De zieke medemens beter begrijpen
------------------------------------
Voornaamste emotionele reacties
_________________________

Een ernstige ziekte heeft gevolgen voor het emotionele leven, het relationele leven en het gedrag van mensen. Hun bestaan wordt volledig overhoop gegooid. De diagnose leidt tot een radicale verandering in levensgewoonten, plannen, waarden enzovoort.
Die impact is niet enkel afhankelijk van de diagnose. Iemands voorgeschiedenis zal invloed hebben op de manier waarop mensen een ernstige ziekte bekijken. Informatie uit preventiecampagnes maakt andere mensen dan weer extra gevoelig voor bepaalde aandoeningen.
We bekijken ernstige ziekte dus in het licht van onze voorgeschiedenis. Elkeen reageert er met zijn mogelijkheden op. Dat zorgt voor belangrijke verschillen: kanker bij een bejaarde of aids bij een jongere zijn twee heel uiteenlopende situaties. Toch zijn er gelijkaardige aanpassingspogingen. De menselijke geest maakt gebruik van mechanismen die in verschillende vormen opduiken. Eens ze geïdentificeerd zijn, is er gemakkelijker mee te leven. Eerst behandelen we twee basiskenmerken, de angst en de stress.

Onder de term stress verstaan we alle biologische e psychische storingen die gelijk welke daad van agressie in het lichaam veroorzaakt

Angst is een psychische en lichamelijke malaise, onstaan uit een gevoel van een dreigend gevaar , gekenmerkt door een diffuse vrees, die kan variëren van onrust tot paniek, en door pijnlijke gevoelens van samensnoering in de maag of keelstreek.

De gedachte aan iets bedreigends  maakt onrustig; dat vertaalt zich onmiddelijk in een reactie van het lichaam. De keel lijkt toegesnoerd of je voelt een knoop in je maag. De definitie bevestigt dat.
De angst kan meer of minder intens zijn en kan verschillende vormen aannemen, een gevoel van algemene angst, een welbepaalde vrees of een fobie. Iedereen krijgt met dergelijke problemen te maken en slaagt er met meer of minder succes in zich aan te passen.
De patient kan ook bang zijn voor bepaalde behandelingen. Is die vrees ongerechtvaardigd, dan is geruststelling op zijn plaats. 

Er zijn nog andere moeilijkheden te vrezen: duur van de ziekenhuisopname, scheiding van de gezinsleden, financiele consequenties, langetermijngevolgen enz. De problemen met familieleden of sociale werkers afbakenen laat toe antwoorden te formuleren en aanpassingen te doen, en daardoor minder te lijden.

Toch blijft een grote angst bestaan: angst om te sterven. Doodsangst kan na de diagnose brutaal de kop opsteken en een leven plots overhoop gooien. Erover praten is moeilijk, omdat de dood in onze maatschappij taboe is. Aandachtig luisteren kan voor begrip zorgen:  de patient vreest het in zichzelf  gekeerd te leven en het lijden op het einde van zijn leven; hij stelt zich vragen over wat eventueel achter de dood komt; hij  maakt zich zorgen over het lot van zijn naasten enz. Die thema's door uitwisseling met de betrokkene aan bod laten komen kan rust brengen en wederzijdse verrijking opleveren.
Angst en lijden veroorzaken echter vaak onbewuste verdedigingsmechanismen bij de patient. De eerste manier om een diagnose niet te aanvaarden of te verdragen is ontkenning.