CVS hebben betekent veel veranderingen, waarvan er een hoop onzichtbaar zijn. De meeste mensen begrijpen weinig of niets van CVS en de effecten, in tegenstelling tot AIDS en kanker. Wat ze wel denken te weten, is vaak verkeerde informatie.

Om iedereen te informeren die het wil begrijpen...

...Hier zijn de dingen die ik jullie wil laten begrijpen voordat jullie een oordeel hebben over mij...
Het is niet omdat ik ziek ben dat dit betekent dat ik geen mens meer ben. Ik lig dan misschien het grootste deel van de dag plat op bed en ik lijk misschien niet erg leuk gezelschap, maar binnenin dit lichaam ben ik nog steeds ik.
Ik maak me nog steeds druk om mijn familie en vrienden, en meestal vind ik het nog steeds leuk om mensen te horen praten over hun dagelijkse dingen.

Er is een verschil tussen "gelukkig" en "gezond". Als je griep hebt, voel je je waarschijnlijk belabberd, maar ik ben al sinds 2001 ziek. Ik kan me niet de hele tijd miserabel voelen, sterker nog: ik werk er hard aan om me niet miserabel te voelen. Dus als je met me praat en ik klink gelukkig, betekent dat, dat ik gelukkig ben. Dat is alles. Ik ben misschien wel moe. Misschien heb ik pijn. Misschien ben ik zieker dan ooit. Zeg dus alsjeblieft niet: "Oh, je klinkt beter!". Ik klink niet beter, ik klink gelukkig.

Vijf minuten kunnen staan betekent niet dat ik tien minuten kan staan, of een uur. Waarschijnlijk heb ik met die vijf minuten mijn reserves opgebruikt en moet ik bijkomen. Bij veel ziektes ben je óf verlamd óf je kunt je voortbewegen. Met deze ziekte ligt dat ingewikkelder.

Chronische ziekten zijn variabel . Het is heel goed mogelijk (en zelfs normaal voor mij) dat ik de ene dag een flinke wandeling kan maken , terwijl ik de volgende dag nauwelijks in de keuken kan komen. Als je wil dat ik iets doe,vraag me dan of het kan en ik zal je antwoord geven. Zo kan het ook gebeuren dat ik op het laatste moment een uitnodiging moet afzeggen. Vat dit alsjeblieft niet persoonlijk op.

Erop uittrekken en dingen doen" zorgen er niet voor dat ik me beter voel, het kan me zelfs veel zieker maken. CVS kan een secundaire depressie veroorzaken (wie zou er niet depressief worden van jarenlang in bed liggen!) maar het wordt niet veroorzaakt door depressie. Mij vertellen dat ik meer frisse lucht en beweging nodig heb, kan ik niet waarderen en het klopt ook niet – als ik zou kunnen, zou ik dat ook doen.

Als ik zeg dat ik moet zitten/liggen/medicijnen innemen, moet ik dat ook echt doen, ik kan het niet uitstellen of vergeten als ik wat anders te doen heb. CVS vergeeft niet.

Ik kan niet al mijn energie besteden aan beter worden. Bij een kortdurende ziekte zoals griep kun je je leven een week of wat pauzeren, terwijl je herstelt, maar onderdeel van chronisch ziek zijn is je realiseren dat je ook energie moet besteden aan je leven. Dat betekent niet dat ik niet probeer beter te worden. Het betekent niet dat ik het heb opgegeven. Zo gaat het leven nu eenmaal als je moet omgaan met een chronische ziekte.

Stel me geen geneeswijze voor, of zeg niet hoe ik mij moet gedragen doe dat alsjeblieft niet. Het is niet dat ik het niet waardeer dat je aan me denkt, en het is niet dat ik niet beter wil worden. Het is omdat bijna al mijn vrienden me door de tijd heen allerlei dingen hebben aangeraden. In het begin probeerde ik het steeds, maar uiteindelijk realiseerde ik me dat ik zoveel energie besteedde aan het proberen van dingen, dat ik alleen maar zieker werd, niet beter.

Als er iets zou bestaan die alle CVS-patiënten kon genezen, of zelfs maar helpen dan zouden we dat weten. Dat is geen samenzwering van pharmaceutische bedrijven, er is een wereldwijd netwerk (op internet en daarbuiten) van mensen met CVS. Als iets zou werken, zouden we het al lang WETEN.

Als het me nog niet eerder is aangeraden, zal ik je voorstel met mijn dokter bespreken. Hij staat open voor nieuwe suggesties en is een goeie vent, hij neemt wat ik zeg serieus.

Herstellen van een ziekte als deze kan erg traag gaan. Mensen met CVS hebben zoveel systemen in hun lichaam die fout lopen dat het lang kan duren om die allemaal weer op de rails te krijgen.

Ik ben van jullie – de mensen die niet ziek zijn – afhankelijk voor vele dingen.

Maar het belangrijkste is wel dat jullie mij blijven begrijpen.

28-09-2008, 11:43 geschreven door chanti

Mijn stekker werd ook uitgetrokken.

Ineens zonder elektriciteit, de technieker kwam langs en zei: "'t is een griep".

2 weken later: "een zware griep!".

Maand later: "klierkoorts!!"... blabla..

Ik zit ondertussen nog zonder stroom. Nochtans met een torenhoge rekening. Heb al van alles meegemaakt; heb een vaste stek op een op hol geslagen kermismolen, tennisballen onder mijn al dan niet haarvrije oksels, karbonkels van klieren op zowat alle plaatsen; langs mijn rugwervels.., vanachter in mijn nek.., knieholtes..

Pilipili in mijn keelgat en verder naar onderen (wel gratis ... maar als ze dat alle dagen tussen uw boterham flikkeren is dat niet om over naar huis te schrijven)..
Was VIP klant bij tandarts die van geen hout pijlen wist maken.
Op vijf jaar tijd 5 mappen (rug 10 cm) gevuld met onderzoeken, informatie, onkosten,opnameformulieren ziekenhuis en noem maar op.



(in onzichtbare inkt) waarop de geijkte tekstjes:

1) "neemt teveel hooi op haar vork" (wie? ik? laat me niet lachen..was een levensgenieter eerste klas).

2) "weer een virusje!"=> twee mappen..

3) "een infectietje!"...



Ik zal ooit wel eens de inhoud van die mapjes in citroensap dompelen en er een boek over schrijven met als titel:

"De ongelooflijke maar waar gebeurde geschiedenis van de onschuldige Chanti, Op de achterflap: "Een alles omvattende synthese bekomen via een ingewikkeld proces van continue besluitvorming geënt op meerdere ervaringen.. hoe het desondanks zo ver is gekomen dat één patiëntengroep niet in staat blijkt het orkest in z'n geheel door de orkestbak te doen zakken. Afin. Ik zou het beter kunnen uitdrukken moest ik nu geen last hebben van mijn kopje.

Nu weet ik niet hoe het bij jullie zit , maar ik heb in mijn leven (en heb nogal wat zware waters doorzwommen pff...) nog nooit een paniekaanval gekregen. Paniekaanvallen lijken me eerder te passen bij aparte gevallen (erg genoeg wel..)
die meer baat hebben bij een psych.

Als ik hier straks 3 joints achter elkaar oprook tijdens het nuttigen van een kelk trappist.. dan zou 't wel eens kunnen dat het angstzweet me uitbreekt ja.



Grrrrr

27-09-2008, 19:48 geschreven door chanti

(spasme = kramp)
(spasmofilie = aanleg of neiging van het organisme voor krampachtige aandoeningen,

1. verhoogde sympatische tonus met invloed op contractibiliteit bloedvaten, orgaanfuncties, bloeddruk…
2. verhoogde spiertonus met eventueel tetanie,

Sympatisch:deel van het autonome zenuwstelsel)

Spasmofilie of autonome dysfunctie zoals het in de Angelsaksische medische literatuur wordt genoemd, is een syndroom d.w.z. een verzameling klachten die men als één geheel aanwijst. De klachten hebben meestal te maken met overprikkelbaarheid van de spieren. Problemen zoals het Da Costa syndroom, panic disorder, het hyperventilatiesyndroom en spastisch colon vallen onder de noemer spasmofilie.

Kort kan het mechanische als volgt beschreven worden:
stress doet spiertonus en sympatische prikkeling verhogen en kan zo als trigger (= uitlokken) voor toename klachten zorgen. Een magnesiumtekort verhoogt de spiertonus en kan als onderhoudende factor werken. Een verhoogde adrenerge tonus beïnvloedt het magnesiummetabolisme. Een toename van lipiden in het serum kan magnesum en calcium binden. Een verhoogde adrenerge tonus geeft aanleiding tot een shift van magnesium van intracellulair (binnen de cel) naar extracellulair (buiten de cel).

Adrenerg(isch)= met betrekking tot sympatische zenuwvezels die bij prikkeling stoffen produceren met een effect als van adrenaline.

Het klachtenpatroon kan zeer uiteenlopend zijn; hyperventilatie, tetanieaanvallen*, spierkrampen, vermoeidheid, angst, slapeloosheid, duizeligheid, kortademigheid, pijn in de borst, buikpijn, oprispingen, koude handen / voeten, onverklaarde huiduitslag…

(tetanie = een syndroom gekenmerkt door hyperreflexie en krampachtige buiging van polsen en enkels, meestal gevolgd door spierkrampen over het gehele lichaam)

Deze klachten kunnen ook voorkomen bij tal van andere aandoeningen. Vandaar dat de huisarts eerst alle andere mogelijke oorzaken zal nakijken voor hij doorverwijst naar een internist.

Voor spasmofilie is er geen kant- en klaar remedie zoals bij griep. Dat kan zeer belastend zijn zowel voor de patiënt als voor de behandelende arts. Daarom is het zo belangrijk dat men een goed contact opbouwt met wederzijds vertrouwen. Dat vraagt tijd en inzet van beide kanten. Wees dus niet te snel ontmoedigd en vermijd doktershopping.

Om de klachten te verminderen of te voorkomen kan men het best alcohol vermijden en zorgen voor een gezonde en gevarieerde voeding rijk aan calcium en magnesium.

Omdat de spieren pijn doen zal men minder (durven) bewegen waardoor men ‘gedeconditioneerd’ raakt en de revalidatie moeilijker wordt. Tracht daarom in conditie te blijven door voldoende - veilig - te bewegen en door een goed bewegingspatroon (bewegen maar niet belasten).

Wandelen en fietsen - soms ook zwemmen - zijn ideaal, het liefst elke dag 30 min (mag ook 3 x 10 min zijn).
Men kan bv. een wandelschema inpassen in de dagactiviteiten door naar de bakker / vishandel / krantenwinkel te wandelen. Of doe regelmatig mee aan de gezondheidswandelingen in je buurt. Beweeg altijd op het eigen tempo en vermijd sporten met piekinspanningen zoals tennis, voetbal, squash.

Een pro-actief * beleid met o.a. rekoefeningen, antigifoefeningen voor het houdingsapparaat en pas in latere instantie spierversterkende oefeningen zorgen dat de mobiliteit en de weerbaarheid beter wordt. Soms is cardiovasculaire training aangewezen. Er zijn specifieke programma’s uitgewerkt voor spasmofilie patiënten.

Pro-actief = zo vlug mogelijk een directieve therapie opstarten. Een directieve therapie is een behandelvorm waarbij de therapeut actief gebruik maakt van verschillende therapeutische strategieën en huiswerkopdrachten geeft om richting te geven aan veranderingen. De nadruk wordt hierbij steeds gelegd op wat nog kan, niet op wat niet kan.

27-09-2008, 19:45 geschreven door chanti

Chronische Vermoeidheid Syndroom

Myalgische Encefalomyelitis: de diagnose

In onze snelle jachtige maatschappij komt vermoeidheid als ziektebeeld steeds vaker voor. Als voor deze vermoeidheid geen aanwijsbare oorzaak te vinden is en als de vermoeidheid resulteert in een belangrijke vermindering van de hoeveelheid dagelijkse activiteiten kan het zijn dat er sprake is van het Chronische Vermoeidheid Syndroom (CVS) of wel Myalgic Encephalomyelitis (ME). De oorzaak van chronisch vermoeidheidsyndroom is nog onbekend, maar de klachten worden waarschijnlijk veroorzaakt door een chronisch actief immuunsysteem en/of een verstoring van het hormonale systeem. Waarschijnlijk krijgen alleen mensen met een bepaalde genetische aanleg chronisch vermoeidheidsyndroom . De mogelijkheid om deze ziekte te ontwikkelen is bij hen latent aanwezig. Na een bepaalde trigger situatie (virusinfectie of een langdurige periode van lichamelijke of geestelijke stress) ontwikkelen zij plotseling chronisch vermoeidheidsyndroom . De diagnose van chronisch vermoeidheidsyndroom is moeilijk, patiënten worden vaak wat betreft de klachten niet serieus genomen. In dit artikel wordt uitgelegd hoe de diagnose van chronisch vermoeidheidsyndroom in zijn werk gaat.

Fibromyalgie is een speciale vorm van chronisch vermoeidheidsyndroom , net als migraine een speciale soort van hoofdpijn is.

Chronische Vermoeidheid is niet hetzelfde als chronisch vermoeidheidsyndroom

Iedereen is wel eens moe

Iedereen is wel eens moe. Na een lange dag met zwaar werk of een drukke dag vol vergaderingen. Dat is normaal. Als deze vermoeidheid wordt opgelost door een keertje vroeg naar bed te gaan of het opnemen van een paar vrije dagen dan is er niets aan de hand. Is men na een rustperiode nog steeds moe kan het zijn dat de vermoeidheid wordt veroorzaakt door een ziekte of aandoening. `

Vele ziekten en aandoeningen veroorzaken vermoeidheid

Bij een groot aantal ziekten en aandoeningen is vermoeidheid een van de belangrijkste klachten. Er zijn voorbeelden genoeg: virus infecties zoals influenza (griep), het Epstein Barr virus veroorzaken vermoeidheidsklachten. Maar ook fibromyalgie (FMS, weke delen reuma), hypoglycemie (een wisselende lage bloedsuikerspiegel) en een candida (schimmel) infectie kan gepaard gaan met ernstige vermoeidheidsklachten. Kankerpatiënten krijgen door de ziekte zelf maar ook door de behandeling te maken met vermoeidheid. Sommige hartziekten zoals cardiomyopathie (hartfalen) gaan ook gepaard met vermoeidheid. Een schildklierdeficiëntie kan ook klachten veroorzaken die overeenkomen met chronisch vermoeidheidsyndroom , te weten: vermoeidheid, concentratie en geheugenstoornissen en spierpijnen. En tenslotte zijn er ziekten als depressie en burnout (chronische stress t.g.v. de arbeidssituatie) waar vermoeidheid een veel voorkomende klacht is.
En tot slot is er nog HPU (hemopyrrollactamurie) een in 2001 ontdekte stofwisselingziekte die voornamelijk voorkomt bij vrouwen. HPU veroorzaakt ook klachten die lijken op die van chronisch vermoeidheidsyndroom .
Al de hier bovengenoemde ziekten en aandoeningen vereisen een geheel eigen behandeling. Het is daarom belangrijk om bij de behandeling van een langdurige vermoeidheid (chronische vermoeidheid) vast te stellen wat de onderliggende oorzaak zou kunnen zijn. Bovenstaande opsomming is niet compleet, er zijn nog veel meer ziekten en aandoeningen die vermoeidheid kunnen veroorzaken.

Wanneer spreekt men van chronisch vermoeidheidsyndroom ?

Als vermoeidheid meer dan zes maanden voortduurt en als er geen aanwijsbare oorzaak voor deze vermoeidheid te vinden is spreekt men van idiopatische (zonder oorzaak) chronische vermoeidheid (CV). Men spreekt echter pas van chronisch vermoeidheidsyndroom als een patiënt:

• tenminste 6 maanden maar niet levenslang vermoeid is
• andere oorzaken van vermoeidheid zijn uitgesloten
• voldoet aan de CDC basis criteria voor chronisch vermoeidheidsyndroom (zie hierna)

Kenmerken van chronisch vermoeidheidsyndroom

chronisch vermoeidheidsyndroom is een ziekte die gekenmerkt wordt door ernstige vermoeidheid die het lichamelijk en geestelijk functioneren sterk beïnvloed. Ook komen er bij veel patiënten allergieën en intoleranties voor voedsel en chemische stoffen voor. Bijvoorbeeld voor uitlaatgassen van auto’s, dampen uit nieuwe kunststofkozijnen of een nieuw vloerkleed of voor een bepaald medicijn. chronisch vermoeidheidsyndroom is geen psychische ziekte maar kan wel, zoals bij vele chronische ziekten, een depressie tot gevolg hebben. chronisch vermoeidheidsyndroom treedt meestal acuut op; na een ernstige infectie, een operatie, een ongeval of psychisch trauma, zoals het verliezen van een dierbare.
Iedereen, dus ook kinderen, kan op elke leeftijd chronisch vermoeidheidsyndroom krijgen. De ziekte kent een grillig verloop met wisselende klachten. De klachten kunnen van dag tot dag, zelfs van uur tot uur veranderen. De een kan parttime blijven werken, de ander heeft een rolstoel nodig of is volledig bedlegerig.
Bij bijna alle chronisch vermoeidheidsyndroom patiënten zijn de aantallen CD8+ cellen verhoogd en geactiveerd en zijn de Natural Killer cellen minder actief als bij gezonde mensen en vindt men verhoogde aantallen immuun complexen. Bovendien laten MRI en SPECT scans afwijkingen zien. Door een verminderde activiteit van de NK cellen kunnen virussen soms actief blijven. Men spreekt dan van een chronische of sluimerende infectie.
Er is van drie maal zoveel vrouwen als van mannen bekend dat zij aan chronisch vermoeidheidsyndroom lijden. Waarschijnlijk is er binnen de totale groep van chronisch vermoeidheidsyndroom patiënten sprake van verschillende subgroepen. De ene groep heeft meer pijnklachten, de tweede groep is meer vermoeid de derde groep heeft meer last van infecties en de vierde heeft meer last van intoleranties voor voeding en chemische stoffen.

De diagnose van chronisch vermoeidheidsyndroom is moeilijk

De oorzaak van chronisch vermoeidheidsyndroom is nog onbekend

Tot op heden is er nog geen duidelijke oorzaak gevonden voor chronisch vermoeidheidsyndroom . Sommige wetenschappers denken dat chronisch vermoeidheidsyndroom wordt veroorzaakt door een groot aantal verschillende aspecten. chronisch vermoeidheidsyndroom is wat dat betreft heel goed te vergelijken met essentiële (zonder oorzaak) hypertensie (hoge bloeddruk). Ook bij deze vorm van hypertensie is de oorzaak onbekend en worden patiënten alleen behandeld door middel van symptoombestrijding.
Dit is niet de eerste keer dat artsen te maken krijgen met een “geheimzinnige” niet te verklaren ziekte die veel slachtoffers maakt. Tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog stierven honderdduizenden soldaten aan een geheimzinnige “koortsziekte”. Niemand wist toen nog van het bestaan van bacteriën en virussen waardoor de artsen niet wisten dat het hier om een groot aantal verschillende met koorts gepaard gaande ziekten ging: tyfus, tuberculose, malaria enz. Professor Claudia Miller van de Universiteit van San Antonio in Texas, denkt dat er bij chronisch vermoeidheidsyndroom ook sprake is van een groot aantal verschillende ziekten die gewoon net als de koorts, vermoeidheid en intoleranties als gemeenschappelijk kenmerk hebben.

De naam CVS is bewust vaag gehouden

Omdat de oorzaak van chronisch vermoeidheidsyndroom nog niet bekend is heeft een groep specialisten (Holmes e.a.) op dit gebied in 1988 besloten de ziekte Chronisch Vermoeidheid Syndroom te noemen. De naam is bewust een beetje "vaag" gehouden en zegt alleen iets over de klachten, die zijn bekend, maar doet geen enkele suggestie over mogelijke oorzaken omdat men daar nog weinig over weet. Een andere naam die gebruikt wordt voor CVS is Chronic Fatigue and Immune Dysfunction Syndrome (CFIDS).

Over de naam “ME” is niet iedereen het eens

In Europa wordt vaak Myalgisch Encefalomyelitis (ME) als naam gebruikt. Over deze naam is niet iedereen het eens. "Myalgisch" betekent pijnlijke spieren en "encefalomyelitis" betekent verspreide ontsteking van de hersenen en ruggenmerg. Sommige specialisten zeggen dat deze ontstekingen nooit bij CVS patiënten worden aangetroffen, anderen zeggen van wel.

Anderen vinden de naam “CVS” ongelukkig gekozen

Veel patiënten en artsen vinden op hun beurt de naam CVS ongelukkig gekozen. Zij vinden dat “vermoeidheid” onterecht te veel aandacht krijgt in het ziektebeeld en dat “vermoeidheid” een veel te vaag begrip is waardoor er misverstanden ontstaan over de ernst van de ziekte. Zij zijn daarom voorstander van de naam ME.
In 1934 werd er al over ME in de medische literatuur geschreven en is 1969 is ME door de World Health Organisation officieel als neurologische ziekte geclassificeerd.

Er bestaat (nog) geen medische test voor het vast stellen van chronisch vermoeidheidsyndroom

chronisch vermoeidheidsyndroom kan nog niet door middel van een medische test worden vastgesteld, hoewel er wel sprake is van meetbare afwijkingen aan het immuunsysteem, zenuw- en hart/vaatstelsel en in de samenwerking tussen verschillende hormonen. Bovendien geeft recent onderzoek aan dat chronisch vermoeidheidsyndroom patiënten mogelijk hersenafwijkingen vertonen. Al deze meetbare afwijkingen zijn echter niet specifiek voor chronisch vermoeidheidsyndroom maar komen bij andere ziektebeelden ook voor.
Om de diagnose chronisch vermoeidheidsyndroom te kunnen stellen moet daarom zeer zorgvuldig te werk worden gegaan. Eerst moeten alle ziekten en aandoeningen waarbij vermoeidheid voorkomt worden uitgesloten. Heeft de patiënt geen van deze ziekten dan moet worden getoetst of de situatie van de patiënt voldoet aan een serie basiscriteria voor chronisch vermoeidheidsyndroom . Deze basiscriteria zijn in 1988 opgesteld door de CDC (Center of Disease Control) en later in 1994 (Fukuda) verder aangescherpt.

Het uitsluiten van andere oorzaken van vermoeidheid

Voordat de diagnose chronisch vermoeidheidsyndroom kan worden vastgesteld moeten eerst alle ziekten en aandoeningen waarbij vermoeidheid ook een rol zou kunnen spelen worden uitgesloten, en dat zijn er heel veel.
Differentiaal diagnostiek is een methode om de verschillende ziekten en aandoeningen die vermoeidheid kunnen veroorzaken van elkaar te kunnen onderscheiden (differentiëren). Er worden bij deze vorm van diagnostiek een aantal eenvoudige methoden gebruikt.

Infecties

Influenza gaat altijd gepaard met koorts, pijnlijke spieren en vermoeidheid maar duurt op zijn hoogst 1 - 2 weken. Daarna gaan de klachten weer weg. Gebruik een goede multi-vitamine en 1 - 3 gram vitamine C per dag om griep te voorkomen en om griep sneller te genezen. Als u paracetamol of een andere pijnstiller gebruikt, gebruik dan gelijktijdig ook 1000mg vitamine C om leverbeschadigingen te voorkomen. Twee tabletten paracetamol is nl. al voldoende om de hele glutathionvoorraad in de lever te vernietigen. Glutathion is een krachtige vrije-radicaalvanger en anti-oxidant en het ondersteunt het ontgiftingssysteem van het lichaam.

Het Epstein Barr virus (ziekte van Pfeiffer bij jongeren of Monocleosis infectiosa bij volwassenen) veroorzaakt een aantal klachten die overeenkomen met chronisch vermoeidheidsyndroom zoals: langdurige vermoeidheid en gezwollen klieren. EBV is met behulp van een bloedonderzoek vast te stellen. EBV komt meestal bij jongeren voor. EBV kan gedurende 6 - 12 maanden klachten veroorzaken, maar duurt zelden langer. Enkele jaren geleden dacht men dat EBV de oorzaak was van chronisch vermoeidheidsyndroom . Dat bleek later onjuist te zijn. Er zijn nl. ook chronisch vermoeidheidsyndroom patiënten die geen EBV hebben of gehad hebben.
EBV veroorzaakt veel klachten die lijken op die van chronisch vermoeidheidsyndroom , toch is wel een verschil. EBV infecties veroorzaken geen intoleranties voor chemische en voedingsstoffen. Bij patiënten die na de ziekte van Pfeiffer plotseling intolerant geworden zijn voor allerlei gewone huis, tuin en keuken stoffen, waaronder bijvoorbeeld alcohol, zou er sprake kunnen zijn van chronisch vermoeidheidsyndroom .

Klachten die voorkomen bij het post lyme syndroom komen ook overeen met de klachten van chronisch vermoeidheidsyndroom . Het post lyme syndroom is een vertraagde reactie of een nieuwe opleving van een reeds behandelde lyme infectie. Deze infectie wordt op de mens overgebracht door een beet van een teek en wordt veroorzaakt door het Borrelia virus.

Enterovirussen veroorzaken ook klachten die lijken op chronisch vermoeidheidsyndroom . Enterovirussen (zoals Polio) dringen via het maagdarm-kanaal binnen. Deze virussen veroorzaken vooral problemen in het centrale zenuwgestel.

Een oplevend herpesvirus (HHV-6) kan ook vermoeidheid veroorzaken. 95% van alle mensen ouder dan één jaar zijn met het HHV-6 virus geïnfecteerd, maar de meeste van hen ondervinden geen klachten omdat het virus bij hen alleen "slapend" aanwezig is.

Een groot aantal bacteriën veroorzaken ook langdurige vermoeidheidsklachten. Voordat de diagnose chronisch vermoeidheidsyndroom gesteld kan worden moet worden onderzocht of er misschien sprake is van een bacteriële infectie met: mycoplasma, Richettsiae, chlamydia, pneumoniae, borrella, en brucella. Patiënten met een mycoplasma of een pneumoniae infectie worden vaak langdurig met anti-bioticum behandeld.

Een candida infectie kan ook vermoeidheid veroorzaken die lijkt op die van chronisch vermoeidheidsyndroom . Een candida infectie kan worden vastgesteld aan de hand van een ontlastingsonderzoek. Als de patiënt met de behandeling begint (streng dieet zonder suiker en gist, medicijnen als nystatin of diflucan) dan nemen de klachten de eerste 2 - 6 weken van de behandeling erg toe. Daarna verminderen de klachten langzaam.

Hormonale aandoeningen

Hypoglycemie verraadt zich doordat patiënten heel vaak honger hebben. Als ze niets of te laat eten staan ze te trillen als een espenblad, worden ze duizelig en moe. Hypoglycemie is aan te tonen door een vijf uur durende glucosefunctietest en hoge insulinespiegels. D.m.v. deze test wordt gemeten hoe het lichaam reageert op schommelingen in de glucosespiegel. Hypoglycemie kan worden veroorzaakt door overmatig suiker gebruik, chronische stress en door voedselallergien. Hypoglycemie wordt behandeld door een streng dieet (geen suiker, weinig koolhydraten), chroom GTF suppletie, een rustig en regelmatig leven en veel geduld. (6 - 9 maanden om precies te zijn).

Een schildklierdeficiëntie kan ook klachten veroorzaken die overeenkomen met chronisch vermoeidheidsyndroom , te weten: vermoeidheid, concentratie en geheugenstoornissen en spierpijnen. Maar een schildklierdeficiëntie veroorzaakt ook klachten die niet typisch zijn voor chronisch vermoeidheidsyndroom : lage lichaamstemperatuur, gewichtstoename, droge huid, brosse nagels, obstipatie en menstruatieklachten.

De belangrijkste klachten van een bijnier insufficiëntie zijn: vermoeidheid, hypoglycemie, stress gevoeligheid, steeds terugkerende infecties, lage bloeddruk en duizelingen. Een van de functies van de bijnier is het onder controle houden van het immuunsysteem om te voorkomen dat het over actief wordt (allergieën). Het mag dus duidelijk zijn dat de klachten van een bijnier insufficiëntie heel erg lijken op die van chronisch vermoeidheidsyndroom .

Andere ziekten en aandoeningen

Bij cardiomyopathie is de pompfunctie van het hart verminderd (<50% EF). Cardiomyopathie kan worden veroorzaakt door een hartinfarct, door een lange periode van hoge bloeddruk maar ook door een tekort aan belangrijke nutriënten zoals Q10 en carnitine (dat was in mijn geval zo). Sommige patiënten houden door de slechte pompfunctie vocht vast, vooral rond de enkels (decompensatie). Cardiomyopathie veroorzaakt tijdens inspanning kortademigheid. Als een cardiomyopathie patiënt te veel doet blijft hij urenlang na de inspanning nog moe. Een cardiomyopathie kan door een cardioloog d.m.v. een hartecho worden vastgesteld. Cardiomyopathie moet door een cardioloog worden behandeld.. `

Vermoeidheidsklachten die worden veroorzaakt door chronisch vermoeidheidsyndroom lijken erg op die van Fibromyalgie (FMS). Toch zijn er verschillen. Vermoeidheid die wordt veroorzaakt door FMS wordt minder na rust. Vermoeidheid t.g.v. chronisch vermoeidheidsyndroom wordt niet minder door rust. Fibromyalgie patiënten voelen zich in het algemeen beter door wat extra beweging. chronisch vermoeidheidsyndroom patiënten blijven vaak nog 24 uur lang moe na een extra inspanning. Bij chronisch vermoeidheidsyndroom patiënten worden de klachten vaak erger na gebruik van alcohol, bij fibromyalgie patiënten is dat niet zo.

FMS kan het best worden vastgesteld door een reumatoloog. Hij onderzoekt dan eerst of er sprake is van reuma of een andere reumatische aandoening. Valt dit onderzoek negatief uit en heeft de patiënt ook pijn op tenminste elf van de bekende achttien FMS drukpunten dan is fibromyalgie als diagnose hoogst waarschijnlijk.
Fibromyalgie klachten kunnen verminderen door suppletie met chroom GTF, MSM, carnitine (op recept), magnesium, trazolan, amitryptiline, prozac (of een ander anti-depressivum, op recept), Q10, melatonine (op recept), tryptofaan,  darmsanering en voedingsanpassingen. Voor zowel chronisch vermoeidheidsyndroom als FMS geldt dat de patiënten die voornamelijk pijn als klacht hebben beter behandelbaar zijn dan de patiënten die moe zijn.

Depressie en burnout veroorzaken ook een langdurige vermoeidheid. Burnout is een andere naam voor chronische stress als gevolg van een voor de patiënt verkeerde werksituatie. Burnout moet dus worden opgevat als een "bedrijfsongeval". Hierdoor kan er voor de behandeling van burnout een vergoeding van de werkgever worden verkregen. Veel "arbo-achtige" bedrijfjes zijn daarom op deze zeer lucratieve markt actief. Zij bieden een scala van diensten aan om burnout patiënten te helpen bij de behandeling en bij het re-integratie proces bij de werkgever.
Bij een depressie en bij burnout type I (verhoogd cortisolniveau) verminderen de klachten door extra intensieve beweging. Bij chronisch vermoeidheidsyndroom patiënten nemen de klachten enorm toe na extra inspanning. Bij een depressie en ook bij een burnout nemen de klachten gedurende een lange periode (maanden) langzaam toe. Bij chronisch vermoeidheidsyndroom verloopt het ziektebeeld veel sneller. De klachten openbaren zich plotseling, bijvoorbeeld direct na een griepinfectie, operatie of ernstig ongeluk.
Er zijn nog meer verschillen. chronisch vermoeidheidsyndroom patiënten hebben vaak verlaagde ACTH en verhoogde prolactin niveau's. Bij patiënten met een depressie zijn de afwijkingen precies omgekeerd.

HPU is een erfelijke stofwisselingsziekte die voornamelijk voorkomt bij vrouwen. De aandoening is vernoemd naar de stof, hemopyrrollactamurie, die bij HPU patiënten in de urine wordt gevonden. Deze stof vangt enkele belangrijke bouwstoffen weg. Het klachten patroon van HPU omvat onder meer klachten als spierzwakte (vooral het bovenlichaam), vermoeidheid, psychiatrische klachten, allergieën, infecties, verlaagde bloeddruk en hoofdpijn. HPU is pas recent ontdekt, er is nog weinig literatuur beschikbaar.

Soms worden pijnklachten en vermoeidheid toegeschreven aan FMS of ME terwijl het eigenlijk gaat om een heel andere aandoening: het syndroom van Verbiest dat veroorzaakt wordt door een vernauwing (stenose) van het lumbale rugwervelkanaal.

Er komen o.a. de volgende klachten voor: pijn in de streek van de lendenwervelkolom, uitstraling in de linker bil en achter in het linker bovenbeen, krachteloosheid in de knieën, waardoor men door de knie zakt, gevoelsstoornissen bij het zitten in 'verkeerde' stoelen.

In algemeenheid veroorzaken deze klachten ook op den duur vermoeidheid. Doordat een lumbale stenose, al naar gelang op welk niveau deze voorkomt, verschillende symptomen kent, is het niet altijd eenvoudig voor een arts om de juiste diagnose te stellen. Daardoor kan het gebeuren dat iemand medisch niet op de juiste wijze wordt behandeld, hetgeen op zich dus geen effect heeft op de vernauwing van het wervelkanaal waardoor de klachten blijven bestaan of zelfs verergeren en waar de patiënt soms wordt 'geadviseerd' er mee te leren leven. Of dat de patiënt in het ergste geval krijgt te horen dat het 'tussen zijn oren’ zit...

De bovenstaande opsomming is niet compleet

Bovenstaande opsomming is niet compleet, er zijn nog veel meer ziekten en aandoeningen die chronische vermoeidheid kunnen veroorzaken. Bijvoorbeeld: PVS, PPS, Lupus, Chrohn enz enz. Ik heb dit overzicht alleen gemaakt om patiënten die denken chronisch vermoeidheidsyndroom te hebben er op te wijzen dat zij mogelijkerwijs aan een andere ziekte zouden kunnen lijden die misschien beter behandelbaar is dan chronisch vermoeidheidsyndroom .

CDC definitie van chronisch vermoeidheidsyndroom

De diagnose van chronisch vermoeidheidsyndroom wordt vaak gesteld aan de hand van een aantal criteria. De criteria van de CDC (Center of Disease Control) worden het meest gebruikt. De CDC hanteert twee hoofdcriteria en acht nevencriteria. Om de diagnose te kunnen stellen moet je aan beide hoofdcriteria en ten minste vier nevencriteria voldoen. De hoofdcriteria zijn:

1.   Er moet sprake zijn van vermoeidheid die langer dan zes maanden duurt, maar niet het hele leven lang bestaat. De vermoeidheid is niet het gevolg van aanhoudende inspanning en wordt niet verlicht door rust. De moeheid resulteert in een belangrijke vermindering (>50%) van het niveau van beroeps, studie, sociale of persoonlijke activiteiten.

2.   Andere oorzaken van chronische vermoeidheid moeten zijn uitgesloten (cardiomyopathie, ziekte van Pfeiffer enz).

De nevencriteria zijn:

1.   Vermindering van het korte termijngeheugen en/of de concentratie in zodanige mate dat deze leidt tot een belangrijke vermindering van het niveau van beroeps, studie, sociale of persoonlijke activiteiten.

2.   Keelpijn, verhoging

3.   Pijnlijke lymfeklieren in de hals en oksels

4.   Spierpijn

5.   Gewrichtspijn in meerdere gewrichten zonder roodheid of zwelling.

6.   Hoofdpijn van een nieuw type (nog niet eerder zo gehad) patroon of ernst.

7.   Niet verkwikkende slaap. (moe wakker worden) Na rust nog steeds moe.

8.   Malaisegevoel na inspanning, dat meer dan 24 uur aan houdt

Bovendien hebben chronisch vermoeidheidsyndroom patiënten vaak klachten zoals: slaapstoornissen, gezichtsstoornissen, een intolerantie voor alcohol, allergieën en intoleranties voor chemische stoffen en voedingsstoffen, Neurally Mediated Hypotension (NMH) en depressie. NMH komt bij zoveel chronisch vermoeidheidsyndroom patiënten voor dat sommige artsen hebben voorgesteld om NMH in de CDC criteria op te nemen. NMH is een stoornis waardoor de bloeddruk niet goed geregeld wordt als het lichaam van positie verandert (zitten, staan). Hierdoor ontstaat een veel te lage bloeddruk met alle klachten die daarbij horen. Een hoge bloeddruk (hypertensie) komt bij chronisch vermoeidheidsyndroom patiënten bijna nooit voor (minder dan 2%).

chronisch vermoeidheidsyndroom komt qua klachten erg overeen met FMS. Er is echter één duidelijk verschil: FMS patiënten reageren positief op extra beweging, chronisch vermoeidheidsyndroom patiënten niet. Naast de alcoholtest en de bewegingstest om chronisch vermoeidheidsyndroom te kunnen differentiëren van fibromyalgie is er voor chronisch vermoeidheidsyndroom ook nog de "heet bad test". Het blijkt dat bij sommige chronisch vermoeidheidsyndroom patiënten de klachten vergergeren na een heet bad.

chronisch vermoeidheidsyndroom komt meer bij vrouwen voor dan bij mannen. FMS ook.

Wat is HPU?

HPU is een erfelijke stofwisselingsziekte die voornamelijk voorkomt bij vrouwen. De aandoening is vernoemd naar de stof, hemopyrrollactamurie, die bij HPU patiënten in de urine wordt gevonden. Het is waarschijnlijk een afvalproduct van de stofwisseling. Deze stof vangt enkele belangrijke bouwstoffen weg, waaronder: de actieve vorm van vitamine B6 (pyridoxal-5-fosfaat) en de mineralen zink en mangaan. Hierdoor ontstaan op termijn ernstige tekorten in het lichaam, wat kan leiden tot tal van gezondheidsklachten. HPU is een stress georiënteerde aandoening, er ontstaat pas een positieve HPU waarde na blootstelling aan langdurige stress (geestelijk of lichamelijk). HPU lijkt hiermee een beetje op chronisch vermoeidheidsyndroom omdat het ook een trigger nodig heeft voordat de klachten zich openbaren.?

Wat zijn de klachten?

Het klachtenpatroon van HPU omvat onder meer klachten als chronische vermoeidheid, menstruatiestoornissen, hypoglykemie, maagklachten, prikkelbare darm, verstopping, diarree, huiduitslag, zwangerschapsklachten, bloedarmoede, verlaagde bloeddruk, gewrichtsproblemen (bekkeninstabiliteit), spierzwakte, terugkerende infecties, verminderde vruchtbaarheid, overgewicht, spierspasmen, stuipen, krampaanvallen, hart- en vaatziekten, slaapstoornissen, hoofdpijn, migraine, depressiviteit, allergieën en voedselintolerantie. Het HPU klachtenpatroon heeft dus duidelijk overlap met het klachtenpatroon van chronisch vermoeidheidsyndroom . Sommige HPU patiënten hebben een verhoogde bewegelijkheid (hypermobiliteit) van de gewrichten. Veel vrouwen met HPU kunnen bijvoorbeeld hun pink recht naar achteren leggen, of hun duim overstrekken. Dat is een kenmerk dat niet voorkomt bij chronisch vermoeidheidsyndroom .

Hoe wordt HPU vastgesteld?

HPU is eenvoudig via een urinetest vast te stellen.

Sommigen patiënten hebben misschien geen FMS of ME maar leiden aan het syndroom van Verbiest

De oorzaak

Soms worden pijnklachten en vermoeidheid toegeschreven aan FMS of ME terwijl het eigenlijk gaat om een heel andere aandoening: het syndroom van Verbiest dat veroorzaakt wordt door een vernauwing (stenose) van het lumbale rugwervelkanaal. Een vernauwing van het wervelkanaal kan ontstaan tengevolge van aandoeningen van het benig skelet, zoals o.a. door rachitis, de ziekte van Paget of spondylosis deformans. Ook grove ontwikkelingsstoornissen van de wervelkolom en gewrichtsslijtage kan gepaard gaan met het nauwer worden van het kanaal.

In de meeste gevallen komen de klachten pas op latere leeftijd tevoorschijn. Bijvoorbeeld na een ongeluk of een combinatie van andere factoren. In een aantal gevallen wordt de vernauwing pas geconstateerd bij een operatie aan de wervelkolom, bijvoorbeeld vanwege een hernia. De vernauwing kan in principe op elk niveau aanwezig zijn, opvallend is wel dat meestal de lendenwervels vernauwd zijn in die gevallen waar er sprake is van specifieke klachten die Verbiest beschrijft.

De klachten

De klachten zijn niet altijd eensluidend, omdat één en ander te maken heeft waar de vernauwing zich voordoet, m.a.w. op welk niveau de stenose voorkomt. Als klachten komen o.a. voor:

• Pijn in de streek van de lendenwervelkolom;
• Uitstraling in de linker bil en achter in het linker bovenbeen. Deze pijn ontstaat alleen na staan en lopen, en verdwijnt bij het liggen;
• Gevoelsstoornissen in de onderbenen en in de bilstreek;
• Gevoelsstoornissen bij het zitten in 'verkeerde' stoelen;
• Branderig gevoel in het dijbeen bij het zitten;
• Tijdelijke uitval van been;
• Krachteloosheid in de knieën, waardoor men door de knie zakt;
• Doof gevoel aan de buitenkant van de linkervoet. Dit eigenaardig gevoel kan dan naar boven kruipen, langs de buitenachterzijde van het onderbeen, de buitenzijde van het bovenbeen en langs de heup naar bilstreek;
• Dit gevoel kan ook voorkomen in de schaamstreek;
• Pijnlijke gevoelloosheid en krachteloosheid in beide benen na inspanning of lang staan;
• Plotseling en tijdelijk ontstaan van impotentie of erectieproblemen bij de man;
• In sommige gevallen kan bij het voorwaarts knikken van het hoofd de vernauwing in de rug worden gevoeld doordat de durazak als het ware in meer of mindere mate wordt afgeklemd.

De behandeling

Feitelijk is er maar één mogelijkheid om deze klachten te verhelpen, namelijk een operatie. Natuurlijk is het besluit tot opereren afhankelijk van de mate waarin de klachten zich manifesteren. Een operatie waarbij er feitelijk ruimte wordt gecreëerd voor het ruggenmerg. Daarbij wordt een gedeelte van de desbetreffende wervel weggehaald waardoor de durazak vrijkomt en niet meer beklemd zit. Het weghalen van een stukje wervel heeft geen nadelige gevolgen. De klachten verminderen terstond en nemen - in de meeste gevallen - op den duur zelfs geheel af. Zoals bij elke operatie zijn er ook bij deze operatie risico's aanwezig. Maar de kans is echter klein vanwege de expertise die men heeft op dit gebied. Er kan wat toename van neurologische uitval optreden, deze is meeste het gevolg van het moeten manipuleren van een zenuw die lang in de knel heeft gezeten.

De ziekte chronisch vermoeidheidsyndroom heeft grote gevolgen voor de patiënt

Het diagnose trajekt is voor velen een vreselijke periode

Het traject totdat uiteindelijk wordt vastgesteld dat er sprake is van CV/ME is voor de meeste patiënten een regelrechte ramp. Sommigen krijgen jarenlang te horen dat de bron van de klachten “tussen hun oren zit” en dat hun klachten van psychische aard zijn. En als uiteindelijk chronisch vermoeidheidsyndroom wordt vastgesteld is er bij huisartsen en specialisten geen enkele vorm van behandeling beschikbaar.

Patienten raken in hun isolement

chronisch vermoeidheidsyndroom heeft ook grote gevolgen voor de patiënt. Patiënten komen vaak in een isolement terecht omdat ze veel moeten rusten, aan weinig activiteiten met anderen kunnen deelnemen, en vaak wat betreft hun klachten niet serieus genomen worden. Familie en vrienden kunnen zich vaak niet voorstellen dat je maar een paar uur per dag actief kunt zijn. Sommige chronisch vermoeidheidsyndroom patiënten maken daarom een strakke activiteitenplanning: wat ze moeten doen, wanneer ze dat doen, en hoe ze het met de minste inspanning kunnen doen. Voor veel chronisch vermoeidheidsyndroom patiënten is het elke dag weer een kwestie van overleven, dag in dag uit, jaar in jaar uit. Bovendien gebeurt het vaak dat patiënten hun baan verliezen en dat relaties stuk lopen. Ik zou iedereen (artsen, familie, vrienden, collega’s, werkgevers, etc) die iets te maken hebben met chronisch vermoeidheidsyndroom patiënten op het hart willen drukken om zich goed te laten informeren over deze ernstige aandoening.

27-09-2008, 19:29 geschreven door chanti

leven in mijn eigen schaduw


Wie was ik:

Voor de CVS en FM begon zijn kop op te steken was ik een heel gedreven dame, had een pracht van een job, een fijn sociaal leven , mijn omgeving stelde zich meer dan één maal de vraag waar ik de moed en de energie vandaan bleef halen om  steeds van hier naar daar te huppelen, nooit een seconde rust nam, altijd bezig bleef en op momenten waar ik toch even  rust kon nemen, toch iets zocht om aan de slag te blijven.

Mijn verhaal:

Oktober (2001 ) overleed mijn moeder aan maagdarmkanker, een heel zware strijd zowel voor haar als voor mij, zij betekende alles voor mij, ik kon op haar steun en begrip rekenen en opeens was ze er niet meer. Dagen en nachten heb ik aan haar bed gezeten in de ziekenhuis, was totaal opgebrand en voelde toen al ergens de signalen die mijn lichaam me doorstuurde , signalen van hevige spierpijnen en moeheid, maar toch bleef ik doorzetten.

Fibromyalgie is de spierziekte die me in 2001 heeft geveld en van mij een non-actieve dame heeft gemaakt. Op een dag,’s morgens wakker worden,superstijve spieren en kronkelend van de pijn, dacht ik, wat overkomt me nou ineens ? Nochtans geen zware inspanningen geleverd gisteren. Dus, huisarts bellen, er zit niets anders op .

Diagnose, zware overbelasting van de spieren, en ontsteking op de spieren. Medicatie nemen en tegen eind van de week zal het wel beter gaan. Maar het werd niet beter,lag ganse week in bed, met enorme pijnen. Ondanks de medicatie, kon ik met moeite bewegen, rondlopen of iets vast nemen lukte me niet meer, dus terug naar de huisarts. Sterkere medicatie, zou graag kinesitherapie voorgeschreven hebben maar wou toch eerst de visie van Reumatoloog.

Onderzoeken: EMG,Botscan, enz.…
Resultaat: Fibromyalgie en van de 18 Tenderpoints had en heb ik er nog steeds 14.
Voorstel Reumatoloog : fysiotherapie, stoppen met werken of parttime job. Toenmalige werkgever zag dit niet zitten om me parttime te laten werken want was ervan overtuigd dat ik mijn job door mijn ziekte niet meer zou kunnen uitvoeren naar behoren. Kwestie van begrip voor mijn situatie kreeg ik dit als supplement erbovenop:
We zullen jouw ontslag regelen zoals het hoort, je gezondheid gaat voor!
Dus nog een hamerslag, waarom niet ? Er kon nog altijd ééntje bij.

Na een paar maanden was ik het thuiszitten meer dan moe, wou ook niet opgeven en zocht een parttime job. In september (2002 ) mocht ik starten en ik was superblij de buitenwereld te kunnen aantonen dat ik ondanks de vele pijnen toch bleef doorzetten. Na een drietal maanden werd het echter te veel, ging op consultatie bij Reumatoloog in kliniek waar ik werkzaam was en die stelde onmiddellijk voor een maand rust te nemen.

Ooooooooh, neen hoor niets voor mij, zeker niet na drie maanden aan de slag bij mijn nieuwe werkgever,neen dit kon ik niet maken, wat zou men wel van mij gaan denken, dus verder werken maar !

De pijnen werden steeds erger en erger maar hield het werken toch vol tot eind november (2003 ) Ondertussen kwamen er ook andere dingen de kop opsteken, concentratiestoornissen, constante vermoeidheid, keelpijn, geheugenproblemen, gevoel van zwakte,enz.…, maar we bleven doorzetten natuurlijk ! Doch begin december (2003) kon ik niet meer, ondertussen waren we ook verhuisd en moest op zoek naar een nieuwe huisarts. De huisarts kwam langs, mijn verhaal van twee jaar wat uitgelegd. Het niet kunnen verwerken van het overlijden van mijn moeder enz.….Oververmoeid, wat rust, medicatie tegen de pijnen en supplementaire vitamines.

Ik sliep van ’s morgens tot ’s middags, tot ’s avonds en ’s nachts kon ik de slaap niet vatten. Gevolg ’s morgens weer doodmoe, het gevoel bergen te hebben verzet en geen krachten meer om mezelf voort te bewegen, dus terug naar huisarts. Wist geen raad meer en stuurde me door naar Dr.Lambrecht, internist.

Uiteindelijk in maart (2004) bij Dr. Lambrecht te Gent terechtgekomen die de nodige onderzoeken heeft laten uitvoeren om hierdoor bepaalde zaken buiten de CVS uit te sluiten die eventueel mijn vermoeidheid konden teweeg brengen. Bloedonderzoek wees uit dat er een mogelijke vorm van CVS aanwezig was, dit samen met de andere symptomen wezen inderdaad in die richting.

De diagnose was voor mij als een donderslag bij heldere hemel.

Sterven om te leven.

Ik leefde niet meer, sliep, sliep, sliep en bleef maar slapen en hoopte echt nooit meer wakker te worden. Ik zakte steeds maar dieper en dieper doordat ik dit geen Leven vond. Moet ik echt zo verder, was de vraag die ik me iedere dag stelde, neen dit wil ik niet, dit kan ik niet, ik wil weg uit deze wereld, ik ben niets meer, kan niets meer.

DIT HOEFT VOOR MIJ NIET MEER.

Kwam dus in een depressie terecht, een heel zwart gat waarin ik geen uitweg meer zag, dus antidepressiva waren de oplossing. Ik voelde me rustiger maar desondanks bleef de gedachte maar verder in mijn hoofd spoken dat ik een andere weg wou volgen, de weg die mijn moeke had genomen, ik wou samen met haar op pad, zoeken naar het nieuwe geluk, zoeken naar de plaats waar alles zo vredevol en zalig is. Zoeken naar liefde waar zij me zoveel had van gegeven en ik ooooh zo missen moest.

Anderhalf jaar ben ik zo verder gewankeld, van dag tot dag, van uur tot uur, van minuut tot minuut. Niemand wist wat er zich in mijn hoofd afspeelde, niemand kon voelen hoe ik me voelde. Tot ik uiteindelijk zelf had ingezien dat dit ook de oplossing niet was voor mijn problemen. Nu leef ik van dag tot dag en zie wel wat de dag me brengt, toch blijft het moeilijk mijn ziekte te aanvaarden en vooral mezelf te accepteren.

Daar mijn situatie maar niet  verbeterde, werd ik doorgestuurd naar Dr Coucke in het AZ Jan Portaels te Vilvoorde.

Was sinds augustus 2005 in behandeling en na het uitvoeren van verschillende onderzoeken, zoals het meten van de elastase in het bloed, de BCM waarde en een maagledigingstest die uitwees op Gastroparese ( maagverlamming ) volgde ik om de drie weken ( telkens voor zeven dagen ) een therapie met toediening van supplementaire voeding en aminozuren , antibiotica (om de infecties in mijn lichaam te bestrijden ) en hoopten we dat mijn immuunsysteem hierdoor weer in orde zou komen, maar ik moest geduld hebben want met een paar zakjes om de drie weken haalde ik dat niet.

Naar aanleiding hiervan heb ik in oktober 2005 een aanvraag ingediend bij de medische adviseur om Home TPN te kunnen krijgen zodat ik op regelmatiger basis mijn therapie kon volgen maar dit werd afgekeurd.

Blijkbaar had het RIZIV een schrijven gericht naar alle mutualiteiten waarin ze stelden dat "Home TPN overbodig is bij CVS-ers "wat ik ten zeerste betreur, wij zijn ook mensen, hebben er niet om gevraagd om met dit ziektebeeld geconfronteerd te worden en vraag me echt af, " MOETEN WIJ NU CREPEREN "of wat ?

Want bij hun draait het toch allemaal om de centjes die wij kosten, vanaf het woord CVS word gebruikt krijgen we allemaal direct een negatieve blik op ons gericht van verschillende instanties. Enfin, wij moeten er ons nog eens voor de zoveelste maal bij neerleggen want ze weten verdomd heel goed dat wij als groep veel te zwak staan om hier tegenin te kunnen gaan, trouwens riskeren verdorie nog onze uitkering te verliezen als we hun confronteren met de waarheid.

In september 2005 is bij mij een port-a-cath geplaatst omdat dit intraveneus perifeer niet haalbaar was voor zeven dagen na elkaar want de aders gingen vlug verstoppen en dan moest er om de haverklap opnieuw geprikt worden.

Deze opnames waren in mijn geval méér dan noodzakelijk en ik veronderstel dat er nog veel mensen met dit probleem rondlopen.

De TPN heb ik gedurende een jaar een half dan maar zelf betaald.

Sinds februari 2007 ben ik wel gestopt met deze therapie, niet omwille van geen baat erbij te hebben maar door de veelvuldige infecties in de port-a-cath, die dan uiteindelijk is verwijderd in maart 2007 .

Wat mezelf betreft," ok " het is gestart met een aantal symptomen waar dan de naam CVS word opgeplakt maar in mijn geval zit ik al een serieuze stap verder, heb nog steeds last van al de symptomen die bij "CVS" en "FM" horen maar die gastroparese en die verlaagde immuniteit en BCM waarde hebben gewoon te maken met het feit dat ik niet voldoende voeding kan opnemen en malnutritie (ondervoeding ) vertoon.

Ondertussen ben ik al sinds 2004 bij Dr. Lambrecht in behandeling, neem als pijn medicatie Zaldiar , als AD Efexor 150mg , Periactin als eetlustopwekker en Rivotril tegen het restless legs syndroom.

Om de drie maanden een routine onderzoek en mei dit jaar kreeg ik te horen dat de toestand nog niet beter was. Dacht ik toch al, heb ondertussen mijn lichaam beter leren kennen en begrijp heel goed de signalen die ik doorgestuurd krijg!

Is het leven soms te zwaar

probeer dan een beetje

te gelijken op een clown

Die in zijn hart schreit,

maar met een lach

op de viool speelt

voor een kind

om zo zijn eigen hart

van droefheid te genezen.

27-09-2008, 17:05 geschreven door chanti

1) Vermijd inhaalslagen op goede dagen of momenten

2 ) Vermijd ‘nabranders’. (zoals met relatief bekenden of onbekenden uitgebreid vertellen hoe het met je gaat, ze snappen je toch niet en na een uur ben je doodmoe)

3) Ga door tot de fijn grens, niet tot de pijngrens. Zolang een activiteit goed aanvoelt kan je het blijven doen, maar zeker niet doorgaan als je lichaam ‘pijn’ aangeeft.

4) Twijfel je of je iets aan kunt? Doe het niet.

5) Gebruik voice-mail of neem een antwoordapparaat. Kies twee mensen aan wie je vertelt hoe het met je gaat. Zeg tegen anderen bijv. "Met mij gaat het, maar hoe is het nou met jou?"

6) Als je een keer energie hebt, steek dat dan in jezelf. Vergelijken met het winnen van de lotto: ‘wat zou ik allemaal voor dit geld kunnen kopen?… maar ik doe het lekker niet. Ik geef het geld (energie) niet uit.

7) Vergelijk jezelf niet met vroeger. Leef vandaag en bouw van hieruit verder. Stel haalbare doelen op de korte termijn en vraag niet teveel van jezelf. Voorkom teleurstellingen.

8) Doe prettige / leuke dingen, je hebt het verdiend. Het raam hoeft niet eerst te worden gezeemd.

9) Als je denkt vandaag twee taken aan te kunnen, doe er dan maar één.

10) Als je denkt ergens één uur voor nodig te hebben, neem er dan twee.

11) Vermijd deadlines.

12) Forceren WERKT NIET. Jij verlegt je grenzen niet, je grenzen verleggen jou. Je wereld kan weer groter worden, maar geef jezelf de tijd.

27-09-2008, 14:53 geschreven door chanti

Het chronisch vermoeidheidssyndroom.
Een stand van zaken.

Pleidooi tegen te snel besliste diagnose en therapie!

Op onverklaarbare wijze en zonder aanwijsbare oorzaak moe zijn. Rusten brengt geen verkwikking. Zelfs 'licht' huishoudelijk wordt een uitputtingsslag. Concentratiestoornissen zijn aan de orde van de dag. De omgeving durft je al eens bestempelen als depressief, simulant of luierik. Niets van dat alles. Wie uiteindelijk de diagnose CVS krijgt toebedeeld, is ernstig ziek. Omdat er verschillende benaderingen zijn van de ziekte inzake ontstaansmechanisme en behandeling, zochten we in Gent dokter Luc Lambrecht op die deze omstreden aandoening in zijn totaliteit omkadert.

Simulant noch luierik.

Visie Dr. Lambrecht

Deze Gentse dokter valt met de deur in huis: "Als ik stout mag zijn, er zijn geen twee strekkingen in de benadering van CVS zoals u beweert, maar er zijn er minstens vijf."
De diagnose van CVS is zo moeilijk omdat de symptomen en klachten die wijzen op de ziekte zeer uiteenlopend zijn. Vermoeidheid alleen is geen criterium om de diagnose CVS te stellen. 'Altijd moe zijn' is een subjectief gegeven en is niet direct meetbaar. Aan de hand van internationaal aanvaarde diagnostische criteria of richtlijnen kan toch met vrij grote zekerheid vastgesteld worden of iemand de werkdiagnose CVS al dn niet verdient. Die criteria zijn dus van belang omdat er nog geen specifieke test is om CVS vast te stellen.

Enkel via een uitgebreid screenringonderzoek (verschillende onderzoeken op verschillende medische terreinen) kan men nagaan of er geen andere onderliggende mogelijke oorzaak aanwezig is. Ook ziektebeelden die chronische vermoeidheid kunnen veroorzaken (zoals bv. MS, kanker, chronische infecties door bacteriën, schimmels of parasieten, slaapstoornissen, chronische aandoening van organen, hartproblemen, bloedarmoede…) moeten worden uitgesloten.

"Er zijn enkele tegenstrijdigheden in de door wetenschappers vastgelegde criteria", aldus dr. Lambrecht. "De richtlijnen van Holmes (de auteur die CVS in 1988 voor het eerst beschreef) zijn in feite onvoldoende en intussen wetenschappelijk achterhaald maar wel vlot hanteerbaar in de praktijk. Andere criteria zoals deze in 1994 opgesteld door Fukuda - op dit ogenblik als meest wetenschappelijk gefundeerd aanvaarde - blijken erg omslachtig in de dagelijkse praktijk. Persoonlijk vind ik het belangrijk dat Fukuda de diagnose CVS niet stelt op één moment, m.a.w. er komen heel wat onderzoeken en follow-up aan te pas, terwijl volgens de criteria van Holmes 'het vermoeden' van CVS wel degelijk aanvaard wordt bij één consultatie.
Wanneer is er een vermoeden van CVS? Vooreerst is er een aanhoudende vermoeidheid van minstens 6 maand, niet met rust te verhelpen en aanzienlijke beperkingen meebrengend op de dagdagelijkse activiteit. Verder moeten minstens 4 van de 8 volgende symptomen zeker 6 maand aanwezig zijn: - uitgesproken uitputting na inspanning - geheugen- en concentratiestoornissen - niet-herstellende slaap - thv. hals- en okselstreken vergrote lymfeknopen(minder dan 2.5 cm doormeter en goed beweegbaar) - gewrichtspijn in verschillende gewrichten, doch zonder ontstekingstekenen - veralgemeende spierpijnen - geïrriteerde keel - nieuw type hoofdpijn. Voldoe je aan het hoofdcriterium en minstens 4 bijkomende symptomen, dan voldoe je (uiteraard als er geen ander voor de hand liggend ziektebeeld interfereert) aan wat je zou kunnen noemen 'de werkhypothese' van CVS.

De triggers van CVS.

Om het ontstaansmechanisme van deze ziekte te omschrijven en te begrijpen , formuleert dokter Lambrecht vijf perspectieven of invalshoeken:

1)er zijn vnl. de neuropsychologen die een verband zien tussen CVS en een aantal andere ziektebeelden, zoals het prikkelbare darmsyndroom, spanningshoofdpijn, migraine, het syndroom van rusteloze benen, het premenstrueel tensiesyndroom e.d.m. Deze groep auteurs weerhouden ook vaak voorbestemmende factoren als een traumatische jeugd, een overbelastingssyndroom, een onvoldoende stresstolerantie e.d.m.

2)een andere invalshoek is CVS linken aan de invloed van toxische stoffen (zware metalen - insecticiden - scheikundige stoffen)of aan milieufactoren. Zo heeft men een op CVS lijkend ziektebeeld zien ontstaan na de Balkan- en de Golfoorlog: angst en stress in combinatie met scheikundige stoffen zijn dan de 'trigger' of uitlokking. Gelijkaardig bestaat het 'multiple chemical hypersensibility' en het 'sick buildingsyndroom': mensen die met op CVS-lijkende symptomen reageren op bepaalde kunststoffen, gebruikt bij de constructie van gebouwen. Zo vond de Duitse professor Hilgers in 1994, geruime tijd voordat de dioxinecrisis in ons land in alle hevigheid uitbrak, reeds bij 80% van zijn patiënten toxische bloedhoeveelheden dioxine en pentachloorfenol als mogelijke trigger van CVS-ziektebeelden. Deze 'triggers' kunnen er dus mee de oorzaak van zijn dat CVS zich voordoet.

3) de virale werkhypothese: er zijn de op CVS-lijkende ziektebeelden die door infectieziekten worden ingeluid. Minimum een 15-tal virussen en andere microbiële agentia zijn hierbij als inleidende factor reeds bij beschreven. In Vlaanderen zijn in mijn ervaring hierbij vooral het Epstein-Barr Virus (verantwoordelijk voor mononucleosis of klierkoorts), en ook chlamydia, mycoplasma, toxoplasmose en de hepatitis virussen de triggers. In samenwerking met klinische biologen, specialisten in de medische beeldvorming en ook andere medische disciplines hebben we internationaal een aantal medische artikels gepubliceerd die de veronderstelling kracht bijzet dat virussen mee aan de oorzaak van CVS liggen bij een groot aantal patiënten.

4) de hypothese van een overactief immuun- of afweersysteem. Het afweersysteem gaat bij CVS - via een in dit geval minder doelmatige strategie van de witte bloedcellen - verschillend reageren naargelang het lichaam wordt 'gecontacteerd' door een groep triggers van buiten de lichaamseigen cellen (bacteriën, parasieten en toxines) of van binnen de eigen cellen (virussen, gisten, kankercellen en bacteriën). Geneesmiddelen die bij CVS hier 'immunomodulerend' op inspelen zijn bv. Ampligen, Isoprinosine, Kutapressine,...

5) vervolgens heb je de meer holistische aanpak die de mens ziet als een uniek geheel van lichaam, ziel en geest, en niet als 'een orgaan dat niet goed meer functioneert' en hem hierbij ook in zijn omgeving en zijn emotionele situatie bekijkt. Een samengaan van genetische factoren, psychische en fysische belastende voorgeschiedenis en omgevingsfactoren, infectieuze en toxische triggers induceert dan uiteindelijk CVS.

"Wat we nu ook aanvaarden als ontstaansmechanisme, de multidisciplinaire en holistische benadering van de individuele CVS-patiënt blijft mijns inziens van het grootste belang. Ik heb zelf aan de wieg gestaan van de oprichting op academisch vlak van referentiecentra rond CVS. Deze centra hebben tot doel om multidisciplinair de verschillende ziekte-uitlokkende mechanismen te beoordelen, therapeutisch bij te sturen en het dossier medico-administratief te honoreren. In de realiteit blijkt dit niet eenvoudig. Zowel voor huisarts als specialist zijn de klachten van de patiënt immers vaak atypisch. Immers, wie is er niet moe? Zo vinden we in onze reeks van CVS-patienten slechts in 40% van de lichamelijke onderzoeken, afwijkingen die iets of wat als klinisch abnormaal kunnen omschreven worden.
Tien jaar geleden stelden we ons de vraag of we op eenvoudige en tevens betaalbare manier de subjectieve klachten van de CVS-patiënt volgens de criteria van 'Holmes' konden objectiveren. We menen intussen geslaagd te zijn in onze opdracht. Kijk, de vier klassieke prioritaire orgaansystemen waar bij een CVS-patient roofbouw wordt gepleegd zijn het centraal zenuwstelsel, het spierstelsel, het bloed en het immuunapparaat. In de meerderheid van de CVS-gevallen zien we in deze orgaansystemen afwijkingen.

Bekijken we bvb. vooreerst de onderzoeken van het centraal zenuwstelsel, dan heb je met o.a. slaaponderzoek en neuropsychologisch onderzoek, en eventueel met neurospect (een soort isotopenscan van de hersenen)mogelijkheden om de geclaimde neurologische symptomen te objectiveren. Op spiervlak bestaat de fietstest (de inspanningsproef), inclusief meting van de zuurstofdrempel en het recuperatievermogen. In de regel is de aldus afgeleide functionele inspanningscapaciteit bij CVS-patiënten erg ondermaats, zelfs zodanig dat er auteurs zijn die beweren dat deze patiënten gemiddeld meer geïnvalideerd zijn dan patiënten met diabetes type II, hartdecompensatie of depressie.

Bij middel van een EMG (electromyografie, specifiek spier/zenuwonderzoek) vonden we zelf bij 120 op 200 CVS-patiënten begeleidend een overprikkelbaarheidstoestand van de spieren met bijkomend klachten van spierkrampen, gevoelens van zinderingen thv. vingers en tenen. Bij onderzoek van het bloed en de immunologie, vinden we eveneens bepaalde afwijkingen (o.a. overdreven activiteit van het immuun- of afweerapparaat, enzymafwijkingen, stoornissen in de hormonale functies, afwijkingen in het calcium- en magnesiummetabolisme,...).
Uiteraard zijn er ook psychologische gevolgen, zowel depressieve ontsporingen en verhoogd zelfmoordrisico. De familiale, sociale en financiële gevolgen zijn niet te onderschatten. In onze studiegroep van 1200 patiënten bleek de gemiddelde leeftijd 28 jaar en ging het gemiddeld om driemaal meer dames dan om heren. Gezien het vaak over patiënten gaat die sterk geïnvalideerd zijn (onze ervaring leert dat gemiddeld 1 op 3 werkonbekwaam is en 1 op 3 deeltijds werkt), is er ook een hoge lijdensdruk. Er zijn daarenboven vooreerst vaak associaties met andere ziektebeelden zoals o.m. fibromyalgie, ernstige slaapaandoeningen, als tevens onbegrip bij partner, (para)medici, bedrijfs-, arbeids- en controlegeneesheren, sociale isolering, zelfmoordneiging, enz. CVS is een ernstige, invaliderende aandoening, die gemiddeld nog steeds op te weinig begrip kan rekenen en aldus vaak in de anonimiteit schuilt".

Addertjes onder het gras

Dokter Lambrecht erkent dat hij zowat 10 jaar geleden op een aantal diagnostische addertjes onder het gras heeft getrapt. Hij zal nooit meer na één consultatie een brief naar een huisarts sturen met de diagnose: 'deze patiënt heeft typisch CVS'. Toen hij nog louter op basis van de klassieke Holmes criteria de werkdiagnose CVS stelde, bleek zich naderhand meermaals een andere diagnose aan te melden zowel op centraal neurologisch, internistisch, gynaecologisch, oncologisch als fysiotherapeutisch vlak.

"Dit betekent dat noch je huisarts noch de behandelend specialist bij één consultatie het verdict CVS mag vellen! Zelfs wanneer verschillende zogezegde experts van mening zijn dat deze ziekte meespeelt, CVS is m.i. een followup en geen momentdiagnose"!
"Op therapeutisch vlak kan een geneesherenploeg volgens haar specifieke background en ervaring andere accenten leggen", licht de dokter verder toe. "Op neuropsychologisch vlak zijn er collega's die zich met biofeedback en psychologische en psychotherapeutische revalidatie bezig houden. Andere collega's spitsen zich meer toe op het lichamelijke en trachten in te werken op het afweermechanisme met anti-microbacteriële therapie of pogen met ontgiftingskuren zware metalen en andere toxische stoffen te evacueren uit het lichaam.
Ik persoonlijk tracht eveneens te zorgen voor een multidisciplinaire aanpak en follow-up. De medische ondervraging, het klinisch lichamelijk onderzoek, het screeningsbloed- en immunologisch onderzoek, de echografie en eventueel de radiografie, de cycoergospirometrie (= de fietstest)neem ik voor mijn deel. Een collega neuroloog en/of psychiater verricht zo nodig het neuropsychologisch onderzoek, het slaaponderzoek en het neurospectonderzoek (isotopenscan van de hersenen.

De fysiotherapeutische revalidatie gebeurt door een collega fysiotherapeut of op basis van onze fietstestresultaten. Hieruit kan afgeleid worden of de patiënt mag trainen en, zo ja, hoe intens. Slaapmedicatie blijkt ook belangrijk. Deze wordt als proeftherapie of op grond van de resultaten van het slaap EEG voorgeschreven. Soms bestaat deze o.m. op basis van antidepressiva, en dat niet zozeer omdat de patiënt depressief is (hoewel dit uiteraard als gevolg van deze chronische uitputtende ziekte uiteraard frequent zo blijkt te zijn), maar wel degelijk als erkende doorslaaptherapie.
Begrip voor de CVS patiënt en zijn aandoening blijkt zeer belangrijk. Dagelijks ervaar ik dat zowel de patiënt de partner en familieleden, de huisarts, de specialist, de paramedici, accenten verkeerd leggen en zo bij de patiënt de negatieve spiraal op fysisch en psychisch vlak doortrekken".
Op de vraag of bepaalde diëten nut hebben, weet dokter Lambrecht dat een groot percentage van de CVS patiënten frequenter allergie en voedingsintolerantie vertoont dan de gemiddelde patiënt. Ook zijn er heel wat rapporten die melding maken van een te laag suikergehalte in het bloed. "Uiteraard moet de patiënt individueel bekeken worden, maar klassiek geneeskundig gezien zijn er te weinig harde argumenten om te stellen dat bij alle CVS-patienten gerichte diëten en voedingstherapie efficiënt zijn.

Dokter Luc Lambrecht is er voorstander van dat men als rechtstreeks betrokken arts, met opvolgingsfunctie van de patiënt, ook de coördinatie van het patiëntendossier moet beheren met betrekking tot én de referentiecentra én de erkenning van CVS én de blijvende discussie over al dan niet volledige werkonbekwaamheid of ongeschiktheid. Elke arts moet naast de somatische ook mentale ondersteuning geven en voor elke arts geldt: "if not to cure, to care" (indien niet genezen, minstens voor zorgen). "Dagelijks treft het mij dat een opbeurend woord, een schouderklop voor deze patiënten, belangrijker is dan men in eerste instantie zou vermoeden. Wanneer je met CVS te maken hebt, moet je én een breeddenkend arts en mens zijn. Je kunt, zoals gezegd, niet op één momentopname de diagnose stellen. Je moet de patiënt begeleiden en waar ik in mijn praktijk nog gezondigd heb door, na een eerste consultatie, fier als een kind aan de betrokken huisarts te schrijven: dit is een prototype CVS-patiënt volgens de gangbare criteria, bekijk ik dit nu als een fout. CVS blijkt een constante zoektocht en begeleidingsdiagnose. Er blijken bij followup naderhand inderdaad teveel andere potentiële interfererende diagnosen mogelijk, zoals CVS-mimerende ziektebeelden als bvb. lupus, tuberculose, longembolie, maligniteit, neurologische, hematologische en zelfs gynecologische ziektebeelden...Ik beschouw dit dan ook als een pleidooi tégen een te snel besliste CVS-diagnose en in het bijzonder tegen een te specifieke, vaak erg dure en/of experimentele therapie".

Dokter Lambrecht rondt zijn betoog af met de stelling dat een goede huisarts nog steeds de centrale figuur is en moet blijven en zich daarvoor multidisciplinair kan laten bijstaan. "Het coördineren van een dossier met zowel neurologische, fysiotherapeutische, internistische, psychologische, sociofamiliale en socio-economische problemen is een boeiende en zware uitdaging, maar het constante vertrouwen en dankbaarheid van een chronisch zieke blijkt hierbij de riem onder het hart".

De Wereldgezondheidsorganisatie heeft aan CVS het nummer 10 G93.3 ICD (Index of Codex of Diseases) toegekend of verhelderend gezegd: CVS staat netjes gerangschikt bij de internationale index van de erkende ziektes!

24-01-2008, 00:00 geschreven door chanti

De normale slaap

Of de slaap goed is, hangt af van het oordeel van de slaper.
Er is tussen mensen onderling nogal wat verschil in het aantal uren dat er ’s nachts wordt geslapen. Er zijn mensen die zich overdag fit voelen wanneer zij ’s nachts 4-6 uur geslapen hebben. Het tegengestelde komt ook voor: mensen die klagen dat zij niet uitgerust zijn en toch 8 uur per nacht slapen. Er is daarom geen vaste regel waarmee de lengte van de slaap wordt beoordeeld. Vrijwel iedereen kan zich prettig voelen bij een nachtrust van 5 tot 9 uur.
Ouderen slapen lichter en hebben gemiddeld een uur minder slaap nodig.
Het gevoel uitgerust te zijn, is voor het functioneren overdag erg belangrijk. Wie voor zijn gevoel onvoldoende heeft geslapen concentreert zich moeilijker, kan slechter dingen onthouden, is prikkelbaarder en kan minder genieten van leuke dingen. Wie het niet meer lukt om goed te slapen voelt zich machteloos en wanhopig en zoekt hiervoor niet zelden hulp. Het grote aantal verslaafden aan slaapmiddelen is niet alleen maar het gevolg van slordig voorschrijven van huisartsen. Het is wel degelijk ook een uiting van de wanhoop waarin de slechte slaper soms verkeert.

De oorzaken van slecht slapen

Wie ooit van Amerika naar Nederland heeft gevlogen weet meestal wat een jetlag is. Een jetlag is de straf die de reiziger krijgt voor het ontregelen van zijn biologische klok. Kenmerken zijn onder meer: slecht slapen en vermoeidheid overdag.
Maar ook minder forse verstoringen dan een verre reis kunnen de slaap verstoren. Alles wat afwijkt van een volmaakte regelmaat kan in beginsel de kwaliteit en lengte van de slaap doen verminderen.
De slaap kan door nog veel meer andere zaken verstoord raken. Voorbeelden zijn:
Stress, ruzie, overspannenheid, rouw, angst, depressie of een andere psychiatrische aandoening;
Snurken, lawaai, warmte, kou, knellende kleding;
Activiteiten vlak voor het slapen gaan zoals: achter een computer werken, lezen, een spannende film kijken, een zware inspanning;
Lichamelijke ongemakken als pijn, misselijkheid, duizeligheid, dorst, trek in eten;
Opwekkende stoffen zoals alcohol, cafeïne, nicotine.

De behandeling

Het ligt voor de hand dat een eventuele aandoening die het slechte slapen veroorzaakt zal moeten worden behandeld. Vooral mensen die depressief zijn melden zich vaak bij hun huisarts omdat zij slecht slapen. Het over het hoofd zien van de depressie bij slaapstoornissen is voor huisartsen een bekende valkuil.
Soms is pijnstilling nodig of iets tegen misselijkheid of jeuk als dit de slechte slaap veroorzaakt.
Slaaptabletten zijn alleen zinvol wanneer ze kort worden gebruikt. Bij gebruik van deze middelen langer dan enkele weken treedt gewenning en verslaving op.

Aanbevelingen voor een gezonde slaap

Leef regelmatig, slaap regelmatig. Ga zoveel mogelijk ‘s avonds op hetzelfde tijdstip slapen. Ga niet uitslapen ook al heb je een korte nacht achter de rug. Slaap ook niet overdag;
Stop anderhalf uur voor het slapen met activiteiten die geestelijk of lichamelijk inspannend zijn (computer, spannende film, vergaderen, sport, lezen);
Zorg overdag voor voldoende beweging: ten minste een half uur. Sporters slapen beter
Wees voorzichtig met koffie, thee, cola en alcohol ’s avonds. Rook ook ’s avonds niet
Zorg voor rust en ontspanning. Probeer geen conflicten mee naar bed te nemen.
Zorg voor een aangename, rustgevende slaapruimte, een goed bed, matras en losse slaapkleding.


van : http://www.rudolfdewit.com/slapen.html

"Met de kippen op stok"


Dit spreekwoord stamt uit de tijd toen er nog geen elektriciteit was. Zodra de zon onder gaat, zoeken de kippen een stok op om te gaan slapen. De boeren na een dag gewerkt te hebben gingen weer terug naar hun huis en zochten het bed op om hun lichaam ten ruste te leggen.

Tegenwoordig is alles wat mogelijk is ontwricht; de kippen kunnen moeilijk een stok vinden en moeten zich vaak tevreden houden met een nauw plekje in een legbatterij. De hanen kraaien in het midden van de nacht omdat ze in de verte iets van licht hebben ontdekt. De mens heeft van de nacht een dag gemaakt.

De avond wordt gebruikt om tot diep in de nacht of vroeg in de ochtend het lichaam nog af te matten. Slaapverlies is een van de grootste oorzaken van vele ziekten zoals hoofdpijn, stress, lusteloosheid, vele psychische problemen waar o.a. angst en fobie.
Het slapen zal ook in de toekomst nog veel geleerden bezig houden. Er is al heel wat bekend over de functie van het lichaamsprocessen tijdens de slaap. Het slapen is o.a. erg belangrijk voor enkele vitale functies en regeneratie van celweefsel.

Er is heel wat bekend over de fases van de slaap en het dromen. In de natuurgeneeswijze praten we ook over het belang van de slaap, het rusten en dromen.

In het lichaam bestaat er een natuurlijk ritme. De mens heeft ongeveer 8 uren slaap nodig. Hoe jonger men is, hoe meer slaap men nodig heeft (ongeveer 10-12 uren). Hoe ouder men is, des te minder slaap men nodig heeft (5-6 uren).
Indien u om 10 uur naar bed gaat kunt u met gemak na acht uren, dus om 6 uur 's morgens, weer opstaan.
U merkt wel dat u rond 4 uur 's nachts (in bovenstaand voorbeeld) even wakker wordt. Voor velen is het geen moeite om op de andere zijde de slaap weer te vatten.
Elk uur voor middennacht telt dubbel en elk uur na middennacht telt ook dubbel, maar in negatieve zin. Met enkele voorbeelden zal ik dit duidelijk maken.

Als u om negen uur gaat slapen dan kunt u wakker worden om 2 uur in de nacht want: van 9 tot 12 zijn het 3 uren, deze tellen echter dubbel voor het lichaam, dus 6 uren. Tot 2 uur heeft u dan 8 uren geslapen.
Heeft u het nooit geprobeerd om "even" een dutje te doen om 8 uur 's avonds en dan merken dat u om 12 uur niet meer verder kunt slapen? Nu begrijpt u het: uw lichaam heeft al voldoende gerust.
Het is ook altijd erg moeilijk voor iemand die de nachtdienst ingaat om 8 uren te slapen gedurende de dag voor hij de nachtdienst ingaat.

Gaat u om 1 uur in de ochtend slapen, omdat u per se nog die ene video moest zien, of die laatste bladzijden moest lezen dan staat u voor een onaangename verrassing de volgende dag. Het is voor u onmogelijk dat u zich uitgeslapen voelt om 7 uur in de ochtend.

Pas rond 10 uur in de ochtend zult u zich uitgeslapen voelen.
Waarom? Van 1 tot 9 uur zijn het 8 uren, maar u moet nog een uur bijtellen die u na middennacht bent gaan slapen, dus het wordt 1+8+1=10 uur.
"Uitslapen" zou geholpen hebben, maar u weet net zo goed als ik dat het erg moeilijk is om uit te slapen. De kinderen moeten naar school, u moet weer naar het werk, en zelfs in het weekeinde zijn er redenen zat om weer vroeg uit de veren te moeten. Kinderen moeten naar zwemles, inkopen doen, schoonmamma die weer polshoogte komt nemen en u verzint het maar!
Meestal blijven we dan met een tekort aan slaap doorlopen. Gisteren 3 uren, vandaag 4 uren en in het weekeinde kan het zelfs oplopen tot 10 uren slaapverlies.

Ja, weekeinden zijn de grootste martelingen voor het lichaam. In moderne taal heet het "trippen".
Het trippen eindigt meestal rond 4-5 uur in de ochtend. U kunt zich voorstellen hoe laat uw tienerzoon wel wakker zal worden als hij zegt "morgen slaap ik uit". Dat wordt "goedemorgen" om 4 uur 's middags mensen!
Nu begrijpt u dat er mensen rondlopen die chronisch vermoeid zijn. U haalt uw slaap nooit meer in. Nu vindt u het ook niet gek meer dat oude mensen zo vroeg 's morgens wakker zijn en altijd als klacht hebben dat ze niet meer kunnen slapen. Vaak helpt het als deze mensen een paar uren later naar bed gaan.

Kleine kinderen echter hebben meer slaap nodig dus u moet uw kind ook vroeg in bed stoppen. Wees streng met kinderbedtijd!
Een kind moet uiterlijk 8 uur in bed liggen en niet zoals nog al te vaak zien is: kinderen om 11 uur nog met moeders op stap omdat de ouders nog perse op stap moeten. Slaapstoornissen kunnen zich "natuurlijk" voordoen bv. als er iets spannends is gebeurd die dag, bij verdriet, woede, na het zien van een enge of spannende film.

Slaapstoornissen kunnen ook optreden door het gebruik van stoffen die uw zenuwstelsel activeren zoals koffie, limonade, chocolade, bepaalde kunststoffen in al die chemische drankjes en suiker. Denk daar altijd aan.
Voor de Chinezen kunnen orgaanstoornissen zoals dikke darm, galblaas, blaas ook slaapstoornissen veroorzaken.
Franse slaaptips

Bij slaapproblemen is het lang niet altijd nodig om naar slaapmiddelen te grijpen. Vaak zijn eenvoudige maatregelen al voldoende. In de Presse Medicale geven een viertal Franse artsen enkele slaaptips met toelichting over hun werking. Slaapstoornissen vormen een groot probleem. Eén van de door de artsen genoemde slaapadviezen is dat cafeïne vermeden moet worden. Vermeldenswaard is hierbij dat de uitscheiding van cafeïne -waarvan gewoonlijk de helft het lichaam verlaat in vier tot zes uur -door roken versneld en door de pil en leverproblemen vertraagd wordt. Doordat alcohol tot vrijzetting van catecholamines leidt, kan dit beter niet voor het slapen gaan genomen worden. Voor nicotine geldt hetzelfde. Ook deze stof beïnvloedt de slaap nadelig. Enkele speciale regels geven de artsen voor personen die beter in een hotel slapen dan thuis:

- ga alleen naar bed om te slapen
- lees niet in bed, kijk geen televisie in bed en eet niet in bed
- sta op en ga de kamer uit wanneer u niet kunt slapen en herhaal dit (zo nodig de hele nacht) totdat de reflex naar bed gaan/inslapen ontstaat
- vermijd elke vorm van siësta overdag
Bovenstaande maatregelen vragen enig geduld aangezien het juiste ritme zich pas na dagen of weken instelt. Indien u van plan bent toch nog iets te gebruiken om van een goede nachtrust te genieten dan zijn er enkele kruiden en homeopathische middelen die u bij verschillende apotheken kunt kopen.
- Chamomille thee is vaak heel goed omdat chamomille een ontspannend en rustgevend effect heeft.
- Avena Sativa Complex: een combinatie van verschillende kruiden die rustgevend werken.
- Passiflora complex: een combinatie van kruiden die ook geschikt zijn bij slaapstoornissen.
- Dormeasan: een produkt van A.Vogel, de bekende kruidendokter, bestaande uit een samenstelling van kruiden die u een goede nachtrust op natuurlijke basis garanderen.
- Nux Vomica is meer geschikt voor de drukke zakenman die geen rust kan vinden.
-Dormiplant is een product van VSM en bevat enkele kruiden die een goede nachtrust verzekeren.

Er zijn nogal wat huis-tuin-en-keuken middeltjes die men vaak toepast bv. een glas warme melk, variërend van met toevoeging van kaneel, anijs tot rum, cognac (een goed excuus overigens...).
Bovenstaande is af te raden indien men van melk slijm krijgt.
Tryptofaan en slaapstoornissen

Uit tryptofaan (een aminozuur) wordt de belangrijke neurotransmitter serotonine gevormd. Serotonine speelt een rol als neurotransmitter bij de slaap en bij de stemming. Afwijkingen in de serotoninestofwisseling kunnen onder meer aanleiding geven tot depressies. Tryptofaan wordt daarom zowel bij inslaapstoornissen (niet bij doorslaapstoornissen) gegeven als bij depressies. In de sport (vooral in explosieve sporten) verlaagt tryptofaan de arousal; de sporter cedeert enigszins zonder de ongewenste bijwerking van bijvoorbeeld Valium te hebben van een verminderde alertheid. Het aminozuur tyrosine heeft het tegenovergestelde effect. Beide aminozuren kunnen ook worden gebruikt tegen jetlag, al naargelang het gewenste effect. Om een zo optimaal mogelijk effect van tryptofaan te bewerkstelligen, is het aan te raden dit aminozuur samen met een schepje glucose in te nemen. De opname in de hersencellen wordt zo verbeterd. De dosering is 1-3 gram tryptofaan per dag, genomen voor het slapen gaan. Vermijdt de inname van eiwitten als men tryptofaan neemt.

Tryptofaan is het werkzame bestanddeel van het veel gebruikte slaapmiddel warme melk met honing of banaan. Tryptofaan kan goed worden gecombineerd met vitamine B6 en vitamine C.
Bij spanning en nervositeit is vaak een goede wandeling in de frisse lucht een goed middel, of vroeg in de avond een trimbaantje lopen of wat gym oefeningen doen.

Vermijd scheldpartijen, haat, ruzies of felle discussies (die zijn trouwens nooit goed en dienen ook nergens voor). Los problemen op en geniet van het leven.


van http://www.gezondheid.be

1. De ene slaper is de andere niet

Naar schatting hebben zowat een op drie mensen te kampen met slaapproblemen. Meestal zijn die van tijdelijke aard en een gevolg van een of andere bijzondere gebeurtenis. Maar soms kunnen ze wijzen op een ernstiger probleem.
Laat ons beginnen met het ontkrachten van de mythe dat iedereen 8 uren slaap nodig heeft om te kunnen spreken van een goede nachtrust. Niets is minder waar. Slaaponderzoek heeft uitgewezen dat de slaapbehoefte verschilt van persoon tot persoon en schommelt tussen vier en elf uren per nacht. Ongeveer 10% van de bevolking heeft genoeg aan een gemiddelde van 6,5 uur per nacht en zowat 15% heeft meer dan 9 uren nodig. Kinderen hebben meestal iets meer slaap nodig, terwijl bejaarden het doorgaans met iets minder kunnen stellen. Ook geografische factoren kunnen een rol spelen. Zo slaapt men normaal iets langer in de bergen en minder lang aan zee.

Onschuldig

Iedereen heeft wel eens last om in slaap te raken of slaapt wel eens minder goed of heeft ‘s morgens last om uit bed te komen. Dikwijls heeft dat te maken met een ongewone of pijnlijke gebeurtenis overdag - een overlijden, een ruzie, een tegenslag of een blijde gebeurtenis - met een bijzonder stresserende bezigheid of gewoon omdat er letterlijk iets op de maag is blijven liggen na een te zware maaltijd voor het slapengaan, of omgekeerd omdat men met een lege maag naar bed gaat. Sommige vrouwen slapen elke maand rond hun menstruatie iets minder goed. En ook na een lange vliegtuigreis waardoor onze biologische klok verstoord is, kunnen tijdelijk slaapproblemen optreden.
Meestal verdwijnen dit soort slaapproblemen na een paar dagen spontaan als de aanleiding is verdwenen of vergeten, en hoeft men zich daarover geen zorgen te maken. Integendeel zelfs, wie zich teveel zorgen maakt en zich opwindt over dat slaapprobleem, riskeert de zaken alleen maar erger te maken.
Men spreekt pas van slapeloosheid wanneer iemand zonder duidelijke reden dagenlang (meer dan 3 weken) last heeft om in slaap te raken of ‘s nachts geregeld wakker wordt, én wanneer dit ook overdag zijn weerslag heeft (men voelt zich moe en geprikkeld, concentratieproblemen, eventueel hoofdpijn, enz.). In dergelijke gevallen is het aangewezen om een arts te raadplegen, en kan het eventueel nodig zijn om een onderzoek te laten doen in een gespecialiseerd slaaplaboratorium.

Vele oorzaken

- Slapeloosheid is geen 'ziekte' op zich, maar is, net zoals bijvoorbeeld koorts, eerder een symptoom dat er iets anders aan de hand is. Sommige ziekten, zoals bijvoorbeeld diabetes, astma of andere ademhalingsproblemen, hartritmestoornissen, reuma, enz., kunnen gepaard gaan met slapeloosheid. Soms kan slapeloosheid ook wijzen op een psychiatrisch probleem, zoals bijvoorbeeld een depressie. In al die gevallen heeft het uiteraard weinig zin om het slaapprobleem op zich aan te pakken, maar moet de onderliggende oorzaak worden behandeld.
- Een andere mogelijke oorzaak van slapeloosheid is het zogeheten 'restless leg'-syndroom: nauwelijks in bed wordt men geplaagd door een onaangenaam, prikkelend gevoel in de benen waardoor men niet stil kan blijven liggen. Tot 5% van de bevolking zou hieraan leiden. Het komt iets meer voor bij ouderen en tijdens de zwangerschap. De precieze oorzaak is nog onbekend, maar er bestaan geneesmiddelen waarmee men dit syndroom goed onder controle kan houden.
- Ook sommige geneesmiddelen (zoals bepaalde antidepressiva, geneesmiddelen tegen hooikoorts, tegen hoge bloeddruk, enz.), opwekkende dranken zoals koffie en cola, en alcohol kunnen slaapproblemen veroorzaken.
- Tenslotte kunnen ook ploegen- of nachtarbeid of andere omstandigheden die onze biologische klok permanent verstoren, tot chronische slapeloosheid leiden.

Leren slapen

Zoals gezegd is het slaappatroon heel individueel : men heeft kort- en langslapers. Het ogenblik waarop men gaat slapen en opstaat kan men echter een beetje beïnvloeden.
Men hoeft zich helemaal geen zorgen te maken als men eens een keer slecht inslaapt of een enkele keer lang wakker liggen. Als men eens iets minder lang geslapen heeft, hoeft men die verloren uren de volgende dag ook niet in te halen door een paar uren langer te slapen. Het lichaam haalt die verloren uren zelf in door meer en langere periodes in de diepe slaap te verkeren.
Daarnaast zijn er tal van tips die kunnen helpen om beter te slapen, al werkt niet ieder hulpmiddel bij iedereen even goed.
Ga, indien mogelijk, steeds op hetzelfde tijdstip slapen en sta op hetzelfde uur op. Dit helpt om een vast slaap waakritme te ontwikkelen en het bevordert de kwaliteit van de slaap.
Slaap zoveel uren als u nodig hebt om de volgende dag fit en uitgerust te zijn.
Uw activiteiten overdag beïnvloeden sterk uw nachtrust: zorg voor een goede afwisseling tussen inspanning en ontspanning. Inspannende activiteiten vlak voor het slapengaan kunnen het inslapen wel bemoeilijken.
Zorg voor een rustige slaapomgeving. Reserveer de slaapkamer voor sex en slaap, niet om TV te kijken of aan powertraining te doen.
Zowel honger als een volle maag kunnen u belemmeren om in slaap te vallen. Wees ‘s avonds voorzichtig met opwekkende stoffen zoals tabak, koffie, cola enz. Wie 's avonds veel alcohol drinkt, zal wel sneller inslapen maar ook minder diep slapen en vroeger wakker worden.
Als u voelt dat u niet in slaap raakt, begin dan niet te woelen en u te enerveren, maar sta op en doe iets anders tot u slaperig wordt.
Neem uw problemen niet mee naar bed : zorg ervoor dat u ze op de ene of de andere manier buiten de slaapkamer houdt door er bv. over te praten of te schrijven.
Incidenteel en kortstondig gebruik van een kortwerkend slaapmiddel kan nuttig zijn om een tijdelijke verstoring van het slaap/waakritme aan te passen (bv. op reis, wanneer men in een ander bed slaapt, enz.).

Slapen is een complex gebeuren

Slapen is een complex gebeuren waarvan zeker nog niet alle aspecten ontrafeld zijn. Sterk vereenvoudigd kan men een nacht onderverdelen in een 5 tal slaapperiodes of cycli van elk zo’n 90 minuten, die elkaar opvolgen zoals de wagons van een trein. Elke cyclus bestaat uit twee stadia, twee soorten slaap: een rustige of trage slaap, gevolgd door een actieve of snelle slaap. Naarmate de nacht vordert, wordt het stadium van de ‘trage slaap’ korter en dat van de ‘snelle slaap’ langer.
Elk van die twee stadia wordt nog eens onderverdeeld in een aantal fasen.
1. In de rustige slaap of NREM-slaap (non-Rapid-Eye-Movement) onderscheidt men vier fasen.

Fase 1

Fase 1 duurt zowat één tot drie minuten en is de inslaapfase tijdens dewelke men een gevoel van in een put vallen kan hebben. Na enkele minuten gaat men over in fase 2.

Fase 2

De wekdrempel verhoogt, maar men heeft nog niet het gevoel diep te slapen. Men kan nog reageren op uitwendige of inwendige prikkels (bv. straatgeluiden of een kloppende deur, een hongergevoel...). Wanneer men in deze fase wordt gewekt, kan men de indruk hebben nog niet te hebben geslapen.

Fase 3

Ongeveer een half uur na het inslapen wordt fase 3 bereikt.
De ademhaling verloopt zeer regelmatig, het hartritme daalt, de spieren zijn totaal ontspannen en de slaap wordt steeds dieper.
Fase 4
Tenslotte komt men in fase 4, de echte diepe slaap die zorgt voor de fysieke recuperatie.
Fase 3 en 4 samen worden ook wel de Slow-Wave-Sleep (SWS) of diepe slaap genoemd. De SWS of diepe slaap domineert grotendeels in de eerste helft van de nacht. Vanaf 40 jaar is er afname van de totale SWS, die bijna volledig verdwijnt op 70 jaar. Ook de REM-slaap vermindert met de leeftijd. Vandaar dat bejaarden inderdaad minder lang en vooral minder vast slapen.
2. De actieve slaap of REM-slaap (Rapid-eye-movement, zo genoemd omdat de ogen in alle richtingen bewegen) begint ongeveer 1,5 uur (= 90 minuten) na het inslapen. Juist vóór en tijdens de REM-fase daalt de spierspanning nog meer, met tussenpozen treden er snelle bewegingen van groepen kleine spieren op. Bovendien is de wekdrempel het hoogst.
Dromen doen zich vooral in deze fase voor, die daarom ook droomslaap of paradoxale slaap wordt genoemd (paradoxaal omdat de hersenactiviteit dan het grootst is, terwijl de spieren nagenoeg verlamd zijn). Deze REM-periode duurt ongeveer 10 minuten, maar naarmate de slaap vordert, worden de REM-fasen langer. Na elke REM-slaapfase is er gewoonlijk een kort ontwaken (onbewust).
Nadien begint de slaapcyclus opnieuw van vooraf aan.


2. Slaapmiddelen: van gebruik tot misbruik

In ons land zijn momenteel ruim 40 verschillende slaap- en kalmeermiddelen verkrijgbaar. Sinds 1989 zijn ze nog uitsluitend op doktervoorschrift verkrijgbaar. Een belangrijke groep vormen de benzodiazepines, met bekende namen zoals Temesta®, Seresta®, Lexotan®, Halcion® en Mogadon®. Hiervan gaan jaarlijks meer dan 12 miljoen verpakkingen over de toonbank.
Ongeveer 1 op 10 volwassen Belgen neemt elke dag een slaap- of kalmeermiddel. Ruim tweemaal zoveel vrouwen als mannen gebruikt regelmatig benzodiazepines: men schat dat de verhouding 17% is voor de vrouwen tegenover 7 % bij de mannen.
Voor dit verschil zijn al tal van hypothesen geopperd, maar niet één is echt bewezen. Hebben vrouwen meer problemen, of zoeken ze sneller en vaker een arts op ? Komen ze gemakkelijker met hun klachten op de proppen, of krijgt u als vrouw sneller een voorschrift van uw arts? Reageren artsen anders op vrouwelijke problemen dan op mannelijke problemen ? Vertalen vrouwen hun ontevredenheid vaker in lichamelijke klachten? Voelen artsen zich machteloos tegenover de maatschappelijke factoren die vrouwen ziek maken, en ervaren zij het voorschrijven van een slaap- of kalmeermiddel als de enige oplossing? Is het geneesmiddelenvoorschrift voor vrouwen een vorm van aandacht krijgen? Denken artsen dat vrouwen steeds een voorschrift verwachten? Of zijn artsen te weinig onderlegd in het niet voorschrijven van slaap- of kalmeermiddelen wanneer hiervoor niet echt een goede reden is? Of hebben artsen te weinig tijd om een andere aanpak uit te proberen ?

Tijdelijk

Algemeen wordt aangenomen dat slaap- en kalmeermiddelen waardevol zijn als tijdelijk hulpmiddel, bv. ter overbrugging van een moeilijke periode waarin door omstandigheden plotse, kortdurende slaapstoornissen optreden. In de praktijk betekent dit dat een slaapmiddel maximum enkele weken ononderbroken mag worden genomen.
De richtlijn om deze middelen zo kort mogelijk te gebruiken, wordt echter grotendeels met de voeten getreden, want de gemiddelde duur van het dagelijks gebruik bedraagt niet minder dan 9 jaar.
Zeer opvallend bij dit langdurig gebruik is het bijna automatisch en stilzwijgend verder zetten van het voorschrift, zowel door de voorschrijver als door de gebruiker. Nochtans stelt de geldende richtlijn dat bij elke hernieuwing van het voorschrift het gebruik opnieuw in vraag moet worden gesteld en de verder behandeling moet worden besproken.
Drie belangrijke problemen duiken op bij langdurig gebruik van slaap- of kalmeermiddelen:
- het risico op afhankelijkheid;
- het feit dat slaapmiddelen niet meer werken na enkele weken;
- de onderliggende oorzaak wordt niet aangepakt.
Afhankelijkheid kan lichamelijk of psychisch zijn. Lichamelijke afhankelijkheid betekent dat u het gebruik niet meer ineens kunt stopzetten. Doet u dit wel, dan treden 'ontwenningsverschijnselen' op. De meest frequente klachten zijn, paradoxaal genoeg, slapeloosheid, angst, prikkelbaarheid, concentratiestoornissen, enz ... Omdat deze ontwenningsverschijnselen sterk lijken op de redenen waarom u een slaapmiddel begon te nemen, kunnen ze de oorzaak zijn van een verder langdurig gebruik. Daarnaast bestaat ook een psychische afhankelijkheid: u neemt uw slaap of kalmeermiddelen overal mee, "uit schrik dat "voor het geval dat..."

Kwaliteit van de slaap

Slaapmiddelen bevorderen de overgang van waken naar lichte slaap, waardoor men sneller inslaapt. Het nadeel is echter dat slaapmiddelen de verdere natuurlijke slaapcyclus verstoren. Ze hebben met name een negatieve invloed op twee slaapfasen die van essentieel belang zijn voor de kwaliteit van de nachtrust: de droomfase en de diepe slaap.
De droomfase heeft als functie onze geest te verfrissen en ons toe te laten ervaringen die we tijdens de dag hebben opgedaan, te verwerken. Een (gedeeltelijke) onderdrukking van deze fase kan dus ons psychisch functioneren overdag beïnvloeden.
Daarnaast korten slaapmiddelen de duur van de diepe slaap in, die ervoor moet zorgen dat ons lichaam 's ochtends goed uitgerust is.
Besluit : door het gebruik van slaapmiddelen krijgen zowel geest als lichaam minder kans om te recupereren, en dat is toch precies de functie van de slaap.

Nevenwerkingen
Naast het gevaar voor afhankelijkheid, de verdoezeling van de echte problemen en de nadelige invloed op de kwaliteit van de slaap, loopt men bij slaapmiddelengebruik ook altijd een risico op nevenwerkingen zoals een slaperig gevoel en sufheid 's morgens, vermindering van de concentratie en de reactiesnelheid, verminderd geheugen, enz.
De kans op nevenwerkingen vergroot met de ouderdom omdat men dan sowieso gevoeliger wordt voor de werking van geneesmiddelen. Oudere personen die slaapmiddelen gebruiken, lopen bij het opstaan 's nachts of 's morgens bijvoorbeeld een groter risico om te vallen en evt. een heup te breken.

Is stoppen nog mogelijk?

Bij langdurig gebruik van slaap- en kalmeermiddelen is het niet altijd gemakkelijk om te stoppen. Het is verstandig om het gebruik van een slaap- of kalmeermiddel te verminderen of te stoppen in overleg met uw arts. Hij/zij kan samen met u een plan opstellen dat voor u het meest toepasselijk en haalbaar is. Hij/zij kan u ook helpen bij het zoeken naar de gepaste behandeling en u voor de behandeling van ernstige slaapklachten, angstgevoelens of overmatige spanningen eventueel naar een specialist doorverwijzen.
Het beste is om geleidelijk te stoppen, door bv. enkele weken na elkaar de hoeveelheid te verlagen van één pilletje naar drie vierde; van drie vierde naar een half, van een half naar een vierde, enz.
Wie plots, van de ene dag op de andere, het gebruik van een slaap- of kalmeermiddel stopzet, zal vrijwel zeker met "ontwenningsverschijnselen" te maken krijgen. Het besef dat deze klachten louter te wijten zijn aan het stopzetten van het geneesmiddel, kan een voldoende motivatie zijn om door te zetten.


3. Wat zijn de vereisten waaraan een goed bed moet voldoen ?

Voor een behoorlijke nachtrust en een ontspanning van skelet en spieren is het nodig dat het lichaam over de gehele oppervlakte gelijkmatig gedragen wordt in een houding die de natuurlijke krommingen van de rug ondersteunt.
Algemeen wordt aangenomen dat de ideale houding 's nachts deze is waarbij de wervelkolom in zijligging recht ligt. In rugligging dient het lichaam zo gedragen te worden dat de natuurlijke S-vormige kromming behouden blijft.
Hoe harder het lig vlak is, hoe meer weerstand het biedt tegen indrukking. De hardheid van het lig vlak bepaalt de druk die het achterhoofd, de schouderbladen, de lenden en vooral het bekken en de hielen tijdens het slapen ondervinden.
Een te grote hardheid kan op die plaatsen overbelastingsverschijnselen doen ontstaan, waardoor men genoodzaakt is voortdurend anders te gaan liggen. Dat komt zowel bij magere als bij kleine, zware mensen voor. De magere heeft te weinig onderhuids weefsel om de druk tussen het lig vlak en de botten op te vangen, de zwaarlijvige heeft proportioneel te veel gewicht voor zijn oppervlakte.

Matrassen

De matras moet het lichaam tijdens de slaap ondersteunen. Zij moet veerkrachtig zijn en die veerkracht blijven behouden om de lichaamsdruk op te vangen en te verdelen. Zij moet bovendien het transpiratievocht kunnen opnemen en het door verdamping weer kunnen afvoeren.
Momenteel gebruikt men voor de vervaardiging van heel wat matrassen kunststoffen, zoals schuimrubber en polyetherschuim. Sommige matrassen zijn samengesteld uit meerdere materialen en hebben een binnenvering. Kapok, een veerkrachtige zaadpluim van de kapokboom, werd vroeger meestal gebruikt als matrasvulling.
Een gelijkmatige spreiding van de druk van het lichaamsgewicht over heel het lichaamsoppervlak bereikt men door bv. op korrelige materialen zoals kaf of zand te liggen. Die korreltjes kunnen zich ten opzichte van elkaar vrij bewegen en zich zo verplaatsen dat ze het lichaam gelijkmatig ondersteunen.
In deze categorie hoort ook het waterbed thuis dat echter ook nadelen heeft. Zo worden bv. sommige mensen zeeziek op een dergelijk bed.
Alle soorten matrassen hebben een zachtere en hardere uitvoering. Alvorens een matras te kopen, test men best de indrukbaarheid ervan eens uit door erop te gaan liggen. Hoe groter de inzakking van de schouders en het bekken, des te beter is de matras aangepast om de wervelkolom in zijligging recht te houden en de S-curve in rugligging te ondersteunen.
Een te zachte matras maakt dat het lichaam te veel wegzinkt, wat rugklachten kan teweegbrengen. Ook een te harde matras kan last veroorzaken doordat zij de lenden onvoldoende ondersteunt. Zij kan tevens een te grote druk veroorzaken op een aantal drukpunten en zo voor ongemak zorgen.
De meeste mensen slapen op hun zijde. Op een harde of een te zachte ondergrond wordt de ruggengraat in die houding echter aanzienlijk gekromd. De wervelkolom wordt daarbij aan een aantal trek- en duwkrachten onderworpen die een schadelijke invloed kunnen hebben.

Matrasdragers

In verband met de goede ondersteuning doet de matras het fijne werk en de matrasdrager of bedbodem het zware. De matrasdrager legt immers de basis voor een goede steun. Zij kunnen opgebouwd zijn uit : springveren, spiraal draadmat, gevlochten staaldraadmat, spaanderplaten, planken en lattenbodems, met of zonder kantelbare latten en al dan niet in de hoogte verstelbaar.
De voor- en de nadelen van de verschillende systemen dient men in functie van de individuele factoren zoals lichaamsbouw, het gewicht en van de kwaliteit van de matras te onderzoeken. Daarbij dient men ook de prijs te overwegen. De meeste studies over matrasdragers zijn afkomstig van de producenten zelf. Onafhankelijke studies hierover ontbreken.
Van de lattenbodem met zijn verende latten, die op rubberen schraagpijlers rusten, wordt beweerd dat hij het lichaam goed zou ondersteunen en de bewegingen soepel opvangen.
Het waterbed vult de lichaamskrommingen goed op en geeft daardoor een goede ondersteuning.
Bedbodems met springveren kunnen een goede indrukbaarheid ter hoogte van de schouders en het bekken bieden. Men kan ze met elke matrassoort samen gebruiken, wat een groot voordeel is. Zij hebben ook een goede vochtregulatie. Deze bedbodems kan men eventueel vrijstaand, zonder ledikant gebruiken.
Matrasdragers uit dooreengevlochten spiraalveren of staaldraad vormen een soort hangmat. De spiraal draadmat biedt meer vering dan de staaldraadmat. In een hangmat vertoont het bekken de neiging meer door te zakken dan de andere delen van het lichaam. Hierbij kan in zijligging een zijwaartse kromming van de wervelkolom tot stand komen, waardoor rugpijn kan ontstaan.
Bij bedbodems uit planken of starre latten kan alleen de matras voor een goede ondersteuning zorgen. Het lichaamsgewicht en de -bouw dienen zich hiertoe te lenen. De kans op rugpijn bij het slapen op een dergelijke matrasdrager is duidelijk hoger dan in de andere gevallen.


4. Adviezen

Rugligging

Voor een afzonderlijke ondersteuning van het hoofd is een kussen nodig De dikte van het kussen is best evenredig met de kromming van de rug, hoe krommer hoe dikker. Een te dik kussen brengt een knik in de wervelkolom teweeg. Ook een te hard kussen veroorzaakt een knik. Bovendien wordt in een dergelijk geval een te grote drukkracht op het achterhoofd verwekt. Het kussen moet bijgevolg vervormbaar zijn en zowel het achterhoofd als de nek ondersteunen.
In rugligging kan de natuurlijke S-kromming van de wervelkolom in de lendenbekken streek toenemen door de verkorting van de heup buigers. Deze spieren verbinden de lendenwervelkolom met het dijbeen. Door verkorting van deze spieren wordt de wervelkolom in rugligging hol getrokken, wat pijn kan veroorzaken. De meest natuurlijke kromming van de lendenwervelkolom kan men behouden als de romp en het dijbeen een hoek van 135° vormen. Dat bereikt men wanneer het bed in het midden doorzakt of wanneer men in zijligging slaapt).

Zijligging

Het hoofd en de halswervelkolom mogen niet afhangen, wat in zijligging het geval kan zijn als de schouders relatief breed zijn. Om dat te vermijden dient een hoofdkussen de nek en het hoofd zo te ondersteunen dat de zijwaartse afbuiging binnen de perken blijft.
De wervelkolom mag tussen de schouders en het bekken niet doorhangen, wat bij een smalle taille en relatief brede schouders en bekken het geval kan zijn. Het doorhangen van het laagste deel van de borst en lendenwervelkolom kan pijn veroorzaken. Bij personen met een wespentaille dienen de matras en de matrasdrager ter hoogte van de schouders, het bekken en de dijbenen dieper in te veren. Hoe groter de lokale inzakking is, des te beter de wervelkolom horizontaal blijft.

Buikligging

In buikligging wordt de wervelkolom in de nek zwaar belast als gevolg van de sterke draaiing van het hoofd naar links of rechts. Deze rotatie is nodig om vrij te kunnen ademen. Die slaaphouding met een gedraaid hoofd brengt vaak nek- en hoofdpijn teweeg. Om het slapen op de buik af te leren kan men op het pyjamajasje aan de voorzijde dikke drukknopen of een klein balletje in een zakje aanbrengen. Deze zorgen in buikligging voor voldoende ongemak zodat de slaper opnieuw op de zijde of op de rug zal gaan liggen, wat bij goede ondersteuning voor de nek veel minder belastend is.

24-01-2008, 00:00 geschreven door chanti

Foliumzuur is een belangrijke B-vitamine, die een rol speelt bij de aanmaak van DNA. Ons lichaam maakt zelf geen foliumzuur aan, maar is voor deze vitamine afhankelijk van de voeding. Om er dagelijks voldoende van binnen te krijgen zouden we veel meer groente en fruit moeten eten, zoals citrusvruchten, broccoli of spruitjes. Foliumzuur als voedingssupplement mag ook. De laatste ontwikkeling: foliumzuur in een huidtherapeutische dagcrème.

Foliumzuur is een belangrijke B-vitamine, die een rol speelt bij de aanmaak van DNA. Ons lichaam maakt zelf geen foliumzuur aan, maar is voor deze vitamine afhankelijk van de voeding. Om er dagelijks voldoende van binnen te krijgen zouden we veel meer groente en fruit moeten eten, zoals citrusvruchten, broccoli of spruitjes. Foliumzuur als voedingssupplement mag ook. De laatste ontwikkeling: foliumzuur in een huidtherapeutische dagcrème. Foliumzuur komt in de meeste voedingsmiddelen voor, maar vooral in volkoren producten, groente en fruit. Deze B-vitamine speelt een belangrijke rol speelt bij de aanmaak van DNA. Dit zijn de moleculen waarin erfelijke eigenschappen van onze lichaamscellen worden bewaard.
Het ministerie adviseert niet voor niets vrouwen die zwanger zijn, of dat willen worden, dagelijks 400 microgram foliumzuur als voedingssupplement in te nemen.

Gezonde bloedvaten

Maar foliumzuur doet nog meer. Zoals het gezond houden van de bloedvaten. Mensen met een hoog risico op aderverkalking zouden dit risico mogelijk kunnen verkleinen door extra foliumzuur en vitamine B6 te nemen. Onderzoek heeft aangetoond dat het homocysteïnegehalte in het bloed hierdoor daalt. En dat is gunstig, want de kans op hart- en vaatziekten wordt waarschijnlijk verkleind door lagere gehaltes homocysteïne. Momenteel lopen er wereldwijd nog verschillende onderzoeken die een definitief antwoord op die vraag moeten geven. Er zijn dus sterke aanwijzingen dat foliumzuur een beschermende rol speelt bij hart- en vaatziekten.

Foliumzuur en huid

Een tekort aan foliumzuur uit zich eveneens op de huid. Een tekort aan foliumzuur is eveneens aangetoond in personen die werden blootgesteld aan UV licht (Science 1978; 201: 625-626). Nu is van intens zonlicht (d.w.z. UV licht) bekend dat het tot allerlei huidbeschadigingen leidt. Foliumzuur wordt echter geacht om met behulp van speciale DNA-reparatie-enzymen zulke huidschade te herstellen en de aanmaak van gezonde huidcellen te stimuleren. Bij een tekort aan foliumzuur in de huid vindt deze reparatie slechter en langzamer plaats.

Normale voeding

Foliumzuur halen we zoals gezegd uit onze voeding. Waarom zouden we extra foliumzuur innemen, als we er al dagelijks wat van binnenkrijgen?, vraag je je af.
Een normale voeding bevat tussen de 200 tot 300 microgram foliumzuur en dat is eigenlijk te weinig. Het foliumzuurgehalte in het lichaam kan worden verhoogd door veel foliumzuur rijke voedingsmiddelen te eten. In de praktijk betekent dat, dat iemand naast een normale voeding, zo'n 350 gram broccoli, spruitjes, boontjes of erwtjes, 1 stuk citrusfruit en 1 glas sinasappelsap extra moet eten. Dit levert dan 350 microgram extra foliumzuur op. Met een supplement van 250 microgram foliumzuur bereik je hetzelfde effect. Natuurlijk foliumzuur in voeding wordt namelijk veel minder goed opgenomen dan 'synthetisch' foliumzuur uit een supplement of verrijkte voeding.

Om het foliumzuurgehalte in het lichaam te verhogen zou je, naast een normale voeding, zo'n 350 gram broccoli, spruitjes, boontjes of erwtjes en een stuk citrusfruit en een glas sinaasappelsap extra moeten nuttigen.

24-01-2008, 00:00 geschreven door chanti

hopelijk bekijkt hij deze video ook eens

24-01-2008, 00:00 geschreven door chanti

CVS/ME:

De behandeling van slaapstoornissen, slaapproblemen, veel wakker worden en slecht slapen

Uit een enquête waaraan meer dan 1000 patiënten meededen bleek dat 90% van de fibromyalgie (FMS) en CVS/ME patiënten slaapstoornissen hadden, terwijl maar 1% aangaf dat ze deze slaapstoornissen ook hadden voordat de ziekte zich openbaarde. Over het algemeen kunnen slaapstoornissen in de volgende klachtencategorieën ondergebracht worden:
moeilijkheden bij het inslapen, slecht doorslapen, vroeg wakker worden en moe wakker worden (niet verkwikkende slaap). Slaapstoornis hebben prioriteit bij de behandeling van het chronisch vermoeidheids syndroom. Een goede nachtrust geeft direct resultaat doordat de patiënt zich, zelfs na één nacht goed slapen, direct beter voelt. Op de lange termijn verbetert een goede nachtrust de werking van het immuunsysteem en de productie van groeihormoon waardoor het herstellend vermogen van het lichaam verbeterd wordt

Slaapstoornissen in relatie tot CVS/ME en Fibromyalgie

Inslaap problemen komen bij zowel FM als CVS/ME weinig voor. Een verschuiving in het dag / nachtritme (later slapen, later wakker worden) komt wel vaak voor.

Bij 25% van de FMS en CVS/ME patiënten kwam slaap apneu voor. Bij deze stoornis stopt de ademhaling, soms wel voor enkele minuten. Slaap apneu is vooral schadelijk voor de hersenen. 16% van de FMS en CVS/ME patiënten hadden last van het Restless Leg Syndrome>. Dit is een stoornis waardoor er een onrust gevoel in de benen ontstaat dat alleen verminderd kan worden door de benen te bewegen

De vier ritmes van de slaap

Onze slaap verloopt elke nacht in cycli van vier fasen. Elke fase produceert zijn eigen specifieke golfpatronen in de hersenen. De eerste fase, de alfa fase, is een heel lichte slaap. Deze fase wordt gevolgd door de beta, gamma en delta fase waarin we veel dieper slapen. Deze laatste drie fasen worden ook wel de non-REM slaap genoemd omdat de Rapid Eye Movement is deze fase ontbreekt. Deze vier fasen worden in ongeveer 90 minuten doorlopen, waarna het proces zich herhaalt.

Slaapstoornissen veroorzaken pijnklachten

Onderzoek heeft aangetoond dat de typische FMS pijnklachten door dezelfde stoornis worden veroorzaakt als de slapeloosheid die hoort bij FMS en CVS/ME. Mogelijk is het zelfs zo dat patiënten waarbij pijn de voornaamste klacht is de meeste kans op slaapstoornissen hebben.

Antidepressiva

Met SSRI (Selectieve Serotonin Re-uptake Inhibitors) zijn wat betreft de typische CVS/ME klachten (vermoeidheid, pijn en slaapstoornissen) wisselende resultaten behaald.
Patiënten die door hun ziekte depressief zijn geworden adviseer ik Cipramil te proberen omdat dit middel in de meeste gevallen de minste bijwerkingen geeft.

• 20 mg cipramil per dag is een goede dosis. Cipramil veroorzaakt in het begin soms slapeloosheid. Neem het daarom 's morgens

Cipramil moet eerst een voldoende hoge bloedspiegel opbouwen voordat het werkt, daarom zijn resultaten pas na 4 - 6 weken te verwachten.

Cipramil is alleen op recept verkrijgbaar, de behandeling kan daarom alleen onder supervisie van een arts geschieden.

Behandeling van slaapstoornissen kalmeringsmiddelen

Clonozepam Rivotril

22-01-2008, 00:00 geschreven door chanti

Heeft u zojuist de diagnose Fibromyalgie gehoord? Dan vraagt u zich misschien af wat dat nu inhoud. Wat houdt Fibromyalgie in? Wat kunt u wel en wat niet? Kunt u nog wel werken? Natuurlijk spoken er een wereld van vragen door uw hoofd. Op deze pagina zal ik proberen u zoveel mogelijk te vertellen over uw aandoening.

Wat is Fibromyalgie?

Fibromyalgie, ook wel weke delen reuma genaamd, is een reumatische aandoening. Helaas wordt fibromyalgie vaak na lang en intensief dokters bezoeken (h)erkend. De diagnose kan alleen door een reumatoloog worden gesteld. Deze aandoening kenmerkt zich door pijn in het 'bewegingsapparaat' die meestal van chronische aard is. De pijn bevindt zich in onder andere spieren, gewrichtsaanhechtingen en pezen in het hele lichaam.

De pijn wordt door veel patiënten omschreven als een vorm van spierpijn die je normaal ook voelt als je een zware griep hebt. Alleen hebben Fibromyalgie patiënten dit bijna dagelijks. De pijn komt voornamelijk voor in de nek, schouders, handen, bekken, benen, voeten, en de rug. Helaas is de pijn niet het enige probleem.
Veelgehoorde andere klachten zijn:

Al deze klachten zijn ook de oorzaak waarom het vaak zo lang duurt eer de diagnose Fibromyalgie wordt gesteld.  Het is voor artsen vaak erg moeilijk om al deze 'vage', maar zeer zeker ernstige, klachten in verband te brengen met Fibromyalgie is mijn ervaring. Helaas worden nog al te vaak deze symptomen geplaatst in het hokje 'tussen de oren'. Wat het vaak voor de patiënt nog moeilijker maakt. Hij/zij voelt zich al gauw onbegrepen. Natuurlijk is het niet zo dat iedereen die bovengenoemde klachten heeft ook daadwerkelijk Fibromyalgie heeft. er moet uiteraard voor gewaakt worden dat niet alle 'vage' klachten ondergebracht worden onder de noemer Fibromyalgie. Want uiteraard zijn er ook mensen die gewoon echt overspannen, depressief of iets dergelijks zijn. Twijfel je aan een diagnose van je huisarts? Vraag dan om een verwijzing naar de reumatoloog en je weet snel genoeg of je daadwerkelijk Fibromyalgie hebt.

Hoe nu verder?
Doordat aan de buitenkant vaak niet te zien is dat iemand Fibromyalgie heeft wordt hij/zij vaak niet serieus genomen door de omgeving. Terwijl de patiënt wel degelijk pijn voelt. Hoe nu verder? Probeer zo veel mogelijk uzelf in acht te nemen. Niet door helemaal niets meer te doen. Dat zal u echt niet ten goede komen. U zult bemerken dat u dan alleen nog maar meer pijn krijgt doordat de spieren stram en stijf gaan worden. Het beste is om dagelijks in beweging te zijn, afgewisseld door rustperiodes. Met andere woorden, beweeg, maar doseer het wel!

Verder worden er in zwembaden speciale uren 'fibro-zwemmen' georganiseerd. Dit is oefeningen doen en zwemmen in verwarmd water. Informeer u eens bij u in de buurt of dit ook het geval is. Warm water zwemmen is voor veel fibromyalgie patiënten heel heilzaam gebleken.
Ook worden fibromyalgie patiënten nog al eens doorverwezen naar een revalidatie arts om zo beter met hun pijn om te leren gaan.

Kan ik nog wel werken?
Dat is afhankelijk van hoe jij je voelt. De één werkt, zij het vaak met moeite, gewoon door. En de ander stopt met werken. Dit is een beslissing die je helemaal zelf zult moeten maken. Jij voelt je pijn en je lichaam het allerbeste aan.

Medicijnen

De raad die ik mensen wil geven is, pas op met medicijnen. Grijp er niet te vlug naar. Een echt medicijn tegen Fibromyalgie is er niet. Pijnstilling kan soms noodzakelijk zijn. Maar onthoud dat als je aan zware pijnstillers begint je vaak na verloop van tijd meer nodig hebt om hetzelfde effect te verkrijgen meer nodig hebt. Mijn advies: af en toe een paracetamol kan geen kwaad, overschrijdt alleen nooit zonder overleg met je arts de dagelijkse dosis!! Dit kan gevaarlijk zijn! Overleg altijd eerst met een arts voordat je aan medicijnen begint. Wat voor de een prima werkt kan voor de ander wel averechts werken. Ga dus niet 'zelf doktoren'.

Eindconclusie

Fibromyalgie is een verdraaid moeilijke aandoening die vaak na lang zoeken pas gediagnosticeerd word. Het is (nog) niet te genezen. Het beste is om dagelijks iets aan beweging te doen. Maar ook aan je rust te denken. probeer stress te vermijden. Eet goed. En probeer niet teveel medicijnen te gebruiken. Maar ondanks Fibromyalgie kun je best een leuk leven leiden. Denk niet nadat je de diagnose hebt gehoord dat het allemaal voorbij is, want dat hoeft echt niet zo te zijn. Maar uiteraard is het best vaak moeilijk als je lichaam je weer eens in de steek laat.

22-01-2008, 00:00 geschreven door chanti

Welkom op mijn blogje

Uit ervaring weet ik dat het moeilijk is onze ziekte te aanvaarden gezien onze directe omgeving, de overheid en noem maar op er zelf nog niet ten volle voor openstaan en daardoor nog veel te weinig over onze ziekte is gekend.

Met deze wil ik dus iedereen aansporen meer over onze ziekte te weten te komen zodat men eindelijk zal inzien wat wij doormaken, want onbegrip daar hebben we geen gebrek aan !!!!!!!!!

Aan alle CVS patienten, en ook aan alle anderen, van harte welkom, en vergeet niet, dit syndroom is een geschenkje dat we ongevraagd gekregen hebben welk ik persoonlijk graag  geweigerd had.

Vele lieve groeten en samen staan we sterk.



             

22-01-2008, 00:00 geschreven door chanti