Pascal Cotte bestudeert de Mona Lisa naar eigen zeggen al meer dan tien jaar. Met behulp van reflectieve lichttechnologie ontdekte Cotte dat er onder het bekende portret van de Mona Lisa nog een ander portret zit. Daarop zou een andere zittende figuur te zien zijn. In tegenstelling tot de Mona Lisa, die recht naar de toeschouwer kijkt, is de blik van de andere figuur naar opzij gericht. Ook is er geen spoor te zien van de raadselachtige glimlach die de Mona Lisa zo mysterieus maakt.

Cotte is de medeoprichter van digitaliseringsbedrijf Lumière Technology in Parijs en mocht in 2004 de befaamde Mona Lisa onder handen nemen. Hij analyseerde het schilderij met zijn zelf uitgevonden Layer Amplification Method. Met die techniek wordt intens licht geprojecteerd op het doek. Een camera meet de reflectie van dat licht. Aan de hand van die gegevens kon Cotte reconstrueren wat er zich tussen de verschillende verflagen bevindt.

De Mona Lisa wordt al meer dan een halve eeuw op verschillende manieren onderzocht en geanalyseerd, onder meer via infraroodcamera's. Cotte stelt echter dat zijn techniek veel nauwkeuriger is en dieper kan doordringen in het schilderij. "We weten nu precies wat er gebeurt tussen de lagen van de verf, en kunnen alle lagen van het schilderij afpellen zoals bij een ui. We kunnen de volledige chronologie van de creatie van het schilderij reconstrueren", aldus Cotte aan de BBC.

Leonardo Da Vinci zou de Mona Lisa tussen 1503 en 1517 geschilderd hebben. Over de identiteit van de vrouw op het schilderij wordt al lang gediscussieerd, maar de meeste experts zijn het erover eens dat het wellicht gaat om Lisa Gherardini, de vrouw van een zijdehandelaar uit Firenze.

Volgens Cotte blijft er van die theorie niets meer over na zijn ontdekking. Hij stelt dat het portret dat hij onder de Mona Lisa aantrof de originele Lisa is, en dat het schilderij zoals wij het al 500 jaar kennen een andere vrouw afbeeldt. "Toen ik mijn reconstructie van Lisa Gherardini klaar had, stond ik voor het portret. Ze ziet er totaal anders uit dan de Mona Lisa van vandaag. Dit is niet dezelfde vrouw", aldus Cotte.

Cotte vond naar eigen zeggen nog twee andere afbeeldingen op het doek: een schets van een portret van iemand met een grotere neus, handen en hoofd maar smallere lippen, en een schets van een Madonna-figuur met een hoofdtooi van parels.

De bevindingen van Cotte zijn echter controversieel en zorgen voor verdeeldheid onder Da Vinci-experts. Martin Kemp, professor emeritus geschiedenis en kunst aan de universiteit van Oxford, is niet overtuigd. "De beelden tonen wat Leonardo aan het denken was, maar het idee dat er een portret verborgen ligt onder het oppervlak is niet te verdedigen. Ik denk niet dat deze discrete stappen verschillende portretten voorstellen. Ik ben er absoluut van overtuigd dat de Mona Lisa, Lisa is", legde Kemp uit aan de BBC.

Kunsthistoricus Andrew Graham-Dixon, die de nieuwe BBC-documentaire 'The Secrets of the Mona Lisa' maakte, staat open voor de bevindingen van Cotte. "Dit is zonder twijfel een van de verhalen van de eeuw. Er zal wellicht enige terughoudendheid zijn van het Louvre om de titel van het werk te veranderen, wat dat is waar we over spreken: vaarwel Mona Lisa, want ze is iemand anders."

De documentaire 'The Secrets of the Mona Lisa' wordt morgenavond uitgezonden op BBC Two. (br.hln)