Brems veroverde in 2010 de eerste Kamerzetel voor Groen in Leuven. Ze was daarvoor al jarenlang docent Mensenrechten aan de Universiteit Gent en voorzitter van Amnesty International, maar ze raakte bij het publiek pas echt bekend door haar deelname aan de tv-quiz 'De Slimste Mens ter Wereld'.

Brems maakt nu een einde aan haar politieke carrière door zich in mei 2014 niet herverkiesbaar te stellen. "Ik kies ervoor om voltijds terug te keren naar de academische wereld", zegt ze. "Ik zie het niet zitten om me opnieuw voor vier jaar te engageren. Ik heb veel geleerd in de politiek, maar ik doe het gewoon niet zo graag."

Rik Torfs, die uit de politiek stapte en rector van de Leuvense universiteit werd, twitterde "Eva Brems verlaat de politiek. Welkom thuis aan de universiteit".

Nieuw mandaat
Bij Groen reageren ze minder vrolijk. De partij had Eva Brems graag een nieuw mandaat zien opnemen na de verkiezingen van 2014, maar respecteert haar keuze om de politiek vaarwel te zeggen. Kamerfractieleider Stefaan Van Hecke roemt de "scherpe analyse en duidelijke standpunten" van Brems. "Op vlak van mensenrechten en buitenlands beleid wordt ze door iedereen binnen het parlement gerespecteerd", onderstreept hij.

De groenen bedanken de professor mensenrechten uitdrukkelijk voor de druk die ze uitoefende voor het lidmaatschap van Palestina als waarnemende staat bij de VN, maar ook voor haar werk rond de GAS-boetes. "In het GAS-dossier vertegenwoordigde Eva Brems als enige wat er leefde bij de bevolking", vindt Van Hecke.

Brems verscheen op het politieke toneel na de verkiezingen van juni 2010. In april 2014 zal ze de parlementsdeuren achter zich dicht trekken. Voordien hoopt ze de economische adviseurs van buitenlandminister Didier Reynders in het buitenland nog aan te vullen met mensenrechtenambassadeurs. Die moeten de coherentie van het buitenlands-, ontwikkelings- en handelsbeleid garanderen, luidt het. Wie Brems zal opvolgen als federaal lijsttrekker in Vlaams-Brabant, ligt nog niet vast. 

Managers en wetenschappers verlaten massaal politiek

Met Eva Brems verdwijnt opnieuw een wetenschapper van het politiek toneel. Geen enkele échte intellectueel of manager heeft het de voorbije jaren lang uitgehouden in die wereld. Blijkbaar moet iemand over bepaalde karaktereigenschappen te beschikken om het lang in de politiek te kunnen uithouden.

Zelf was ik ooit jongerenvoorzitter bij een grote Vlaamse partij. Ik kwam uit de zakenwereld en daar gelden totaal andere regels dan in de politiek. De zakenwereld is dan ook veel eenvoudiger dan het politiek bestaan. In de zakenwereld kiest men steeds voor "de juiste man op de juiste plaats". In de politiek kiezen de politieke medestanders dikwijls de slechtst mogelijke kandidaat om zo geen concurrentie te moeten dulden in de eigen regio. De excuustruzen zijn daar eigenlijk een product van. Onder het motto van vrouwenemancipatie werden vele boegbeelden opgeofferd. Het waren meestal interne afrekeningen. Zo ook de opoffering van Wilfried Martens als kopman voor Europa. Zogezegd voor de vrouwenemancipatie, in praktijk een afrekening door de gebroeders Van Rompuy.

Maar ook bij de socialisten en liberalen werden er boegbeelden opgeofferd met valse redenen. Marc Verwilghen in Dendermonde was zo'n schoolvoorbeeld. Weggepest door domme lokale clan en nadien door Karel De Gucht vervangen door een niemendalletje waar al lang niemand meer over spreekt.

Vele partijen verliezen hun tijd en energie met interne afrekeningen. Het eigenlijk doel, een bepaalde ideologie of maatschappijbeeld belandt al snel in de onderste schuif.

Als gevolg van deze interne afrekeningen en problemen is politiek al lang niet meer aantrekkelijk voor succesvolle managers of wetenschappers. Men krijgt bloedarmoede; een politiek bestaan voor mislukte advocaten, excuustruzen en "kinderen van." Kortom, het blijft een zielige bedoening.

Natuurlijk, door het gebrek aan kwaliteit in ons politiek landschap worden bestuurd door derderangsfiguren. Wat kan men van dergelijke figuren verwachten? Niets of bijna niets. Maar ondertussen betalen we ons wel blauw aan belastingen en komen er maandelijks honderden profiteurs bij die op onze sociale zekerheid teren...

Hier en daar doet de nationale politiek eens beroep op een bekend manager of expert. Zelden houden zij het lang uit. Een selfmade man als Jean-Marie Dedecker moest rake klappen incasseren. Succesvol zakenman Roland Duchatelet was aanvankelijk welkom bij de Vlaamse liberalen, maar staat nu eenzaam in de woestijn te roepen. Volvobaas Peter Leyman werd met veel gejuich binnengehaald om even snel van het politiek landschap te verdwijnen.

Tja, het is natuurlijk niet allemaal kommer en kwel. Unizo-topman Kris Peeters kreeg wel voldoende kansen in de politiek en kan nu toch een deel van zijn aspiraties waarmaken. Maar door de band is het toch meestal "too little too late".

Verandering een utopie?

Misschien moet men het politiek bestaan minder aantrekkelijk maken voor carrièrejagers. Geen torenhoge vergoedingen, geen excessieve vertrekpremies zoals bij de opgeblazen Filip Antheunis nog deze week. Nog maar enkele maanden geleden zat Antheunis stomdronken aan mijn tafel, terwijl hij onophoudelijk op de rug klopte van een lokaal chirurg. Ach, de politiek heeft veel mensenlevens en relaties kapot gemaakt. Met de ooit "witte ridder" Marc Verwilghen gaat het ook al lang niet zo goed meer...

Als men de vergoeding inperkt, zal men vooral idealisten aantrekken. Pas op, er zullen er altijd zijn die op een titel kicken, maar de financiële drijfveer valt dan wel weg.

Het aantal mandaten moet verminderen. Indien men niet de organen kan afschaffen, kan men misschien wel het aantal verkozenen inperken. Want hoe meer politici men nodig heeft, hoe lager de kwaliteit wordt.

En men moet er iets op vinden om de macht van de politiek partijen in te palmen. Nu worden teveel beslissingen in een ivoren toren genomen en niet na overleg met de lokale vertegenwoordigers. Die gigantische partijfinanciering -een erfenis van de Agustasmeergeldaffaire uit de jaren 1990- moet ook worden ingeperkt. Minder geld betekent ook minder macht voor de politieke bastions.