Amper een dag na het driedaagse toekomstcongres van Open VLD maakte Vlaams parlementslid Annick De Ridder haar overstap van Open VLD naar N-VA bekend. De timing zou zo geregisseerd zijn zodat Open VLD maximaal schade zou lijden. Drie vragen aan Knack-redacteur Walter Pauli.

Is Annick De Ridder een grote aanwinst voor N-VA en tegelijkertijd een groot verlies voor Open VLD?

Walter Pauli: 'Laten we alvast 'grote' schrappen en het hebben over de vraag of zij een aanwinst is of een verlies. Voor het brede publiek was Annick De Ridder natuurlijk geen bekende politica. Het nieuws van haar overstap zal maandag de kijkgewoonten van de gemiddelde VTM'er niet veranderd hebben. Voor een jonge politica had ze zich wel haar 'thema' eigen gemaakt: Antwerpse openbare werken, infrastructuur en mobiliteit. En De Ridder is tot dusver vooral goed gebleken in 'tegen' zijn: tegen het migrantenstemrecht destijds, tegen ongeveer alles wat Peeters II (niet) doet, zelfs tegen de Zeeuwse mossel. In die zin past haar temperament helemaal bij een oppositiepartij. Alleen is N-VA federaal een oppositiepartij, maar in Vlaanderen een beleidspartij. Annick De Ridder zal zich in de assemblee waarin ze is verkozen, voortaan moeten nuanceren en zich een beetje inhouden, en dat is nooit haar sterkste kant geweest.'

'Vraag is of ze überhaupt een politica is. In 2011 gaf ze al aan een stap terug te willen zetten uit de politiek, toen ze in dienst trad bij de Katoennatie van Fernand Huts. Ze was toen amper 32, maar wel al zeven jaar actief in het parlement. Maar in de politiek geldt de gulden regel: 'Opgestaan, plaats vergaan'. Open VLD leek in elk geval niet van plan om Annick De Ridder nog uit te spelen als 'jong, vrouwelijk politiek talent'. De liberale vrouwen die zich vandaag laten gelden, zijn namen die in 2004, toen De Ridder in volle paarse periode in het Vlaams Parlement kwam, amper bekend waren bij het grote publiek: Annemie Turtelboom, Gwendolyn Rutten, Maggie De Block. Annick De Ridder heeft nog altijd de leeftijd (en de looks) van een jonge belofte, maar ze werd vroeg een halve has been. Misschien geeft de N-VA haar het elan voor een tweede start van haar politieke carrière.'

De Ridder en de N-VA hebben de overstap zo geregisseerd dat Open VLD maximaal schade zou lijden. Is dat een teken dat ons een bijzonder harde kiescampagne te wachten staat?

Walter Pauli: 'Elke kiescampagne is hard, maar de overstap van Annick De Ridder naar N-VA, daags na het Open VLD-congres, is zelfs naar Belgische politieke zeden zeer hard - of worden de Vlaamse nog een pak harder? Het nieuws van haar overstap had maar één doel: illustreren dat Open VLD hoe dan ook niets voorstelt, zelfs niet na een vernieuwingscongres. Vraag is of dat ook zal werken.'

'Zoals hierboven gezegd: Annick De Ridder is geen politica die het grote publiek aanspreekt, haar overstap interesseert vooral de reeds geïnteresseerde incrowd. En die ziet natuurlijk in de eerste plaats het politieke manoeuvre, en hoort in de tweede plaats de 'motivatie'. Inderdaad, 'motivatie' (en niet gewoon motivatie): dat een harde politica als De Ridder ineens van haar paard gebliksemd wordt bij lectuur van die N-VA-voorstellen, gelooft natuurlijk geen mens. En, neem maar aan: ook geen N-VA'er van enig niveau. Het is alleen goed als verschoningsgrond voor een overstap die alles welbeschouwd al een tijdje in de sterren stond. En bij N-VA hebben ze de gewoonte om hun mediamomenten goed voor te bereiden: wat gaan we zeggen, wanneer maken we het bekend. Zoals nu ook weer is gebleken. Wie een beetje van politiek kent, ziet dat N-VA ongebruikelijk hard tackelt. En aan politiek doen zonder vrienden - lees: coalitiepartners - daarvoor is zelfs de N-VA nog een stuk te klein. Tenzij men echt denkt dat men de hele liberale partij op termijn kan overnemen. N-VA zou uit haar eigen geschiedenis mogen weten: mensen met een overtuiging zijn niet te koop. De anderen natuurlijk wel.'

N-VA heeft misschien een intern probleem van Open VLD opgelost: één vrouwelijke kandidate minder voor de schaarse verkiesbare plaatsen

Walter Pauli

'Want laten we eerlijk zijn: De Ridder zat al een tijd niet goed in haar vel bij haar partij, en een aantal partijgenoten die het dichtst bij haar stonden, zijn vorig jaar al vertrokken naar N-VA, voorop Ludo Van Campenhout, nu schepen in het college van Bart De Wever. En waarom zou de liberale partijleiding nog veel kansen geven aan een parlementslid dat openlijk heeft aangekondigd dat ze haar politieke engagement op een lager pitje wil zetten? Zo komt een politicus snel in een negatieve spiraal: hij/zij voelt zich niet meer thuis in een partij, gaat wat bokkig doen en 'eigen keuzes' maken, waardoor men nog meer uit de gratie van de partijleiding komt, enzovoort. In die mate heeft N-VA misschien zelfs een intern probleem van Open VLD helpen oplossen: één vrouwelijke kandidate minder voor een van de schaarse(re) verkiesbare plaatsen. Het zou dus wel eens kunnen dat de liberale reactie op haar vertrek er één is 'met gemengde gevoelens' zoals dat heet.'

Annick De Ridder is verkozen als Vlaams parlementslid voor Open VLD. Ze heeft dat mandaat waarschijnlijk aan die partij te danken. Na haar overstap naar N-VA behoudt ze haar zetel. Is er iets voor te zeggen dat politici die naar een andere partij overstappen hun zetel ter beschikking moeten stellen van de partij die ze verlaten?

Walter Pauli: 'Daar is natuurlijk veel tot alles voor te zeggen. Alleen heeft in het verleden zo goed als niemand dat fatsoen getoond. Niet bij N-VA, waar geen enkele van de vele verkozen nieuwkomer/overloper er ook maar aan dacht zijn mandaat op te geven. Maar de politieke concurrenten van N-VA zijn zo goed als allemaal in hetzelfde bedje ziek. De linkse SP.A-Groen en PVDA+-meerderheid van het district Borgerhout kwam er bijvoorbeeld mee door de plotse overstap, vlak na de verkiezingen, van CD&V'er Luc Moerkerke. Die zetelt wel als 'onafhankelijke', maar werd meteen gepromoveerd tot districtsschepen. De regel in de Wetstraat is helder en duidelijk: elke partij aanvaardt overlopers, nergens doet men moeilijk over 'het mandaat teruggeven'. Tot een eigen lid overstapt naar een ander: dan durft men er al eens een verbaal spel om maken.'

'Misschien getuigde de officiële reactie van Open VLD daarom nog van enig verstand, en van klasse: "Het partijbestuur heeft kennis genomen van het ontslag van Annick De Ridder uit de Vlaamse liberale fractie. Vrijheid is voor liberalen een kernwaarde. Dat betekent dat iedereen het recht heeft zijn eigen keuzes te maken".'