Regie: Ken Loach
Scenario: Paul Laverty
Met: Atta Yaqub, Eva Birthistle, Shabana Bakhsh, Ahmad Riaz,…
104 min / UK / 2004

Vrij vertaald wil “ae fond kiss” zeggen: “slechts een kus”. De 18de eeuwse Schotse dichter Robert Burns bedoelde ermee dat een gewone kus zijn hele gemoed, zelfs zijn hele leven overhoop kon halen. Het kwelde hem dat hij na die éne kus gedoemd was zijn geliefde te verlaten. Dit wetende, kan je al raden waar de nieuwste Loach over gaat: de liefde.

Het verhaal situeert zich, zoals wel vaker met Loach, in Glasgow. Casim (Atta Yaqub) werkt in een plaatselijke discotheek. Deze migrant van de tweede generatie droomt ervan ooit zijn eigen discotheek uit te baten. Zijn ouders, devote moslims, hebben besloten hem uit te huwelijken aan zijn nicht Jamine. Wat zijn ouders niet weten, is dat hij ondertussen verliefd is geworden op Roisin (Eva Birthistle), de muzieklerares van zijn jongere zus Tahara (Shabana Bakhsh). Zij is een vrijgevochten, intelligente en vastberaden dame, helemaal anders dan wat Casim gewend is.

De titel verwijst ook naar het liedje waarop onze twee geliefden elkaar ontmoeten. Na een opstoot op Tahara’s school, loopt Casim een klaslokaal in waar Roisin net bijles aan het geven is. Op slag is zijn interesse in haar gewekt, en als dit dan wederzijds blijkt, lijk je vertrokken voor een zoveelste liefdesdrama, maar dat is buiten de waard – in dit geval Ken Loach - gerekend.

Een zorgeloze liefdesrelatie is de twee protagonisten niet gegund. Casim verzwijgt dat hij al uitgehuwelijkt is en als kijker zit je te wachten tot dit aan het licht komt. Je weet dat Roisin erdoor gekwetst zal worden en mogelijk zelfs de relatie zal verbreken. De waarheid komt uiteindelijk aan het licht tijdens een reis naar Spanje.
Van zodra er meer ruchtbaarheid rondom hun relatie komt, duiken ook de problemen op. Ze worden langs alle mogelijke kanten aangevallen, in de eerste plaats door Casims familie. Door zijn relatie met een niet-moslim, is de reputatie van de familie aangetast, zo erg zelfs dat het huwelijk van zijn oudere zus erdoor in het gedrang komt. Maar ook Roisin komt onder vuur te liggen: om een vaste benoeming te verkrijgen in de school, dient ze de goedkeuring te hebben van haar priester, en die is er allerminst mee opgezet dat ze samenwoont.

Na afloop van de film is niet meteen duidelijk of onze twee geliefden hun strijd tegen de rest van de wereld gewonnen hebben. Het gedicht in gedachten, zou je het tegendeel verwachten, maar toch straalt er een zeker hoop uit de titel. Wat wel duidelijk is, is dat niet alles rozengeur en maneschijn is. De relatie heeft al vele woelige watertjes doorzwommen, maar er is nog een hele weg af te leggen, een definitieve rust is nog veraf.

Met deze nieuwe film wijkt Ken Loach geenszins af van zijn bekende thema: gewone mensen, zoals u en ik, die gebukt gaan onder maatschappelijke structuren die in plaats van hen te helpen of te beschermen, hen steevast tegenwerken. Casim kampt met een oerconservatieve, zelfs patriarchale familie, Roisin met een priester die absoluut het geloof wil uitdragen en neerbuigend doet tegenover andersdenkenden. Beiden moeten ook nog opboksen tegen de racistische vooroordelen die in beide gemeenschappen leven.

Opnieuw toont Loach in zijn vrij realistische stijl hoe twee mensen moeten vechten voor hun individuele vrijheden, terwijl de maatschappij hen wil vangen in verstikkende structuren. Opmerkelijk is dat hij niet enkel de krachtmetingen tussen hen en de maatschappij in beeld brengt, maar ook die tussen man en vrouw, allochtoon en autochtoon, gelovige en ongelovige. Zelfs de relatie tussen de oude en jongere generatie wordt aangehaald. Zo wil Casims jongere zus journaliste worden in Edinburgh, maar haar ouders zien haar liever voor arts studeren in Glasgow. Met het nodige respect voor vader en moeder geeft ze toch te kennen dat de wereld ondertussen is geëvolueerd en dat zij in het Westen leven.

Om nog meer realisme te verkrijgen, zijn de acteurs zo gecast dat hun achtergrond zo dicht mogelijk bij hun personage aanleunt. Wat ook helpt is dat er een samensmelting is van professionele en niet-professionele acteurs. Zo krijg je meer natuurlijke reacties en, als je ze dan nog de ruimte geeft om vooral zichzelf te zijn, een natuurgetrouwe weergave.
Dit realisme is ook te vinden in de montage. De stijl houdt het midden tussen een documentaire en fictie, gecombineerd met sobere camerabewegingen verkrijg je een verhaal dat zichzelf vertelt. De muziek is steeds passend, zeker op het einde van de film, wanneer je ‘Strange Fruit’ van Alan Lewis hoort gespeeld worden. Zo zitten er nog wel subtiele verwijzingen in de muziek, maar die laat ik liever aan de kijker over om te ontdekken.

‘Ae Fond Kiss’ is in meerdere opzichten een opmerkelijke film. Hij behandelt de complexiteit van de multiculturele samenleving zonder een oordeel te vellen. Deze moderne versie van Romeo en Julia onthoudt zich van de clichés die eigen zijn aan het genre van de romantische film en is nergens moraliserend. Ken Loach levert hier waarschijnlijk zijn beste film tot nu toe af en bewijst eens te meer een vakman pur sang te zijn.