Wereld Eczeemdag: 7 vragen beantwoord over de veelvoorkomende huidziekte

Atopische eczeem komt steeds vaker voor. Naar schatting heeft bijna 20% van de Belgische kinderen er last van en zo’n 3% van de volwassen kampt vandaag met de jeukende huidaandoening. Naar aanleiding van Wereld Eczeemdag die vandaag plaatsvindt, stelden we 7 vragen over de ziekte aan dermatoloog Thomas Maselis. 

Atopische eczeem of atopische dermatitis - vroeger ook constitutioneel eczeem genoemd - is de meest voorkomende huidaandoening bij kinderen. De exacte oorzaak van de ziekte is nog niet precies geweten, maar wel staat vast er bij mensen met atopie sprake is van een erfelijke aanleg voor een excessieve reactie van het immuunsysteem op bepaalde stoffen uit de omgeving (allergenen). Dat uit zich in veel gevallen in de vorm van atopisch eczeem, waarbij de huid erg jeukt, vocht afscheidt en er korstjes gevormd worden. Door een stoornis in de beschermlaag van de huid functioneert de barrièrefunctie van de huid bovendien niet optimaal, waardoor de atopiehuid uitdroogt en allergenen dieper kunnen indringen. Die stimuleren dan het immuunsysteem, dat daarop fel gaat reageren. Gevolg: jeuk, ontsteking en vochtafscheiding. 

1. Zijn er factoren die eczeem uitlokken?

“Grosso modo kunnen we stellen dat eczeem veroorzaakt wordt door een combinatie van aanleg (als een van je ouders een atopische aanleg heeft, loop je zelf 50% meer kans op atopische eczeem, nvdr.) en een aantal prikkels zoals contact met water, droge lucht en ruwe stoffen. Water mag dan vaak heerlijk aanvoelen omdat de huid gehydrateerd aanvoelt, eigenlijk verergert het de symptomen alleen maar. Ook droge lucht droogt - als vanzelfsprekend - uit, waardoor mensen met eczeem nog meer jeuk krijgen en extra schilfering. Ruwe materialen kunnen de huid dan weer irriteren. Vooral wol maar ook bepaalde synthetische materialen.”

2. Kun je het zomaar uit het niets krijgen (op bijvoorbeeld latere leeftijd)?

“Meestal duiken de eerste symptomen van eczeem al op erg jonge leeftijd op, soms verdwijnen ze daarna spontaan maar de klachten kunnen ook blijven aanhouden. Hoewel het minder voorkomt, kun je ook ‘zomaar uit het niets’ last krijgen van de huidaandoening op volwassen leeftijd. Dat kan onder andere te maken hebben met bepaalde invloeden zoals stress, vermoeidheid en hormonen. Toch is de kans groot dat je dan ook als kind al eczeem had, maar dat er nog geen opstoot was doorgekomen.”

3. Sommige mensen hebben er minder last van in de winter, hoe komt dat?

“De meeste mensen hebben net minder klachten in de zomer omdat de zon ontstekingsremmend werkt. Het verdikt ook de opperhuid waardoor de beschermingsfunctie beter werkt en de lucht vochtiger is wat zoals eerder gezegd helpt tegen de symptomen. Anderzijds kom je wel meer in contact met water en zweet je ook meer, wat verschrikkelijk kan irriteren en jeuken. Daarnaast spelen allergische reacties een rol in het uitlokken van de symptomen en er zijn een aantal allergieën die enkel dan voorkomen zoals pollen. Het is dan ook zeker nuttig om na te trekken of je bepaalde intoleranties of allergieën hebt als je last hebt van eczeem.”

4. Geldt qua verzorging hoe vetter hoe beter?

“Het klopt inderdaad dat het efficiënt onderhouden van de huid erg belangrijk is om de natuurlijk barrière te herstellen en de huid te beschermen tegen allergenen. Al moet je niet eender wat gaan opsmeren. Vette crèmes zoals vaseline gaan de huid heel snel overhydrateren, maar dat effect is van korte duur. Nadien zal de huid zelfs nog droger zijn en zullen de symptomen vaak verergeren. Emolliërende crèmes daarentegen gaan niet alleen droogheid tegen, maar hebben ook een positief effect op het vlak van jeuk en inflammatie omdat ze de aangetaste barrière herstellen en het natuurlijke afweersysteem versterken. Ik raad dan ook om telkens heel kort te douchen (het liefst koud) met een olie en geen zeep en je daarna van kop tot teen in te smeren met zo’n crème.”

5. Wat zijn de voor- en nadelen van cortisonecrèmes?

“Er heerst een soort van algemene cortisonefobie, terwijl dat eigenlijk een schitterend medicijn is als het correct gebruikt wordt. Voor mensen met eczeem in het bijzonder zijn ze erg effectief om letsels te kalmeren en ervoor te zorgen dat je minder gaat krabben. Wel kunnen cortisonecrèmes de huid dunner en brozer maken, dus raad ik langdurig gebruik ervan af. Je kunt het daarom beter alleen gebruiken op de ontstoken zones als er zich een eczeemopstoot voordoet en tussen opstoten in slechts één keer per week. Op die manier gebruik je het proactief en dus om te vermijden dat je jeuk krijgt.”

6. Zijn er nieuwe ontwikkelingen op het gebied van de behandeling van eczeem?

“Hydrateren blijft het belangrijkste en cortisone helpt ook veel. Daarnaast worden sinds een tijdje topische immunomodulatoren voorgeschreven die de felle reactie van het afweersysteem onderdrukken én moduleren. Traditioneel worden immunomodulatoren (oraal dan) gebruikt om het afstoten van organen na transplantatie te voorkomen. Het voordeel hiervan is dat ze huid niet verdunnen zoals cortisone dat wel doet. Als de eczeemopstoot zeer ernstig is, worden ook wel afweeronderdrukkende medicijnen zoals Ciclosporine en Mycofenolzuur voorgeschreven. Echt nieuw zijn de zogenaamde biologicals, medicijnen op basis van antistoffen die zich specifiek richten op stoffen in het afweersysteem die een belangrijke rol spelen bij eczeem. Het grote nadeel daarvan is dat ze voorlopig nog erg duur zijn en dus enkel selectief gebruikt worden bij ernstige atopische eczeem.”

7. Sommige mensen letten extreem op hun eten en vermijden bijvoorbeeld gluten en alcohol. Kan dat soelaas bieden?

“Zoals eerder gezegd, kunnen allergieën een grote rol spelen en voor extra ontsteking zorgen dus als je bijvoorbeeld gluten- of lactose-intolerant bent, kan het zeker nut hebben om dat te vermijden. Als dat niet het geval is, heeft het schrappen van die producten geen enkele zin. Wél weten we dat snelle suikers jeuk doen toenemen. Alcohol, frisdrank en andere suikerrijke zaken laten of toch althans niet te veel consumeren is dan ook geen slecht idee. Cafeïne maakt zenuwachtig waardoor mensen meer krabben wat dan weer leidt tot meer jeuk. Zoals altijd geldt eigenlijk het advies: geniet, maar doe het met mate.”  (br.hln)