Liefde - seks - dood tussen 8ste en einde 16e eeuw
28-04-2021
Clara Goessen en Frans Francken II
Frans Francken II : (1581-1642) Hij woonde in de Vleminckstraat, dus vlak bij de grote Markt. Het schilderij de heksenkeuken dateerde van 1604, een jaar na haar terechtstelling. In dit werk verwerkte hij duidelijk elementen uit de processtukken van Clara Goessen, waaronder ook een hoofd van een Spaanse soldaat, dat verwijst naar de slag bij Nieuwpoort. In totaal maakte hij 26 schilderijen en drie tekeningen over heksenonderwerpen.
We weten dat veel renaissanceschilders en barokschilders een aantal hoofdstudies of ‘tronies’ maakten. Rubens had er bv een 120 tal in zijn bezit. Mogen we er misschien vanuit gaan dat onze Frans er ook had en dat één daarvan misschien het ‘tronie’ was van onze Clara Goessen dat hij gebruikte in deze werken? Uiteraard is dit speculatie maar het is mogelijk dat één der afgebeelde figuren haar tronie heeft?
Hoofdstuk 5: Besluit
Zoals in de titel al werd aangehaald zal u, na lezing van alle elementen en personen die rechtstreek of onrechtstreeks een invloed hadden op de besluitvorming in dit proces, niet anders kunnen oordelen dat het hier degelijk een knieval was van de vierschaar. Was het uit eigenbelang?? Was het uit politieke overwegingen??. Feit is dat men een ‘stadsvreemde’ vrouw opofferde. Significant is wel dat, niettegenstaande de heksenvervolgingen overal nog doorgingen, dit het enigste slachtoffer in Antwerpen bleef dat aan de brandstapel werd geofferd.
Hoofdstuk 6: Bronnen
WAITE, Gary K., Eradicting the devil’s minions: anabaptists and witches in reformation Europe; ISBN978-8020-9155-0
VERWERFT, B., De beul in het markizaat van Antwerpen tijdens de Bourgondische en Habsburgse periode (1405-1550)
MEEWIS, W., De vierschaar, de Criminele Rechtspraak in het Oude Antwerpen; Pelckmans; ISBN 90 289 1706 3
VERVOORT; R., De Heksen van Bruegel; Van de Wiele 2015; ISBN 978 76297 590
VANHEMELRYCK,F., Het gevecht met de duivel, Heksen in Vlaanderen; Davidsfonds 199; ISBN : 90 5826 031 3
MONBALLYU; J., De heksen en hun buren; Heksenprocessen in de Lage Landen 1598-1652; Davidsfonds 2015; ISBN: 978-90-5908-642-5
DUBY, G.; PERROT,M., Geschiedenis van de vrouw in de middeleeuwen ; Agon Bv 1991, ISBN: 90-5157-097-8
VERACHTERT;G.C.A; Onderzoek over de geschiedenis van Antwerpen tijdens het Ancien Régime/De scherprechter der stad Antwerpen. 1529-1858
DRIESEN H.; Heks terechtgesteld te Antwerpen;de Antwerpse Genealoog 2005
Dictionnaire généalogique et héraldique des familles nobles du royaume de Belgique, Tome 4, p 227, F.V. Goethals, 1849; Genealogie Peeters-Rouneau : Balthasar de Robiano (1553-1618)
Cercle généalogique d’Alsace – Christian Wolff
Algemeen rijksarchief, Afdeling 4, Publiekswerking, Archief cab het ancien regime:
Blz3: Main de Gloire -print van Pieter van der Heyden -Rijksmuseum Nederland -collectie RP-P-1884-A-7995
Blz. 4: portret van aartshertogin Isabella en Albrecht, atelier van Frans Pourbus de jongere -Noordbrabants museum Nederland
Blz. 5: het gebouw de vierschaar te Antwerpen – e. Linning
Blz.6: Hendrik van Varick -Pieter de Jode – Rijksmuseum Nederland – RP-P-0B-9050
Blz. 7: heksenkeuken 1604 – Frans Francken II -Kunsthistorisch museum Wenen
En dit beste lezers was het verhaal overde enigste heks die in Antwerpen tot de brandstapel werd veroordeeld. Zoektocht naar haar geboortedatum kende spijtig genoeg geen succes.
De orinele processtukken kan je via deze link terugvinden:
Dit is ook het laatste artikel voor het jaar 2021. Vanaf januari 2022 zijn we er weer. met een nieuw verhaal over een vergeten figuur nl. de geschiedenis van mezelf ' Hennen de Ongewassene' beul van Antwerpen.
Mochten jullie ondertussen zin hebben in het bijwonen van een wandeling, lezing organiseren over de randfiguren van het ancien régime, dan mag je me altijd contactern op
