Kwik laat vermiljoenrood verkleuren in meesterwerken
Vermiljoenrood, dat eeuwenlang een populair pigment was bij bekende schilders zoals Rubens of Pieter Bruegel, heeft de eigenschap tot zwart te verkleuren. Antwerpse onderzoekers achterhaalden tijdens een complexe studie dat kwik de boosdoener is.
Verschillende werken van bekende schilders hebben te lijden onder verkleuring van vermiljoenrood naar zwart. Wetenschappers konden al achterhalen dat dit gebeurde onder invloed van lichtinval, chloor en vochtigheid, maar tot welk product die chemische reactie uiteindelijk leidde, bleef ongeweten.
Antwerpse onderzoekers hebben het antwoord ontdekt. Ze brachten pigment van 'De Aanbidding door de Koningen' van Peter Paul Rubens aan op een elektrode en stelden dit bloot aan licht en chloorionen. Door de elektrode onder een spanning te plaatsen, konden de wetenschappers een corresponderende stroom meten. "Deze spanning bleek net die van kwik te zijn", vertelt projectleider en hoogleraar Karolien De Wael.
De vorming van metallisch kwik bewijzen, is volgens de onderzoekers niet eenvoudig. "Het vormt zich, maar vooraleer je de gelegenheid krijgt het te analyseren is de stof alweer vervlogen of verder gereageerd", zegt hoogleraar Koen Janssens. Het kwik stapelt zich op in de 'poriën' en in kleine scheurtjes in de gebruikte verf. Die opstapeling leidt uiteindelijk tot de verkleuring van het vermiljoenrood.
De ontdekking kan volgens de onderzoekers leiden tot een betere conservatie van historische werken. "Schilderijen in het donker bewaren is natuurlijk geen optie, maar chloor weghouden van de verf wordt een belangrijke opdracht voor musea", zegt doctoraatsonderzoeker Willemien Anaf. "De beschermende vernislaag speelt daar een belangrijke rol in."
Het onderzoek haalde het wetenschappelijke tijdschrift Angewandte Chemie, en de website van het tijdschrift Nature. (br.hln)
|
