Als je een land geweldloos wil splitsen, dan moet je... onderhandelen. Bestaan daar regels voor? Neen. Paul Van Orshoven, professor Publiek Recht, zegt in Plan B, de Panorama-uitzending over de splitsing van België, meteen waar het op staat. Er zal onderhandeld moeten worden, veel onderhandeld. Het zal bovendien enorm moeilijk zijn en het zal ons in turbulent financieel vaarwater brengen. Niemand beseft hoe ingewikkeld het uiteenrafelen van een land kan zijn, stelt Ivan De Vadder al vroeg in de uitzending vast.
Gewapend met een pak praktische vragen trekt hij naar elf professoren om toch de oefening te maken. Hoe ga je te werk als je een land wil splitsen? Wat doe je in s.hemelsnaam met het koningshuis, het leger, de voetbalcompetitie, de NMBS... de landsgrenzen! Over dat laatste hoeven we ons geen zorgen te maken. Daar geldt het systeem Uti possidetis, wat je in je bezit hebt, behoud je. Een nieuwe staat wordt afgebakend door de reeds bestaande grenzen. En de grens tussen Vlaanderen en de Wallonië, loopt die dan langs de taalgrens? Lijntjes trekken is een zuiver politieke beslissing, zegt professor Grondwettelijk Recht Paul Van Orshoven. De taalgrens is een mogelijkheid, zegt hij, maar het zou kunnen dat die scheiding irrelevant wordt al je spreekt over onafhankelijk staten.
'Alleen idioten zouden nu het land splitsen'
Een vraag die in elk splitsingsscenario terugkomt is Brussel. Wat doe je met Brussel? Net omdat Brussel zo klein is, zouden alleen idioten nu het land splitsen, vindt UCL-professor Philippe Van Parys. Het idee van een condominium (een staat bestuurd vanuit twee andere staten) wijst hij resoluut van de hand. Daar is een naam voor, dat is kolonisatie. In een studie uit 2005 blijkt dat ongeveer 50 procent van de Brusselaars het status-quo wil behouden, 2 procent wil bij Vlaanderen horen en 2 procent wil naar Wallonië. De overige 45 procent wil een speciaal statuut. Een probleem, geeft Paul Van Orshoven toe, een politiek probleem.
Wie aan het splitsen wil slaan, moet zich ook afvragen of de nieuwe entiteiten ook leefbaar zijn. Voor Vlaanderen is er volgens professor Paul De Grauwe geen enkel probleem. Het heeft de capaciteit om ook zonder Brussel welvarend te zijn. Brussel en Wallonië zullen meer mensen aan het werk moeten zetten.
'De transitie zal traumatisch zijn'
Maar voor je een land kan splitsen, moet er dus eerst, het wordt een paar keer door verschillende proffen herhaald, heel wat onderhandelen. In die periode zullen de financiële markten ons land niet gunstig gezind zijn. Dan zullen we door een periode van turbulentie moeten, met hogere rentevoeten, zegt De Grauwe. De transitie zal traumatisch zijn.
De sociale zekerheid is nog zon struikelblok. Enorm complex om te splitsen, waarschuwt UA-prof Bea Cantillon. Een eigen Vlaamse sociale zekerheid is nog mogelijk, maar voor Brussel wordt dat rampzalig. De welvaartsbasis is er erg klein en de risicos zoals werkloosheid en armoede zijn er net groot. Zowel Brussel als Wallonië zullen volgens haar verarmen.
Geen tweede bye-bye Belgium
Plan B was in de verste verte geen tweede Bye bye Belgium, de hoax die de RTBF in 2006 maakte over de splitsing van het land. Het is een goed gemaakte nieuwsreportage, die nog eens op een rijtje zet het hemelsbreed het verschil is tussen zeggen dat je een land wil splitsen en dat ook effectief doen. Met korte, met de iPhone gefilmde fragmentjes van zichzelf brengt De Vadder vaart in het programma en leert hij ons dat hij een paarse woonkamer heeft. Goed gemaakt dus, maar baanbrekend was het niet. En net daarom kan de enorme media-aandacht die er op voorhand was, wel eens als een boemerang kunnen terugkeren te hoog gespannen verwachten, enzo.
Nu goed, het hele plan B-verhaal is volgens Van Parys toch niets meer dan een retorische strategie. Het is zoals bij koppels die ruzie maken. De ene zegt Ik vertrek. En ik heb er al goed over nagedacht, het zal goed met mij gaan. Soms wordt daarin geloofd, soms niet. Maar hier gelooft geen verstandig mens iets van.
