De Biecht uit Hoe biechten wij goed ? van F. Luna  

Het belang van de biecht  

De biecht is noodzakelijk om vergiffenis te krijgen van doodzonden. Zo kan ook de communie waardig worden ontvangen. Na een zorgvuldig gewetensonderzoek dient de vergiffenis te worden toegediend via een privé-biecht. Het sacrament van de biecht is een daad van nederigheid, van oprechtheid en een uitdrukking van het geloof en hoop. Het zorgt voor de wedergeboorte van de ziel en een levenswijze die beter en beter aansluit bij het voorbeeld van Christus. Door de biecht wordt de genade Gods teruggeven.  

De zondaar  

Een mens kan al lachend heel gemakkelijk zeggen dat hij gebreken heeft, maar eigenlijk is hij daar niet zo echt van overtuigd. Het zit hem al dwars als anderen daarover spreken. Denken dat we onze fouten hebben, dat gaat nog, maar die fouten toegeven als iets wat ons eigen is, dat is nog heel wat anders ! Een oppervlakkige kijk brengt ons ertoe om onze fouten te vergoeilijken. Zo ontstaat er een ondoordringbare muur die ons belet om dichter bij God onze Vader te komen en vertrouwelijk met hem om te gaan. Jezus’ oproep tot bekering en boete beoogt de bekering van het hart, de innerlijke boetvaardigheid. 

Zonder deze innerlijke bekering blijven de uiterlijke werken van boetvaardigheid (zoals vasten en verstervingen) vruchteloos; de innerlijke bekering daarentegen zet ertoe aan deze houding uit te drukken in zichtbare tekens, gebaren en werken van boetvaardigheid.

Deze innerlijke boete is de wezenlijke kern van het sacrament, zodat zonder deze inwendige werkelijkheid alles wat we uiterlijk doen, praktisch nutteloos is. Dus : een biecht die zich beperkt tot de belijdenis van onze fouten, is nutteloos zonder de inwendige boete. Daarom is het zo belangrijk de zonden nederig te bekennen, opdat ons niet overkomt wat met de farizeeër gebeurde, waarover Jezus ons spreekt in het evangelie.  

Jezus vertelt ons de volgende parabel : Twee mannen gingen naar de tempel om te bidden. De een was een farizeeër en de ander een tollenaar. De farizeeër bad met opgeheven hoofd aldus : “O God, ik dank U dat ik niet ben als die anderen die roofzuchtig, onrechtvaardig en echtbrekers zijn, of ook als die tollenaar daar. Ik vast twee maal per week. Ik geef een tiende van mijn inkomsten“. De tollenaar bleef echter op een afstand staan. Hij durfde zijn ogen zelfs niet ten hemel op te slaan, maar klopte op zijn borst met de woorden : “O God, wees mijn zondaar genadig“.  

Het gedrag van de farizeeër is schijnbaar goed, maar hij vergeet één ding : God beminnen, dat is niet alleen aalmoezen geven, niet alleen vasten en het bezit van de naaste respecteren, maar nederig de begane zonden erkennen en er vergiffenis om vragen. Dat is wat de tollenaar deed : zelfs al had hij vele zonden bedreven, er werd hem toch vergiffenis geschonken.

Wat wil de Heer door deze parabel leren ? Zegt de farizeeër niet evengoed de waarheid als de tollenaar ? Wat ze zeggen is in beide gevallen wel juist, maar in het eerste geval gaat het om een halve waarheid. De farizeeër zag alleen maar het goede dat hij gedaan had. Hij vergeleek zijn daden en intenties niet met de leer van Jezus, maar beoordeelde die aan de hand van een eigengemaakte maatstaf, die hij aan zijn egoïsme had ontleend. En hij vergat dat gerechtigheid alleen verkregen wordt als men vergiffenis voor zijn zonden vraagt en zijn hart aan God schenkt. 

De farizeeër houdt niet van God. Hij houdt van zichzelf en gaat prat op zijn deugdzaamheid. Hij minacht anderen zonder te erkennen dat daarin zijn grootste fout bestaat. Hij is geen rechtschapen mens meer van zodra hij minachting toont voor de tollenaar. Hij lijkt niet meer op de Heer. God vergeeft de tollenaar, en de farizeeër minacht de tollenaar.  

De farizeeër voelt zich meer dan de tollenaar. Er is iets waarvoor hij vergiffenis moet vragen : zijn gebrek aan naastenliefde. Hij is zo ingenomen met zichzelf, dat hij daardoor aan het voornaamste voorbijziet : God beminnen boven alles, en de naaste als zichzelf. 

De hoogmoed belet hem in te zien dat ook hij een zondaar is, al stelt hij goede daden. Zijn zonde is : de overtuiging dat hij zonder zonde is. Daar hij zijn fout niet erkent, vraagt hij geen vergiffenis. Daarom heeft er geen verandering in hem plaats : hij keert naar huis terug als dezelfde mens die de tempel binnenging om te bidden. 

Daarom misschien hebben wij dikwijls zo‘n gerust geweten. De trots, of de eigenliefde, of het gebrek aan oprechtheid beletten ons om in te zien dat ook wij eigenlijk besmet zijn met iets waarover wij berouw zouden moeten hebben.  

De zonde  

Onze zonden erkennen, toegeven dat we zondaars zijn, dat is het begin van elke bekering. De eerste stap naar de verzoening met God (nl.onze zonden erkennen) samen met alle andere stappen die ons tot de vergeving voeren door het sacrament van de biecht, zijn niet mogelijk zonder de hulp van de genade. De genade kan al onze volgende toekomstige zonden niet voorkomen , maar door onze medewerking met de genade en onze persoonlijke bijdrage moeten wij Gods hand grijpen die Hij ons toesteekt. We moeten proberen de christelijke moraal te kennen, d.w.z. iets niet voor goed houden wat echt in strijd is met Gods wet. 

Wij kunnen moeilijk de eerste stap naar de bekering zetten, als we het juiste inzicht missen om te weten wat al of niet zonde is. Sommigen menen ten onrechte dat men om te zondigen uitdrukkelijk kwaadwillig moet zijn , en dat men pas zondigt als men door haat tegen God gedreven wordt, maar zij vergissen zich. In werkelijkheid is de zonde een vrijwillige ongehoorzaamheid aan Gods wet. Om te zondigen is het al voldoende die wet te kennen en ze dan te overtreden. Dat betekent dat de zonde voor ons geen verrassing is.  

Voor het ontstaan van een zonde zijn er drie voorwaarden :

1 iets moet slecht zijn of als slecht aanzien worden : een gedachte, een woord, een verlangen, een daad of een verzuim

2 men dient er zich bewust van te zijn dat God beledigd wordt

3 men heeft ingestemd met dit kwaad 

Die drie voorwaarden noemt men : materie, kennis en instemming. Als die drie samengaan is er een persoonlijke zonde. Dit wil niet zeggen dat het beter is om Gods wet niet te kennen. In dit geval is -onwetendheid- schuldig. Die persoon is dan niet alleen schuldig aan die onwetendheid, maar ook aan de zonden die daaruit voortvloeien. 

Jezus Christus heeft daarover de volgende uitspraak gedaan :

Verhard is het hart van dit volk. Met hun oren luisteren ze slecht, en hun ogen doen ze dicht uit vrees dat ze zouden zien met hun ogen, met hun oren zouden horen, met hun hart zouden verstaan, zich zouden bekeren en Ik hen zou genezen.  

De ernst van de zonde  

Wij worden geboren met een reeks natuurlijke vermogens. Vervolgens krijgen wij door ons doopsel, met de genade, het geloof, de hoop en de liefde, die ons geschikt maken voor het bovennatuurlijk leven. Maar al die vermogens, de natuurlijke zowel als de bovennatuurlijke, zijn slechts een vertrekpunt en middelen om, door onze persoonlijke inspanning en met behulp van Gods genade, het doel te bereiken dat God ons gesteld heeft. Dat wil zeggen dat, om de ernst van de zonde te begrijpen, wij in het licht dat de bovennatuurlijke deugden op ons leven werpen, de overgrote liefde moeten overwegen die God ons toedraagt. 

 Van alle eeuwigheid heeft God aan ons gedacht. Wij waren toen slechts een gedachte van God, maar die gedachte was God zo lief, Hij hield er zo innig veel van, dat Hij er het leven aan schonk. De liefde van God is zo groot, dat Hij heeft kunnen doen wat geen van ons vermag. Als wij iets verlangen, als wij iets willen wat nog niet bestaat, dan moeten wij ons tevreden stellen met de hoop dat „dat iets“ eens werkelijkheid wordt. Maar in God is dit anders : als God bemint, doet Hij dat met zulk een kracht dat Hij het leven eraan geeft. Dat is de verklaring van ons bestaan : de liefde die God ons toedraagt, deze unieke liefde, die in haar oneindigheid het aanschijn kan geven aan wat slechts een gedachte is. 

En God heeft ons geschapen naar zijn beeld en gelijkenis, opdat wij, door Hem te kennen en te beminnen, voor altijd aan zijn zijde een onbeschrijflijk geluk kunnen genieten. De Apostel kan het alleen stamelend verwoorden : Geen oog heeft het gezien, geen oor heeft het gehoord, geen mens kan het zich voorstellen, wat God bereid heeft voor hen die Hem liefhebben.  

God heeft ons geschapen als onsterfelijke wezens, overdadig begiftigd met genades en gaven. Maar door onze ongehoorzaamheid in het paradijs hebben wij de onsterfelijkheid van het lichaam en de heiligmakende genade van de ziel verloren. Toch heeft God hierdoor niet opgehouden ons lief te hebben. Hij heeft gewild dat de mens die gezondigd had, zelf de belediging zou uitboeten.

Maar dat was geheel onmogelijk, omdat door de erfzonde de mens onmachtig was uit eigen kracht de oorspronkelijke orde te herstellen. En zo werd de Zoon van God mens in de schoot van de Maagd Maria, om de lasten van de arbeid en de bitterheid van de dood, die alle schepselen treft, op zich te nemen en aldus vergeving te verkrijgen voor de opgelopen schuld. Daarom stierf Hij aan een Kruis om zijn leven prijs te geven als zoenoffer aan de Vader voor de zonden van alle mensen. 

Zonde, wat is dat ? Dat is de minachting voor dit alles. De schouders ophalen voor de liefde waarmee God ons geschapen heeft, voor de liefde die ons doet leven, voor de Menswording van Gods Zoon, voor de arbeid in de jaren van zijn verborgen leven en zijn gehoorzaamheid aan Jozef en Maria, dertig jaar lang, voor zijn lijden, zijn geseling en zijn dood aan het kruis. 

Als iemand de boosaardigheid van de zonde niet inziet, dan is de reden dat hij God niet voor ogen houdt, maar achter zichzelf aanloopt. Bij zo‘n mens hangt de ernst van de misslag af van de min of meer sterke indruk die deze op hemzelf maakt. In feite hangt de grootte van een belediging God aangedaan, niet af van de vraag hoe zo'n misslag onszelf misnoegd, maar hoe ver zij ons van God verwijdert. Als een persoon langer dezelfde misstap doet, zal zijn geweten meer en meer gesust worden, maar zijn zonden blijven even erg. 

De boosheid van de zonde hangt niet af van de kracht waarmee de zonde ons innerlijk of uiterlijk treft. Om de ernst van de misslag te beoordelen, moeten wij op de eerste plaats letten op wat God ervan zegt, en niet de zonde meten maar onze maatstaven. De zonde, doodzonde of dagelijkse zonde, beledigt altijd de Heer. Maar omdat een zonde niet altijd onze opmerkzaamheid raakt, kunnen wij gemakkelijk tot het verkeerde besluit komen dat die zonde niet zo belangrijk was. Zo misvormen wij ons geweten en verwijderen wij ons steeds verder van de Enige die ons werkelijk gelukkig kan maken.  

Gods barmhartigheid  

Uit het Evangelie blijkt dat Jezus bekommert is om de mensen. Getuige daarvan zijn bijvoorbeeld de broodvermenigvuldigingen. Maar Zijn bezorgdheid blijkt toch wel het duidelijkst als het om onze geestelijke gesteldheid, ons innerlijk leven gaat. Marcus vertelt ons over de vier mannen die hun vriend, een lamme, naar Jezus wilden brengen :  

Omdat zij wegens de menigte geen mogelijkheid zagen hem dicht bij Jezus te brengen, legden ze het dak bloot boven de plaats waar Hij zich bevond. Vervolgens maakten ze er een opening in en lieten hun vriend met bed en al tot voor de voeten van de Heer zakken. Toen Jezus het geloof van die mensen zag, wendde Hij zich tot de lamme en sprak : Mijn zoon, uw zonden zijn u vergeven. Er zaten enkele schriftgeleerden bij en deze zeiden bij zichzelf : ‚Wat zegt die man daar ? Hij spreekt godslasterlijk ! Wie anders kan er zonden vergeven dan God alleen ?‘ 

Uit zichzelf wist Jezus aanstonds dat zij zo redeneerden en Hij zei hun : „Wat redeneert gij toch bij uzelf ? Wat is gemakkelijker, tot de lamme te zeggen : Uw zonden zijn U vergeven, of : Sta op, neem uw bed en loop ? Welnu, opdat ge zult weten dat de Mensenzoon macht heeft op aarde zonden te vergeven, sprak Hij tot de lamme : Ik zeg u, sta op, neem uw bed mee en ga naar huis.“ Hij stond op, nam zijn bed op en voor aller ogen ging hij onmiddellijk naar buiten. Iedereen stond er versteld van, en ze verheerlijkten God en zeiden : „Zo iets hebben wij nog nooit gezien“. 

Op het eerste gezicht is natuurlijk de genezing van de lamme het meest spectaculaire van deze gebeurtenis. Maar in feite is het wonderbaarlijke, dat de lamme vergeving van zijn zonden ontvangt en dat de poorten van de hemel wagenwijd voor hem open gaan. Dit wonder herhaalt zich ook vandaag nog, iedere keer dat wij een goede biecht spreken, het sacrament van verzoening ontvangen.  

Wat Jezus voor Zijn dood aan Petrus en de andere apostelen had beloofd, namelijk de macht om zonden te vergeven, heeft Hij na Zijn verrijzenis bevestigd met de woorden : Ontvangt de Heilige Geest. Aan wie ge de zonden vergeeft, zijn ze vergeven, en aan wie ge ze niet vergeeft, zijn ze niet vergeven.  

De bekering  

De ogen van de Heer zien de mens nooit oppervlakkig. God doorgrondt ons. Hij kent ons hart, opdat uit Hem het leven voortkomt. Om de door de zonde verloren goddelijke vriendschap terug te winnen moet men dan ook een diepe inwendige bekering doormaken. Het menselijk leven is een voortdurend terugkeren naar het huis van onze Vader. 

Terugkeren door berouw, de bekering van het hart, die de wens veronderstelt te veranderen, het vaste besluit ons leven te beteren, en dat zich uit door daden van offer en overgave. Terugkeren naar het huis van de Vader door het sacrament van de vergeving, waardoor wij bij het bekennen van onze zonden ons door in Christus te geloven en na te volgen zo tot Zijn broeders en zusters, leden van het gezin van God.  

Om die terugkeer mogelijk te maken moet de mens zich bekeren. Hij moet inzien dat er een kloof ontstaat tussen hem en de Heer. Hij moet die kloof overbruggen met de hulp van Gods genade door innerlijk te veranderen. We mogen niet in de zonde blijven vastzitten. Anders zouden de woorden die Jezus richtte tot de schijnheiligen ook op ons van toepassing zijn : Dit volk eert Mij met de lippen, maar hun hart is ver van Mij.