22/12 midwinter (yule of joelfeest)

De essentie van het Joelfeest

Het woord Joel gaat vermoedelijk terug op een Indo-Europese wortel, “kwel, die draaien betekent. Het Oudnoorse jol, het Zweedse jul en het Deense Juul zijn varianten in de Scandinavische talen. Het is mogelijk dat het Oud Engelse Jul door Deense kolonisten in de elfde eeuw over de Britse eilanden is verspreid. Yule wordt in het Engels nog steeds gebruikt om het Kerstfeest mee aan te duiden. Hoewel de geleerden het over de afleiding van het woord joel niet eens zijn, lijkt de betekenis van wiel het meest voor de hand liggend. De gedachte daarbij is dat na het wintersolstitium de zon, na enkele dagen op hetzelfde punt te zijn gebleven, weer in beweging lijkt te komen . het Zweedse en Deense woord voor wiel, hjul, is vrijwel identiek aan de naam van het midwinterfeest. Al in de steentijd was de mens gericht op het wintersolstitium, zoals megalithische bouwsels als Newgrange in Ierland en Meas Howe op de Orkney-eilanden bewijzen. De eerste is gericht op de zonsopgang tijdens het solstitium, de laatste op de zonsondergang.

Het begin van de winter was in heel Europa een belangrijk moment in het jaar. De laatste oogst was binnen, er werd geslacht wat nodig was om de winter door te komen en de geesten van overledenen werden geacht terug te keren naar hun voormalige woonplaats. Ook in het Joelfeest spelen de geesten een grote rol, zoals we aan de hand van vele voorbeelden zullen verduidelijken. In het volksgeloof werd algemeen aangenomen dat geesten in het begin van de winter verschenen en pas na het solstitium weer vertrokken, hoewel ze ook daarna op bepaalde hoogtijdagen nog geacht werden aanwezig te zijn. Het Joelfeest speelde in Noord-Europa, waar de winters langer, kouder en donkerder zijn, een grotere rol dan in het zuiden. Naarmate men verder naar het noorden gaat, komt de zon in de winter minder hoog boven de horizon. Boven de poolcirkel verdwijnt de zon zelfs enkele dagen of weken. Toch is ook in Midden- en Zuid-Europa het Joelfeest door de eeuwen heen een belangrijk moment in het jaar geweest

Een joelviering voor deze tijd

Het Joelfeest is door de eeuwen heen een gelegenheid geweest waarbij de sluimerende levenskracht van de natuur opnieuw werd gewekt. Het exacte moment van het wintersolstitium is daarbij niet van belang. Tussen 17 en 30 december gaat de zon vrijwel elke dag op hetzelfde tijdstip op en onder. Na deze periode van stilstand komt het wiel weer in beweging. In het verleden is meestal een periode van twaalf of dertien dagen beschouwd als de joeltijd waarin deze verandering zich voltrekt. Door dit proces van beweging na stilstand vorm te geven in een ritueel context kun je de aanwezige levenskracht activeren en gebruiken. Het is niet zo dat onze heidense en christelijke voorouders het Joelfeest vierden omdat ze bang waren dat de zon anders stil zou blijven staan. Onze heidense voorouders wisten heel goed dat een magische handeling haar kracht ontleent aan het meegaan met de stroom –nooit door er tegenin te gaan of zich eraan te onttrekken. Door aan de kant te blijven staan kun je de kracht van een rivier bewonderen, maar je hebt er geen deel aan. Door een boot in het water los te  laten kun je de kracht van de rivier benutten om een bepaald doel te bereiken. De zon komt heus wel weer in beweging zonder dat wij het Joelfeest vieren, maar door het Joelfeest rond het wintersolstitium te vieren komen wij zelf in beweging. De Joeltijd is, net als het begin van de winter, een moment dat de grens tussen deze en gene wereld wat minder absoluut is. Voor de Germanen, Kelten en andere Indo-Europese stammen waren het de voorouders die nog een aantal generaties lang in de wintertijd contact zochten. Ook tegenwoordig geloven nog veel mensen dat overledenen zich, als ze dat willen, onder de levenden kunnen begeven, soms zonder gezien of gehoord te worden, maar soms ook duidelijk met een van onze zintuigen waarneembaar. Veel moderne heidenen geloven in reïncarnatie, wat niet uitsluit dat overledenen een tijdlang aan gene zijde doorbrengt en bij bepaalde gelegenheden terug kan komen. Anderen geloven dat een overledenen zich geleidelijk aan oplost in de kosmos tot alleen de basiselementen overblijven waaruit weer talloze nieuwe organismen gevormd worden. De Joeltijd kan voor ons een gelegenheid zijn om, op wat voor manier dan ook, contact te maken met een overleden vriend, vriendin of familielid. Ook andere wezens uit de andere werkelijkheid kunnen in de Joeltijd dichter bij ons zijn dan anders. Voor de een zal de aanwezigheid van de God en de Godin een gegeven zijn. Voor de ander kunnen het vele Goden en Godinnen zijn die zich kunnen manifesteren, of krachten die verbonden zijn met een bepaald element, zoals lucht- of watergeesten. Deze wezens kun je op een bepaalde manier eer bewijzen om ze te danken voor hun goede zorgen en de bescherming die ze je bieden. Je kunt ze ook vragen iets voor je te doen, bijvoorbeeld de in het ritueel opgewekte kracht een bepaalde toepassing te geven. Het Joelritueel leent zich bij uitstek om zaken die al een tijd vastzitten opnieuw in beweging te brengen. Probeer datgene wat is vastgelopen een  bepaalde vorm e geven en verricht er dan een handeling mee die de beweging uitbeeld. Stel dat je het gevoel hebt at de relatie met een vrind, vriendin of familielid een beetje vastgelopen. Je maakt dat iets dat voor jou deze persoon uitbeeld, bijvoorbeeld door een foto van die persoon te nemen, of een voorwerp dat je van deze persoon hebt gekregen. Leg dit voorwerp midden in de cirkel en loop er driemaal widdershins (tegen de klok in) omheen. Daarna neem je het voorwerp in de hand en loop er driemaal deosil (met de klok mee) de cirkel rond. Door widdershins te lopen laat je dingen achter je. Je laat daarbij het voorwerp liggen,  waarmee je aangeeft dat je niet deze persoon achter je wil laten, maar wat er tussen jullie is gekomen. Door deosil te lopen bouw je iets nieuws op. Door het voorwerp hierbij mee te nemen geef je aan dat je samen met deze persoon iets nieuws wil opbouwen en dingen weer in beweging wil zetten. Als je het ritueel met anderen doet kan elk op deze manier iets uitbeelden dat is vastgelopen en weer op gang gezet moet worden.