Enkele dagen geleden zag ik de prachtige Joods-Franse film Va, Vis et Deviens. Het verhaal gaat over een jonge Etiopiër die als "zwarte jood" door een gezin wordt geadopteerd. We zien er het racisme van de Joodse gemeenschap, die ervan uitgaat dat Joden "blank" moeten zijn. Maar we zien er ook de liefdevolle houding van de pleegouders. Het onderwerp racisme is zelden zo mooi behandeld in een film. En dat net Joden gecomfronteerd worden met dit thema maakt de film zo uniek. Deze film is een must voor alle adolescenten. 


Va, Vis et Deviens (vertaling: Ga, leef en word) is een Frans-Belgisch-Israëlisch-Italiaanse co-produktie. De film gaat over een weinig bekende episode in de Israëlische geschiedenis. In 1984 vindt de Amerikaans-Israëlische Operatie Mozes plaats. Deze operatie moet duizenden Falashas, Joodse afrikanen, van Soudan naar Israël brengen. De integratie van deze negroïde bevolkingsgroep in het overwegend blanke Israël verloopt moeizaam, ondanks de wil en het doorzettingsvermogen van de Falashas.

De film volgt een jonge christelijke vluchteling uit Ethiopië. Tijdens de Operatie Mozes wordt hij door zijn moeder gestuurd om de plaats in te nemen van een net daarvoor overleden Joodse (Falasha) jongen. Diens moeder accepteert de jongen, en neemt hem mee als haar eigen kind. In Israël aangekomen krijgt de jonge Schlomo het moeilijk bij de integratie. Zijn adoptiefmoeder overlijdt bij aankomst. Uiteindelijk wordt hij ondergebracht bij een Frans-Joods adoptiegezin. Deze zijn in de veronderstelling een Joodse jongen te hebben geadopteerd en handelen daar ook naar. Al de jaren leeft hij met een geheim, en krijgt hij te maken met allerlei vormen van discriminatie en onbegrip. Schlomo’s gedachten gaan vaak terug naar zijn moeder, en de vraag waarom ze hem zomaar weg heeft gestuurd, houdt hem sterk bezig.

“Ga, leef en word” waren de eenvoudige woorden waarmee zijn moeder Schlomo wegstuurde richting de vrouw die zojuist haar eigen kind verloren had. Deze woorden blijven hem zijn hele leven achtervolgen, het zijn voor hem de woorden van God die Adam de wereld instuurde. Voor Schlomo is zijn moeder zijn god, een god waarmee hij communiceert via de maan. Treffend is dan ook de vergelijking die hij maakt tussen God en de maan, tijdens een debat in Joodse synagoge. Al de jaren in “het land vloeiende van melk en honing” weet hij zich gesterkt door de gedachte aan zijn echte moeder.

De film snijdt hiermee, en door een niet-Joodse, zwarte jongen in de Israëlische maatschappij te plaatsen, loodzware thema’s aan. Tegelijk dringen flarden van nieuwsberichten tot de film door: vredesbesprekingen tussen Yitzhak Rabbin en Yasser Arafat, de moord op Rabbin, anti-oorlogsdemonstraties. Dat de film lang duurt, bijna tweeëneenhalf uur, is dan ook niet verwonderlijk. Ondanks dat het personage van Schlomo gedurende de film door drie verschillende acteurs wordt gespeeld – als kind, jongen en volwassene – komt hij zeer geloofwaardig over. De ontwikkeling van zijn karakter, het ontdekken van het westerse leven in Israël, het komt allemaal erg goed uit de verf. Ook de andere personages in de film zijn – hoewel vaak slechts bijrollen – waardevol en goed ontwikkeld.

Va, Vis et Deviens is een erg ontroerende en mooie film over het leven, de zoektocht naar identiteit, geloof en liefde. Zware thema’s als racisme, het vluchtelingenprobleem en de Israëlisch-Palestijnse kwestie worden niet geschuwd. Daardoor wordt de film echter niet te zwaar, het werpt juist in zekere zin een nieuw licht op de problemen in het Midden-Oosten, door middel van het onder de aandacht brengen van een weinig belichte periode in de Israëlische geschiedenis. De veelkleurigheid en diversiteit van de Israëlische samenleving wordt in beeld gebracht en draagt zo bij aan het beter begrijpen van de problemen die er zijn in Israël.

De film heeft enkele prijzen gewonnen, waaronder een César voor Beste scenario. Opvallend is wel dat de internationale belangstelling voor de film verder wat tegenviel en dat een groot deel van de prijzen juist publieksprijzen waren. Te hopen is dat met het uitkomen van de dvd in Nederland via Artifilm deze film alsnog een groter publiek krijgt.

Va, Vis et Deviens, met onder anderen Yaël Abecassis, Roschdi Zem, Moshe Agazai, Moshe Abebe, Sirak M. Sabahat, Roni Hadar.