2.5 Hoofdstamlijn

Jacob Martens ( ° Merendree (?) ca 1560 - + Hansbeke 09-1618 ) zv Jan

Baljuw van de prochie en heerlickhede van Hansbeke

Jacob Martens, zoon van Jan en kleinzoon van Stoffel, wordt in de officiële stukken praktisch altijd als Jacques Martens vermeld, en soms wel Jacques of Jacoq Martins. Deze variante schrijfwijze van familienamen is niet zo verwonderlijk als men bedenkt dat namen meestal voortgaande op de uitspraak werden geschreven en ook wegens het voorkomen van de franse vorm Martin. In een doopakte van één van zijn kleinkinderen wordt hij als Jacoq vermeld. Klaarblijkelijk hield hij het doorgaans bij de roepnaam Jacob, zoals hij ook wel in de wandel en door familie werd aangesproken. Officiële documenten ondertekende hijzelf met Jacob Martens. Ondermeer onder een akte van 31-1-1612(10), waarin hij als Jacques Martins wordt vermeld, komt zijn handtekening Jacob Martens voor, geschreven met een scherpe vederpen in fijne lettertjes met enkele zwierige omhalen, doch duidelijk leesbaar. Dit laat wel vermoeden dat hij gemakkelijk en vlot schreef.

Tijdens de XVIe en de XVIIe eeuw was er binnen de stam Martens blijkbaar een familietraditie voor de voornamen Jan en Jacob. Na Jan, zoon van Stoffel en na Jacob, zoon van Jan tijdens de XVIe eeuw, volgen opnieuw Jan (1590 – 1646) en Jacob (1613 – 1627) beiden zonen van Jacob met Livina Claeys. De laatste Jan heeft met zijn echtgenote Barbara Speeckaert opnieuw een zoon Jacques (1618 – 1678) die uit zijn huwelijk met Joanna Coppens zijn twee oudste zonen opnieuw Joannes of Jan (°1659) en Jacob(°1664) noemde. Pieter Martens (1602 – 1653), tweede zoon van Jacob en Livina en tevens stamvader, kreeg uit zijn huwelijk met Tanneken Steyaert eveneens een zoon Jan(°1644), die dan weer een zoon Joannes Martens(°1671) kreeg uit zijn huwelijk met Adrianneken Spiessens.

De preciese geboortedatum en plaats (Merendree of Hansbeke?) van Jacob zullen niet kunnen achterhaald worden vermits de oudste parochiale registers van Hansbeke slechts dateren van 1624. Toch kunnen enige afleidingen gemaakt worden uit de overlijdensakte van zijn zoon Pieter die op 8-7-1673, in de ouderdom van 70 jaar, overleed te Bellem. Pieter wordt er vernoemd als zoon van Jacobi et Livina Claeys en er zou eveneens uit blijken dat Jacob voor of omstreeks 1583 huwde met Livina of Vijntje Claeys (°ca 1563 + Hansbeke 25-12-1637), dochter van Marten Claeys. Er zijn geen aanduidingen dat Jacob voordien al zou getrouwd geweest zijn. Neemt men aan dat Jacob huwde bij een leeftijd van minstens 25 jaar, dan kan zijn geboortejaar voor of omstreeks 1560 gesitueerd worden, toen Filips II aan de macht was en zeker voor de Beeldenstorm. Zijn vader Jan zou overleden zijn toen Jacob minstens 15 jaar of ouder was.

De laatste decennia van de XVIe eeuw waren voor onze streken zeer rampzalig. Jarenlang sloeg de bevolking op de vlucht ingevolge de oorlogstroebelen en plundertochten. Is Jacob ook op de vlucht geweest? In 1573 werd de kerk te Hansbeke geplunderd. In 1578 had Hansbeke samen met Ursel een eigen Calvinistische predikant.

Het blijft een open vraag waar Jacques Martens, ook na zijn huwelijk met Livina Claeys, zich aanvankelijk vestigde. Hij werd in het ferieboek van Hansbeke, daterend 1589 – 1604, slechts in 1601 voor het eerst vermeld, wanneer hij voor de vierschaar de eed aflegde als schepen van de heerlijkheid. Vermits zijn oudste zoon Jan reeds in 1590 te Hansbeke geboren werd, is het waarschijnlijk dat Jacques en Livina zich daar na hun huwelijk hebben gevestigd.

Philomenakapel te Hansbeke in XXe eeuw

Jacob Martens en Vijntjen Claeys woonden te Hansbeke op het neerhof van het heerlijke kasteel aan de Grote beek langs de strate commende vande Leye naer de kercke. Het betreft het huidig pachtgoed aan de Philomenakapel in de Vaartstraat tegenover de alombekende herberg (thans restaurant) Het oud gemeentehuis, eertijds schepenhuis van de heerlijkheid van Hansbeke. Dit aloude casteelgoet tegenover de taveerne Hove was het foncier van theerschip, ghehauden vande leenhove vande burchgrave(y) van Gendt en omvatte ruim 30 bunder zaailand, meers, bos en water. Jacob Martens en Vijntjen Claeys runden het landbouwbedrijf met een drietal paarden en hielden een uitgebreide veestapel, varkens en een kudde schapen. Ze hadden ook een brouwerij.

In de herberg Hove, gelegen tegenover het middeleeuws kasteel van Hansbeke, vergaderde de schepenbank van de heerlijkheid en het leenhof. Het leenhof (een rechtbank samengesteld uit leenmannen van de heer die één of meerdere lenen bezaten) was bevoegd om recht te spreken in aangelegenheden of betwistingen tussen leenmannen. De herbergnaam Hove verwees ongetwijfeld naar de plaats waar de vazallen, deel uitmakend van het leenhof, zitting hielden.

De kinderen van Jacob worden geboren tijdens de overgangsjaren van de XVIe naar de XVIIe eeuw:

Jan Martens(1590–1646),echtgenoot van Barbara Speeckaert 1594-1636) en van Elisabeth Rijckaert (+1640)

Pieter Martens(1602 – 1653) stamvader, echtgenoot van Anna (Tanneken) Steyaert

(+1640)

Geeraert Martens(1609 – 1678), echtgenoot van Phillipa De Meyere (+1670)

Livina (Vijntje) Martens(°1611), echtgenote van Arendt Van Wassenhove

Jacques Martens(1613 – 1627)

Guilliame Martens (°1614)

Christoffel Martens

Joanna(Janneke) Martens, echtgenote van Marten Rootsaert

(zie vervolg XVIIe eeuw)