Onderwijs in Smeermaas.
125 jaar geleden in 1891 begon men met een eerste deel van de huidige Basisschool Aan de Basis. In oktober van datzelfde jaar nam de onderwijzer zijn intrek in de schoolmeesterwoning en gingen de deuren open van de school.
Het eerste gebouw van de huidige school Aan de Basis Smeermaas kwam klaar in oktober 1891. Er was toen nog geen sprake van de zusters die wel reeds aanwezig waren in het centrum van Lanaken en de zorginstelling St Anna.  Ze begonnen wel in 1904 met het houden van bewaarschool in de huidige Brugstraat,  de school pas in 1936 als meisjesschool en bewaarschoo.
In 1875 werd Smeermaas na lang aanhoudende verzoeken bij Bisschop en overheid eindelijk vereerd met een Succursale kapel en werd een rectoraat afhankelijk van de Parochiale kerk in Lanaken.
Rector Adolf Giot kwam in september 1889 naar Smeermaes als opvolger van rector Corten, die na 8 jaren als derde rector in Smeermaes benoemd werd tot pastoor van Veldwezelt. Giot was de vierde priester in het rectoraat dat pas in 1892 overging naar zelfstandige parochie en zodoende werd hij de eerste pastoor van de parochie Smeermaas.
Toen Giot in Smeermaas aankwam was de school nog ondergebracht in een klein huisje in de Sapstraat (Abstraat). Het voldeed niet aan de vereisten van een degelijk schoollokaal en daar moest dus een degelijke school voor in de plaats komen volgens de rector en het kerkbestuur.
1891 laat pastoor Giot het volgende weten:
“Sedert drie jaren reeds was er sprake geweest van een nieuw schoollokaal. Het gehuurde huisje in de Abstraat beantwoordde onder geen opzichten aan de vereischten van een schoollokaal. Doch de zaken waren tot nu toe nog maar een enkel project. Dezen toestand mocht niet langer blijven voortduren. In de maand november 1890 werden alle noodige voorbereidselen gemaakt. Eene onderschrijvingslijst werd geopend.
Z. E. de Bisschop onderschreef voor 500 frs. Graaf de Merode voor 500 frs. Behalve het gebruik der bouwplaats. De inwoners ondershreven voor 500 frs. De gemeente gaf een bijlaag van 2000 frs. Te zamen 3.500 frs.
De karweien werden gedaan door eenige inwoners en eenige welwillende parochianen van Cabergh, maar vooral door den Heer Hustinx, die hier wederom de schoonste blijken gaf van zelfopoffering en tevens vakkennis in de bouwkunde, aan hem werd het opzicht der werken toevertrouwd. Voorstel werd gedaan aan den Heer Graaf de Merode om eene onderwijzerswoning aan de school vast te bouwen die zijn eigendom zou zijn, mits hij ons een som zou ter hande stellen van 3.350 frs.
Dit voorstel werd aangenomen door de goedgunstige bemiddeling van den Heer Eugèn de Caritat, rentmeester der Graven. Reeds was met de bouwmaterialen ter plaatse te brengen, als een niet geringe moeielijkheid zich opdeed. Het terrein gelegen langs de Romeinse baan, deels op Belgisch, deels op Hollandsch grondgebied werd ongeschikt bevonden voor het bouwen eener school, daar het staatsbestuur eischte dat het gebouw ten minste 10 meters (ellen) van de grenzen moest verwijderd blijven.(op de plaats waar nu nog steeds het weiland is van de Nederlandse familie Wahlen van de tweede boerderij op de Brusselseweg aan de achterkant van bloemen Leliveld).

Er bleef maar een middel over: namelijk ons terrein te verwisselen tegen een ander dat beter gelegen was. Onderhandelingen werden te dien einde aangegaan, doch eerst zonder gevolg.
Eindelijk stemde jufvrouw Josephine Wahlen, thans Mej Quix (R.I.P staat vermeld in de marge) op zekere voorwaarden er in toe een stuk land haar toebehoorende, tegen het onze te verruilen. Akt van ruiling werd gemaakt door den Notaris Peeters.
Deze omstandigheden waren oorzaak dat de fondamenten vóór den winter niet konden gelegd worden. In het begin van het volgend jaar 1891 werd de eerste steen gelegd en in October was het werk voltrokken. (en had Smeermaas een volwaardig schoolgebouw en weer eens reden om te feesten).
Er schoot eene som te kort van 1.600 frs. Hypotheeek werd genomen om het gansche gebouw met grond door de Caisse Hypthecaire van Antwerpen, Rempart en Béguines 110, tot concurentie van 1.600 frs., waarvan het schoolcomiteit, volgens Contract gesloten met Graaf de Merode, gedurende 30 jaren de interesten zal betalen tegen 6.51%. Na deze 30 jaren zal het kapitaal dood zijn. Het gansche gebouw, school en woonhuis, met alle nevenzeken heeft dus gekost de som van 6.850 frs.
Het toenmalig schoolcomiteit werd gevormd door Heeren”A Giot pastoor, Jules Hustinx, Waltherus Gilissen en Hippolythe Wahlen.
Mr Jozef Willems-Bartholomeus is onderwijzer.

foto's van eerste planvan de school, de huidige situatie,De familieleuze van de schenkers van de bouwplaats de familie de Merode is toepasselijk. "plus d'honneur que d'honneurs" meer eer dan onderscheidingen.

het begin van de huidige Basisschool 'Aan de Basis'

De oude schoolmeesterswoning en de nieuwbouw links

schoolmeesterswoning

de zijkant van de school in haar huisige toestand

Stichting Savelberg steen boven de ingang van de schoolmeesterswoning die overgenomen werd door
de zusters
Onder de leuze van de familie de Merode.