KRETA - LATO

Lato ligt dicht tegen Agios Nikolaos en is dan ook dikwijls vernoemd als ‘Lato pros Kamares’ waarbij ‘Kamares’ staat voor de haven het oude Agios Nikolaos.

De site is gelegen richting Kritsa en te bereiken via een weg voorbij het kerkje ‘Panagia Kera’ op de rechterkant. Dan bergop tot aan de inkom van de site. Deze site is te bereiken met de wagen.

De site is opgegraven door de Franse Archeologische school en er bestaan buiten het boekje van deze school, naar mijn weten, geen publicaties over. De vondsten zijn te vinden in het Museum van Agios Nikolaos.

Lato is gelegen op de top van een heuvelrug met steile hellingen van ca 400 m hoog en heeft een prachtig verzicht over het tussenliggend dal en aan de andere kant tot aan de kust (Agios Nikolaos) . Het is een van de best bewaarde oud Kretenzisch stadjes. De muren zijn in bepaalde plaatsen verschillende meters hoog met uitkijkposten. In de opgravingen van Lato vinden we langs een toegangsweg tot de agora verschillende huizen, werkplaatsen en uitkijkposten. We hebben een Stoa, Agora, Cistern, Prytaneion en Exedra in het center. Verderop vinden we met zicht op Agios Nikolaos een Grote Tempel en een Theater.

De verstevigde muren en de ligging maken van Lato een moeilijk inneembare vesting die de voornaamste weg van centraal Kreta naar oost Kreta controleerde. De bewoners van Lato die eerst van de landbouw leefden vertoonde een meer militair karakter. Rond de 2^e eeuw v.Chr verlegde het politiek center zich naar Kamares (Agios Nikolaos). Lato was bewoond van het L.M. III tot de Romeinse periode.

Kleinere vondsten van LM III periode. (1380 – 1100 v Chr)

Pottenbakkers werkplaats van 7^e eeuw v.Chr (ca 625 v Chr)

Uit de hoofdperiode van Lato eind 4^e eeuw tot 2^e eeuw v. Chr hebben we

• Agora ca 20 op 30 m met een tempel in het midden en een cistern van 5,25 m L, 5,25 m B en 5,25 m D. De tempel (4^e eeuw) met een enkele rechthoekige cella. Aan de west kant een stoa met dorische zuilen en in het zuiden een rechthoekig exedra
• Aan de noordzijde van de agora is het Prytaneion te bereiken met negen treden, telkens 3 met ertussen 2 vlakke ontmoetingsplaatsen. Ten westen van de treden twee kleine kamers.
• Het Prytaneion is 18 m bij 8 m groot ( eind 4^e en 3^e eeuw v.Chr.) en heeft 2 grote kamers. In het westen een estiatorion (eetka mer) met centrale haard en klinai (eet-ligplaatsen) voor 8 personen en in het oosten een peristyle court. Er zijn ook 2 kleinere kamers die gebruikt werden voor archief en schatkamer voor bronzen.
• De grote tempel is 10 m bij 6,5 m groot op een terras van 36 m bij 16,5 m ten zuiden van de agora. De cella is vierkant en bevatte een basis voor een cultusbeeld. De pronaos is naar het oosten gericht. Voor de tempel bevond zich een altaar met drie

treden.

• Een complex van 32 m bij 8 m groot bij het uiteinde van het terras bestaande uit 10 of 11 treden met een rechthoekig exedra waarvoor zich een grote open ruimte met aan de ingang een klein altaar of basis van een beeld. Dit complex word aangenomen als een theater welke aangrenzend aan de grote tempel is gebouwd.
• Verschillende huizen, waarvan zeven met een terras en verschillende kamers. Sommige hadden en bovenverdieping en allen een cistern en een haard.
• Verdedigingsmuren langsheen de toegangsweg tot de agora en de buitenmuren waren dubbel. Enkele verdedigingstorens aan het begin van de weg welke als een chicane ertussen liep.

Bibliografie :

Thiré C. , van Effenterre H., Guide de Fouilles Françaises en Crète, uitgave Ecole Française d’Athènes 1983 , p 98-105,

Myers J, Myers E, Cadogan G, The Aerial Atlas of Ancient Crete, uitgave University of California 1992, p 154-159.