Depressie zit niet "gewoon in je hoofd"

Wereldwijd lijden er 350 miljoen mensen aan depressie. Toch is de beleving ervan nooit tweemaal dezelfde. Naast een aantal moeilijk te omschrijven psychologische en emotionele factoren die aan de basis van de ziekte liggen, blijkt depressie nu ook een duidelijke lichamelijke component te hebben. Een depressie zit dan blijkbaar toch niet alleen 'tussen je twee oren'.

Leven zonder substantie
Depressie is een donkere en ondoorgrondelijke toestand van de menselijke geest. Wat de stoornis zo moeilijk meetbaar maakt, is dat ze iedereen op een andere manier lijkt te treffen. Geen twee belevingen van depressie zijn dezelfde. Sommigen geven mee te moeten leven met een constante 'donkere wolk' boven het hoofd. Anderen omschrijven het als 'vastzitten in een lege ruimte'. Dit gebrek aan 'psychische consistentie' maakt het voor mensen niet alleen moeilijk hun ziekte te omschrijven, maar ook voor artsen en psychologen om de stoornis te diagnosticeren. 

Depressie zit niet "tussen de twee oren"
Depressie wordt vaak omschreven als een 'algehele staat van droefheid'. De fysieke en emotionele weerslag van de ziekte gaat echter veel verder dan dat. De gevolgen gaan vaak zelfs zo ver dat ze normaal functioneren in de dagelijkse omgang in de weg staan.

In copore sano
Recent onderzoek wijst uit dat de ziekte niet alleen bepaald wordt door psychische factoren, maar dat ook lichamelijke klachten wezenlijk onderdeel van de stoornis uitmaken. De verhouding tussen beide is er, zoals zo vaak, eentje conform die van de kip of het ei. Of de lichamelijke klachten nu voortkomen uit de mentale staat van stress en depressie of dat ze net mee aan de basis liggen van het ontstaan van de ziekte zelf, daar hebben ook wetenschappers het raden naar.

Wat wel zeker is, is dat de samengang van psychische en fysieke symptomen voor een kluwen van problemen zorgt, waardoor depressie vaak verzandt in een zichzelf versterkende neerwaartse spiraal. Een viceuze cirkel van zwartgalligheid en tegenslag, waaruit opklimmen geen sinecure is.

Angst, piekeren en herkauwen
Mensen die aan depressie lijden, voelen zich vaak permanent angstig en zijn constant bezig met het mentaal herkauwen van problemen en moeilijke situaties. Doordat deze mensen situaties al snel als bedreigend ervaren, kunnen zij deze moeilijk loslaten. Hierdoor kunnen zij zich moeilijker concentreren op werk of andere zaken. Depressie veroorzaakt ook gevoelens van extreem verdriet en diepe weemoed. "Men mag deze toestand, niet verwarren met gewoon verdriet, het gevoel is veel intenser en langduriger van aard."

Hoofpijn, misselijk en gebrek aan slaap
Naast emotionele componenten zijn er dus ook verschillende lichamelijke symptomen aan depressie verbonden. Zo hebben mensen die aan de ziekte lijden vaak last van ernstige hoofdpijnen en/of migraine, van een slechte spijsvertering en/of indigestie. Ook treedt er vaak misselijkheid en verlies aan eetlust op. Daardoor kan depressie ook vaak afgelezen worden aan een ernstige toe- of afname in lichaamsgewicht. Een andere vervelende fysieke klacht is pijn in spieren en gewrichten. Onderzoek toont zelfs aan dat er een sterke correlatie zou bestaan tussen depressie en fybromyalgie.

Een laatste probleem van eerder fysieke aard waar mensen met een depressie vaak mee te kampen hebben, is een verstoord slaappatroon. "Mensen die op een depressie af stevenen, komen vaak terecht in een toestand van algehele rusteloosheid", zo zegt John F. Greden, directeur van het Comprehensive Depression Center aan de Universiteit van Michigan. Die onrustigheid kan dus zo'n grote proporties aannemen, dat zij ook heel letterlijk niet meer aan rusten toekomen.

"Dodelijke" combinatie
Het feit dat er zowel lichamelijke als emotionele factoren aan de basis van depressie liggen, maakt dat de ziekte een wel erg zwaar om dragen wordt. De dynamiek die tussen de twee aspecten speelt, maakt het extra moeilijk om vat op situatie te krijgen. "Het tegelijkertijd voorkomen van zowel lichamelijke als psychische klachten, die de levenskwaliteit danig inperken, kan op de persoon in kwestie een levensveranderende impact hebben", zo stelt Greden.

"Dat kan gaan van ernstige gevoelens van schuld of woede, tot zelfs gevaarlijke zelfmoordgedachten." Om dergelijke ingrijpende acties onder de aan depressie lijdende wereldbevolking te voorkomen, is het van groot belang dat zowel de geestelijke als de fysieke aspecten van de ziekte voldoende aandacht krijgen. "Jammer genoeg wordt die link tussen lichaam en geest in ons huidige zorgsysteem nog veel te weinig gelegd." (br.hln)