Een ieder heeft het recht op vrijheid van gedachte, geweten en godsdienst; dit recht omvat tevens de vrijheid om van godsdienst of overtuiging te veranderen, evenals de vrijheid hetzij alleen, hetzij met anderen, zowel in het openbaar als privé zijn godsdienst te belijden of overtuiging tot uitdrukking te brengen in erediensten, in onderricht, praktische toepassing ervan en in het onderhouden van geboden en voorschriften.

In Belgieë bepalen artikels 19 tot en met 21 van de Belgische Grondwet de godsdienstvrijheid:

Art. 19 - De vrijheid van eredienst, de vrije openbare uitoefening ervan, evenals de vrijheid om op elk gebied zijn mening te uiten, zijn gewaarborgd, behoudens bestraffing van de misdrijven die ter gelegenheid van het gebruikmaken van die vrijheden worden gepleegd.

Art. 20 - Niemand kan worden gedwongen op enigerlei wijze deel te nemen aan handelingen en aan plechtigheden van een eredienst of de rustdagen ervan te onderhouden.

Art. 21 - De Staat heeft niet het recht zich te bemoeien met de benoeming of de installatie der bedienaren van enige eredienst of hun te verbieden briefwisseling te houden met hun overheid en de akten van deze overheid openbaar te maken, onverminderd, in laatstgenoemd geval, de gewone aansprakelijkheid betreffende drukpers en openbaarmaking.

Het burgerlijk huwelijk moet altijd aan de huwelijksinzegening voorafgaan, behoudens de uitzonderingen door de wet te stellen, indien daartoe redenen zijn.

Omdat het Belgische protestantisme een tweetalig gebeuren is, en dus een bicultureel verschijnsel, kan het nooit kwaad om naast de "Nederduitse" reformatie ook enige aandacht te schenken aan de historie van de reformatie in Frankrijk. België is ook wat dit betreft weer een trefpunt en smeltkroes van Europese culturen. U vindt informatie over:

• de naam
• het edict van Nantes en de vrijsteden
• Bartholomeüsnacht (Catharina de Medici)
• de camisards en de "église du désert"
• het hugenotenkruis

Het woord 'hugenoten' is waarschijnlijk een verbastering van het Zwitserse 'Eidgenossen' (Iguenots). In de 2de helft van de 16de eeuw komt deze naam voor als een ietwat spottende, laagdunkende, naam voor de Franse protestanten. Deze bijnaam wordt vervolgens door henzelf als erenaam aanvaardt

^ Vlaanderen koos men voor "les gueux", de bedelaars, de geuzen als erenaam van de Vlaamse protestanten.

16é en 17é eeuw. Als gevolg van de onderdrukking en vervolging worden in de 16de en vooral in de 17de eeuw vele hugenoten gedwongen te vluchten naar gebieden waar geloofsgenoten wonen of waar een grotere tolerantie heerst dan in Frankrijk. Daar stichten zij dan vaak eigen 'vluchtelingenkerken' (Églises du Refuge, vandaar 'réfugiés').

Voor 1530 waren er slechts individuele 'Franse protestanten' op de vlucht (o.a. Guillaume Farel en Jean Calvin), meestal richting Zwitserland.

De eerste grote vluchtelingenstroom kwam op gang na 1560.

Bij hen sloten zich ook de Walen aan uit de zuidelijke Nederlanden, op de vlucht voor de Spaanse macht.

(Een Waalse kerk (Frans: Église Wallonne) is een Calvinistische kerk in de Nederlanden en haar voormalige koloniën, waarvan de leden oorspronkelijk uit de Zuidelijke Nederlanden en Frankrijk stammen en de voertaal het Frans is. Leden van deze kerken worden Waals Hervormd (Frans: Réformé wallon; voor 1815 ook "Waals Gereformeerd") genoemd.)

HENDRIK, koning van Navarra, gelegen in de westelijke Pyreneeën werd de aanvoerder van de HUGENOTEN. In die tijd waren regelmatig hoog oplaaiende oorlogen tegen de katholieken, vooral voor het verkrijgen van vrijheid van godsdienst.

Navarra (Spaans: Navarra Baskisch: Nafarroa) (officieel: Comunidad Foral de Navarra) is één van de 17 autonome regio's van Spanje. Het ligt in het noorden van het land, ten oosten van Baskenland en Frankrijk, ten noorden van La Rioja en ten westen van Aragón. Navarra is net zoals o.a. Cantabrië en Asturië zowel een autonome regio als een provincie. Hoofdstad PAMPLONA. Republiek. Vroeger Koninkrijk

1570: In 1570 bereikte de oorlog een wapenstilstand

 1572: Berucht is de ^Bartholomeüsnacht in 1572.

Tot die tijd was het een nog niet uitgemaakte zaak hoe Frankrijk als buitenbeentje in het Europa, waar de Habsburgse vorsten Spanje, de Nederlanden, Duitsland en Oostenrijk beheersten in nauwe verbondenheid met de roomse Kerk zich zou gaan verhouden tot de nieuwe religie. Het kon nog alle kanten op, zij het dat zonder goedkeuring van de Franse koning geen blijvend protestants centrum in Frankrijk kon ontstaan.

De officiële lijn van de koning was sinds Frans I duidelijk antireformatorisch.

 1532:De Waldenzen, die zich sinds 1532 aangesloten hadden bij de Zwitserse reformatie werden zwaar vervolgd. Leden van de plaatselijke adel namen hen soms in bescherming. Zij durfden dat doen, mede doordat vanuit Genève hen duidelijke geluiden bereikten dat de reformatie mocht, ja moest nagestreefd worden ondanks verboden van overheidswege.

De lagere adel had van Calvijn zelfs de toestemming en opdracht gekregen om volgens hun geweten het gezag te ondermijnen.

Waldenzen

De Waldenzen, ook armen van Lyon genoemd, waren een Middeleeuwse religieuze beweging. Zij wilden dicht bij de bijbel blijven, welke zij beschouwden als de enige geloofsautoriteit. Mannen en vrouwen dienden hun leven op de bijbel te baseren

De groep ontstond in 1175 ten oosten van de Franse stad Albi. De Lyonese koopman, Petrus Valdez (of Waldus, ook Waldo) las in het evangelie volgens Mattheus 19:21 dat Jezus een rijke jongeman opdraagt al zijn bezit te verkopen ten bate van de armen. Valdez raakte hiervan zo onder de indruk dat hij besloot dit voorbeeld te volgen. Hij gaf zijn bezit aan de armen en ging prediken. Het evangelie liet hij vertalen in het Occitaans, de streektaal van Zuid-Frankrijk, waardoor het ook voor de gewone mensen goed te begrijpen was.

In het begin greep de kerk niet in, maar in 1184 werd de beweging door paus Lucius III veroordeeld en werden de volgelingen geëxcommuniceerd. Toch nam hun aantal toe in Zuid-Frankrijk en Noord-Italië. Ze werden gesteund door de Zuid-Franse adel, die zich op deze wijze los wilde maken van de koning van Frankrijk. Maar de koning sloot zich aan bij de paus en de Waldenzen werden hevig vervolgd.

1555: Een godsdienstvrede zoals uiteindelijk in Duitsland in 1555 was bereikt, was in dit centralistisch bestuurde land niet denkbaar. Als de gereformeerden dus een eind aan de vervolging wensten, dan moesten ze er voor vechten.

 1559: Onder Hendrik II nam de vervolging toe. Toch waagden de Franse protestanten een nationale vergadering te Parijs. Daar kwamen predikanten en ouderlingen vanuit het hele land bijeen in een synode. Naar een door Calvijn verstrekt model stelden zij daar een geloofsbelijdenis vast, de confessio Gallicana. In een kerkorde regelden ze de nieuwe kerk zowel plaatselijk als regionaal als landelijk (gemeente – district – synode) in een zogeheten presbyteriaansynodaal kerkverband:

Geen gemeente mag over een andere heersen, gemeenschappelijke zaken moeten in provinciale (district) of nationale synoden worden beslist en zulke synoden bestaan uit predikanten en ouderlingen, die door de gemeenten of groepen van gemeenten zijn afgevaardigd.

Deze geloofsbelijdenis en kerkorde zijn later via de Henegouwse predikant Guido de Brès (van Bergen, werkzaam te Rijssel en Gent) in een eigen bewerking ook de grondslag geworden van de protestantse kerken in de Nederlanden (confessio Belgica ).

Na de dood van Hendrik II nam Catharina de Medici als regentes de regering over.

Zij speelde de leden van de adel, waaronder er velen waren die sympathiseerden met het protestantisme (inclusief leden van de hoge adel, ja zelfs tot in de koninklijke familie toe), behendig tegen elkaar uit. De roomse fractie werd geleid door de fam. De Guise, de protestantse door leden van de familie Condé.

1562: Toen in 1562 De Guise ® een bijeenkomst te Vassy met de wapens neersloeg, brak er een burgeroorlog uit, die met enkele onderbrekingen heeft geduurd van 1562 tot 1598.

Als leider van de protestanten trad admiraal Gaspard de Coligny naar voren.  Daar de opeenvolgende koningen weigerden de knoop door te hakken door radicaal partij te kiezen bleef de toestand onzeker.

1570: Rond de jaren 1570 ontstond er oorlogsmoeheid en werden er wapenstilstanden en zelfs vredesakkoorden gesloten, ja De Coligny werd zelfs toegelaten tot het hof. Een echte oecumenische vrede leek mogelijk in Frankrijk.

1572: Toen op 18 augustus 1572 de protestantse vorst Hendrik ^ van Navarre  - Bourbon,  graaf van Foix en burggraaf van Béarn en van 1589 tot 1610 koning van Frankrijk, ging trouwen met de zus van de katholieke koning van Frankrijk, Karel IX, Marguerite de Valois,  was de protestantse adel uitgenodigd en kwam ook naar Parijs voor de bruiloft.

23 op 24 augustus 1572 :In deBartholomeüsnacht van 23 op 24 augustus 1572 liet Catharina de Medici hen allen overvallen en vermoorden, terwijl,zo wil het verhaal, de koning uit het vensterraam toekeek. Die nacht vielen in Parijs vermoedelijk 500 doden, buiten Parijs in de volgende dagen zeker 30.000. Het protestantisme, dat naar schatting toen zeker een derde van de bevolking omvatte, verloor in één slag zijn leiders.

 De strijd echter ging door en meer en meer gingen juristen op zoek naar een constructie, waarbij het land één zou kunnen blijven en toch de hugenoten plaatselijk zouden kunnen worden toegestaan hun geloof te beoefenen.

1589:Toen in 1589 Hendrik van Navarre, als naaste verwant van de koning rechten kreeg op de troon, werd hem de toegang tot Parijs echter geweigerd gezien zijn actief protestantse verleden. Hij was toch legeraanvoerder der hugenoten geweest.

1593 -22 JULI: In 1593 ging Hendik van Navarre, tot grote teleurstelling van de hugenoten over tot het rooms-katholicisme onder dwang .Dit gebeurde in de kerk van St. Denis in Parijs. Hendik van Navarre, nu als koning Hendrik IV probeerde vervolgens wel het conflict te beëindigen.

Hij werd meestal opgesloten, en kon de buitenwereld moeilijk bereiken. Toch slaagde hij erin om te ontsnappen, en vluchtte naar het protestantse  ROCHELLE, waar hij zijn Rooms geloof afzwoer en terug kwam bij de protestanten. Hij was de leider van de HUGENOTEN en GEMATIGDE KATHOLIEKEN.

1598: zo vaardigde hij het edict van Nantes uit (1598): Officieel bleef  Frankrijk een rooms-katholieke staat, maar de hugenoten kregen een aantal vrijsteden, pandsteden (places de sûreté) toegekend. Ook leden van de adel mochten in hun bezit (huis – kasteel) protestantse kerkdiensten houden. Protestanten behielden hun burgerrechten.

1616 - 14 MEI: werd Hendrik in Parijs door Ravaillac vermoord

Dit genade-edict van Nantes (1598) ter pacificatie van de religieuze tegenstellingen werkte in de praktijk echter niet. Kardinaal Richelieu probeerde de politieke zelfstandigheid van de protestanten met geweld te breken en belegerde de pandsteden, waarvan de bekendste La Rochelle is (1629 belegerd). Richelieu (Armand Jean du Plessis, hertog van Richelieu (Parijs, 5 september 1585 – aldaar, 4 december 1642), algemeen bekend als Kardinaal de Richelieu, was een invloedrijk Frans staatsman ook 1é minister).

1629:Richelieu ontnam de hugenoten in 1629 hun rechten weer en Lodewijk  XIV trok het edict in 1685 definitief in, waarop 50.000 hugenoten naar Nederland vluchtten. Tevens vluchtten zij naar andere landen zoals Engeland en de Kanaaleilanden. De herroeping van het "Edict van Nantes" in oktober 1685 heet formeel het "Edict van Fontainebleau". Het "Edict van Fontainebleau" werd uitgevaardigd door Lodewijk XIV van Frankrijk

 Onder de zonnekoning, Lodewijk XIV, begon een vervolging van formaat Als absoluut vorst wilde hij absolute eenheid (L'état, c'est moi). Voor minderheden was in zijn rijk geen plaats. De protestanten verloren hun burgerrechten en hun scholen en kerken liet hij sluiten. Vele hugenoten namen opnieuw de wijk. In Engeland, Noord-Nederland en Pruisen bijv. waren zij zeer welkom, want zoals al aangeduid ze waren waardevolle economische krachten, ijverig en bekwaam. Naar schatting 500.000 hugenoten waren het land ontvlucht. De Franse economie begon er zelfs onder te lijden. Een emigratieverbod en gedwongen bekeringsacties waren het gevolg: kinderroof, afpersing, inkwartiering (dragonders). Predikanten werden gevangen gezet en meestal tot de galeien veroordeeld.

De vele nouveau convertis, onder dwang bekeerden, verzwakten uiteindelijk de roomse kerk, daar afkeer bij hen overheerste. De onverschilligheid en vrijdenkerij hebben niet voor niets als eerste in Frankrijk hoge toppen gescheerd.

Hugenotenkerk in de Cevennen

 ^1702 Cevennen: De achtergeblevenen waren nog niet aan het einde van hun lijden. De wrede behandeling ging voort. In de Cevennen begon in 1702 een opstand van de camisards (camise = hemd, kiel). een goed georganiseerd verzet wist enkele jaren grote legermachten op een afstand te houden. En ook al werd ook deze opstand tenslotte in veel bloed gesmoord, duizenden bleven bijeenkomen op eenzame plaatsen om kerkdiensten te houden.

1695 - 1760: Vooral de naam van de predikant Antoine Court is aan deze periode verbonden. Als een Église du désert bleef de hugenotenkerk bestaan.

1729:  Vanaf 1729 leidde ds. Antoine Court predikanten voor Frnakrijk op in Lausanne. Zijn opvolger Paul Rabaut (17181794) waagde evenveel.

 1752:Pas na 1752 luwde de vervolging enigszins, ook doordat noch "mossel noch vis" gelovigen zich af en toe inzetten voor een grotere tolerantie. Zo heeft Voltaire  bijv. de pen opgenomen na de gerechtelijke moord op Jean Calas: een protestants pendant.

1789:Het is uiteindelijk de revolutie in 1789 die de protestanten in België de godsdienstvrijheid schenkt. Nakomelingen van de "Réfugiés" noemen zich ook vandaag nog graag 'hugenoten', ook als ze de belijdenis der vaderen allang niet meer toegedaan zijn.

het hugenotenkruis

 Ongeveer sinds de jaren 1900 kent het hugenotenkruis een grote bijval onder de protestanten van allerlei landen, maar vooral van Frankrijk, België en Nederland. Het sieraad gebruikt diegene die het draagt als een herkenningsteken en is tevens een geloofsbelijdenis. Men laat duidelijk zien dat men bij het protestantisme behoort. Het is een typisch kruis van de hugenoten, Franse protestanten uit de 16é en 17é eeuw.

De meest gestelde vragen over dit kruis zijn; wanneer is het ontstaan, en welke vorm had het toen precies?

Men neemt aan dat omstreeks 1688 een protestantse juwelier, goudsmid, MAYSTRE uit NIMES, een zeer protestantse stad dit kruis voor het eerst ontworpen heeft. De goudsmid woonde daar in de rue du Marché 4, een straat die tegenwoordig rue de l'Hotel de Ville heet.

Om de betekenis hiervan goed te begrijpen moet men deze bezien in de geschiedenis van het Franse protestantisme. In 1685 had Lodewijk XIV het edict van Nantes dat sinds 1598 aan de hugenoten een zekere mate van godsdienstvrijheid verleende ingetrokken. Als gevolg hiervan werden de predikanten gezocht om ze terecht te stellen.

1686 – 1698 Tussen 1686 en 1698 werden de taken van de dominees overgenomen door lekenpredikers die door hun geloofsgenoten werden aangeduid. Van 1698 tot 1701, stonden in de Cévennes, geïnspireerde mensen op die men de kleine profeten noemde. Dit betekend dat de H. Geest toen een grote rol speelde in de gemeenten, en dat de zogenaamde "DUIVEN of HEILIGE GEESTEN zeer begeerd waren. Het waren gouden juwelen in de vorm van een duif, die met uitgespreide vleugels van de hemel naar de aarde vloog. De uitvinding van goudsmid Maystre bestond er nu in, zo'n 'HEILIGE GEEST' te hangen aan een MALTEZERSKRUIS, en zo het huidig gekende hugenotenkruis te ontwerpen. De vervolgde hugenoten vereenzelvigden zich met dit teken. Het hugenotenkruis werd een groot succes, dat bleef bestaan na her verdwijnen van de kleine profeten uit de Cévennes. Het waren meest de vrouwen, die fier dit gouden juweel droegen.

Het oorspronkelijk idee van de juwelier was; een traan te verbinden met een kruis. Het kruis mocht geen katholiek Latijns kruis zijn, om het verschil met de katholieke kerk duidelijk te maken, maar vooral ook omdat de reformatie de verering van het traditionele kruisbeeld als een vorm van afgoderij beschouwde.

De kunstenaar koos daarom het in zijn streek welbekende maltezerskruis met puntvormig uitgesneden armen. Tussen de vier armen plaatste hij vier heraldische lelies. Deze lelies symboliseerden de trouw van de hugenoten aan de Franse koningen. Men mag niet vergeten dat Hendrik IV, die levend uit de Bartolomeusnacht (1572) kwam, protestant was en ter wille van de godsdienstvrede katholiek werd. Soms versmolt men deze vier lelies tot een soort krans, men dacht dan ongetwijfeld de overwinningskroon der protestantse martelaren uit het verleden. Aan dit sieraad hing de juwelier in den beginne een zogenaamde traan, die leek op een platte gouden druppel. Er is veel discussie over de betekenis van dit hangertje. Misschien stelt het een kruikje, een peervormig flesje voor, dat de olie bevatte waarmede men de Franse koningen zalfde bij hun kroning. Anderen weer menen dat het een echte TRISSOU is, dit wil zeggen, een kleine stamper waarmee men onder ander zout fijn maakte in een mortier. Zo zouden de hugenoten verdrukt worden, maar als het zout hun smaak niet verliezen (Matth.5;13) Veel meer kan men niet zeggen over de oudste vork van het hugenotenkruis.

(Bron: dr. Gerard F. Willems, predikant.- bewerkt)

1. 1 Volgens protestantse opvatting is er naast de H. Schrift geen andere gezagsinstantie (zoals bijv. de traditie) en aangezien de Schrift zelf geen uitgewerkte kerkorde of ambtenleer bevat, is de vormgeving van de kerk, de organisatie, een geestelijke zaak en dient dus 'theologisch' te geschieden, d.w.z. recht te doen aan 'hoe God in Christus zijn kerk regeert'. Een protestantse kerkorde mag dus twee dingen niet doen:

a. Door overorganisatie de vrijheid van de geest belemmeren
b. Door te grote vrijheid de orde van de geest ontkennen.

Het hierarchische kerkmodel van de Romana met haar sacrale ambtsopvatting komt dus voor haar niet in aanmerking. Het onderscheid tussen leken en clerus bestaat immers in het Nieuwe Testament niet. Elke gelovige staat daar gelijk voor God. Omdat elke 'groep' een structuur moet hebben, wil ze niet uit elkaar vallen, zijn er in de protestantse traditie verschillende nieuwe kerkmodellen ontwikkeld, waarbij ook niet te verwaarlozen experimenten in verdeling van verantwoordelijkheden en bevoegdheden hebben plaatsgehad.

 Toen Maarten Luther in Wittenberg op de 31e oktober 1517 zijn 95 stellingen tegen de aflaat publiceerde, kwam de eenheid van de Rooms-katholieke kerk (en het heilige Roomse Rijk van de Habsburgers onder grote druk te staan.

Enkele jaren later begon deze eenheid te barsten. Ook tot in Antwerpen liepen de breuklijnen door. De Duitsers van de Hanze (de eerste multinationale handelsonderneming) en wat later ook allerlei kooplieden uit Zuid-Duitsland die in de metropool handel dreven, brachten hun protestantse overtuiging mee naar Antwerpen en hielden er hun mond niet over. Bovendien vonden zij al spoedig een geestelijk steunpunt in het Augustijner klooster van Antwerpen, dat tot dezelfde congregatie behoorde als het klooster van Luther in Wittenberg. Via de 'interne' kloosterpost werden nieuwe ideeën en gedachten razendsnel gecommuniceerd. De Augustijner monniken waren zeer onder de indruk van Luthers protest tegen de mistoestanden in de Roomse kerk en preekten begin jaren 1520 in hun kapel openlijk tegen de aflaat en andere voor het heil schadelijke zaken. De twee eerste martelaren van de reformatie stammen uit dit klooster (Hendrik Voes en Johan van Esschen, 1523 op de markt van Brussel verbrand).

 Het klooster werd op last van keizer Karel V opgeheven, ontmantelt en afgebroken als een oord van verderf. Alleen de nog recent (vanwege de enorme publieke belangstelling voor de preken) uitgebreide kapel werd gespaard en later parochiekerk van het toen sterk uitbreidende stadkwartier: St. Andries (De kerk is te bezichtigen). Dat ook de inmiddels op punt gestelde boekdrukkunst een stevig 'steentje' bijdroeg aan de snelle verspreiding van de reformatie, spreekt voor zich.

 Maar, waar het Lutheranisme verschijnt, daar is zijn jongere broer nooit ver weg: het ^anabaptisme, de wederdopers. De broedertwist is hoog opgelopen en voor de reformatie goed en wel zijn weg gevonden had, was het zelf ook al hartgrondig verscheurd. De revolutionaire tonen, die de wederdopers aansloegen, (niet alleen tegen de kinderdoop, maar vooral ook op politiek terrein) waren een gruwel in de ogen van katholieken en Lutheranen. Bij hun 'betogingen' riepen ze om twee dingen:

'om der papen bloed en der burgeren goed'. Hun aanhang was groot onder de armste lagen der bevolking en aangezien de macht in Antwerpen ook toen al samenspande met het kapitaal, richtte zich de kettervervolging vooral tegen deze wederdopers. De Lutheranen, die gehoorzaamheid hoog in het vaandel hadden staan en die welstellend en van economisch belang waren voor de scheldestad, werden bij de kettervervolgingen vrijwel ongemoeid gelaten. Voor 1566 werden slechts 4 à 5 Lutheranen ter dood gebracht, terwijl in de korte tijdsspanne van 1558 - 1566 mar liefst 73 wederdopers gedood werden.

Men krijgt, de stellige indruk dat, als er vanuit Brussel werd aangedrongen op een strengere naleving van ketterplakkaten en dus vervolging van de ketters, de Antwerpse stedelijke overheid snel wat anabaptisten liet oppakken veroordelen tot de brandstapel of verdrinking of levend begraven worden. (u mag kiezen). Dezelfde beschermende hand, die het stadsbestuur hield boven het hoofd van de Lutheranen, hield het stadsbestuur ook boven het hoofd van de -voor de inquisitie uitgeweken- Spaanse of Portugese Joden.

De verdraagzaamheid van Antwerpen is dus een selectieve verdraagzaamheid 'omwille van de smeer', een praktische tolerantie en gastvrijheid ten opzichte van 'economisch waardevolle elementen'. Wie zei ook al weer dat er niets nieuws onder de zon was?

Deze periode (van relatieve tolerantie) duurt tot Karel (een echte Bourgondische Zuid-Nederlander) afstand doet en Filips (een echte Spanjaard) koning wordt (1555). Tezelfdertijd wordt vanuit Frankrijk de invloed van het calvinisme groter en groter en spoedig overvleugelen de calvinisten de lutheranen. Opnieuw vooral succesrijk in koopmanskringen, maar in tegenstelling tot het Lutheranisme óók bij de arbeiders, de middenstand en de lagere adel, een gevolgenrijke combinatie. Zij waren strijdbaar en hielden er ook duidelijk politieke ideeën op na: een overheid mag/moet op Gods woord worden aangesproken (vandaar de vele confessies met als adres: de overheid) en wanneer zij faalt ten opzichte van de eisen van Gods woord, mag de overheid bestreden worden.

Iets wat conform deze richtlijnen ook gaat g

26-02-2008, 14:43 Geschreven door
Reageren (0)