Undercover in woonzorgcentra: “Je mag me doden”, schreef iemand. Ze wou er nog een mes bijleggen

 “Wat u voor mij nog kan doen? Gewoon lief zijn...” Het is ronduit hartverscheurend hoe een ouderling in een commercieel woonzorgcentrum te biecht gaat bij een undercoverreporter van het Eén-programma Pano. Lina Nasser zocht de waarheid achter de mooie promofilmpjes van de woonzorgcentra, waarbij de champagne ontkurkt, de jacuzzi pruttelt en de bejaarden glimlachend hun dagen slijten. Die waarheid is veel rauwer. De bewoners krijgen te weinig of soms geen eten. Er is te weinig personeel. En de bewoners zijn eenzaam. Allemaal.

Vier jaar na een dagenlange en onthullende reportagereeks in Het Laatste Nieuws en na talloze reportages over wantoestanden in de commerciële woonzorgcentra, is er hoegenaamd niks veranderd, zo zal vanavond blijken in de onthutsende eerste aflevering van het tweede seizoen van Pano. Want onthutsend is de reportage ‘Undercover in de zorgfabriek’ wel. Zeker als de oudjes, met respect voor hun privacy, hun hart luchten bij Lina Nasser, een reporter van wie ze denken dat het een vrijwilligster is. Eén van de bewoners toont haar zelfs een soort van afscheidsbrief. “Je mag me doden”, leest Lina voor uit het briefje. Het oudje méént elk woord. “Ik wou er eigenlijk nog een mes bijleggen...”
Tien weken lang ging Nina Nasser undercover in zeven woonzorgcentra in Vlaanderen. Ze ging aan de slag als vrijwilligster en sprak met bewoners, hun familie, werknemers en ex-directeurs. “Mijn eigen bobon sleet haar laatste levensjaren in zo’n commercieel woonzorgcentrum”, zegt Nina. “Ze klaagde soms wel over hoe het eraan toe ging. Ik dacht dat ze kritisch was. Pas nu besef ik dat ze niet overdreef...”

Jacuzzi

Nochtans, als je de promotiefimpjes van de commerciële woonzorgcentra bekijkt, moet het een paradijs op aarde zijn. Champagne wordt ontkurkt, personeel heeft àlle tijd om de bejaarde te begeleiden of rond te rijden in mooie tuintjes waar altijd de zon schijnt. En binnen wacht een jacuzzi voor een verkwikkende massage. Het eten lijkt elke dag opnieuw door sterrenchefs bereid.
“Het waren net dié flashy promofilmpjes die onze redactie op het idee van de reportage brachten”, zegt Pano-eindredacteur Pascal Seynhaeve. “Als je oud en hulpbehoevend wordt, kan je blijkbaar nergens beter terechtkomen dan in de commerciële woonzorgcentra.”

Ondervoeding

Niet dus. Een bejaarde zal vanavond vertellen hoe hij voor het éérst in een eeuwigheid een stapje in de openlucht zet. Enkel en alleen maar omdat de reporter Lina dat een goed idee vond. Het dagdagelijkse personeel heeft daar gewoon geen tijd voor. Er is zelfs geen tijd om alle bewoners deftig te voeden. “Soms worden volle plateaus eten terug afgeruimd omdat de bewoners zelf niet kunnen eten en er niemand was om hen te helpen”, stelde de reporter vast. En anonieme klokkenluiders zullen in de uitzending vanavond vertellen hoe het eten helemààl niet zo top is als wordt voorgeschoteld. “Van koolvis maak je geen kabeljauw”, klinkt het.
Huisarts Mark Huylebroeck trekt aan de alarmbel in de reportage. “Acht op de tien bewoners zijn ondervoed of lopen het risico op ondervoeding.”

Minimumnormen

Wettelijk gezien doen de commerciêle woonzorgcentra wat ze horen te doen. De overheid heeft minimumnormen opgelegd, wat betreft personeel, en daar houden de centra zich aan. Maar overschotjes zijn er dus niet. En de grote dupe daarvan is de bewoner. Velen slijten hun oude dag op een vreselijke manier. “Ik krijg veel vragen naar euthanasie”, zegt de huisarts nog.
Een ex-directeur van een commercieel woonzorgcentrum is vastberaden over waar hij zijn oude dag wenst door te brengen. Niét in de commerciële woonzorgcentra waar hij zo lang aan het hoofd van stond. “Mij krijgen ze er met geen stok in!“ (br.hln)