Ik herinner mij Rik Coolsaet, de Gentse Professor Internationale politiek die zo fier was op de eerste vrije verkiezingen in Zuid-Afrika. Zoals vele linksen was Coolsaet in zijn analyse zeer naïef. De meeste socialisten denken immers dat democratische verkiezingen de sleutel zijn voor een goedwerkende maatschappij. Dat is natuurlijk larie en apekool.

Democratische verkiezingen moeten een eindpunt zijn in een maatschappelijke transitie. Wat is een arme Congolees gebaat met het feit dat zijn president democratisch verkozen is? Niets. Een arme Afrikaan is alleen gebaat met democratiseringen indien zijn leider iets positief doet met zijn politiek mandaat. Als democratisch verkozen politici alleen maar denken aan persoonlijke verrijking is alles een maat voor niets. En dat is natuurlijk wat er aan de hand is in het "nieuwe" Zuid-Afrika. 

Op een opvallend korte periode werd het land omgevormd van racistisch-autoritair naar kleurrijk-democratisch. Maar net zoals in de meeste andere Afrikaanse landen, beschikte Zuid-Afrika niet over een gestudeerde zwarte leidersklasse. De meeste ANC-ers hebben hun scholing op straat gekregen in de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw. Ze weten alles van machinegeweren, maar niets van internationaal recht. Dat klinkt misschien wel avontuurlijk in de oren van een Che Chevara aanhanger, maar objectief gezien vormen zulke leiders een grote bedreiging voor een land. Zulke politici kennen niets van de internationale economie. Het is typisch voor militante laaggeschoolde socialisten om bij voorbeeld te kiezen voor het bijdrukken van geld om de tekorten op te vangen. Inflatie, daar heeft men vaag over gehoord. Het is hier in België al moeilijk om intelligente politici te vinden, laat staan in Afrika.   

Bovendien heeft Zuid-Afrika heeft Zuid-Afrika nergens op het continent een goed voorbeeld. Het welvarende Rhodesië is vervallen in een economisch rampgebied onder de gekke dictator Mugabe. Maar dat lijkt de Zuid-Afrikanen weinig te deren. ANC-leiders zijn fier dat ze samen met de Zimbabwaanse president kunnen feest vieren. In Europa zouden we dergelijke leiders mijden als de pest. In Afrika lijkt er geen vuiltje aan de lucht. Angola, Mozambique, Congo...allemaal vogels voor de kat. Misschien dat Namibië momenteel nog het best standhoudt in Zuid-Afrika. Maar daar wonen dan ook amper mensen. 

Het is een schande hoe zwarte Afrikaanse politici land na land kapot maken. Maar het ook een schande dat de kleurrijke internationale gemeenschap dit laat gebeuren. Ik begrijp dat de Europeanen een beetje verbrand zijn. Al vind ik niet dat we alles mogen overdrijven. Europa heeft veel meer goed gedaan in Afrika dan kwaad. En we moeten alles in de juiste context zien. De slavernij bij voorbeeld was mensonwaardig, maar ook Arabische slavenhandelaars en Afrikaanse stamhoofden deden hieraan mee. Cannibalisme is bij voorbeeld ook niet Europees. Vele Afrikaanse stammen gingen medogenloos om met elkaar. Ze moordden en plunderden alsof het een lieve lust was. En dan gaan zeggen dat de Europeanen zich beestachtig gedroegen is overdreven. Maar het is juist die historische refexie die ervoor zorgt dat wij als Europeanen niet meer durven ingrijpen in Afrika. We laten het continent maar over aan de autoritaire Chinezen die zich van dit alles maar weinig aantrekken. Zij zijn vooral begaan met de broodnodige bodemrijkdommen. Democratie is voor een Aziaat van secundair belang.

Terwijl reportage na reportage aantoont dat Zuid-Afrika niet de motor is geworden van het continent, maar ook de weg heeft ingeslagen van het verval, durven onze academici en politici niets zeggen. Ze zwijgen alsof er hun eigen leven er vanaf hangt. Ergens wel begrijpelijk aangezien zij twintig jaar voordien zelf op de barricade stonden voor het huidige regime dat nu het mooie land om zeep helpt. Nu plots gaan beweren dat er veranderingen nodig zijn, is hetzelfde als publiekelijk een mea culpa slaan.


VRANCKX: CORRUPTIE IN ZUID-AFRIKA


Philippine woont in een krot in Diepsloot, de gevaarlijkste sloppenwijk van de Zuid-Afrikaanse stad Johannesburg. Eigenlijk had ze in een sociale woning moeten wonen. Ze heeft de papieren en zelfs de sleutel. Maar toen ze vijf jaar geleden wilde verhuizen, merkte ze dat er al een familie in het huis zat. Het is de schuld van corrupte ambtenaren die in ruil voor wat smeergeld andere mensen in de huizen laten wonen.

Reporter Krishnan Guru-Murthy wil uitzoeken wat er gaande is en schakelt journalist Golden in. Hij geeft zich uit voor een hopeloze vader die op zoek is naar onderdak voor zijn gezin. Albert Setwyewye, een lokaal ANC bestuurslid, wil met hem afspreken in een winkelcentrum en vraagt meteen om geld mee te brengen.

Golden gaat in op de afspraak en wapent zich met een verborgen camera. Setwyewye zegt aan Golden dat hij voor een kleine 500 euro een door de staat gesubsidieerd huisje kan krijgen. Dat hij niet voldoet aan de strenge voorwaarden en dat de wachtlijst al in 2004 is afgesloten, speelt geen rol.

Maar ook op hoger niveau is er corruptie. Er worden grote namen genoemd, zoals Julius Malema, een omstreden en intussen geschorste ANC-politicus die vooral berucht is om zijn controversiële uitspraken. De man houdt er een riante levensstijl op na en bouwt een huis van meer dan 1,5 miljoen euro. Wanneer Guru-Murthy hem hierover aan de tand wil voelen, wordt de journalist de laan uitgestuurd.

Unreported World: Trouble in the townships – Channel 4, 2011.

Krishnan Guru Murthy is journalist en presentator bij de Britse zender Channel 4. Hij werkt voor Channel 4 Evening News en het programma Unreported World. De tv-carrière van Guru Murthy begon in 1988 bij BBC, waar hij onder meer het jeugdjournaal Newsround presenteerde. Later werkte hij ook voor Newsnight en presenteerde hij het BBC World News.