De Grieken zijn er trots op Griek te zijn. Zij kenden een bloeiende cultuur die ook nu nog een van de grondleggers is van wat wij de Westerse Cultuur noemen.
De oude Grieken vonden de democratie uit en leerden de Romeinen hun cultuur. Met de Grieken is niets mis, en dat weten ze. Elk jaar komen talloze toeristen ze eraan herinneren.
Zelf heb ik ook 'last' van de Griekse verheerlijking. Ik betrapte me erop dat mijn hart sneller ging kloppen toen ik hier voor het eerst de Godenberg Olympus zag. Het was dan ook verfrissend dat we bij onze host Dimitra de Amerikaanse Cherie uit San Francisco tegenkwamen die al jaren achtereen naar de balkan reist. Voor haar was Griekenland daar gewoon onderdeel van. Griekenland balkan? Na het nalezen van de laatste paar honderd jaar geschiedenis kan ik haar standpunt wel begrijpen.
Griekenland en het Westen
Griekenland dankt haar status als Westers land deels aan haar oude geschiedenis. Sinds de renaissance is de belangstelling voor de klassieken in het Westen enorm en wij vereenzelvigen ons met de Griekse filosofen en schrijvers. Het zijn onze voorvaderen, heb ik nog op het Gymnasium geleerd. En die focus op de klassieken heeft inmiddels eeuwen van onze eigen geschiedenis bepaald.
Griekenland ondertussen is zelf het resultaat van talloze onderdrukkingen. Er zijn tijden geweest dat de Grieken in hun dorpen altijd hun belangrijkste spullen op een kar hadden staan, met twee dissels. Zo vaak moesten ze uit hun dorpen over smalle wegen de bergen in vluchten dat ze alleen de ezel nog aan de ene of andere kant van de kar hoefden te spannen. Ik lees verhalen over de bezetting van Griekenland als een 'ongelovig' land waar de burgers als belasting hun veelbelovende kinderen aan de islamische Sultan moesten afstaan. Die werden dan bekeerd en kregen hoge ambtelijke functies toegewezen.
Maar Griekenland heeft ook tijdens de Tweede Wereldoorlog een plekje bij het Westen veroverd. Toen Griekenland aan het begin van de Tweede Wereldoorlog door Mussolini in Italië geprovoceerd werd en ze binnen drie uur doorgang voor Italiaanse troepen moest verlenen, schijnen de grieken simpelweg 'Ochi' (Nee) gezegd te hebben. Hun neutrale houding tot dan toe veranderde in een dappere weerstand tegen de Asmogendheden Duitsland en Italië op een moment dat alleen Engeland hen een strobreed in de weg legde.
De Grieken, wel een oorlogje gewend, moesten paradoxaal het onderspit delven toen de Engelsen hen tegen de Italianen wilden helpen. Daarmee werd de aandacht van Hitler op dit zuidelijke stukje Europa gevestigd. Griekse rebelie was geen probleem, maar Engelsen in het Zuiden van Europa leek Hitler geen goed idee. Korte tijd later vluchtten de Engelse troepen naar Kreta en later naar Egypte. De Grieken waren, voor de zoveelste keer, onderdrukt.
Later in de oorlog besloten de Engelsen en de Russen dat Griekenland onder de Engelse invloedssfeer zou vallen, in ruil voor invloed van de Sovjet-Unie in Roemenië, Bulgarije en Hongarije. De Engelsen wilden daarmee voorkomen dat de Russen ongehinderd met hun vloot vanuit de Zwarte Zee naar de Middenlandse Zee konden varen.
Door deze machtspolitiek bleef Griekenland na de oorlog ondanks een grote linkse meerderheid bij de bevolking (het gros van het verzet in Griekenland was communistisch) in handen van rechtse regeringen door actieve steun van de Engelsen en later de Amerikanen. Dat die rechtse regeringen dictaturen konden zijn was in de koude oorlog een ondergeschikt aan het weerstand bieden tegen de communisten.
Jonge democratie
Pas in 1974 hield de dictatuur in Griekenland op, en daarmee past ze in het rijtje van jonge democratieën als Portugal en Spanje. Landen waar evenals in Griekenland de voordelen van een sterke leider nog steeds door delen van de bevolking verdedigd worden. Landen ook waar ouderen voelen dat de situatie zo weer kan veranderen en waar mensen weten dat studenten bij problemen nog een speciale rol in de geschiedenis horen te spelen.
In 1981 kwam Griekenland als een van de rest van het grondgebied geïsoleerd land bij de Europese Gemeenschap. Nog maar zeven jaar verlost van de dictatuur en door al haar oorlogen en burgeroorlogen nog steeds zo arm als de rest van de Balkan. Maar met de toetreding tot de Europese Gemeenschap is Griekenland een periode van politieke rust en gestage economische groei begonnen.
Het land is zo snel tot ontwikkeling gekomen dat veel Grieken me vertellen dat je eigenlijk naar de dorpen moet gaan om te weten wat er in Griekenland aan de hand is. Veel stedelingen komen zelf ook uit de dorpen, zijn pas recent naar de stad verhuisd. Iedereen heeft familie in de dorpen en dáár speelt een groot deel van de Griekse cultuur zich af.
Wisselende grenzen
Griekenland, ik blijf erover praten alsof er één Griekenland geweest is. Maar net als in de laatste oorlog in het voormalige Joegoslavië heeft Griekenland geen duidelijke historische grenzen. De grenzen in het westen, noorden en oosten hebben steeds op andere plekken gelegen. Het land is onderdeel geweest van andere rijken. Er zijn enorme burgeroorlogen geweest. Meer dan een miljoen mensen zijn om hun geloof over de grens gezet (moslims) of juist uit andere gebieden naar Griekenland gejaagd (ortodox chistenen). Het maakte daarbij niet uit of deze mensen Turks, Grieks of een andere taal spraken. En het was vaak onderdeel van buitenlandse politieke belangen waarbij de Grieken slechts de rol van slachtoffer mochten spelen.
Thessaloniki, een havenstad met een miljoen inwoners in het noorden van Griekenland. Het griekse schrift schreeuwt met neoletters vanaf de gevels. Op onverwachte plekken duikt een historische site op waar opgravingen plaats vinden. Mensen vertellen trots over hun Griekse geschiedenis en wijzen over de zee naar de berg Olympus waar de Goden uit de Griekse oudheid zetelden.
Wie nu door Thessaloniki loopt realiseert zich niet dat dit gebied honderd jaar geleden nog bij de Turken hoorde. Dat Ataturk, de man waarmee turken zich vereenzelvigen, zelf uit Thessaloniki komt. Grenzen zijn hier, evenals in de rest van de balkan, zo vaak veranderd dat iedereen met verwijzing naar een ander tijdperk grond van buurlanden kan claimen.
Behoud uit trots
Grieken zijn conservatief. Ze geven hun kinderen de naam van de opa of oma, luisteren nog steeds naar Griekse muziek waarin helden worden bezongen. Ze zijn een product van het westen en het oosten, waarbij volgens de muzikant het oosten tot nu toe het laatste woord heeft. Ze willen graag behouden wat ze hebben, zich blijven vereenzelvigen met hun geschiedenis. Met de selectieve geschiedenis die ze zich eigen hebben gemaakt.
'Grieken voelen zich superieur om wat mensen hier duizenden jaren geleden hebben gedaan,' vertelt een muzikant. 'Maar echt verdiepen in hun geschiedenis doen ze niet. Dan zouden ze weten dat er van die voorouders geen banden meer bestaan met de grieken van nu. En dat wij Grieken van nu onze eigen weg moeten gaan, niet moeten blijven hangen in onze vermeende superioriteit. 'Het is niet genoeg dat hier de democratie is uitgevonden, we moeten hem nu leren leven.'
Dit mooie verhaal kwam ik op het net tegen tijdens een van mijn surftochten op zoek naar nieuws over Griekenland en Rhodos.
De schrijver wordt hieronder beschreven
Reiziger: Joeri Oudshoorn
Thema: Taking Initiative
Joeri Oudshoorn gaat in Europa op zoek naar mensen die zelf het initiatief hebben genomen om een maatschappelijk doel te bereiken.
Wie
Joeri (32) maakt zich druk over de kwaliteit van onderwijs en begon daarom het tijdschrift Anderwijz om studenten te helpen die kwaliteit te verbeteren. De eeuwige student, Joeri is inmiddels 14e jaars psychologie, houdt van de academische gemeenschap als broeinest voor nieuwe ideeën en inspiratiebron. Hij leest en schrijft graag, volgt de actualiteiten, is actief bij scouting en speelt toneel.
Wat
Joeri interviewt mensen die zelf een initiatief hebben genomen om een maatschappelijk doel te bereiken. Hij vraagt ze het hemd van het lijf om erachter te komen wat een politicus bezielt die een experiment begint voor gratis openbaar vervoer, waar een ondernemer tegenaan loopt die een school in Afrika gaat bouwen, wat een student overkwam toen hij een eigen universiteit oprichtte en welke schokkende ontdekkingen een journalist deed toen hij een krant voor kinderen begon.
Na zijn reis wil Joeri elke week in de krant kunnen lezen wat andere Europeanen en maatschappelijke organisaties belangrijk vinden. Dus gaat hij krantenredacties in alle landen motiveren om samen wekelijks een opiniestuk te selecteren en te publiceren in eigen krant en in eigen taal. Een Europese forumpagina dus.
Uitdaging
Joeri wil niet alleen het land bezoeken, maar ook het water. Hij duikt dus in Rome in de Tiber en in Parijs in de Seine. Hij moet daarvoor helaas wel wat prikken halen bij de GGD.
Klik op onderstaande link om op zijn site te komen.
JouriOudshoorn
Ik ben Cees
