Een ogenblik Vrede !xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

Het enige mooie moment van de hele oorlog aan de Yzer, hebben de soldaten meegemaakt aan de Hoge Brug te Diksmuide, bijna op de plaats waar nu de Yzertoren staat.  Het was Kerstmis 1914, aan beide oevers van de rivier lagen de soldaten ingedijkt in hun slijkerige loopgraven.  Het was bitter koud, de bijtende oostenwind zweepte over de hard toegevroren vlakte.  Het was er ook stil : de kanonnen en mitrailleurs zwegen en er was geen enkel geweerschot!

Doch opeens, hoor!  Stemmen, zingende stemmen, eerst aarzelend, dan vaster, aanzwellend tot een machtig kerstlied.

Ja, ’t komt van over de Yzer, uit de loopgraven!

De onzen, verstomd eerst, juichen begrijpend toe en uit Vlaamse soldatenborsten galmt als wedergroet een kerstlied.  Wedergejuich der Duitsers!

Méér zang, samenzang van “stille nacht”, er wordt geroepen : Kerstnacht, nacht van vrede, niet schieten!

Eén der onzen waagt het hoofd boven de schansen, nog een, nog meer.  Er wordt verbroederd.  Sigaren, chocolade en allerlei snuisterijen worden elkaar over het ijs van de Yzer toegeschoven.

Een Duitse soldaat laat verstaan dat hij een priester vraagt, die een aandenken aan deze nacht mag ontvangen.  Daarna ontvangt een Belgische aalmoezenier uit de handen van een Duitser een remonstrans, die zij in Diksmuide ontdekt hadden.  Het was de remonstrans uit de hospitaalkapel van Diksmuide, die de zusters, alvorens te vluchten, hadden verstopt in de kolenkelder en die door de Duitsers werd gevonden.  Hij was ongeschonden, behalve het kruisje bovenop, dat intussen ontbrak.

Toen kunstschilder Sam de Vriendt in 1930 van Diksmuide de opdracht kreeg om een oorlogsschilderij te maken, herinnerde hij de gebeurtenis van kerst 1914, en hij liet zijn fantasie de vrije loop : hij schilderde een Duitse soldaat (met pinhelm) en een Belgische piot, met de monstrans onder de arm.  Beiden aanbidden, in de vlakte, met op de achtergrond de Yzer, het Kerstkind….

De legerleiding was met deze tijdelijke wapenstilstand weinig ingenomen.  Men kon van deze hoge heren, die ook wel op hun manier en zover mogelijk achteruit de kerstnacht hadden gevierd, toch niet vragen, de schoonheid aan te voelen van wat er te Diksmuide was gebeurd!  Zij namen het dus zeer kwalijk op en de twee ondergeschikte officieren, die de ‘verbroedering’ niet hadden willen beletten, werden zéér zwaar gestraft.

De schilder, Sam de Vriendt, geeft toe dat dit schilderij de werkelijkheid niet uitbeeldt, maar de geest is juist.  Het is een Kerstschilderij, een vredesschilderij geworden!