Sofie en de Ketnetband bij ons op school (GO SHIL!)
Toon Hermans
Bob Benny
Bobby Prins
Conny en Danny Fabry
Eddy Mars
Eddy Smets en Letty Lanka
Jacky Lafon
John Terra
Laura Lynn
Lize Marke
Lucy Loes
Micha Marah
Mieke en Vader Abraham
Patrick Onzia
Phil Kevin
Tina Rosita
Wim Sonneveld
Greetje Kauffeld
Jannes
Jan Smit
Tony Bell
OPERETTE IS NIET OUBOLLIG
Wij houden de operette springlevend
19-10-2011
Operette "DIE PERLEN DER CLEOPATRA" 1923 van Oscar Straus
"Die Perlen der Cleopatra" is een operette van drie actes met een libretto van Julius Brammer en Alfred Grünwald die voor het eerst werd opgevoerd in 1923 in het "Theater an der Wien" in Wenen. Oscar Straus is een Oostenrijkse operettecomponist (1870 Wenen - 1954 Bad Ischl) die eigenlijk is geboren onder de naam Oscar Nathan Strauss met twee "s"en. Later liet hij de naam veranderen in Straus om zo een verwarring met de Strauss-walsdynastie te vermijden.
Rond de eeuwwisseling maakte Oscar Straus een aantal succesrijke operettes waarvan in 1907 "Ein Walzertraum" één van de meest in het oogspringende is! Wanneer ik de operette "Die Perlen der Cleopatra" voor het eerst hoorde, meende ik eerder invloeden van Offenbach en Wagner te bemerken dan Weense invloeden. Wat zeker is dat er heel wat ironische knipogen inzitten en dat, net zoals bij Offenbach, pikante toespelingen verweven zitten in de teksten! Wat te denken over het openingslied helemaal in het begin van de operette wanneer de Syrische Prins Belladonis arriveert in het paleis van Koningin Cleopatra. Hij zingt er het lied "Meine Kleine Liebesflöte" en de uitvoering van het Muziektheater uit Munchen laat aan de verbeelding niet veel meer over!
De operette speelt zich af in de antieke havenstad Alexandrië in de tweede helft van het jaar 100 voor onze tijdsrekening. Nadat prins Belladonis zijn lied heeft afgewerkt verschijnt Cleopatra. Zij beklaagt zichzelf en ziet een liefdesaffaire wel zitten om haar van haar kwaaltjes te verlossen. Pampylos, die haar horoscoop leest, ziet een flirt voor Cleopatra met Belladonis wel zitten. Ondertussen komt de legionair Silvius terug vanuit het kamp van Caesar. Hij is verliefd op de gezelschapsdame van Cleopatra, Charmian, maar Cleopatra strikt Silvius in haar eigen netten. Charmian wordt getroost door Pampylos en Belladonis, die Charmian aanraden een ander "lief" te zoeken, daarbij eerst aan hunzelf denkende! In haar boudoir hoort Cleopatra dat Silvius verliefd is op Charmian. Ze doet één van haar befaamde liefdesparels in rode wijn en wanneer Silvius de wijn drinkt, bedrijven Cleopatra en hij nadien de liefde! In de tweede act worden de verwikkelingen nog groter: De Nijl is bijna opgedroogd. Cleopatra bezoekt de God Ptah en dankzij de kussen die ze de mooie priester Radamos geeft, begint het water weer te stijgen!
Ondertussen wacht Belladonis nog steeds op Cleopatra en hij wacht met zijn "kleine liefdesfluit" in het liefdesconservatorium bij de jonge studentes waar hij zijn erotische fantasiëen kan botvieren. Silvius is niet blij dat Cleopatra blijkbaar niet genoeg heeft aan hem en hij zint op wraak door steun te geven aan de opstandelingen die Cleopatra van de troon willen stoten. Cleopatra en haar trouwe Pampylos breken de opstand en Silvius verdwijnt in de ketens! Act 2 eindigt wanneer Cleopatra weer één van haar liefdesparels oplost voor Belladonis! Act 3: nadat Cleopatra gebruik heeft mogen maken van de liefdesfluit van Belladonis, neemt ze afscheid van hem door hem een stuk land te schenken. Dan komt Marcus Antonius aan met zijn schip! Hij roept Egypte uit als een Romeinse provincie. Cleopatra zal ook hem in haar netten lokken met haar beroemde liefdesparels!
Kenners omschrijven deze operette als een meesterwerk van operette en cabaret, wars van enige erotische preutsheid of ingetogenheid. Op dat gebied alleen al is deze operette een buitenbeentje. De librettist had een boon voor Nietzche en Wagner, en dat voel je ook bij deze operette. Naar analogie met "Le Chat Noir" in Parijs, zat Straus mee in het groepje dat de "Überbrettl" oprichtte, een cabarethuis waar men naar hartelust kon schimpen met de welvoeglijkheid en de bestaande morele waarden.
Straus ontmoet er ene Rideamus, waarmee hij zijn eerste burleske operettes maakt. Ze zaten vol met maatschappijkritiek en ironische en cynische knipogen naar toenmalige gebeurtenissen en opvattingen. Dit werd beter onthaald in Berlijn dan in Wenen, maar naarmate de eerste wereldoorlog nadert, krijgt dit soort werk minder bijval. Die Lustige Nibelungen (1904) kon nog enigszins bekoren, maar Hugdietrichs Brautfahrt (1906) was helemaal geen succes.
Het werd Straus al vlug duidelijk dat wanneer hij wou overleven, hij toegevingen zou moeten doen aan het publiek! Met de operette "Ein Walzertraum" (2007) stopte hij de samenwerking met Rideamus en leverde hij een klassieke operette af. Hij zou er successen mee behalen die hij met de twee vorige operettes nooit behaalde tijdens zijn leven. Pas achteraf zou men begrijpen dat hij met die eerste operettes zijn tijd ver vooruit was. Ondertussen verloochende hij zijn roots niet door ook in zijn meer klassieke operettes dubbelzinnigheden en fijne toespelingen te verweven. Nu hij eindelijk successen behaalde (Straus maakte meer dan 50 podiumwerken, waaronder vele operettes), werd het tijd om nog eens naar de roots terug te keren. Dat deed hij zeker met "Die Perlen der Cleopatra", wat in mijn ogen als een meesterwerk mag beschouwd worden. In 1955 stelt Bernard Grunn terecht in zijn boek "Prince of Vienna": "Oscar is de Richard onder de operettecomponisten", daarmee verwijzend naar de magistrale werken van de operacomponist Richard Straus. Toen in 1957 de operette opnieuw op het podium kwam in Zurich, moesten de erotische passages wel geschrapt worden. Zo kwam de openingsscène met Belladonis er niet meer in voor en werd ook de uitspraak van Cleopatra tegen Marcus Antonius : "Laat je zwaard maar liever in de schede", verwijderd! Het probleem was dat er in die tijd van weinig operettes volledige versies waren uitgeschreven. Dat maakt het nu moeilijk voor ons om, zeker van deze operette, een definitieve versie te bepalen. Straus had immers de neiging om na één of enkele voorstellingen, zaken aan te passen en zelfs aria's te schrappen en bij te voegen. Tot slot: des schrijvers van deze operette voelden de adem van het nazisme in hun nek. Getuige daarvan de rol van Marcus Antonius, die van een dergelijk gehalte is dat ze daarmee de komst van Hitler en Mussolini zeker aankondigden!