Echt depressief zal Alexander De Croo gistermorgen niet geweest zijn na lezing van de kranten. Natuurlijk kreeg de Open VLD-voorzitter ervanlangs voor zijn 'onverantwoordelijk gedrag', maar evengoed mocht hij zich verheugen in complimentjes. Wat verfrissend dat een liberale partijtop alle dure eden eens níét inslikt.
Allemaal erg fijn voor De Croo junior, maar hoe moet het nu verder met het land? Op een overleg met de partijtop maakten de liberalen gistermiddag een stand van zaken op. Daar kwam vervolgens een boodschap uit die nogal sterk leek op wat CD&V'ers en N-VA'ers de afgelopen jaren zeiden als ze het tijdens een communautaire crisis niet goed meer wisten: 'De bal ligt nu in het kamp van de Franstaligen.' Daar win je wat tijd mee, maar een uitgewerkte strategie is het niet.
De chaos is dan ook groot. Als er voor volgende week donderdag geen ultiem BHV-akkoord rond is, dan zullen de Vlamingen hun splitsingsvoorstel meerderheid tegen minderheid agenderen. Welke keten van gebeurtenissen dát in gang zet, is nauwelijks te voorspellen. Maar dan wenken alvast erg chaotische verkiezingen. 'Een onmogelijke situatie', zegt een vooraanstaande liberaal. 'En niemand bij ons die weet hoe we er weer uit moeten raken.'
Verkeerd restaurant
Als zijn beslissing om het vertrouwen in de regering op te zeggen fout zou uitpakken, zal Alexander De Croo niet kunnen zeggen dat hij niet vooraf gewaarschuwd werd. Op intern partijoverleg trok Guy Vanhengel geregeld aan de alarmbel: 'Ge zijt u aan het vergissen!'
De vicepremier in de federale regering was niet de enige die zijn twijfels had bij de forse BHV-exitstrategie. Ook andere (voormalige) kopstukken, zoals Annemie Neyts, Sven Gatz, Bart Tommelein, Annemie Turtelboom en, iets dubbelzinniger, Karel De Gucht en Patrick Dewael, pleitten de afgelopen weken voor iets meer voorzichtigheid. Niet omdat ze per se in de regering willen blijven, maar ook omdat ze het gevoel hadden dat er geen uitgewerkt regieboek klaar lag. Of omdat ze vonden dat BHV het verkeerde dossier was om de forcing te voeren. Of omdat ze van mening waren dat het beter was om het wetsvoorstel goed te keuren en de Franstaligen te laten vertrekken. Ze hadden ook het gevoel dat De Croo en zijn entourage niet altijd even goed wisten in welk stuk ze aan het spelen waren. Zo ging de jonge voorzitter er tot woensdag nog van uit dat het Vlaamse splitsingsvoorstel niet in de Kamer geagendeerd kon worden, vóór het Overlegcomité had vergaderd. Dat bleek niet te kloppen.
'Een crisis uitlokken is veel makkelijker dan een crisis oplossen', peperde Neyts haar jonge partijgenoten in op het partijbureau van donderdagmorgen.
Op het partijbureau kantten enkele kopstukken zich ook tegen de strategie om tegelijk het vertrouwen in de regering op te zeggen én het BHV-voorstel zo snel mogelijk goed te keuren. Want het ontslag van de regering vertraagt een snelle agendering, betoogde De Gucht.
Maar het haalde niet veel uit. Want geen enkele liberaal is gelukkig met deze regering, en er zijn er ook die wél helemaal mee zijn met de strategie van De Croo; veel overtuigingswerk was er dus niet nodig. Bovendien kan De Croo ook rekenen op de steun van een voorlopig erg loyale, maar steeds kleinere entourage: de twee ondervoorzitters Patricia Ceysens en Vincent Van Quickenborne, maar ook papa Herman en voorganger Bart Somers.
'Herman is de metamorfose van zijn leven aan het ondergaan', zegt een partijgenoot. 'De man die altijd 's lands belang vooropstelde, heeft zich ontwikkeld tot een Vlaams-nationale pyromaan.'
Ook de comeback van Somers is erg opmerkelijk. Op het partijbureau was hij de vurigste verdediger van een vertrek van de liberalen uit de regering. Afgelopen dinsdag zat Somers een hele dag lang op het hoofdkwartier om de strategie mee uit te werken. Tot verbazing van de iets bredere partijtop. Daar herinneren ze zich de woorden nog goed die de nieuwe voorzitter bij zijn start uitsprak: 'Ik zal de officiële partij-organen in ere herstellen.' Nu bestaat de indruk dat het tegendeel gebeurt.
Omdat Guy Vanhengel bij herhaling liet verstaan dat hij een vertrek uit de regering geen goed idee vindt, vroeg De Croo junior niet hem maar Patrick Dewael om hem bij te staan in het BHV-overleg. De Kamervoorzitter ging geregeld mee naar gesprekken met Dehaene. Maar onlangs moest ook hij vaststellen dat hij niet altijd welkom was. Toen hij in allerijl terugkeerde voor BHV-overleg uit het buitenland, kwam er geen uitnodiging voor topoverleg in de partij. Ongelukkigerwijs stapte hij een Brussels restaurant binnen waar Alexander De Croo op dat moment net over BHV vergaderde met... Ceysens, Van Quickenborne en Somers. Dewael was naar verluidt not amused.
Telefoneren met Dehaene
Wil dat allemaal zeggen dat de partij op springen staat? Hoegenaamd niet. Ook wie met een bang hart naar de Sturm-und-Drang van de voorzitter kijkt, beseffen dat die op een congres 90 procent van de leden achter zich zou krijgen, na deze week. Er zijn ook kopstukken die het nog niet zo kwaad vinden als de nieuwe voorzitter op zijn bek gaat.
En ook in andere partijen kijkt men met argusogen naar de 'leerling-tovenaar' van de liberalen. Nadat hij de Wetstraat donderdagmorgen in lichterlaaie had gezet met het vertrek van zijn partij, bestond De Croo het om toch nog naar Jean-Luc Dehaene te bellen: 'Je gaat toch voort onderhandelen, Jean-Luc?' Alsof er niets gebeurd was. De ex-premier wist - volgens een top-CD&V'er - naar verluidt niet waar hij het had.
Het klinkt mooi: een Nieuwe Generatie die het anders en beter zal doen. Vraag is of de spitstechnologie van BHV het geschikte dossier is om dat te bewijzen.
