', de zevende in de rij, is dé filmhype van het jaar. Meer nog dan 'FC De Kampioenen', James Bond of 'The Hunger Games'. Aan de bioscoop stonden de fans in dikke drommen aan te schuiven, sommigen al van bij het krieken van de dag. Om toch maar dat ene felbegeerde plaatsje tijdens de eerste voorstellingen te kunnen bemachtigen.

Slechte films
Stond niét in de rij: Patrick Duynslaegher, creatief directeur bij het Filmfestival Gent en daarvoor jarenlang gevreesd filmrecensent bij Knack. "Ik ben nooit fan geweest. Ik vind het gewoonweg slechte films. Van de eerste trilogie (1977-1983) is 'The Empire Strikes Back' de enige die nog een zekere geladenheid heeft, maar voor de rest wegen al die Star Wars-films zo licht dat ze verdampen terwijl je ernaar lijkt. Belangrijker nog: Star Wars heeft veel kwaad berokkend. Zij waren het begin van de special effects-boom en van de kinderachtige science fiction-trend. Zo liggen ze aan de basis van de scheefgetrokken situatie dat de mainstream Hollywoodfilm van vandaag volledig gedomineerd wordt door fantasy en superhelden. De verscheidenheid in de Amerikaanse cinema van voor de jaren '70 is volledig verdwenen. Het fenomenale succes van Star Wars heeft daar zeker toe bijgedragen."

"Unwatchable"
De prequel-trilogie (1999-2005) kan in Duynslaeghers ogen op nog minder genade rekenen. "De twee trilogie zijn echt 'unwatchable'. Verschrikkelijke misbaksels van films. De eerste trilogie werd gemaakt toen er nog geen digitalisering was, toen de special effects nog vrij ambachtelijk waren. Ik vind het compleet oninteressante films, maar op z'n minst bevonden de personages zich nog in een relatief reëel aanvoelende ruimte. Maar in de tweede trilogie werden alle sluizen opengezet. Dat waren pure orgieën van special effects, nepdecors en computergevechten. Flitsende actie waar je geen jota van begrijpt. Niks voelde nog echt aan. Cinema zonder ziel. Blijkbaar zien veel mensen dat graag, want de films hebben veel geld opgebracht. Ik wil dus niet zeggen dat het niets waard is, maar Star Wars is absoluut niet mijn idee van cinema."

Pure marketing
Volgens Duynslaegher is de grote boosdoener George Lucas, bedenker van het Star Wars-universum. "George Lucas is in de eerste plaats een geniaal zakenman. Meer producer dan regisseur. Zijn invloed op de Amerikaanse cinema is groot, maar ze heeft zeker niet geleid tot een betere kwaliteit. Star Wars is een van de belangrijke redenen waarom veel volwassen mensen afgehaakt zijn en liever naar series op tv kijken dan naar de bioscoop gaan. Nog een bedenkelijke erfenis van George Lucas is de industrie rond filmmerchandising, zegt  de filmkenner. "Het is pure marketing. Eerst kijken hoe ze het kunnen verkopen, dan pas naar hoe ze het gaan maken. Ik begrijp dat men dat doet bij ijskasten, maar toch niet bij film? Film is het toemaatje geworden bij de poppen en de speeltjes en de games en weet ik veel. Meer dan wie anders is dat de verantwoordelijkheid van George Lucas, die er trouwens steenrijk mee is geworden."

Geen ticket voor 'The Force Awakens' voor Patrick Duynslaegher dus? "Toch wel. Ik ga zeker kijken, want dit keer staat er met J.J. Abrams een echte regisseur aan het roer. Hopelijk zijn deze films beter gemaakt. Maar zelfs dan nog zal het Star Wars-universum mij nooit echt kunnen boeien."