Ik ben René Schupp, en gebruik soms ook wel de schuilnaam utopia.
Ik ben een man en woon in Kerkrade (Nederland) en mijn beroep is Gepensioneerd.
Ik ben geboren op 02/01/1941 en ben nu dus 83 jaar jong.
Mijn hobby's zijn: Schrijven. Lezen, Muziek, Tai Chi..
FILOSOFIE:
Bij het recht om te zeggen wat je denkt, hoort de plicht om te denken over wat je zegt.
Ons geheugen: schatkamer van herinneringen. Ze leven in ons voort als een prentenboek van vervlogen gebeurtenissen. Soms komen herinneringen spontaan boven drijven. Daarnaast liggen verhalen diep te sluimeren en worden door de juiste prikkels aan de vergetelheid onttrokken. Soms met een glimlach, soms met een traan.
RUBRIEKEN Mijn Levensboek is onderverdeeld in een aantal afzonderlijke rubrieken. In principe is elke rubriek met één of meerdere hoofdstukken een afgebakend geheel. Bij elke rubriek volgt een korte inleiding en een inhoudsopgave. Het doel is om een en ander tastbaar te maken voor familie, vrienden en bekenden. Daarnaast om de grijze hersencellen actief te houden.
SNELKOPPELINGEN In de linkerkolom bevinden zich de snelkoppelingen naar de gewenste rubrieken. Daarnaast als externe back-up beschikbaar op onderstaande internetlinks. Uiteraard elke link in een eigen vormgeving. Naast de reeds bestaande indeling, is er voor de rubriek 'SOLDATENLEVEN', een extra separate snelkoppeling naar de Website: https://reneschupp.jouwweb.nl
Elk mens is Uniek; heeft een eigen leerproces. Vanaf onze geboorte zijn we op reis; op weg in ons eigen verhaal. Zonder verleden geen toekomst. Niet belangrijk is de weg die we gaan; maar het spoor dat we achterlaten. Bestemming geen doel op zichzelf. Aaneenschakeling van momenten; telkens weer richting kiezen. Af en toe stil staan; genieten van het uitzicht.
Met dit boek hoopt schrijver al die dingen vast te leggen die voor hem belangrijk zijn (geweest); maar ook orde te scheppen in een veelvoud van notities die in de loop der tijd verzameld zijn. De een spaart postzegels of sigarenbandjes; de ander schrijft verhalen en gedichten. Hoe dan ook; ieder zijn meug. Enerzijds beschreven in een uitgebreid (privé) boek; anderzijds in aangepaste vorm op Internet. Dit boek is vastgelegd op PC en externe schijf (USB); daarnaast beschikbaar als externe back-up.
HERINNERINGEN Verhalen vanuit herinneringen, maar ook van horen zeggen. Gebeurtenissen zijn waarheidsgetrouw beschreven; althans voor zover de herinnering reikt. Daar waar het geheugen schrijver in de steek liet, is enige fantasie niet uitgesloten. Vaak heb ik overwogen of ik een en ander wel op internet zou publiceren. In principe geschreven voor mijzelf; echter als anderen hier plezier aan beleven of lering trekken doet mij dat enorm veel deugd.
VERHALEN EN GEDICHTEN In het algemeen worden ervaringen door persoonlijke emoties gekleurd. Gebeurtenissen en de beleving daarvan vormen ons tot wie we zijn. Sommige gebeurtenissen hadden zodanige impact, dat deze zijn vertaald naar een gedicht. Evenzo spontane gedachten of oude verzen die boven komen drijven. Alles onder het motto: 'Wie schrijft, die blijft.'
BRONNEN Elk hoofdstuk is voorzien van een of meerdere illustraties. Beeldmateriaal of aanvullende informatie uit verschillende bronnen. Daarnaast met foto's uit eigen beheer. Voor zover mij bekend zijn geen illustraties gebruikt met 'copyright'. Er is geen opzet om materiaal van anderen commercieel te gebruiken. Het doel is uitsluitend om met beschikbare informatie van Internet mijn behoefte te ondersteunen. Waar nodig met bronvermelding. Op internet zullen relevante aanpassingen plaats vinden, zolang het mij gegeven is. Als zodanig worden constructieve op- en aanmerkingen in grote dank aangenomen.
NOOT Met betrekking tot de rubriek 'SOLDATENLEVEN' het volgende: Kunstschilder Jos Antens is een aantal jaren werkzaam geweest als KCT-sportinstructeur. Heeft zich vervolgens toegelegd op aquarellen, landschappen en portretten. Heeft als zodanig het KCT op universele wijze beeld gebracht. Bezit geen of weinig persoonlijke afbeeldingen. Via een privébericht (Facebook) toestemming gevraagd om middels een aantal aquarellen mijn blog te ondersteunen. Helaas tot heden toe geen reactie ontvangen; intussen een aantal illustraties als zodanig gebruikt. Zoals reeds eerder vermeld zonder commerciële doelstelling. Mochten er alsnog bezwaren zijn zal ik uiteraard betreffende illustraties verwijderen.
Een dagboek bijhouden, veel mensen doen het. Omdat ze dingen willen vasthouden, gebeurtenissen van zich af willen schrijven en ervaringen een plek willen geven. Schrijven over iets wat je bezighoudt lucht vaak op. Je kunt het dan beter loslaten en verder leven. Naar mate je ouder wordt neemt de behoefte toe, om terug te blikken naar vroeger en stil te staan bij goede en minder goede momenten. Je krijgt als het ware de neiging om de balans op te gaan maken.
ERVARINGEN Het is belangrijk dat we bepaalde ervaringen in ons leven met iemand kunnen delen. Met familie, vrienden of kennissen. Dat kan ons rust, evenwicht of nieuwe energie geven. Je kan de zin van bepaalde gebeurtenissen gaan zien. We kunnen moeilijke momenten beter verwerken of ze een plaats geven in ons leven en van de goede momenten kunnen we meer genieten. Bovendien kunnen anderen een hoop leren van onze ervaringen.
BLOED, ZWEET EN TRANEN Mijn levensboek heeft mij heel wat bloed, zweet en tranen gekost. Op het moment dat je achter de computer of schrijftafel zit, beleef je het opnieuw. Voor mij werkte het heel verhelderend. Mensen zeggen dat het goed is om dingen van je af te schrijven. In mijn geval is dit zeker zo.
RODE DRAAD Voor mij persoonlijk is 'De Groene Baret' de rode draad in mijn leven. Als vrijwilliger ging ik naar de speciale opleiding in Roosendaal. Het 'Korps Commando Troepen', pittige tijd; discipline en karaktervorming door steeds weer grenzen te verleggen. De Groene Baret was voor mij de basis voor verdere levensloop. Zaadjes werden gelegd; heel veel dank aan instructeurs.
ZWARTE DRAAD Het overlijden van ouders, familieleden, vrienden en bekenden is helaas de zwarte bladzijde van mijn boek. Maar ook afscheid nemen van vertrouwde situaties. Vriendschappen en contacten die elders zijn opgebouwd. Loslaten; afscheid nemen doet pijn!
ZILVEREN DRAAD Het leven is als een zilveren draad. Steeds meer knoopjes komen erin die je moet zien te ontwarren. Ben je daarin geslaagd dan heb je een waardevol sieraad
LESPROGRAMMA Ieders leven wordt in meer of mindere mate gekenmerkt door een rode- zwarte- en zilveren draad. Onze ervaringen kunnen we zien als het lesprogramma op onze Aardeschool. De mensen die we tegenkomen zijn onze leraren en dat is een nieuw besef. Ervaringen van gisteren en de keuze van vandaag is bepalend voor de dag van morgen.
Allen zijn we min of meer acteurs in het theater van ons leven. De afloop van het stuk wordt beïnvloed door de rol die we spelen. De mens die we worden, de mate waarin en waarop we groeien, ons ontwikkelen en de confrontatie aangaan met de uitdagingen in ons leven. Naarmate we in de loop der jaren ouder en rijper worden, krijgen we intenser voeling met de echte waarden in ons leven. Immers het verleden wordt steeds groter en de toekomst steeds kleiner. De scheidslijn tussen zijn en niet zijn is flinterdun.
HIER EN NU Soms moet men terugblikken om vooruit te kunnen kijken. Ervaringen; een waardevolle bijdrage in geestelijke ontwikkeling. Uitdaging om te overdenken hoe zinvol het leven kan zijn. Het draait om de vraag wie je werkelijk bent, wat je werkelijk wilt en waarom je hier op aarde bent. Zoektocht naar de zin van het bestaan. Als wij er aan toe zijn en ons hart open stellen, zijn er voldoende handreikingen. Een opmerking uit de omgeving, verwijzing naar een artikel of het juiste boek. Maar ook een droom of spontane ingeving. Aan ons de keuze of wij de deur openen of sluiten.
I HAVE A DREAM Historische woorden van Martin Luther King. Woorden met enorme zeggingskracht en dromen van Eensgezinde Wereld. De onderdrukking van vele volken, het uitbuiten en uitmergelen van culturen blijft een groot onrecht. Onnoemlijk het leed dat mensen elkaar aandoen. Eeuwige strijd om macht, bezit of geloof. Zaaien van haat en creëren van angst. Oorzaak en gevolg; helaas een bittere oogst. In het streven om de wereld te verbeteren, zie ik naast de bekende splinter ook wel de balk in eigen ogen. Echter beginnen bij jezelf is een lange weg naar verdraagzaamheid.
INFORMATIE Via Satellieten wordt de wereld in de gaten gehouden. Van hier tot ginder kunnen we zien welk weer het is, of wie er tweeduizend kilometer verderop over straat loopt. We worden overspoelt met informatie. We zijn verslaafd aan Internet, Facebook of Twitter. Techniek draagt bij aan verbinding met de buitenwereld. Maar hoe kunnen we ons richten en afstemmen op de binnenwereld.
TRANSFORMATIE Bewustwording is het begin van het uur van de waarheid en roept ons terug naar ons zelf. We moeten voortdurend keuzes maken; geven op die manier vorm aan ons leven en tijdsplan. Vaak voelen we ons een speelbal van omstandigheden. Laat ons ophouden met de strijd met onszelf, met elkaar, en zelfs met de tijd. Kennelijk is de weg naar Utopia nog een brug te ver. We kunnen ook kiezen voor de tijd dat geluk nog heel gewoon was.
TENSLOTTE Met bijzonder veel genoegen heb ik ´Mijn Levensboek / Soldatenleven ' geschreven. Toegegeven; bij het oproepen van herinneringen kwam ik in diverse stemmingen. Emoties; glimlach en traan zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Echter uiteindelijk is alles relatief. Een haar op je hoofd is weinig; een haar in de soep is veel. Ouders, buren, vrienden en vriendinnen; ik heb u lief...!!!
We dragen onze familie in onze genen en herinneringen; in onze normen en waarden. De uitwerking daarvan reikt over continenten en generaties. Velen van ons willen dolgraag meer over zich zelf en over de mensen uit hun omgeving weten. We wensen ons leven beter te begrijpen, er achter te komen waardoor bepaalde dingen gebeuren en waarom we reageren zoals we doen. Doelstelling van familieverhalen is om weer te geven hoe onze voorouders hun stempel in de geschiedenis hebben gedrukt.
INHOUD 2.1 OUDERS 2.2 IKKE 2.3 BROERTJE 2.4 ZUSJE 2.5 PUBERTIJD 2.6 GEZINSLEVEN 2.7 GENEALOGIE 2.8 FAMILIE SCHUPP 2.9 FAMILIE VAN DER LINDEN
Schoendozen verzamelde foto's; confrontatie met beelden uit het verre verleden van ouders, grootouders en overige familieleden. Ondersteuning en impressie van vervlogen tijden. In hun tijd was er geen materiële rijkdom, echter wel sociale saamhorigheid. Zij waren met weinig tevreden; grote eenvoud siert de mens. Beelden geven de sfeer weer van een eenvoudige wereld.
VADER Op dinsdag 22 oktober 1907 is vader geboren in Herstal (België). Hij was het zesde kind uit een gezin van zeven kinderen. Vanaf zijn vijftiende jaar heeft vader in de mijn gewerkt. Dertig jaar als ondergronds mijnwerker; daarna nog zes jaar boven de grond. Hij had stoflongen opgelopen, had het vaak benauwd. Is met vervroegd pensioen gegaan toen hij een jaar of vijftig was. Hij stond bekend als een noeste werker met een bijzondere zorg voor zijn gezin. Hij was erg muzikaal. Speelde viool, bugel en trompet. Soms ook mondharmonica. Bakken kon hij als de beste. Stapels pannenkoeken, maar ook vlaaien in diverse soorten en maten.
HUZAAR In 1927 had vader in Breda gediend als Huzaar bij de Cavalerie. Op 26 oktober 1927 schreef hij vanuit Breda een ansichtkaart aan zijn zes jaar oudere broer. Het is leuk om de oude schrijfwijze in zijn krachtige handschrift terug te zien.
Beste broer en schoonzuster,
Bij deze laat ik u weten dat ik nog frisch en gezond ben hetgeen ik ook van u hoop. Beste broer en schoonzuster u moet mij naar niet kwalijk nemen als dat ik lang niet meer geschreven heb. Want verder is niets nieuws te vertellen als dat de boel nog goed gaat, het is steeds knollen poetsen dat me vrek 'smorgens op de nugtere maag want u weet wel de knollen gaan voor de menschen. Verder laat ik u weten als dat wij van de week weer de rotte inspeksi hebben want dat is vervelend als u dat weten wil. Verder de groeten aan allen. Uw broer Michel.
MOBILISATIE Als men aan vader vroeg of hij al verkering had zei hij: "Mijn meisje moet nog geboren worden." Hiermee was hij niet ver van de waarheid; september 1939 werd hij in verband met oorlogsdreiging naar Rotterdam gemobiliseerd. Met huzaren te paard werd hij ingekwartierd in Maassluis. Daar leerde hij haar kennen. Hij was 32 en zij 19 jaar!
GRIJPSTUIVERS Tijdens zijn verkeringstijd vroegen de broers van moeder: "Michel krijgen wij een stuiver voor een ijsje." Vader gaf als antwoord: "Kinderen die vragen worden overgeslagen." Heel gevat zei toen broer Jaap: "Ik vraag niks, daarom krijg ik een zeker een duppie...!"
MOEDER Op maandag 18 juli 1921 is moeder in Maassluis geboren. Zij was het vierde kind uit een gezin van 14 kinderen. Uit de verhalen die ik van moeder hoorde heeft ze het thuis niet gemakkelijk gehad. Enerzijds door haar moeder die in die tijd zeer dominant was en anderzijds door haar broers die sterk in de meerderheid waren. Haar oudere zus Neeltje was reeds buitenshuis. Moeder werd enorm getreiterd; moest als Assepoester het vuile werk doen. Vooral haar oudste broer overheerste haar. Regelmatig klonk het: "Mien doe dit...! Mien doe dat....!"
RESPECT Ze was een jaar of zestien; had reeds de uitgebreide was in de tobbe gedaan. Na het lappen van de ramen begon ze met het schillen van een enorme berg aardappelen. Plotseling kwam haar oudste broer binnen en gebood haar om zijn schoenen te poetsen. Moeder kaatste terug dat hij dit maar zelf moest doen, ze had het druk genoeg. Omdat hij een dreigende houding aannam, vluchtte zij naar boven; via het slaapkamerraam op het plat dak aan de achterzijde van de woning. Aangezien hij haar bleef dreigen, sprong ze met haar volle gewicht boven op hem en trommelde haar vuisten op hem neer. Hierop begon hij te bulderen van het lachen; echter zijn respect voor haar was enorm toegenomen.
VEERTIGER JAREN In 1940 leerde ze een knappe huzaar kennen. Beiden waren in vuur en vlam. Mogelijk heeft ze de situatie met beide handen aangegrepen om de gespannen verhouding te ontvluchten. Door de oorlogssituatie en het feit dat treinvervoer meer dan acht uur in beslag nam waren de contacten met Maassluis dan ook sporadisch. Het viel voor moeder niet mee in het begin. Een ´Hollandse´ vrouw in een Limburgse gemeenschap van mijnwerkers. Vaak vertelde moeder over bittere ervaringen uit haar jeugd of stond in de woonkeuken te zingen. Bewogen liedjes; heel ontroerend.
STEENKOOL Na de oorlog gaven de mijnen het lijfblad `Steenkool´ uit. In elk nummer een overzicht van jubilarissen, met vermelding van naam en functie. Juli 1947 had vader het 25 jarig dienstjubileum. Hij was werkzaam als Houwer in het ondergronds bedrijf van de Domaniale Mijn. Kompels uit Kerkrade en omgeving werden gehuldigd in het ´Volkshuis´ van Kerkrade. Uiteraard vergezeld van hun echtgenoten. Voor bewezen diensten een zakhorloge; dubbel en dwars verdiend. Tevens werd in de thuissituatie een foto genomen voor eerder genoemd lijfblad. Onze buurman stond op de foto met zijn lievelingsduif in de hand.
SAMEN OP DE FOTO Hoewel ik er met mijn zes jaar nog niet veel van begreep, mocht ik samen met vader op de foto. Vader in het zondagse pak en ikzelf op zijn paasbest met een mooi gekamde scheiding en de armen netjes over elkaar. Vol bewondering keek ik vader aan, die glimlachend naast de radio had plaats genomen. Er werd feest gevierd; familie en buurtgenoten kwamen op de koffie. Uiteraard in latere uren aanwezig voor de borrel. Vader speelde op zijn viool en de overbuurman op zijn accordeon. Voor deze speciale gelegenheid mocht ik een uurtje langer opblijven.
VIJFTIGER JAREN Jaarlijkse bezoeken van broers en zussen aan mijn ouders. De een kwam en de ander ging. Het waren steeds drukke en gezellige weken. Moeder was in haar nopjes om familie weer te ontmoeten en voor mij de gelegenheid om kennis te maken met neefjes en nichtjes.
Gelukkig verbeterde ook de relatie tussen moeder en haar moeder. Moeder was spontaan en sociaal en erg geliefd. Regelmatig waren er meisjes uit de buurt op bezoek of zaten buiten op de stoep. Veel truien en sokken werden aan de pennen geregen. Naast breien deed moeder graag lezen, maar ook kaarten met familie of kennissen. Ze was gelukkig en tevreden en zei vaak: "De Koningin kan het niet beter hebben
WATERSNOOD In de nacht van 31 januari op 1 februari van het jaar 1953 braken tijdens een enorme storm, de dijken door in Zeeland, West-Brabant en op de Zuid-Hollandse eilanden. Grote delen van Zeeland, Zuid-Holland en een gedeelte van (West) Brabant waren ondergelopen. Een groot kolkend watergebied. Mensen gevlucht op de daken. Grootscheepse reddingsacties. Veel mensen zagen voor eigen ogen familieleden en vee ten onder gaan. Ongeveer 1800 mensen vonden de dood, 72.000 mensen raakten dakloos, 200.000 hectaren land overstroomden. Ieder met eigen herinneringen.
Tijdens de bewuste stormramp was ik twaalf jaar; een en ander zit opgeslagen in mijn geheugen. Ondanks het feit dat de rest van Nederland droog bleef, raasde de storm over het land. Zo ook in het verdere en hoger gelegen Limburg. Het stormde en sneeuwde hevig. Op diverse plaatsen hadden rukwinden de sneeuw meters hoog tegen de gevels opgeblazen. Mijn ouders zaten de hele dag aan de radio gekluisterd om de nieuwsberichten te volgen. Ze waren erg ongerust over de familie in Zuid-Holland, uiteraard leefden allen mee met de trieste gebeurtenissen.
ZESTIGER JAREN Moeder was vrijwilligster bij het Rode Kruis. Regelmatig deed ze dienst op de EHBO post van het zwembad, of liep met haar tas over de schouder bij evenementen. Een ernstig ziekbed; een laatste sprankje hoop, een speciale kliniek in Rotterdam, helaas in 1967 overleden. Zeer aangrijpend was de belangstelling van familie, vrienden en bekenden. Leden van het Rode Kruis in uniform, droegen moeder naar haar laatste rustplaats.
Wat we telkens in haar moesten bewonderen was haar moed, haar offerbereidheid, haar hoop en vertrouwen, dat haar leven zin en betekenis had, ondanks het smartelijk lijden, dat haar lichaam teisterde. Zij wilde nog steeds liefde, goedheid en vreugde geven. De dood kon voor haar niet het einde zijn. "Ik ben de verrijzenis en het leven. Wie in mij gelooft zal leven, al is hij ook gestorven, en ieder die leeft en gelooft in Mij, zal in eeuwigheid niet sterven". (Johannes 11, 25 en 26).
ZEVENTIGER JAREN Geheel onverwacht, op de leeftijd van 63 jaar, is onze goede vader uit ons midden weggerukt. Het heengaan van moeder, 4 jaar van te voren had zijn leven leeg gemaakt. Sedert die tijd leefde hij alleen nog voor zijn kinderen met een bijzondere zorg en liefde voor ons zusje Tineke, die hij zo graag een goede toekomst wilde bezorgen.
Vader was een goed en gelovig mens. Hij aanvaardde het leven, ook bij ziekte en tegenslag, in grote rust en tevredenheid uit de hand van God. Echter ruim van te voren ontving ik een brief van vader, waarin hij zijn zorgen deelde; vier kantjes vol. In grote dankbaarheid zullen wij hem blijven gedenken en bidden dat de Heer van leven en dood, op Wie hij al zijn vertrouwen had gesteld, hem weer verenigd met moeder, aan wie hij zo innig gehecht was, om samen te delen in de eeuwige vreugde van God.
Op donderdag 2 januari 1941 ben ik geboren als oudste in een gezin van drie kinderen. Deze heuglijke gebeurtenis vond plaats in het St. Jozefziekenhuis van Kerkrade. Met mijn geschreeuw hield ik de jonge moeders uit hun nachtrust. De Duitse nonnen stelden hen echter gerust: "Schon wieder das Kindlein Schupp, das wird wohl ein Sänger werden!" Niet ver van de waarheid; muziek en zang mijn grote passie. Een opvallend fenomeen: het ziekenhuis en ouderlijke woning hadden hetzelfde huisnummer (61). In het dagelijks leven associeer ik dit getal in ieder geval met mijn lieve ouders en onbezorgde jeugdjaren.
GEBOORTENAAM Ik ben vernoemd naar opa Renier Franciscus Schupp. De doopnaam 'Renier' betekent ´wijze raadgever' en de roepnaam 'René' betekent 'wedergeboren'. Renier is afgeleid van het Germaanse ´Regin´ met de betekenis ´Raad´ en van ´Her´ met de betekenis ´Leger´. De volledige betekenis is waarschijnlijk: ´de raadgever van het leger.´ Op 4 augustus is er een feestdag ter ere van Renier, in de twaalfde eeuw was hij aartsbisschop in Dalmatië. Hij werd gestenigd in de strijd om kerkelijk bezit.
De tweede naam ´Franciscus´ is afgeleid van het Italiaans ´Francesco´ wat Fransman betekent. Dit is de naam die aan Franscicus van Assisi (Giovanni Bernadore (1182-1226) werd gegeven. Sint Franciscus is de grondlegger van de Franciscaner monniken, benaderde de religie met vreugde en een liefdevol karakter, riep alle levende wezens op om broeders en zusters te zijn.
GEBED FRANCISCUS Heer, maak mij een werktuig van Uw vrede. Waar haat het hart verscheurt, wil i liefde brengen. Waar beledigingen worden geplaatst, wil ik vergeving schenken. Waar verdeeldheid mensen van elkaar vervreemdt, wil ik eenheid stichten.
Waar twijfel knaagt, wil ik geloof brengen. Waar dwaling heerst, wil ik waarheid uitdragen. Waar wanhoop tot vertwijfeling voert, wil ik hoop doen herleven. Waar droefenis neerslachtig maakt, wil ik vreugde brengen. Waar duisternis het zicht beneemt, wil ik licht ontsteken.
Maak dat we niet zo zeer zoeken, om getroost te worden, als wel om te troosten. Om begrepen te worden, als wel om te begrijpen. Om bemind te worden, als wel om te beminnen. Want wij ontvangen door te geven. Wij vinden door ons zelf te verliezen. Wij worden tot eeuwig leven geboren door te sterven.
PEETTANTE MARIE (1900-1990) Maria Magdalena Schupp, werd geboren te Maastricht op 9 februari 1900, is overleden te Kerkrade op 21 april 1990, voorzien van de Sacramenten der zieken. Ik draag haar in herinnering mee als een lieve peettante; haar zilvergrijze haren opgestoken in een dot. Eveneens de heerlijke chocoladerepen van het merk Meurisse; haar favoriete gift. Jarenlang verkocht ze bier en limonade aan huis. Er waren nogal dorstige kelen in de buurt. Menigmaal de keldertrap op en af.....
Op zaterdag 11 januari 1947, ruim een week na mijn zesde verjaardag, is mijn broertje Willy geboren. Op het moment van de geboorte was ik aan het spelen bij Indische kennissen. Vader kwam vertellen dat de ooievaar een broertje had gebracht en dat moeder een paar dagen in bed moest blijven, omdat de ooievaar moeder in het knie had gebeten. Toen ik even later aan moeder vroeg of ze veel pijn had, glimlachte ze. Ik was zó blij met mijn broertje, maar vond het wel erg gemeen van die ooievaar.
KIELE WIELE WIELE Willy groeide voorspoedig; het was al een stevige baby. Ik knuffelde hem vaak. Nadat hij in het badje was geweest lag hij op tafel op een deken nog na te spartelen. Vader en ik stonden toe te kijken. Terwijl moeder een luier uit de kast pakte, stond vader over Willy gebogen en was aan het knuffelen: "Kiele, kiele kiele; wiele wiele wiele." Willy kraaide van pret; plotseling plaste hij in een boogje vader in het gezicht. Met grote hilariteit zei moeder: "Gelukkig is de luier nog droog gebleven...!"
GORDEL VAN SMARAGD In 1947 vonden er in het Nederlandse gebiedsdeel Indonesië grote onlusten plaats. President Soekarno wilde een onafhankelijke staat vormen. Om de opstanden te bestrijden trad het KNIL hardhandig op. Duizenden militairen vertrokken vrijwillig naar de ‘Gordel van Smaragd’ om te strijden voor belangen van het ‘Vaderland’. Helaas zouden velen niet meer terug keren. In dit jaar vertrok het gezin Buyzerd eveneens naar Indonesië (Surabaya). Het was een zeer emotioneel afscheid. De jongste dochter Francisca, huilde tranen met tuiten. SLANG Allen waren dol op mijn broertje Willy; enkele maanden later ontving hij een leuk cadeau. Een houten slang; deze was samengesteld uit scharnierende elementen. Als men de slang bij de staart vasthield, bewoog deze zich van kop tot staart. Indrukwekkend in zijn kleuterjaren. Later heeft de slang de vensterbank gesierd.
TERUGKEER In 1950 het keerde gezin weer terug. Grote blijdschap; echter hun vorige woning was inmiddels bewoond door familie (E). Met een van de zonen was ik bevriend. Onze Indische kennissen kregen nu een woning in Chevremont; bezoeken over en weer. Tot onze spijt verhuisden zij in 1953 weer; nu naar Amsterdam. De oudste zoon Emile, zat in de examenklas. Bleef een aantal weken onze gast. Eefje, een van de dochters trouwde later met mijn neef Lambert Hundscheidt.
BIOGRAFIE WIEL Aanvankelijk is broer Wiel werkzaam geweest in de ondergrondse mijnbouw. In 1970 is Wiel gehuwd met José Jacobi; zij runden een goed lopende frituurzaak in combinatie met een druk bezochte videotheek / speelhal. In 1986 in goed overleg gescheiden. Samen hebben ze twee kinderen; Patrick en Susan. Daarnaast vier kleinkinderen.
Vanaf 1986 gaat Wiel solo door het leven. Heeft een groot aantal fietsvrienden en geniet intens van het leven. Hij staat met beide benen op de grond of op zijn trappers. Wandelen en fietsen is zijn grote passie. Regelmatige ontmoeting met gesprekken in het algemeen. Maar ook fijne herinneringen aan onze lieve zorgzame ouders.
Op woensdag 16 juli 1958 is mijn zusje Tineke geboren. Ik was ruim 17 jaar. Aan moeder had ik duidelijk gezien dat er een baby op komst was. Ik geloofde niet meer in de ooievaar. Ik kon nog steeds niet bevatten dat ze het 'deden´. Mijn eigen biologische gevoelens raakte in conflict met opgelegde dogma's. Schuldgevoelens ten spijt! Thuis werd veel gekaart; tijdens zo'n avondje werd ik met mijn broertje Willy al vroeg naar bed gestuurd. Gezien het vroege tijdstip wist ik dat er iets ging gebeuren. Vol spanning wachtte ik de gebeurtenissen af.
DROOMLAND Willy was al spoedig in diepe slaap verzonken. Aanvankelijk kon ik de slaap niet vatten en lag tegen het plafond te staren. Even later zag ik in het schemerdonker, allerlei figuren in het gewolkt behang. Uiteindelijk waren het de Engelen die mij naar het land der dromen leidde. Midden in de nacht werden we wakker gemaakt en hoorden we dat er een zusje was geboren. We dansten rond het bed van blijdschap. Twee dagen vóór de verjaardag van moeder is Tineke geboren. Vader en moeder hadden een grote wens in vervulling zien gaan. Ik was erg blij met het zusje; het was zo'n schat en het zonnetje in huis. Regelmatig stonden tienermeisjes aan de deur die met haar wilde wandelen. Trots liepen ze dan achter de kinderwagen te paraderen!
VERTIER Bezoeken aan het zwembad, hertenpark of speeltuin. Volop genieten op de schommels of de wip. Maar ook uitrusten op een bank en kijken naar de kinderen in de zandbank. Spelen met emmertje en schep. Moeder altijd in dichte nabijheid van Tineke en een bezorgde levensvervulling. Haar ernstige ziekte; mogelijk ruim van te voren aangevoeld. Wie zal het zeggen?
LIEF EN LEED Enerzijds werd Tineke omringt met liefdevolle zorg, anderzijds werd Tineke al op jonge leeftijd geconfronteerd met verdriet. Tineke was acht jaar toen moeder overleed en 12 jaar toen vader overleed. In goed overleg met familie en de Raad van Kinderbescherming werd Tineke opgevangen in het gezin van een oudere nicht, die zelf ook een dochter had van die leeftijd. Een bewogen periode; emoties door verlies van ouders, opkomende pubertijd, maar ook wennen aan nieuwe huisregels. Ruim anderhalf jaar verbleef ze in het gezin.
INTERNAAT Hierna kwam Tineke enige tijd in huis bij broer Wiel die inmiddels getrouwd was. Diverse oorzaken waren het gevolg dat Tineke een brief schreef aan de Kinderrechter. Uiteindelijk kwam ze in het internaat ´Dennenheuvel´ in Heerlen. Van haar vijftiende tot haar achttiende jaar verbleef ze bij de nonnen Franciscanessen. Hier bezocht ze de huishoudschool waarna ze intern doorstoomde naar de verzorging in het ziekenhuis. Zelf omschrijft ze dit als een prettige en zeer leerzame periode.
POESIE ALBUM Veel meisjes vroegen aan familieleden, vrienden en vriendinnen of ze een stukje in de poesiealbum wilden schrijven. Vaak werden versjes overgeschreven uit een andere album, een bekend gedicht of levenswijsheid. In principe kwam het gedichtje op de rechter pagina en op de linker pagina een poesieplaatje of een andere leuke versiering.
GEDICHTJE VADER (1907-1971) Vader was dol op Tineke; gaf haar de ruimte. Schreef in haar poesie album het volgende gedichtje: "Tineke zat in vaders wagen, tussen kool en biet. Alles te koop", riep vader. "Maar mijn Tineke krijg je niet!"
GEDICHTJE MOEDER (1921-1967) Toen Tineke met haar poëziealbum begon, was onze moeder reeds overleden. Onvergetelijk; spontaan en oprecht. Op maandag 18 juli 2016, de 95ste geboortedag van moeder. Op deze dag op een of andere wijze naar een pagina geleid met nostalgische versjes. Onderstaande gedachten zouden zo maar van moeder kunnen zijn… “Ik ken een aardig meisje. Wil je haar graag zien. Kijk dan in de spiegel Dan zie je haar misschien. Ik zou je willen wensen. Blijf als een spiegel rein. En vang de warme stralen. Van 's levens zonneschijn. Geef dan aan je omgeving. Iets van die milde gloed. Een mens die zo kan leven. Doet in de wereld goed. Langs de sloot of waterkant. Waar men zelden bloemen plant. Waar men zelden bloemen ziet. Bloeit de bloem "Vergeet Mij Niet."
GEDICHTJE VAN RENÉ "Durven" is een machtig woord. Zolang je durft zoals het hoort. Weet je wat je durven moet. Alles wat rein is, braaf en goed. Echter als iemand je iets vraagt, wat de naam van laagheid draagt. Zeg dan wat er ook geschiedt. Flink en welgemoed: "Dat durf ik niet!"
ESPANJA OLÉ In de zomer van 1995 was Tiny met zes vriendinnen op vakantie in Malgrat de Mar, gelegen aan de zonnige Costa Brava. Gezellig shoppen, maar ook genieten van zon, zee en strand. Op een gegeven ogenblik bevond het uitgelaten damesgroepje zich in een ouderwetse danskelder waar ze de jaren 70 liedjes draaiden. Uiteraard hadden ze veel plezier, hetgeen onderstaande foto dan ook illustreert. In later jaren kreeg haar man Ger ook vakantiekriebels. Samen meerdere malen naar vakantielanden Spanje en Turkije.
GEZINSLEVEN Intussen zijn er vele jaren vergaan; lief en leed is ondergaan. Het meisje van weleer; nu een dame met een heer. Vanaf 1980 is Tiny getrouwd met Ger Epping. Samen hebben zij een zoon Tim.
Ik was een jaar of vijftien toen een van mijn vriendjes (LD), vroeg of ik wel wist waar de kindjes vandaan kwamen. Toen ik hem verbaasd antwoordde: "Van de ooievaar," lachte hij mij uit omdat ik het nog niet wist. "Nee hoor, daarvoor moeten je ouders vies doen", was zijn reactie! Kapelaan en pastoor spraken regelmatig over de tien geboden; over hel en verdoemenis. Ik was zó bezorgd om mijn ouders. Vaak heb ik Onze Lieve Heer om hun bescherming gevraagd.
SCHULDGEVOELENS Over seksualiteit werd niet gesproken; hoogstens in het geniep. Het geloof sprak over zonde. Schuldgevoelens werden je aangepraat. Ik had een groot rechtvaardigheidsgevoel en voelde mij vaak een wereldverbeteraar. Vaker wilde ik voor zwakkeren opkomen. Deelde wel eens klappen uit, maar moest ze ook zelf terugontvangen.
De klappen die ik gaf: ´Het spijt mij.´ De klappen die ik kreeg: ´Kennelijk verdiend.´
CONGREGATIE Zondagscongregatie voor de jongeren; ik had geen zin om hier naar toe te gaan. Nauwgezet werd de aanwezigheid bijgehouden. De pastoor kwam zich beklagen over mijn afwezigheid. Moeder zei dat ze mij vrij liet in de keuze. Hierop sprak de pastoor moeder aan op het feit dat ze een ander geloof had dan vader en zei heel verontwaardigd: "Twee geloven op één kussen, daar zit de duivel tussen." Echter moeder zei heel gevat: "Nee hoor, ik kruip zo vast op mijn man, dat de duivel er niet tussen kan." De pastoor werd zo rood als een biet!
DONDERPREKEN In onze wijk was een noodkerk gebouwd. De bouwpastoor had zich hiervoor enorm ingezet. In het souterrain bevonden zich een aantal ruimten waar we spellen konden doen zoals biljart of tafeltennis. Zo probeerde men de jeugd van de straat te houden. De pastoor had enorme donderpreken. Deze waren eens te meer zo somber omdat hij in het concentratiekamp een stalen kaak had opgelopen. Hij sprak over het gezin als de hoeksteen van de samenleving. Ook over in zijn ogen verloederende jeugd: "Dreigt onze jeugd te verwilderen; zie jongens rijden op hun brommers met de meisjes achterop; de ene hand aan het stuur; en de andere hand; God weet waar?"
HARTENDIEF God wist het wel. Wij hadden een zeer jonge kapelaan (B) die overal aan mee deed. Het had gesneeuwd en gevroren; we waren baantje aan het glijden en met de meisjes aan het stoeien. De kapelaan deed ijverig mee; hield zelfs met beide handen het hart vast van een van de meisjes (MW).
MISSIEBLAADJE In een missieblaadje las ik over het kloosterleven. Op een plaatje zag ik een missionaris; witte baard en lange witte pij. Hij stond in de schaduw van een boom; zeven zwarte kinderen stonden om hem heen. Kennelijk vertelde hij hen over Jezus. Zijn hand aaide een krullenbol. Het plaatje zag zó vredig uit dat ik aspiraties in die richting kreeg. Echter de hormonen kregen de overhand. In de leesmappen las ik aanvankelijk de strips van Donald Duck. Later keek ik stiekem in de weekbladen naar de pikante foto's van de toen bekende vrouwelijke filmsterren. Zwart-wit foto's in 'De Lach,' en in kleur in ´De Piccolo'
Uiteraard ging de aandacht naar mijn broertje en zusje. Zowel door mijn ouders als door mijzelf. Maar ik miste wel eens de aandacht, knuffel of een schouderklopje. Ook al brandde de kachel; vaak had ik het koud. Vader was een man van weinig woorden. Echter hij kon goed van leer trekken; letterlijk en figuurlijk. Op een keer kwam ik laat terug van de kermis; de striemen heb ik lang gevoeld; in mijn hart. In gedachte wilde ik weg lopen; op een goederentrein springen, naar onbekende bestemming!
GENEGENHEID Ongetwijfeld hebben mijn ouders veel van elkaar gehouden. Echter het was niet echt zichtbaar. Nooit heb ik gezien dat ze elkaar een knuffel gaven. Kennelijk bracht dat hun tijd niet met zich mee. Echter hij kon haar niet missen; zodra moeder weg was om boodschappen te doen, stond vader al te kijken of ze noch niet terug kwam. Dus toch!
Tochtjes met de buurtvereniging naar het Schutterspark in Brunssum of wandelingen in de omgeving was al een hele gebeurtenis. Mijn ouders samen op een bank bij de roei- en visvijver in Kerkrade . Het was erg grappig om moeder te horen praten. Haar Nederlands, doorspekt met Limburgse woordjes.
TIJDSBESTEDING Vader uitte zich in de muziek. Met hart en ziel speelde hij viool. Als hij de gevoelige snaren bespeelde, raakte ik geroerd door de prachtige klanken. Hij speelde vaak zigeunermuziek of prachtige walsen van Johan Strauss. Door de melancholische klanken ben ik al op jonge leeftijd in de ban van klassieke muziek geraakt.
Fotograferen; een zeer serieuze aangelegenheid. Zijn Afga uitvouwbaar fototoestel werd op statief opgesteld. Vervolgens werd de meetlat van lens tot object toegepast. Ontelbare malen. Kleurenfotografie bestond nog niet; diverse portretfoto's heeft vader handmatig ingekleurd. In een muurkast stond een legergroene filmprojector; ook deze werd handmatig bediend. Door middel van een zwengel werden de films voortbewogen. Dit was een moeizame bezigheid; zeker om het juiste ritme te vinden. Dan weer liep de film liep te snel, dan weer te langzaam. Tenslotte; bakken deed hij als de beste. Pannenkoeken en vlaaien in vele soorten; heerlijk...!
FIETSEN Als huzaar was vader natuurlijk een goede ruiter. Echter ik had hem nog nooit op een fiets gezien. Ik had een fiets gehuurd, terwijl ik zo door de straten reed, vroeg vader of hij ook eens mocht fietsen. Toen ik vader de fiets had gegeven en zag hoe hij het stuur heen en weer bewoog, stond ik doodsangsten uit; bang dat hij er vanaf zou vallen. Vader wist niet hoe hij moest remmen of af stappen; in paniek greep ik de fiets bij de bagagedrager vast en bracht vader hierdoor tot stilstand. Benieuwd vroeg hij wanneer ik weer een fiets ging huren.
LEZEN Moeder en ik waren dol op lezen; wekelijks bezochten wij de bibliotheek. In een aantal rekken werd dan gezocht naar passende lectuur. Vele boeken hebben we verslonden. Moeder met romantische boeken en ik met de avonturen van ´Arendsoog en Witte Veder´. Later werd ik diep ontroerd door het verhaal ´De negerhut van oom Tom´. Ik las voor het eerst over de slavernij en kon niet begrijpen dat mensen slaven konden houden. Het grote onrecht en onderdrukking raakte mij zeer. Gevoelens tot ´Wereldverbeteraar´ werden in mij losgeweekt. Vaker stond ik op de bres voor zwakkeren.
I HAVE A DREAM Historische woorden van Martin Luther King. Woorden met enorme zeggingskracht en dromen van Eensgezinde Wereld. De onderdrukking van vele volken, het uitbuiten en uitmergelen van culturen blijft een groot onrecht. Onnoemlijk het leed dat mensen elkaar aandoen. Eeuwige strijd om macht, bezit of geloof. Zaaien van haat en creëren van angst. Oorzaak en gevolg; helaas een bittere oogst.
Onze voorouders hebben reeds geschiedenis geschreven; mede door bijdrage van anderen is hun persoonlijke geschiedenis en hun plaats in het grote geheel ontstaan. Wie zouden we zijn zonder die ander? Zonder volk geen vorst, zonder soldaten geen generaals. Elk mens in welke hoedanigheid dan ook, is Uniek!
ZOEKTOCHT Zoeken naar de namen en levensdata van ouders, grootouders, overgrootouders, enzovoort. Feiten vinden die al lang vergeten waren en die de mensen van vroeger weer in beeld brengen met hun naam en eigen levensgeschiedenis. Is het waar dat de appel niet ver van de boom valt? Iedere generatie verder terug brengt een ander stukje geschiedenis dichterbij. Voorouders uit de tijd van de Eerste Wereldoorlog, uit de tijd waarin de eerste trein ging rijden, uit de tijd van Napoleon en soms nog van honderden jaren daarvoor. Deze familiegeschiedenis is ontleend aan mondelinge overlevering en diverse historische bronnen.
NAAMKUNDE In Nederland hebben we allemaal een achternaam. Vaak wordt gedacht dat de invoering van de achternaam in de tijd van Napoleon gebeurde. Maar ook daarvoor bestonden al achternamen. Een reis door de geschiedenis van de achternaam.
BURGERLIJKE STAND Officieel werd de burgerlijke stand in Nederland op 18 november 1811 ingevoerd tijdens de kortstondige regering van koning Lodewijk Napoleon Bonaparte. In België gebeurde dit al in 1795. Dikwijls wordt aangenomen dat de achternamen ingevoerd zijn door Napoleon Bonaparte en dus aan hem te danken zijn, maar dat is een misvatting.
NAPOLEON In feite hadden veel mensen al lang voor het Napoleon tijdperk al achternamen, die echter niet officieel geregistreerd waren. Al in de vijfde eeuw na Christus hadden de Germaanse volken, zoals de Franken, Friezen en Saksen een éénnaamsysteem, waarbij één naam volstond en waarbij bijna iedereen een verschillende naam kreeg. In de Middeleeuwen werd het éénnaamsysteem vervangen door het tweenamensysteem, bestaande uit de voor en toenaam.
PATRONIEMEN De meeste inwoners van Nederland hadden voor de inlijving van Nederland door Frankrijk dus al een familienaam die echter niet officieel geregistreerd was, maar ontstaan was uit het patroniemensysteem. Een patroniem of vadersnaam geeft aan hoe de vader van de naamdrager heet en is dus afgeleid van de naam van de vader. Bekende voorbeelden hiervan zijn: Willemsen (Willemszoon), Janssen (Janszoon), Pietersen (Pieterszoon). Omstreeks 1800 was het patroniemensysteem nog volop in gebruik, om uiteindelijk te worden opgeheven tijdens de invoering van de burgerlijke stand. In Oost-Nederland werd dikwijls de naam van de boerderij ‘toponiem’ waar men woonde aangenomen en verder werden ook eigenaardigheden zoals een bepaalde kenmerk of een beroep aangeduid als achternaam. Zo zijn er nog steeds bekende achternamen zoals: de Lange, De Groot, Bakker, Visser en Smid.
ARCHIEVEN Informatie is direct afkomstig uit de registers van de burgerlijke stand, de belangrijkste bron voor elk genealogisch onderzoek. Vanaf 1811 zijn van de inwoners van Nederland de belangrijkste gebeurtenissen uit het leven vastgelegd, namelijk: geboorte, huwelijk en overlijden. Overlijdensakten uit de burgerlijke stand worden openbaar na 50 jaar, huwelijksakten na 75 jaar en geboorteakten na 100 jaar.
De familienaam ´Schupp` is een zeer oude burgerlijke naam van Duitse afkomst. De vroegste vermelding van deze naam verwijst naar de dertiende eeuw. In 1266 werd in het Schwartzwald een zekere Schupp als vishandelaar geregistreerd. In 1270 werd Berchtold Schupp in Wies nabij Schopheim benoemd tot vrije handelaar. Generaties lang heeft de Schupp traditie zich voortgezet. In de analen van Schaffhauzen in Zwitserland wordt hiervan melding gemaakt.
VERHAAL (1) In mijn jeugdjaren hoorde ik vaak vertellen dat de naam ‘Schupp’ een vrij zeldzame naam zou zijn. Tijdens de volkstelling van 1947 kwam de familienaam ‘Schupp’ 20 maal voor: Gelderland: 1 / Maastricht: 1 / Geleen: 2 / Heerlen: 11 / Kerkrade: 5
ANALYSE Bij analyse blijkt dat allen in een familierelatie staan. Hoewel de oorsprong in Duitsland ligt heeft de naam zich middels immigraties wereldwijd vertakt; praktisch in alle landen van Europa, echter ook ver daarbuiten zoals in vele staten van Amerika, maar ook in overige werelddelen. Vele tienduizenden maal komt men de naam ‘Schupp’ nu tegen. In hoeverre het familieleden zijn is moeilijk te zeggen. Echter uiteindelijk zijn we toch allen familie van elkaar. Ieder heeft 2 ouders, 4 grootouders, 8 overgrootouders. Deze aantallen lopen zeer snel op. In de 15de eeuw hebben we reeds meer dan 60.000 voorouders. Met de dertigste generatie is men omstreeks het jaar 1000 en overtreft ieders aantal voorouders de totale wereldbevolking van destijds.
VERHAAL (2) Op 1 maart 1610, is in Giessen (D) geboren, Johann Balthasar Schupp. Hij is overleden op 26 oktober 1661, in Hamburg. Hij was een Duits dichter, studeerde theologie en wijsbegeerte en werd in 1635 hoogleraar in de geschiedenis en welsprekendheid in Marburg, in 1646 hofprediker aldaar. In 1649 gedelegeerde van de landgraaf van Hessen bij de vredesonderhandelingen in Münster en in hetzelfde jaar hoofdpredikant van Hamburg. Zijn eenvoudige geestelijke liederen en zijn misstanden en ondeugden van zijn tijd gerichte satirische en pedagogische geschriften werden veel gelezen.
VERHAAL (3) In de ochtendkrant ‘Het Vaderland’ van woensdag 24 februari 1932 de volgende melding: "Peter Schupp, de oudste man van Duitsland, die enkele dagen geleden zijn 104den verjaardag heeft gevierd is maandag 22 februari 1932, in het dorp Baumbach in Hessen-Nassau overleden."
In latere jaren vertelde mijn peettante Marie, (vaders oudste zus) dat het een herenboer betrof die een enorm vermogen had achtergelaten. Geen nakomelingen en de nalatenschap moest verdeeld worden naar de op dat moment in leven zijnde verwanten. Naast de Duitse tak was er ook een Nederlandse tak. Een nieuwe oorlog lag in het verschiet. In 1933 was in Duitsland de nationaalsocialist Adolf Hitler aan de macht gekomen. Hij benoemde zich zelf tot Führer. Een duizendjarig rijk, een groot Europa onder leiding van Duitsland was zijn droom. Tegen alle afspraken in ging Duitsland zich herbewapenen. Buitenlandse tegoeden werden in beslag genomen. Weg erfenis!!!
Franciscus Hubertus Schupp [1] is geboren in 1761 in Berlijn. Hij trouwde in Neerwinden of Neerlinter met Maria Catharina Bouwen / Bauwing / Bowin. Nadere gegevens over zijn ouders zijn onbekend; vooralsnog benoemd tot Generatie I.
KINDEREN 1. Hendrik Schupp [1.1], geboren op 25-10-1794 in Neerlinter (Zuid Brabant).
GESCHIEDENIS / BIOGRAFIE In Frankrijk, een Europese grootmacht, werden na roerige tijden in 1789 koningschap en standenstaat afgeschaft en de Franse republiek uitgeroepen. Onder de leus “Vrijheid, Gelijkheid en Broederschap” vormde het revolutionaire Frankrijk een zeer geduchte bedreiging voor bestuurders van de omringende landen. Deze zaten niet te wachten op een toename van de binnenlandse onrust door activiteiten van aanhangers van de Franse revolutionaire ideeën, en al helemaal niet op een eventueel bezoek van troepen van de Franse republiek. In deze gespannen situatie verklaarde de Franse republiek na een aanval van de keizer, heer van de Zuidelijke Nederlanden, begin 1793 de oorlog aan Groot-Brittannië en de Nederlandse Republiek.
ZUIDELIJKE NEDERLANDEN De Zuidelijke Nederlanden werden onder de voet gelopen. De Fransen maakten een einde aan de staatkundige versnippering, die bijna 1000 jaar had geduurd. Voortaan gold overal het zelfde recht. Dat was onder de tientallen potentaten wel een anders geweest. Toch leidde de Franse politiek tot verzet. De streek werd nadrukkelijk als veroverd gebied behandeld. Kerken werden uitgekleed, kunstschatten naar Parijs verscheept, jongemannen moesten het Franse leger in en de Franse taal werd opgelegd.
NEERWINDEN De omgeving van Neerwinden was het toneel van twee veldslagen, met een tussenpoos van honderd jaar: de Eerste Slag bij Neerwinden (1693) en de Tweede Slag bij Neerwinden (1793). De Tweede Slag bij Neerwinden (18 maart 1793) vond plaats tussen het revolutionele leger van Frankrijk onder generaal Charles-Francois Dumouriez en een Oostenrijks leger onder het bevel van Frederik Jozias, prins van Coburg-Saalfeld en generaal Karel Mack von Leiberich.
COALITIELEGER De slag werd gewonnen door het coalitieleger, waardoor Oostenrijk de heerschappij in de Oostenrijkse Nederlanden herwon op de Fransen nadat die in 1792 te Jemappes de Oostenrijkers hadden verslagen. Het volgende jaar 1794 echter werden de Oostenrijkers opnieuw en ditmaal definitief verslagen bij Fleurus en kwamen de Oostenrijkse Nederlanden en Luik in 1795 onder Frankrijk (tot 1815).
CAMPO FORMIO Dit conflict tussen Frankrijk en Oostenrijk (Eerste Coalitieoorlog) werd uiteindelijk beëindigd door de Vrede van Campo Formio van 17 oktober 1797. In dit verdrag erkende de Habsburgse keizer onder andere de annexatie van de zuidelijke Nederlandse gewesten door Frankrijk; dit behoorde formeel niet tot zijn bevoegdheid maar het was het erkennen van een feitelijke situatie.
NEDERLANDSE STAMVADER (Johannes), Franciscus, Hubertus, Schupp, heeft in 1793 als militair ten zijde van het Oostenrijks / Pruisisch leger deelgenomen aan de veldslag tegen Napoleon (Neerwinden). Hij was toen 32 jaar oud; in relatie met Maria, Catharina, Bouwen / Bouwing / Bowin werd op 25 oktober 1794 hun zoon Hendrik geboren. Of zij daadwerkelijk gehuwd waren en meerdere kinderen hadden is niet bekend. Helaas zijn in Neerlinter geen concrete gegevens te achterhalen; deze zijn in vlammen opgegaan op 18-08-1914 (WOI).
NADERE GEGEVENS Zoektocht is (nog) niet ten einde; hulp ingeroepen via internet. Door een bevriend genealoog doorverwezen naar de site van genealoog Pluymers (België); deze heeft uitgebreide gegevens vermeld in fiscaal kohier Neerlinter1794 en 1796.
NEERLINTER Fiscaal kohier (1794) naam vermeld als Francis Schoup; echter bij volkstelling (1796) naam vermeld als François Schupps, 35 (tailleur) en Catherine Bossin, 34 sa femme,
VLISSINGEN Naam vermeldt als Franciscus Hubertus Schupp en Catharina Bouwen (Genlias).
MAASTRICHT Naam vermeldt als Franciscus Hubertus Schupp en Catharina Bauwing (Genlias).
OPMERKING Opvallend is overeenkomst in leeftijd; namen zijn enigszins anders geschreven; echter eveneens grote overeenkomsten. Het is een bekend gegeven dat door verschillende schrijfwijzen verwarringen zijn ontstaan. Het is niet uitgesloten dat in bovenstaande gegevens een duidelijke relatie bestaat; eveneens niet onwaarschijnlijk dat na de veldslag tegen Napoleon, huursoldaten hun beroep hebben gewisseld en zich plaatselijk hebben gevestigd. Mogelijk een oplossing in de genealogische puzzel....
Hendrik Schupp [1.1], is geboren op 25-10-1794 in Neerlinter (Zuid Brabant), zoon van Franciscus Hubertus Schupp (zie 1) en Maria Catharina Bouwen (Bouwing? Bowin?)). Hendrik is overleden op 24-06-1857 om 05:00 in Maastricht, 62 jaar oud. Hendrik trouwde, 39 jaar oud, op 28-05-1834 in Vlissingen met Anna Cornelia Gijsels, 29 jaar oud. Anna is geboren op 07-12-1804 in Lillo. Anna is overleden op 20-07-1858 in Maastricht, 53 jaar oud.
KINDEREN 1. Cornelia Schupp (1.1.1), geboren op 29-10-1832 in Vlissingen; erkend bij huwelijk 28-05-1834. 2. Johanna Maria Schupp [1.1.2], geboren op 07-02-1836 in Vlissingen. Johanna is overleden op 15-03-1836 in Vlissingen, 1 maand oud. 3. Johanna Maria Schupp [1.1.3], geboren op 01-05-1837 in Vlissingen. 4. Hendrik Willem Jodocus Franciscus Schupp [1.1.4], geboren op 14-09-1840 in Vlissingen. 5. Anna Maria Schupp [1.1.5], geboren op 27-07-1844 in Vlissingen. Anna is overleden op 28-09-1847 in Vlissingen, 3 jaar oud.
GESCHIEDENIS (1800-1830) België en Nederland samen als één land, het had zomaar gekund. In 1814 werden de twee landen voor korte tijd in de echt verbonden tot het Koninkrijk der Verenigde Nederlanden. Dat gebeurde op het congres van Wenen, waar de heersende grootmachten Engeland, Pruisen, Rusland en Oostenrijk na de val van Napoleon vergaderden over de toekomst van Europa. Ze hoopten dat het Koninkrijk der Verenigde Nederlanden krachtig genoeg zou zijn om de noordelijke expansiedrift van Frankrijk te beteugelen. De nieuwe koning Willem I, bijgenaamd de Koningkoopman, was een energieke voortvarende bestuurder die wel zag hoe hij de industriële vooruitgang van de Belgen kon koppelen aan de handelsgeest van de Nederlanders.
ECONOMISCHE GROOTMACHT Verblind door zijn doel, een economische grootmacht, begon hij spoorslags te moderniseren, maar liep daarbij te hard van stapel en had daarbij te weinig oog voor de sociale, politieke en religieuze verhoudingen. Zo zette de protestante koning kwaad bloed bij de katholieken met de afschaffing van hun onderwijs. En de Belgische liberalen, bang om hun inspraak te verliezen, zagen in hem vooral een vorst die uit was op absolute macht. Toen deze twee machtige groepen vervolgens samen een verbond sloten, was het avontuur snel voorbij. In 1830 sloeg de vlam in de pan en brak de Belgische opstand uit. De Belgen wilden een eigen staat, vrij van de bemoeienissen van die hooghartige Ollander. Een jaar later was de scheiding van Nederland en België een feit. Met betrekking tot de Belgische opstand zijn onderstaande aanvullende gegevens vermeld.
OPROER IN BRUSSEL Terugblik Oproer te Brussel 25 augustus 1830 t/m 7 september 1830. Tiendaagse veldtocht tegen Belgische opstand; Tientallen dodelijke slachtoffers en honderden zwaar en licht gewonden: 44 officieren / 857 onderofficieren en manschappen. Hendrik Schupp (sergeant) maakte deel uit van de gewonden. BRON: Nederlandse Historische Kranten en Tijdschriften.
EERSTE HUWELIJK ANNA 15 januari 1830; de 25 jarige Anna, Cornelia, Gijsels trad in het huwelijk met de 64 jarige Reijnier Frederiks (Renier Vrerias); geboren in Diepenbeek (Belgisch Limburg); weduwnaar van Sophia Wegers; beroep magazijnnier. Op 28 december 1830 is haar eerste echtgenoot overleden.
TWEEDE HUWELIJK ANNA 28 mei 1834; trad de 29 jarig Anna, Cornelia Gijsels in het huwelijk met de 39 jarige Hendrik Schupp. Tussen deze twee huwelijken in werd geboren op 29 oktober 1832; Johanna, Cornelia, erkend en gewettigd bij het huwelijk van de oud
BRIEF In een brief toont zij haar genegenheid; waarschijnlijk is de brief opgemaakt door een zogenaamde schoonschrijver, in de schrijfstijl van die tijd:
Den 25 october 1839
Zegen Wensch aan mijn Dierbaren Echtgenoot, Hendrik Schupp, op zijn 45 Jaar Dag, Hartelijk Wensch ik Heels uw Zegen, Met dit heil Van God Verkregen, Met deez blij geboorte Dag, Die gij naar mijn Wensch Vermalen, Tot ons Welzijn Ziet herhalen, Nog Veel Jaren Vieren mag. 's Hemels beste Zegeningen, Ziet gij aller Weeg ontspringen, Blijde Welvaart Volg ons Beën, Reine Vreugd, en Vergenoegen, Moog bij 't huiselijk heil Zig voegen, Schenken aardsche Zaligheen, Zoo moog niets van uw heil verminderen, Maar gij steeds met Genade en kinderen, Smaken 't Rijnste Vreugde genot, En bij 't eenmaal Spade sterven, 't Eeuwig Durend heil verwerven, Deelen in der Vromen Lot. Uw Liefhebbende Huisvrouw Anna Cornelia Gijsels
FORT RAMMEKENS Fort Rammekens werd in 1547 gebouwd op last van Maria van Hongarije, een jongere zuster van Karel V, die namens de Nederlanden regeerde. Het ontwerp was van een Italiaanse architect. Het fort werd gebouwd om de toen zeer belangrijke havens van Antwerpen en Middelburg te controleren en speelde een belangrijke rol als ankerplaats voor de schepen van de Verenigde Oost-Indische Compagnie. Het fort is bij afwisseling in handen geweest van Spanjaarden, Engelsen, Fransen en Zeeuwen. Nu is het fort vervallen en er groeien unieke muurplanten op de muren. Nog steeds heeft het fort de imposante uitstraling van toen.
Hendrik Willem Jodocus Franciscus Schupp [1.1.4], is geboren op 14-09-1840 in Vlissingen, zoon van Hendrik Schupp en Anna Cornelia Gijsels. Hendrik is overleden op 21-08-1908 in Maastricht, 67 jaar oud. Hendrik trouwde, 29 jaar oud, op 03-11-1869 in Maastricht met Maria Magdalena Verhaegen, 27 jaar oud. Maria is geboren op 29-12-1841 in Maastricht. Maria is overleden op 21-02-1914 in Maastricht, 72 jaar oud.
OPMERKING Op deze plaats had ik graag de foto geplaatst van Maria Magdalena Verhaegen (1841-1914). Deze foto bevond zich in een prachtig raampje (houtsnijwerk), gesneden door Jodocus. Op deze foto was Maria Magdalena in het zwart gekleed, met een donkere sluierkap over het hoofd. Zij leek veel op opa Renier. Helaas is raamwerkje met foto door al onze verhuizingen verloren geraakt.
KINDEREN 1. Lambertus Henricus Schupp [1.1.4.1], geboren op 16-09-1870 in Maastricht. Lambertus is overleden op 11-04-1944 in Maastricht, 73 jaar oud 2. Anna Cornelia Schupp [1.1.4.2], geboren op 03-10-1872 in Maastricht. Anna is overleden in Maastricht. 3. Catharina Philomena Schupp [1.1.4.3], geboren op 07-07-1875 in Maastricht. Catharina is overleden op 27-10-1966 in Maastricht, 91 jaar oud. 4. Renier Franciscus Schupp [1.1.4.4], geboren op 30-08-1877 in Maastricht. Renier is overleden op 28-12-1941 in Kerkrade, 64jaar oud. 5. Johannes Schupp [1.1.4.5], geboren op 19-12-1879 in Maastricht. Johannes is overleden in Maastricht.
GESCHIEDENIS / BIOGRAFIE Vaste banen waren niet voorhanden; dagloners werden per dag betaald om met name in de land- en tuinbouw te werken, bijvoorbeeld om te oogsten. In die tijd nauwelijks sprake van mechanisatie; veel eeltige handen en het loon was dun. De dagloner had geen vaste betrekking en verdiende daardoor niet als er geen werk voorhanden was. Toch was hij met zijn gezin vaak afhankelijk van één boerderij, waarbij hij op loopafstand woonde. Tevens werd vaak kost verdiend door middel van huisvlijt....
Renier Franciscus Schupp [1.1.4.4], is geboren op 30-08-1877 in Maastricht, zoon van Hendrik Willem Jodocus Franciscus Schupp en Maria Magdalena Verhaegen. Renier is overleden op 28-12-1941 in Kerkrade, 64 jaar oud. Hij is begraven in Kerkrade-Centrum. Renier trouwde, 20 jaar oud, op 01-12-1897 in Maastricht met Barbara Catharina Couchée, 23 jaar oud. Barbara is geboren op 22-08-1874 in Maastricht. Barbara is overleden op 03-05-1944 in Kerkrade, 69 jaar oud. Zij is begraven in Kerkrade-Centrum.
KINDEREN 1. Elisabeth Schupp [1.1.4.4.1], geboren op 07-09-1898 in Maastricht. Elisabeth is overleden op 03-08-1899 in Maastricht, 10 maanden oud. 2. Maria Magdalena Schupp [1.1.4.4.2], geboren op 09-02-1900 in Maastricht. Maria is overleden op 21-04-1990 in Kerkrade, 90 jaar oud. Zij is begraven in Kerkrade- Chevremont. 3. Lambertus Hendrikus Schupp[1.1.4.4.3], geboren op 22-12-1901 in Maastricht. Lambertus is overleden op 13-12-1931 in Kerkrade, 29 jaar oud. Hij is begraven in Kerkrade-Centrum. 4. Anna Cornelia Schupp [1.1.4.4.4], geboren op 20-08-1903 in Maastricht. Anna is overleden op 20-05-1904 in Maastricht, 9 maanden oud. 5. Maria Elisabeth Schupp [1.1.4.4.5], geboren op 03-04-1905 in Herstal (België). Maria is overleden op 03-09-1947 in Kerkrade, 42 jaar oud. Zij is begraven in Kerkrade-Centrum. 6. Michel Schupp [1.1.4.4.6], geboren op 22-10-1907 in Herstal (België). Michel is overleden op 09-07-1971 in Kerkrade, 63 jaar oud. Hij is begraven in Kerkrade-Centrum. 7. Louis Lambert Schupp [1.1.4.4.7], geboren op 13-08-1909 in Herstal (België). Louis is overleden op 12-12-1975 in Heerlen, 66 jaar oud.
GESCHIEDENIS / BIOGRAFIE Ook in deze eeuw heeft de mens in het zweet des aanschijn de kost moeten verdienen. Zelfs kinderen van pakweg twaalf jaar moesten mee de mouwen opstropen. Eeltige handen in de landbouw, mijnindustrie of de fabrieken. Heel wat jonge meisjes werkten als dienstmeisje in Luik, Antwerpen of Brussel. Maastricht was in het midden van de 19de eeuw de eerste industriestad van Nederland.
INDUSTRIALISATIE De vroege industrialisatie had ook een keerzijde, de arbeidsomstandigheden waren in de eerste fabrieken ronduit onmenselijk. Vooral voor de kinderen die er werkten, was het een verschrikking. Tussen 1840 en 1860 verrezen in de stad aan de Maas enorme fabriekscomplexen waar glas, aardewerk en later ook papier werden geproduceerd. Aan arbeiders geen gebrek in deze door werkloosheid gevestigde vestingstad. Ook uit de omliggende dorpen kwamen arbeidskrachten massaal naar Maastricht.
GARNIZOEN Rond 1850 telde de stad al dertigduizend inwoners. In de rest van Nederland kwam de industrialisatie pas veel later op gang. De vroege industrialisatie bracht Limburgs hoofdstad in die jaren in een zekere welvaart. Maastricht had altijd geleefd van de militairen. De soldaten van het in Maastricht gelegerde garnizoen moesten gevoed en gelaafd worden. Bovendien konden de Maastrichtenaren een goede boterham verdienen aan het onderhoud van de vestingwerken.
WATERLOO Maar dat veranderde toen na de slag bij Waterloo het Koninkrijk der Nederlanden ontstond. De grens lag opeens een heel stuk zuidelijker, bij Luxemburg, Namen en Charleroi. Voor de verdediging van het land was de vesting Maastricht opeens minder belangrijk.
BROOD OP DE PLANK Het garnizoen werd dan ook fors ingekrompen, en het onderhoud van de vestingwerken werd op een laag pitje gezet. Dankzij de fabrieken had het volk tenminste weer werk. Zij hadden weer brood op de plank. Maar daar hield hun geluk vaak op. De dagen waren zo lang, en de omstandigheden in de fabriek dermate zwaar, dat het volk nauwelijks tijd en lust had om van het leven te genieten. Vanuit hun krot naar de fabriek, van de fabriek naar de kroeg, van de kroeg weer naar hun krot, elke dag weer hetzelfde, met uitzondering van de Zondag, wanneer de dagtaak gewijzigd werd en in plaats van de fabriek de gang naar de kerk kwam.
ZWARE ARBEID De arbeiders hadden in Maastricht een kwaad leven; dat werd gekenmerkt door honger, ziekte en zorgen. Een kwaad leven dat al vroeg begon met zware arbeid, waardoor kinderen van acht, negen jaar voor hun hele leven ongelukkig werden. In de glasblazerij werkten jongens van twaalf jaar om de andere week in de nachtploeg. In de aardewerkfabriek was het al niet veel beter. De arbeiders moesten de verzengende hitte van de ovens trotseren want tegenspraak dulden de heren niet; wie niet wilde werken, die vloog eruit en had helemaal niks meer. Wilde een arbeidersgezin het redden, dan moesten de kinderen al jong een handje helpen.
KINDERARBEID In die tijd was het heel normaal dat kinderen meewerkten. Wat het werk in de fabrieken voor de kinderen bijna ondraaglijk maakte, dat waren de arbeidstijden. De dagen waren in die tijd extreem lang; het was echt geen uitzondering dat de kinderen twaalf uur aan een stuk moesten door ploeteren. Aan die wantoestanden kwam pas een eind toen het parlement in 1874 het beroemde Kinderwetje van Minister van Houten aannam. Vanaf dat moment mochten kinderen pas vanaf hun twaalfde in de fabriek werken. De wet was vooral bedoeld om te zorgen dat kinderen in elk geval de lagere school konden afmaken want het analfabetisme nam ras toe en vormde een bedreiging voor de toekomst van het land.
DAGLONER Vanaf zijn 12de jaar was Renier werkzaam als dagloner op de aardewerkfabriek. Reeds op 20 jarige leeftijd gehuwd; werkomstandigheden en onenigheid met een voorman zorgden voor noodzakelijke verhuizingen van Maastricht naar Herstal (België). Ook daar waren de woon en omstandigheden zeer zwaar. WOI (1914-1918); velen vluchtten naar het neutrale Nederland.
KERKRADE In Kerkrade was mijnbouw in volle glorie. De oudste mijn van Europa, de 'Domaniale' bouwde reeds sociale woningen voor de mijnwerkers. Zelfs met tuintjes waar men eigen groente kon verbouwen. Het gezin verhuisde naar Kerkrade. Het verenigingsleven bepaalde een groot deel van de samenleving. Op Nulland was Renier hoornblazer bij 'Harmonie Pancratius.' Bij optochten en processies liep hij steeds voorop. Bij feestjes en samenzijn bekend om zijn gulle rondjes.
BOMMENREGEN (1941) Tijdens een bommenregen werd de bovenverdieping van hun woonhuis weggevaagd. Uiteraard werd in noodopvang voorzien. Opa en oma hebben tijdelijk ingewoond bij mijn ouders in de Veldkuilstraat. Na herstel van de woning teruggekeerd naar de Koestraat. Enkele weken later is opa overleden (28-12-1941). Het was vijf dagen voor mijn eerste verjaardag. Enkele jaren later op 3 mei 1944, overleed Barbara, Catharina.
Michel Schupp [1.1.4.4.6] is geboren op 22-10-1907 in Herstal (België), zoon van Renier Franciscus Schupp en Barbara Catharina Couchée. Michel is overleden op 09-07-1971 in Kerkrade, 63 jaar oud. Hij is begraven op 13-07-1971 in Kerkrade-Centrum. Michel trouwde, 32 jaar oud, op 03-10-1940 in Maassluis met (Mina) Wilhelmina van der Linden, 19 jaar oud. (Mina) is geboren op 18-07-1921 in Maassluis, dochter van Willem Jacobus van der Linden en Adriana Verduijn. (Mina) is overleden op 10-04-1967 in Rotterdam (ziekenhuis), 45 jaar oud. Zij is begraven op 15-04-1967 in Kerkrade-Centrum.
KINDEREN| 1. (René) Renier Franciscus Schupp ]1.1.4.4.6.1], geboren op 02-01-1941 in Kerkrade (Sint Jozef ziekenhuis). 2. (Wiel) Willem Jacobus Schupp [1.1.4.4.6.2], geboren op 11-01-1947 in Kerkrade. 3. (Tiny) Hubertina Maria Louisa Schupp [1.1.4.4.6.3], geboren op 16-07-1958 in Kerkrade
GESCHIEDENIS / BIOGRAFIE Geheel onverwacht, op de leeftijd van 63 jaar, is onze goede vader uit ons midden weggerukt. Het heengaan van moeder, 4 jaar van te voren had zijn leven leeg gemaakt. Sedert die tijd leefde hij alleen nog voor zijn kinderen met een bijzondere zorg en liefde voor ons zusje Tineke, die hij zo graag een goede toekomst wilde bezorgen. Vader was een goed en gelovig mens. Hij aanvaardde het leven, ook bij ziekte en tegenslag, in grote rust en tevredenheid uit de hand van God.
In grote dankbaarheid zullen wij hem blijven gedenken en bidden dat de Heer van leven en dood, op Wie hij al zijn vertrouwen had gesteld, hem weer verenigd met moeder, aan wie hij zo innig gehecht was, om samen te delen in de eeuwige vreugde van God.
Moeder leefde niet voor zichzelf. In haar moeilijkste uren was het de zorg om haar gezin, die haar meer bezig hield dan eigen pijn en kwaal. Wat we telkens in haar moesten bewonderen was haar moed, haar offerbereidheid, haar hoop en vertrouwen, dat haar leven zin en betekenis had, ondanks het smartelijk lijden, dat haar lichaam teisterde.
Zij wilde nog steeds liefde, goedheid en vreugde geven. De dood kon voor haar niet het einde zijn." Ik ben de verrijzenis en het leven. Wie in mij gelooft zal leven, al is hij ook gestorven, en ieder die leeft en gelooft in Mij, zal in eeuwigheid niet sterven". (Johannes 11, 25 en 26).
(René) Renier Franciscus Schupp [1.1.4.4.6.1], is geboren op 02-01-1941 in Kerkrade (Sint Jozef ziekenhuis), zoon van Michel Schupp en (Mina) Wilhelmina van der Linden. (René) trouwde, 23 jaar oud, op 23-09-1964 in Kerkrade met (Claire) Clara Jozefina Caumon, 18 jaar oud. (Claire) is geboren op 08-01-1946 in Oirsbeek, dochter van Willem Peter Anton Caumon en Maria Schaefer.
KINDEREN 1. (Marcel) Michel Willem Schupp [1.1.4.4.6.1.1], geboren op 05-10-1968 in Breda. 2. Roger Peter Jozef Schupp [1.1.4.4.6.1.2], geboren op 21-02-1971 in Prinsenbeek.
GESCHIEDENIS / BIOGRAFIE Na het volgen van de basisschool en de ondergrondse vakschool van de mijnen enkele jaren werkzaam geweest in de mijnbouw. In verband met overige energiebronnen werden de mijnen geleidelijk aan gesloten. Voor de ouderen met vele dienstjaren een bittere pil; jongeren kregen nieuwe kansen. Meer dan 60.000 mensen kwamen op straat te staan. Limburg had geen of weinig vervangende werkgelegenheid. Volksverhuizingen werden een feit…!
Omscholing en diverse verhuizingen waren noodzakelijk voor behoud van werkgelegenheid. Daarnaast was de klim op de maatschappelijke ladder het gevolg van flexibele instelling en studiebereidheid. Onze blik is hierdoor verruimd; echter toegegeven, elke keer deed het afscheid nemen pijn.
Vriendschappen en contacten werden opgebouwd en omgevingen zijn ons vertrouwd geraakt. Voor Claire en de kinderen viel het niet altijd mee om weer eens te verhuizen. Steeds weer opnieuw inrichten; steeds weer wennen aan nieuwe situaties; steeds weer. Uiteindelijk na vele omzwervingen en pensionering teruggekeerd naar geboortestreek.
LEEFTIJD BIJ BELANGRIJKE GEBEURTENISSEN 6 jaar Broer (Wiel) geboren (11-01-1947) 17 jaar Zus (Tiny) geboren (16-07-1958) 23 jaar Trouwde met (Claire) Caumon (23-09-1964) 26 jaar Moeder overleden (10-04-1967) 27 jaar Zoon (Marcel) geboren (05-10-1968) 30 jaar Zoon Roger geboren (21-02-1971) 30 jaar Vader overleden (09-07-1971) 55 jaar Zoon Roger trouwde met (Brit) Kuijpers (15-01-1996) 56 jaar Kleinzoon Lars geboren (26-05-1997) 8 jaar Kleindochter Luca geboren (13-08-1999) 62 jaar Kleinzoon Ilco geboren (26-05-2003
Roger Peter Jozef Schupp [1.1.4.4.6.1.2], is geboren op 21-02-1971 in Prinsenbeek, zoon van (René) Renier Franciscus Schupp en (Claire) Clara Jozefina Caumon. Roger trouwde, 24 jaar oud, op 15-01-1997 in Venlo met (Brit) Gerarda Josephina Gertruda Kuijpers, 26 jaar oud. (Brit) is geboren op 24-03-1969 in Deurne, dochter van Franciscus Jozef Gerarda Maria Kuijpers en Gerarda Maria van Rixel. KINDEREN 1. Lars Schupp [1.1.4.4.6.1.2.1], geboren op 26-05-1997 in Venlo. 2. Luca Schupp [1.1.4.4.6.1.2.2], geboren op 13-08-1999 in Venlo. 3. Ilco Schupp [1.1.4.4.6.1.2.3], geboren op 26-05-2003 in Helmond.
GESCHIEDENIS / BIOGRAFIE Ondanks de vele verhuizingen van zijn ouders kon Roger zich snel aanpassen aan nieuwe situaties; maakte snel vrienden. Tijdens zijn studie aan de Analistenschool in Venlo was hij lid van de Studentenraad. Aldaar leerde hij Brit kennen. Na enige tijd samenwonen, zijn ze op 15 januari 1997 in het huwelijk getreden.
Na zijn studie Medisch Analist was hij enige jaren werkzaam in het Streekziekenhuis van Helmond. Vervolgens trad hij in dienst van Beckman Coulter Nederland B.V. Dit bedrijf levert medische apparatuur aan ziekenhuizen. Als Customer Support Engineer is hij op afroep inzetbaar in heel Nederland. Brit is werkzaam als Chemisch Analiste in het AKZO Concern.
In aansluiting op de stamboom Schupp, volgt een kleine tussenstap naar de stamboom van familie van der Linden. Het doel is om een beeld te vormen van de familietak van moeders zijde. Via Internet heb ik de database ‘Genlias’ bezocht. Hierbij kon ik een blik werpen in opgeslagen gegevens van de burgerlijke stand van alle provincies in Nederland. Zo kwam ik ook terecht in het stadsarchief van Vlaardingen. Interessante gegevens waren te achterhalen.
De naam van der Linden komt vele malen voor in de archieven; hetgeen niet zo verwonderlijk is. In vroeger tijden grote gezinnen; vervolgens hun kinderen met eveneens grote gezinnen. Heden ten dage is de keuze makkelijke dan in vroeger jaren. Inmiddels in bezit van een indrukwekkend overzicht van alle verwanten. In onderstaande tekstblokken is de rechtstreekse stamboom samengesteld vanaf 1645. Anno 2015 bevinden we ons in de tiende of elfde generatie. Deze zijn niet in dit overzicht opgenomen.
UITVOERIGE GEGEVENS ONTVANGEN VAN EEN VERRE ACHTERNICHT VAN MOEDERSZIJDE: KARIN VAN DER LINDEN. UITERAARD MET GROTE DANK. ERE WIE ERE TOEKOMT...!!!
INHOUD 2.9.1 Generatie - I 2.9.2 Generatie - II 2.9.3 Generatie - III 2.9.4 Generatie - IV 2.9.5 Generatie - V 2.9.6 Generatie - VI 2.9.7 Generatie - VII 2.9.8 Generatie - VIII
Christiaan van der Linden [1]. Hij is gedoopt omstreeks 1645 in Namen (België).
HUWELIJK (1) trouwde, ongeveer 21 jaar oud, op 23-01-1666 in Leiden met Maria Hubert. Maria is een dochter van Maria Gerrits. Zij is gedoopt in Leiden. (2) trouwde, ongeveer 59 jaar oud, op 23-11-1704 in Leiden met Heijltge Perenael, nadat zij op 01-11-1704 in Leiden in ondertrouw zijn gegaan. Zij is gedoopt in Leiden.
KINDEREN (van Christiaan en Maria) 1. Anthony van der Linden [1.1], gedoopt in Leiden. Volg deze lijn. 2. Gertrudis van der Linden [1.2], gedoopt op 23-06-1689 in Leiden (RK De Zon).
1.1 Anthony van der Linden, zoon van Christiaan van der Linden (zie 1) en Maria Hubert. Hij is gedoopt in Leiden. Anthony is overleden op 09-12-1713 in Leiden. Hij is begraven op 16-12-1713 in Leiden. Anthony trouwde op 26-12-1700 in Leiden met Lijsbeth Stakenburg, 20 jaar oud, nadat zij op 04-12-1700 in Leiden in ondertrouw zijn gegaan. Lijsbeth is een dochter van Hendricus Stakenburg en Maria Magdalena van der Lippe. Zij is gedoopt op 26-01-1680 in Leiden. Lijsbeth is overleden op 27-05-1719 in Leiden, 39 jaar oud. Zij is begraven op 03-06-1719 in Leiden. Lijsbeth trouwde later op 21-08-1718 in Leiden met Laurentius Wittens. KINDEREN (van Anthony en Lijsbeth) 1. Noe (Natalis) van der Linden [1.1.1], gedoopt op 08-12-1702 in Leiden (RK De Zon). Volg deze lijn. 2. Maria van der Linden [1.1.2] Zij is gedoopt op 27-01-1705 in Leiden (RK De Zon). Maria is overleden op 24-04-1705 in Leiden, 2 maanden oud. Zij is begraven op 02-05-1705 in Leiden. 3. Maria van der Linden [1.1.3] Zij is gedoopt op 10-02-1706 in Leiden (RK Bakkersteeg). Maria is overleden op 05-03-1774 in Leiden, 68 jaar oud. Maria trouwde, 23 jaar oud, op 17-07-1729in Leiden met Jacob Wolters, 25 jaar oud, nadat zij op 01-07-1729 in Leiden in ondertrouw zijn gegaan. Jacob is een zoon van Pieter Hendrikszn Wolters en Pietertje Lammens. Hij is gedoopt op 09-09-1703 in Leiden. Jacob is overleden op 20-01-1760 in Leiden, 56 jaar oud. 4. Anna (Joanna) van der Linden [1.1.4]. Zij is gedoopt op 04-12-1708 in Leiden (RK Bakkersteeg).Anna is overleden op 26-07-1710 in Leiden, 1 jaar oud. Zij is begraven op 02-08-1710 in Leiden. 5. Anthony van der Linden [1.1.5], gedoopt op 17-07-1711 in Leiden (RK De Zon). 6. Hendrik van der Linden [1.1.6]. Hij is gedoopt op 08-02-1715 in Leiden (RK De Zon).
1.1.1 Noe (Natalis) van der Linden, zoon van Anthony van der Linden (zie 1.1) en Lijsbeth Stakenburg. Hij is gedoopt op 08-12-1702 in Leiden (RK De Zon). Noe is overleden op 01-03-1760 in Leiden, 57 jaar oud. Hij is begraven op 08-03-1760 in Leiden. Noe trouwde, 21 jaar oud, op 15-10-1724 in Leiden met Barbara Nieuwenburg, 25 jaar oud, nadat zij op 30-09-1724 in Leiden in ondertrouw zijn gegaan. Barbara is een dochter van Andries Nieuwenburg (Van Nieuwenberg) en Anna Margaretha Sperwel. Zij is gedoopt op 18-06-1799 in Leiden.
KINDEREN (van Noe en Barbara) 1. Jakobus van der Linden [1.1.1.1], gedoopt op 26-11-1724 in Leiden. 2. Antony van der Linden [1.1.1.2] Hij is gedoopt op 06-02-1727 in Leiden. Antony is overleden op 18-06-1729 in Leiden, 2 jaar oud. Hij is begraven op 25-06-1729 in Leiden. 3. Anthoon van der Linden [1.1.1.3], gedoopt op 06-06-1730 in Leiden. 4. Agestijnis van der Linden [1.1.1.4]. Hij is gedoopt op 21-12-1732 in Leiden. Agestijnis is overleden op 04-07-1733 in Leiden, 6 maanden oud. Hij is begraven op11-07-1733 in Leiden. 5. Lijsje van der Linden [1.1.1.5]. Zij is gedoopt op 21-12-1732 in Leiden. Lijsje is overleden op 15-05-1773 in Leiden, 40 jaar oud. Zij is begraven op 22-05-1773 in Leiden. 6. Andries van der Linden [1.1.1.6], gedoopt op 20-09-1735 in Leiden. Volg deze lijn. 7. Anna van der Linden [1.1.1.7]. Zij is gedoopt op 14-07-1737 in Leiden. 8. Noe van der Linden [1.1.1.8]. Zij is gedoopt op 20-04-1738 in Leiden. 9. Barbara van der Linden [1.1.1.9], Zij is gedoopt op 26-07-1740 in Leiden.
1.1.1.6 Andries van der Linden, zoon van Noe (Natalis) van der Linden (zie 1.1.1) en Barbara Nieuwenburg. Hij is gedoopt op 20-09-1735 in Leiden. Andries is overleden op 13-03-1802 in Leiden, 66 jaar oud. Hij is begraven op 20-03-1802 in Leiden.
HUWELIJK (1) ging in ondertrouw, 23 jaar oud, op 12-05-1759 in Leiden met Theresia Kil, 20 jaar oud. Theresia is een dochter van Huibert Kil en Grietje Schieman. Zij is gedoopt op 24-06-1738 in Leiden. Theresia is overleden op 03-07-1779 in Leiden, 41 jaar oud. Zij is begraven op 10-07-1779 in Leiden.
(2) ging in ondertrouw, 43 jaar oud, op 14-08-1779 in Leiden met Jacomijntje Andriesse. Jacomijntje is een dochter van Jacomijntje van Oosten. Jacomijntje is overleden op 15-11-1788 in Leiden. Zij is begraven op 22-11-1788 in Leiden.
(3) trouwde, 53 jaar oud, op 13-02-1789 in Leiden met Johanna Passchiere, 42 jaar oud. De scheiding werd geregistreerd op 08-12-1794 in Leiden. Johanna is een dochter van Johannes Passchiere en Dina Toesijn. Zij is gedoopt op 22-06-1746 in Leiden. Johanna is overleden op 18-0-1836 in Leiden, 89 jaar oud.
KINDEREN (van Andries en Theresia) 1. Noe van der Linden [1.1.1.6.1] Hij is gedoopt op 13-01-1760 in Leiden. Noe is overleden op 10-05-1760 in Leiden, 3 maanden oud. Hij is begraven op 17-05-1760 in Leiden. 2. Grietje van der Linden [1.1.1.6.2]. Zij is gedoopt op 02-08-1761 in Leiden. Grietje is overleden op 08-08-1761 in Leiden, 6 dagen oud. Zij is begraven op 15-08-1761 in Leiden. 3. Anna Katrina van der Linden [1.1.1.6.3]. Zij is gedoopt op 06-10-1763 in Leiden. Anna is overleden na 16-08-1779, minstens 15 jaar oud. 4. Huibert van der Linden [1.1.1.6.4]. Hij is gedoopt op 20-03-1766 in Leiden. Huibert is overleden op 25-09-1773 in Leiden, 7 jaar oud. Hij is begraven op 02-10-1773 in Leiden. 5. Antony van der Linden [1.1.1.6.5]. Hij is gedoopt op 23-10-1768 in Leiden. Antony is overleden vóór 16-08-1779, ten hoogste 10 jaar oud. 6. Jacobus van der Linden [1.1.1.6.6]. Hij is gedoopt op 11-04-1771 in Leiden. Jacobus is overleden op 04-08-1781 in Leiden, 10 jaar oud. 7. Claartje van der Linden [1.1.1.6.7]. Zij is gedoopt op 18-07-1773 in Leiden. 8. Nouwe van der Linden [1.1.1.6.8]. Hij is gedoopt op 24-12-1775 in Leiden. Nouwe is overleden na 16-08-1779, minstens 3 jaar oud. 10. Treza van der Linden [1.1.1.6.10]. Zij is gedoopt op 06-06-1779 in Leiden. Treza is overleden, 3 maanden oud. Zij is begraven op 18-09-1779 in Leiden.
KINDEREN (van Andries en Jacomijntje) 11. Barbara van der Linden [1.1.1.6.11]. Zij is gedoopt op 10-09-1780 in Leiden. Barbara is overleden op 28-12-1839 in Leiden, 59 jaar oud. Barbara trouwde, 47 jaar oud, op 06-03-1828 in Leiden met Pieter Delmeer, 53 jaar oud. Pieter is een zoon van Gerrit Delmeer en Lena Laars. Hij is gedoopt op 10-01-1775 in Leiden. Pieter is overleden op 21-04-1832 in Leiden, 57 jaar oud. Pieter trouwde voorheen op 05-03-1802 in Leiden met Catharina van Berkel. 12. Jacobus van der Linden [1.1.1.6.12]. Hij is gedoopt op 06-10-1782 in Leiden. Jacobus is overleden, 1 maand oud. Hij is begraven op 09-11-1782 in Leiden.13. Nn van der Linden [1.1.1.6.13], levenloos geboren kind, geboren op 29-01-1785 in Leiden. Hij of zij is begraven op 05-02-1785 in Leiden. 14. Andries van der Linden [1.1.1.6.14]. Hij is geboren op 24-10-1786 in Leiden. Volg deze lijn.
1.1.1.6 Andries van der Linden, zoon van Noe (Natalis) van der Linden (zie 1.1.1) en Barbara Nieuwenburg. Hij is gedoopt op 20-09-1735 in Leiden. Andries is overleden op 13-03-1802 in Leiden, 66 jaar oud. Hij is begraven op 20-03-1802 in Leiden.
Andries:
(1) ging in ondertrouw, 23 jaar oud, op 12-05-1759 in Leiden met Theresia Kil, 20 jaar oud. Theresia is een dochter van Huibert Kil en Grietje Schieman. Zij is gedoopt op 24-06-1738 in Leiden. Theresia is overleden op 03-07-1779 in Leiden, 41 jaar oud. Zij is begraven op 10-07-1779 in Leiden.
(2) ging in ondertrouw, 43 jaar oud, op 14-08-1779 in Leiden met Jacomijntje Andriesse. Jacomijntje is een dochter van Jacomijntje van Oosten. Jacomijntje is overleden op 15-11-1788 in Leiden. Zij is begraven op 22-11-1788 in Leiden.
(3) trouwde, 53 jaar oud, op 13-02-1789 in Leiden met Johanna Passchiere, 42 jaar oud. De scheiding werd geregistreerd op 08-12-1794 in Leiden. Johanna is een dochter van Johannes Passchiere en Dina Toesijn. Zij is gedoopt op 22-06-1746 in Leiden. Johanna is overleden op 18-0-1836 in Leiden, 89 jaar oud.
Kinderen van Andries en Theresia:
1. Noe van der Linden [1.1.1.6.1] Hij is gedoopt op 13-01-1760 in Leiden. Noe is overleden op 10-05-1760 in Leiden, 3 maanden oud. Hij is begraven op 17-05-1760 in Leiden.
2. Grietje van der Linden [1.1.1.6.2]. Zij is gedoopt op 02-08-1761 in Leiden. Grietje is overleden op 08-08-1761 in Leiden, 6 dagen oud. Zij is begraven op 15-08-1761 in Leiden.
3. Anna Katrina van der Linden [1.1.1.6.3]. Zij is gedoopt op 06-10-1763 in Leiden. Anna is overleden na 16-08-1779, minstens 15 jaar oud.
4. Huibert van der Linden [1.1.1.6.4]. Hij is gedoopt op 20-03-1766 in Leiden. Huibert is overleden op 25-09-1773 in Leiden, 7 jaar oud. Hij is begraven op 02-10-1773 in Leiden.
5. Antony van der Linden [1.1.1.6.5]. Hij is gedoopt op 23-10-1768 in Leiden. Antony is overleden vóór 16-08-1779, ten hoogste 10 jaar oud.
6. Jacobus van der Linden [1.1.1.6.6]. Hij is gedoopt op 11-04-1771 in Leiden. Jacobus is overleden op 04-08-1781 in Leiden, 10 jaar oud.
7. Claartje van der Linden [1.1.1.6.7]. Zij is gedoopt op 18-07-1773 in Leiden.
8. Nouwe van der Linden [1.1.1.6.8]. Hij is gedoopt op 24-12-1775 in Leiden. Nouwe is overleden na 16-08-1779, minstens 3 jaar oud.
9. Treesa van der Linden [1.1.1.6.9]. Zij is gedoopt op 24-12-1775 in Leiden. Treesa is overleden, 2 maanden oud. Zij is begraven op 02-03-1776 in Leiden.
10. Treza van der Linden [1.1.1.6.10]. Zij is gedoopt op 06-06-1779 in Leiden. Treza is overleden, 3 maanden oud. Zij is begraven op 18-09-1779 in Leiden.
Kinderen van Andries en Jacomijntje:
11. Barbara van der Linden [1.1.1.6.11]. Zij is gedoopt op 10-09-1780 in Leiden. Barbara is overleden op 28-12-1839 in Leiden, 59 jaar oud. Barbara trouwde, 47 jaar oud, op 06-03-1828 in Leiden met Pieter Delmeer, 53 jaar oud. Pieter is een zoon van Gerrit Delmeer en Lena Laars. Hij is gedoopt op 10-01-1775 in Leiden. Pieter is overleden op 21-04-1832 in Leiden, 57 jaar oud. Pieter trouwde voorheen op 05-03-1802 in Leiden met Catharina van Berkel.
12. Jacobus van der Linden [1.1.1.6.12]. Hij is gedoopt op 06-10-1782 in Leiden. Jacobus is overleden, 1 maand oud. Hij is begraven op 09-11-1782 in Leiden.
13. Nn van der Linden [1.1.1.6.13], levenloos geboren kind, geboren op 29-01-1785 in Leiden. Hij of zij is begraven op 05-02-1785 in Leiden.
14. Andries van der Linden [1.1.1.6.14]. Hij is geboren op 24-10-1786 in Leiden. Volg deze lijn.
1.1.1.6 Andries van der Linden, zoon van Noe (Natalis) van der Linden (zie 1.1.1) en Barbara Nieuwenburg. Hij is gedoopt op 20-09-1735 in Leiden. Andries is overleden op 13-03-1802 in Leiden, 66 jaar oud. Hij is begraven op 20-03-1802 in Leiden.
Andries:
(1) ging in ondertrouw, 23 jaar oud, op 12-05-1759 in Leiden met Theresia Kil, 20 jaar oud. Theresia is een dochter van Huibert Kil en Grietje Schieman. Zij is gedoopt op 24-06-1738 in Leiden. Theresia is overleden op 03-07-1779 in Leiden, 41 jaar oud. Zij is begraven op 10-07-1779 in Leiden.
(2) ging in ondertrouw, 43 jaar oud, op 14-08-1779 in Leiden met Jacomijntje Andriesse. Jacomijntje is een dochter van Jacomijntje van Oosten. Jacomijntje is overleden op 15-11-1788 in Leiden. Zij is begraven op 22-11-1788 in Leiden.
(3) trouwde, 53 jaar oud, op 13-02-1789 in Leiden met Johanna Passchiere, 42 jaar oud. De scheiding werd geregistreerd op 08-12-1794 in Leiden. Johanna is een dochter van Johannes Passchiere en Dina Toesijn. Zij is gedoopt op 22-06-1746 in Leiden. Johanna is overleden op 18-0-1836 in Leiden, 89 jaar oud.
KINDEREN van Andries en Theresia:
1. Noe van der Linden [1.1.1.6.1] Hij is gedoopt op 13-01-1760 in Leiden. Noe is overleden op 10-05-1760 in Leiden, 3 maanden oud. Hij is begraven op 17-05-1760 in Leiden.
2. Grietje van der Linden [1.1.1.6.2]. Zij is gedoopt op 02-08-1761 in Leiden. Grietje is overleden op 08-08-1761 in Leiden, 6 dagen oud. Zij is begraven op 15-08-1761 in Leiden.
3. Anna Katrina van der Linden [1.1.1.6.3]. Zij is gedoopt op 06-10-1763 in Leiden. Anna is overleden na 16-08-1779, minstens 15 jaar oud.
4. Huibert van der Linden [1.1.1.6.4]. Hij is gedoopt op 20-03-1766 in Leiden. Huibert is overleden op 25-09-1773 in Leiden, 7 jaar oud. Hij is begraven op 02-10-1773 in Leiden.
5. Antony van der Linden [1.1.1.6.5]. Hij is gedoopt op 23-10-1768 in Leiden. Antony is overleden vóór 16-08-1779, ten hoogste 10 jaar oud.
6. Jacobus van der Linden [1.1.1.6.6]. Hij is gedoopt op 11-04-1771 in Leiden. Jacobus is overleden op 04-08-1781 in Leiden, 10 jaar oud.
7. Claartje van der Linden [1.1.1.6.7]. Zij is gedoopt op 18-07-1773 in Leiden.
8. Nouwe van der Linden [1.1.1.6.8]. Hij is gedoopt op 24-12-1775 in Leiden. Nouwe is overleden na 16-08-1779, minstens 3 jaar oud.
9. Treesa van der Linden [1.1.1.6.9]. Zij is gedoopt op 24-12-1775 in Leiden. Treesa is overleden, 2 maanden oud. Zij is begraven op 02-03-1776 in Leiden.
10. Treza van der Linden [1.1.1.6.10]. Zij is gedoopt op 06-06-1779 in Leiden. Treza is overleden, 3 maanden oud. Zij is begraven op 18-09-1779 in Leiden.
Kinderen van Andries en Jacomijntje:
11. Barbara van der Linden [1.1.1.6.11]. Zij is gedoopt op 10-09-1780 in Leiden. Barbara is overleden op 28-12-1839 in Leiden, 59 jaar oud. Barbara trouwde, 47 jaar oud, op 06-03-1828 in Leiden met Pieter Delmeer, 53 jaar oud. Pieter is een zoon van Gerrit Delmeer en Lena Laars. Hij is gedoopt op 10-01-1775 in Leiden. Pieter is overleden op 21-04-1832 in Leiden, 57 jaar oud. Pieter trouwde voorheen op 05-03-1802 in Leiden met Catharina van Berkel.
12. Jacobus van der Linden [1.1.1.6.12]. Hij is gedoopt op 06-10-1782 in Leiden. Jacobus is overleden, 1 maand oud. Hij is begraven op 09-11-1782 in Leiden.
13. Nn van der Linden [1.1.1.6.13], levenloos geboren kind, geboren op 29-01-1785 in Leiden. Hij of zij is begraven op 05-02-1785 in Leiden.
14. Andries van der Linden [1.1.1.6.14]. Hij is geboren op 24-10-1786 in Leiden. Volg deze lijn.
1.1.1.6.14 Andries van der Linden is geboren op 24-10-1786 in Leiden, zoon van Andries van der Linden (zie 1.1.1.6) en Jacomijntje Andriesse. Hij is gedoopt op 26-10-1786 in Leiden. Andries is overleden op 01-04-1847 in Leiden, 60 jaar oud. Andries trouwde, 22 jaar oud, op 06-05-1809 in Leiden met Maria de Kler, 19 jaar oud, nadat zij op 20-04-1809 in Leiden in ondertrouw zijn gegaan. Maria is een dochter van Jan Pieter de Kler en Elisabeth Riebeek. Zij is gedoopt op 25-12-1789 in Leiden.
KINDEREN (van Andries en Maria) 1. Andries van der Linden [1.1.1.6.14.1], geboren op 02-12-1809 in Leiden. 2. Johannes Pieter van der Linden [1.1.1.6.14.2], geboren op 30-10-1812 in Leiden. 3. Maria van der Linden [1.1.1.6.14.3], geboren op 09-04-1817 in Leiden. Maria is overleden vóór 09-04-1818, ten hoogste 1 jaar oud. 4. Maria van der Linden [1.1.1.6.14.4], geboren op 09-04-1818 in Leiden. Maria is overleden op 26-06-1849 in Veenhuizen, 31 jaar oud. Maria bleef ongehuwd. 5. Elisabeth van der Linden [1.1.1.6.14.5], geboren op 13-10-1819 in Leiden. Elisabeth is overleden op 27-04-1908 in Leiden, 88 jaar oud. Elisabeth trouwde, 19 jaar oud, op 27-12-1838 in Leiden met Johannes Molenaar, 21 jaar oud, nadat zij op 14-12-1838 in Leiden in ondertrouw zijn gegaan. Johannes is geboren op 16-02-1817 in Leiden, zoon van Jan Molenaar en Elisabeth van Klaveren. Johannes is overleden op 26-03-1880 in Leiden, 63 jaar oud. 6. Hubertus van der Linden[1.1.1.6.14.6], geboren op 26-01-1822 in Leiden. Hubertus is overleden op 14-02-1848 in Timor Koepang (Ned. Indie), 26 jaar oud. Hubertus bleef ongehuwd. 7. Gerrit van der Linden [1.1.1.6.14.7], geboren op 10-09-1825 in Leiden. Volg deze lijn. 8. Noach van der Linden [1.1.1.6.14.8], geboren op 22-11-1828 in Leiden. Noach is overleden op 14-04-1853 in Breda, 24 jaar oud. Noach bleef ongehuwd. 9. Jacobus van der Linden [1.1.1.6.14.9], geboren op 04-07-1835 in Leiden.
1.1.1.6.14.7 Gerrit van der Linden is geboren op 10-09-1825 in Leiden, zoon van Andries van der Linden (zie 1.1.1.6.14) en Maria de Kler. Gerrit is overleden op 25-07-1870 in Leiden, 44 jaar oud.
HUWELIJK (1) trouwde, 33 jaar oud, op 15-09-1858 in Leiden met Judith de Haan, 35 jaar oud, nadat zij op 03-09-1858 in Leiden in ondertrouw zijn gegaan. Judith is geboren op 02-06-1823 in Leiden, dochter van Willem de Haan en Maria Prevoo. Judith is overleden op 17-05-1863 in Leiden, 39 jaar oud. (2) trouwde, 38 jaar oud, op 28-10-1863 in Leiden met Elisabeth Johanna Warners, 26 jaar oud, nadat zij op 16-10-1863 in Leiden in ondertrouw zijn gegaan. Elisabeth is geboren op 11-01-1837 in Leiden, dochter van Casper Hermanus Warners en Maria Bonte.
KINDEREN (van Gerrit en Judith) 1. Gerrit van der Linden [1.1.1.6.14.7.1], geboren op 16-10-1856 in Leiden. 2. Willem van der Linden [1.1.1.6.14.7.2], geboren op 19-02-1859 in Leiden. Volg deze lijn. 3. Andries van der Linden [1.1.1.6.14.7.3], geboren op 16-06-1861 in Leiden.
KINDEREN (van Gerrit en Elisabeth) 4. Jannetje Hendrica van der Linden [1.1.1.6.14.7.4), geboren op 08-12-1864 in Leiden. Jannetje is overleden op 04-03-1936 in Leiden, 71 jaar oud. Jannetje trouwde, 34 jaar oud, op 26-12-1888 in Leiden met Willem Hendrik Beij. Willem is een zoon van Johannes Beij en Elisabeth Duk. Willem is overleden op 04-01-1943 in Leiden. 5. Casper Hermanus van der Linden [1.1.1.6.14.7.5], geboren op 17-01-1867 in Leiden. 6. Elisabeth Johanna van der Linden [1.1.1.6.14.7.6], geboren op 06-09-1870 in Leiden.
1.1.1.6.14.7.2 Willem van der Linden is geboren op 19-02-1859 in Leiden, zoon van Gerrit van der Linden (zie 1.1.1.6.14.7) en Judith de Haan. Willem is overleden op 21-01-1918 in Vlaardingen, 58 jaar oud. Willem trouwde, 29 jaar oud, op 24-05-1888 in Maassluis met Neeltje Visser, 20 jaar oud. Neeltje is geboren op 28-03-1868 in Maassluis, dochter van Jacob Visser en Petronella Breggeman. Neeltje is overleden op 01-05-1922 in Vlaardingen, 54 jaar oud.
KINDEREN (van Willem en Neeltje) 1. Willem van der Linden [1.1.1.6.14.7.2.1], geboren op 10-07-1888 in Maassluis. Willem is overleden op 17-04-1889 in Maassluis, 9 maanden oud. 2. Petronella van der Linden [1.1.1.6.14.7.2.2], geboren op 22-08-1889 in Maassluis. Petronella is overleden op 06-04-1890 in Maassluis, 7 maanden oud. 3. Willem Jacobus van der Linden [1.1.1.6.14.7.2.3], geboren op 01-09-1890 in Maassluis. Volg deze lijn. 4. Petronella Cornelia van der Linden [1.1.1.6.14.7.2.4], geboren op 02-11-1891 in Maassluis. 5. Neeltje van der Linden [1.1.1.6.14.7.2.5], geboren op 18-09-1893 in Vlaardingen. Neeltje trouwde, 23 jaar oud, op 27-12-1916 in Vlaardingen met Johannes Schouten, 20 jaar oud. Johannes is geboren op 20-03-1896 in Vlaardingen, zoon van Alewijn Schouten en Katharina de Haan. 6. Gerrit van der Linden [1.1.1.6.14.7.2.6], geboren op 23-06-1895 in Maassluis. Gerrit is overleden op 30-07-1895 in Maassluis, 1 maand oud. 7. Jacob van der Linden [1.1.1.6.14.7.2.7.2.7], geboren op 23-06-1895 in Maassluis. Jacob is overleden op 06-08-1895 in Maassluis, 1 maand oud. 8. Jacoba van der Linden [1.1.1.6.14.7.2.8], geboren op 14-10-1896 in Maassluis. Jacoba is overleden op 25-01-1953 in Vlaardingen, 56 jaar oud. Jacoba trouwde, 23 jaar oud, op 29-06-1920 in Vlaardingen met Gerrit Jan Versteege, 22 jaar oud. Gerrit is geboren op 10-02-1898 in Vlaardingen. 9. Judith van der Linden [1.1.1.6.14.7.2.9], geboren op 18-01-1901 in Maassluis. Judith is overleden op 16-03-2004 in Vlaardingen, 103 jaar oud. Judith:
(1) trouwde, 20 jaar oud, op 29-06-1921 in Vlaardingen met Pieter Johannes Jonkman, 22 jaar oud. Pieter is geboren op 13-01-1899 in Maassluis. Pieter is overleden op 01-12-1958 in Vlaardingen, 59 jaar oud.
(2) trouwde, 65 jaar oud, op 28-12-1966 met Maarten Johannes den Ouden, 65 jaar oud. Maarten is geboren op 11-11-1901 in Leiden. Maarten is overleden op 05-02-1967 in Vlaardingen, 65 jaar oud.
(3) trouwde, 78 jaar oud, op 22-01-1979 in Vlaardingen met Cornelis Stolk, 79 jaar oud. Cornelis is geboren op 09-11-1899 in Hellevoetsluis. Cornelis is overleden op 29-09-1992 in Vlaardingen, 92 jaar oud.
10. Gerrit van der Linden [1.1.16.14.7.2.10], geboren op 20-07-1902 in Vlaardingen. Gerrit is overleden vóór 1908, ten hoogste 6 jaar oud. 11. Gerrit van der Linden [1.1.16.14.7.2.11], geboren op 18-01-1908 in Vlaardingen.
1.1.1.6.14.7.2.3 Willem Jacobus van der Linden is geboren op 01-09-1890 in Maassluis, zoon van Willem van der Linden (zie 1.1.1.6.14.7.2) en Neeltje Visser. Willem is overleden op 10-10-1970 in Vlaardingen, 80 jaar oud. Willem trouwde, 25 jaar oud, op 06-07-1916 in Maassluis met Adriana Verduijn, 17 jaar oud. Adriana is geboren op 02-08-1898 in Capelle, dochter van Leendert Marinus Verduijn en Wilhelmina Maijers.
KINDEREN (van Willem en Adriana) 1. Willem van der Linden [1.1.1.6.14.7.2.3.1], geboren op 03-11-1916 in Maassluis. 2. Adrianus van der Linden [ 1.1.1.6.14.7.2.3.2], geboren op 26-12-1917 in Maassluis. 3. Neeltje van der Linden [1.1.1.6.14.7.2.3.3], geboren op 09-09-1919 in Maassluis. Neeltje is overleden op 12-06-2005 in Zoetermeer, 85 jaar oud. Neeltje: (1) trouwde, 20 jaar oud, op 10-11-1939 in Voorburg met Karel Mattheus van den Berg, 19 jaar oud. De scheiding werd geregistreerd op 26-03-1943 in Voorburg (Scheiding). Karel is geboren op 21-12-1919 in Den Haag. (2) trouwde, 26 jaar oud, op 19-09-1945 in Den Haag met Huibert Thomas van Lith, 30 jaar oud. Huibert is geboren op 05-11-1914 in Rotterdam. Huibert is overleden op 01-11-2003 in Zoetermeer, 88 jaar oud. 4. Wilhelmina van der Linden [1.1.1.6.14.7.2.3.4], geboren op 18-07-1921 in Maassluis. Wilhelmina is overleden op 10-04-1967 in Rotterdam, 45 jaar oud. Zij is begraven op 15-04-1967 in Kerkrade. Wilhelmina trouwde, 19 jaar oud, op 03-10-1940 in Maassluis met Michel Schupp, 32 jaar oud. Michel is geboren op 22-10-1907 in Herstal (Belgie), zoon van Renier Franciscus Schupp en Barbara Catharina Couchee. Michel is overleden op 09-07-1971 in Kerkrade, 63 jaar oud. 5. Adriana van der Linden [1.1.1.6.14.7.2.3.5], geboren op 06-07-1925 in Maassluis. Adriana is overleden op 26-02-1943 in Schiedam, 17 jaar oud. 6. Leendert Marinus van der Linden [1.1.1.6.14.7.2.3.6], geboren op 12-10-1926 in Maassluis. Volgt 1.1.1.6.14.7.2.3.6. 7. Jacobus van der Linden [1.1.1.6.14.7.2.3.7], geboren op 04-06-1928 in Maassluis. 8. Pieter van der Linden [1.1.1.6.14.7.2.3.8],,geboren op 02-09-1930 in Maassluis. 9. Petronella van der Linden [1.1.1.6.14.7.2.3.9], geboren op 08-11-1931 in Maassluis. 10. Andries van der Linden [1.1.1.6.14.7.2.3.10] , geboren op 10-06-1933 in Maassluis. 11. Gerrit van der Linden [1.1.16.14.7.2.3.11], geboren op 11-03-1935 in Maassluis. 12. Bertus Hendrik van der Linden [1.1.1.6.14.7.2.3.12], geboren op 11-03-1935 in Maassluis. Bertus is overleden op 29-08-1944 in Maassluis, 9 jaar oud. 13. Hendrikus van der Linden [1.1.1.6.14.7.2.3.13], geboren op 02-07-1937 in Maassluis. Volgt 1.1.1.6.14.7.2.3.13. 14. Irene van der Linden [1.1.1.6.14.7.2.3.14], geboren op 13-04-1940 in Maassluis. Irene trouwde, 19 jaar oud, op 23-04-1959 met J. de Vos. Irene is overleden op 30-04-2016.
GESCHIEDENIS / BIOGRAFIE Aanvankelijk woonden zij in de Sandelijnstraat; een smalle straat met kleine woningen. Via een steegje kwam men uit aan de Zuidvliet. Enkele jaren na de oorlog kochten zij een huis op de Zuiddijk. Via de voorzijde had men een ruime blik over de lager gelegen woningen. De tuin aan de achterzijde lag eveneens op een lager niveau. In de kamer was een soort muurkast en via een steile trap kwam men in de werkkeuken en de daarachter gelegen tuin. In de tuin stonden een aantal konijnenhokken; regelmatig reed opa op zijn bakfiets om groenvoer te plukken of hout te sprokkelen. Vaak stond er konijnenbout op tafel. Ook niet te vergeten de bergen aardappelen die geschild moesten worden om al die hongerige monden te voeden.
Hij was rechtschapen en ging letterlijk en figuurlijk 'recht door zee'. Hij zei wat hem op het hart lag en aan roddelen had hij een grote hekel. Wel lustte hij graag een borrel; eveneens zag men hem vaak met een sigaar of een stuk pruimtabak. Mijn jongere nichtjes mochten regelmatig zijn snor en wenkbrauwen kammen; kregen hiervoor enkel grijpstuivers. Ik heb hem niet zo vaak ontmoet; kreeg bij die gelegenheden wel een zeer stevige hand. Opa was een robuust persoon met een grote snor; de passende bijnaam was Stalin. Enerzijds de gelijkenis; anderzijds zo hard als staal. Deelde vaker rake klappen uit.
Opa heeft alle wereldzeeën bevaren. Hij werkte als stoker op een sleepboot. In de oorlog is hij vijf jaar van huis geweest. Hij voer toen op de sleepboot 'De Zwarte Zee'. De kapitein en zijn bemanning zijn later gehuldigd voor hun verdienste voor het 'Vaderland'. Honderden mensen van getorpedeerde schepen of neergehaalde piloten hebben ze uit zee gevist.
LIEF EN LEED Gedurende de vijf jaren dat opa van huis was, werd de jongste dochter Irene geboren (13-04-1940), trad mijn moeder Mien in het huwelijk met mijn vader Michel (05-10-1940), drie jaar later het overlijden van Adriana (26-02-1943), een jaar later verongelukte Bertus (1944); werd aangereden door een Duitse vrachtwagen. Een noodlottig ongeval in bijzijn van tweelingbroer Gerrit.
VIJFTIG JARIGE BRUILOFT In 1966 waren opa en oma 50 jaar getrouwd; op een foto zijn ze te zien met acht zonen. Daarnaast is er een foto van het bruidspaar met hun dochters; Neeltje Nel en Irene. Helaas was moeder niet bij de bruiloft aanwezig, was reeds ernstig ziek en een jaar later overleden.
HULDE Oma en opa hadden 14 kinderen, getallen die in die tijd normaal waren. Misschien was oma zo streng uit eigen zorg en ervaringen. Haar eerste kind werd namelijk geboren toen ze 17 jaar was. De oorlogsjaren met een echtgenoot die op zee verbleef; was voor haar ook niet gemakkelijk. De laatste jaren van haar leven heeft ze zich meer open opgesteld en was ze toch ook een lieve oma. Veel heeft ze moeten doorstaan; hulde en misschien ook wel een standbeeld. Overleden op 27 maart 1982, op 83 jarige leeftijd.
NAWOORD Oma was erg gelovig. Haar Bijbel haar toevlucht, waarin ze troost vond in donkere dagen. In de nalatenschap is deze bijbel in beheer van nicht Hannie. In de bijbel een bladlegger, waarop in mooi handschrift de volgende prachtige tekst, met toestemming van Hannie in mijn verhaal is opgenomen. Haar lijfspreuk: "God belooft ons geen kalme reis, maar wel een behouden aankomst. Vaak is het mistig om mij heen. Maar Jezus laat mij nooit alleen. Eens zie ik, als door helder glas, waarom het voor mij soms zo mistig was.”
In onderstaande tekstblokken een overzicht van de negende generatie. Het betreft zowel de zonen als de dochters van Willem Jacobus van der Linden en Adriana Verduijn. Uiteraard heb ik niet alle nakomelingen in beeld.
1.1.1.6.14.7.2.3.1 Willem van der Linden is geboren op 03-11-1916 in Maassluis, zoon van Willem Jacobus van der Linden (zie 1.1.1.6.14.7.2.3) en Adriana Verduijn. Willem is overleden op 24-08-2005 in Spijkenisse, 88 jaar oud.
HUWELIJK (1) trouwde, 23 jaar oud, op 03-11-1939 in Vlaardingen met Sophia Maria Tieleman, 22 jaar oud. De scheiding werd geregistreerd op 10-04-1943 in Nijmegen. Sophia is geboren op 24-06-1917 in Vlaardingen. Sophia is overleden op 28-04-1998 in Vlaardingen, 80 jaar oud. (2) trouwde, 32 jaar oud, op 15-07-1949 in Nijmegen met Antonetta Cornelia Cornelissen, 34 jaar oud. De scheiding werd geregistreerd op 12-10-1951. Antonetta is geboren op 31-12-1914 in Strijp. (3) trouwde, 36 jaar oud, op 25-02-1953 in Den Haag met Phelomena Leonie Maria Hoekstra, 36 jaar oud. De scheiding werd geregistreerd op 14-11-1956 in Den Haag. Phelomena is geboren o 02-04-1916 in Brunssum. (4) trouwde, 40 jaar oud, op 20-12-1956 in Maassluis met Cornelia Dijkman, 26 jaar oud. Cornelia is geboren op 16-01-1930 in Maassluis.
KINDEREN (van Willem en Cornelia) 1. Adriana van der Linden [1.1.1.6.14.7.2.3.1.1], geboren op 25-11-1957 in Maassluis. 2. Cornelia van der Linden [1.1.1.6.14.7.2.3.1.2], geboren op 07-10-1959 in Maassluis.
1.1.1.6.14.7.2.3.2 Adrianus van der Linden is geboren op 26-12-1917 in Maassluis, zoon van Willem Jacobus van der Linden (zie 1.1.1.6.14.7.2.3) en Adriana Verduijn. Adrianus is overleden op 24-09-2011 in Maassluis, 93 jaar oud. Adrianus trouwde, 27 jaar oud, op 29-11-1945 in Maassluis met Trientje van der Hoeven, 29 jaar oud. Trientje is geboren op 10-111916 in Maassluis. Trientje is overleden op 23-01-2011 in Maassluis, 94 jaar oud.
KINDEREN (van Adrianus en Trientje) 1. Adriana van der Linden [1.1.1.6.14.7.2.3.2.1], geboren op 09-04-1953 in Maassluis. 2. Tienke Marianne van der Linden [1.1.1.6.14.7.2.3.2.2], geboren op 05-04-1955 in Maassluis. 3. Adrianus van der Linden [1.1.1.6.14.7.2.3.2.3], geboren op 29-07-1959 in Maasluis.
1.1.1.6.14.7.2.3.3 Neeltje van der Linden is geboren op 09-09-1919 in Maassluis, dochter van Willem Jacobus van der Linden (zie 1.1.1.6.14.7.2.3) en Adriana Verduijn. Neeltje is overleden op 12-06-2005 in Zoetermeer, 85 jaar oud.
HUWELIJK (1) trouwde, 20 jaar oud, op 10-11-1939 in Voorburg met Karel Mattheus van den Berg, 19 jaar oud. De scheiding werd geregistreerd op 26-03-1943 in Voorburg (Scheiding). Karel is geboren op 21-12-1919 in Den Haag. (2) trouwde, 26 jaar oud, op 19-09-1945 in Den Haag met Huibert Thomas van Lith, 30 jaar oud. Huibert is geboren op 05-11-1914 in Rotterdam. Huibert is overleden op 01-11-2003 in Zoetermeer, 88 jaar oud.
1.1.1.6.14.7.2.3.4 Wilhelmina van der Linden is geboren op 18-07-1921 in Maassluis, dochter van Willem Jacobus van der Linden [zie 1.1.1.6.14.7.2.3] en Adriana Verduijn. Wilhelmina is overleden op 10-04-1967 in Rotterdam, 45 jaar oud. Zij is begraven op 15-04-1967 in Kerkrade. Wilhelmina trouwde, 19 jaar oud, op 03-10-1940 in Maassluis met Michel Schupp, 32 jaar oud Michel is geboren op 22-10-1907 in Herstal (Belgie), zoon van Renier Franciscus Schupp en Barbara Catharina Couchee. Michel is overleden op 09-07-1971 in Kerkrade, 63 jaar oud.
1.1.1.6.14.7.2.3.5 Adriana van der Linden, geboren op 06-07-1925 in Maassluis, dochter van Willem Jacobus van der Linden [zie 1.1.1.6.14.7.2.3] en Adriana Verduijn. Adriana is overleden op 26-02-1943 in Schiedam, 17 jaar oud.
1.1.1.6.14.7.2.3.6 Leendert Marinus van der Linden is geboren op 12-10-1926 in Maassluis, zoon van Willem Jacobus van der Linden (zie 1.1.1.6.14.7.2.3) en Adriana Verduijn. Leendert is overleden op 17-11-2005 in Maassluis, 79 jaar oud. Leendert trouwde, 21 jaar oud, op 01-09-1948 in Vlaardingen met Jaapje Brouwer, 21 jaar oud. De scheiding werd geregistreerd op 02-07-1979 in Vlaardingen (Scheiding). Jaapje is geboren op 23-03-1927 in Vlaardingen.
KINDEREN (van Leendert en Jaapje)| 1. Bert van der Linden [1.1.1.6.14.7.2.3.6.1], geboren in Maasluis en trouwde met Joke van Hoogteijlingen. 2. Johanna van der Linden [1.1.1.6.14.7.2.3.6.2], geboren op 14-10-1953 in Maassluis. Johanna trouwde met Joost van Arendonk. 3. Rudolf van der Linden, [1.1.1.6.14.7.2.3.6.3], geboren op 25-12-1964 in Maassluis en trouwde met Sandra.
1.1.1.6.14.7.2.3.7 Jacobus van der Linden is geboren op 04-06-1928 in Maassluis, zoon van Willem Jacobus van der Linden (zie 1.1.1.6.14.7.2.3) en Adriana Verduijn. Jacobus is overleden op 29-04-2004 in Maassluis, 75 jaar oud. Jacobus trouwde, 28 jaar oud, op 16-05-1957 in Maassluis met Ernestine Luise Schmidt, 45 jaar oud. Ernestine is geboren op 26-08-1911 in Eilenburg (Duitsland). Ernestine is overleden op 02-01-2001 in Vlaardingen, 89 jaar oud.
KINDEREN (van Jacobus en Ernestine Louise) 1. Ed, geboren in Maassluis. Volgt [1.1.1.6.14.7.2.3.7.1] 2. Renee, geboren in Maassluis. Volgt [1.1.1.6.14..7.2.3.7.2]
1.1.1.6.14.7.2.3.8 Pieter van der Linden is geboren op 02-09-1930 in Maassluis, zoon van Willem Jacobus van der Linden (zie 1.1.1.6.14.7.2.3) en Adriana Verduijn. Pieter is overleden op 20-09-1988 in Rotterdam, 58 jaar oud. Pieter trouwde, 27 jaar oud, op 12-03-1958 in Kerkrade met Gerarda Leonie Douven, 19 jaar oud. Gerarda is geboren op 26-02-1939 in Kerkrade.
KINDEREN (van Pieter en Gerarda) 1. Adriana Gertruda van der Linden [1.1.1.6.14.7.2.3.8.1], geboren op 17-10-1959 in Kerkrade. 2. Maria Petronella Leonie van der Linden [1.1.1.6.14.7.2.3.8.2], geboren op 15-05-1962 in Kerkrade
1.1.1.6.14.7.2.3.9 Petronella van der Linden, geboren op 08-11-1931 in Maassluis, dochter van Willem Jacobus van der Linden [zie 1.1.1.6.14.7.2.3] en Adriana Verduijn. Petronella is overleden op 13-03-1986 in Rozenburg, 55 jaar oud.
HUWELIJK 1. trouwde met Adrianus van Vark 2. trouwde met Piet Kwak
KINDEREN (van Petronella en Adrianus) 1. Adrianus van Vark, geboren in Maassluis.
KINDEREN (van Petronella en Piet) Petronella en Peter (tweeling), geboren in Maassluis.
1.1.1.6.14.7.2.3.10 Andries van der Linden is geboren op 10-06-1933 in Maassluis, zoon van Willem Jacobus van der Linden (zie 1.1.1.6.14.7.2.3) en Adriana Verduijn. Andries is overleden op 15-08-2012, 79 jaar oud in Maassluis. Andries trouwde, 22 jaar oud, op 25-08-1955 met J.J.M. Janson.
1.1.1.6.14.7.2.3.11 Gerrit van der Linden is geboren op 11-03-1935 in Maassluis, zoon van Willem Jacobus van der Linden (zie 1.1.1.6.14.7.2.3) en Adriana Verduijn. Gerrit trouwde, 19 jaar oud, op 27- 10-1954 met A. van Arkelen.
1.1.1.6.14.7.2.3.12 Bertus Hendrik van der Linden [1.1.1.6.14.7.2.3.12], geboren op 11-03-1935 in Maassluis, zoon van Willem Jacobus van der Linden (zie 1.1.1.6.14.7.2.3) en Adriana Verduijn. Bertus is overleden op 29-08-1944 in Maassluis, 9 jaar oud.
1.1.1.6.14.7.2.3.13 Hendrikus van der Linden is geboren op 02-07-1937 in Maassluis, zoon van Willem Jacobus van der Linden (zie 1.1.1.6.14.7.2.3) en Adriana Verduijn. Hendrik is overleden in 1981. 44 jaar oud. Hendrikus trouwde, 22 jaar oud, op 16-09-1959 in Maasland met H.J.M. van der Meer.
1.1.1.6.14.7.2.3.14 Irene van der Linden, geboren op 13-04-1940 in Maassluis, dochter van Willem Jacobus van der Linden (zie 1.1.1.6.14.7.2.3) en Adriana Verduijn. Irene trouwde, 19 jaar oud, op 23-04-1959 met J. de Vos. Irene is overleden op 30-03-2016.
Van prehistorie tot heden; boekenkasten zijn er over volgeschreven. Deze rubriek zal zich beperken tot gebeurtenissen, die min of meer als rode draad, aan persoonlijke belangstelling en ontwikkeling heeft bijgedragen. Echter zonder het belang van de grote context uit het oog te willen verliezen. Samenstelling vanuit diverse bronnen; uiteraard daar waar van toepassing, als zodanig vermeld.
INHOUD 3.1 NEDERLAND 3.2 LIMBURG 3.3 KERKRADE 3.4 WO-I 3.5 WO-II 3.6 EVACUATIE 3.7 NAVO 3.8 EUROPA
Dit land is grotendeels door mensenhanden 'gemaakt': bedijkt, ingepolderd en ontgonnen. De aanpassing aan en de strijd tegen het water is een rode draad in de geschiedenis van deze regio.
AAN DE PERIFERIE VAN EUROPA De regio die nu Nederland heet, is een rivierdelta aan de periferie van het continent Europa. Deze geografische ligging bepaalt door de eeuwen heen de geschiedenis van dit gebied. Vanaf 4500 v.Chr. ontwikkelen zich hier agrarische samenlevingen en vanaf het begin van de jaartelling is de regio een grensgebied van het Romeinse rijk. In later eeuwen maakt de regio onderdeel uit van andere grote rijken. Pas vanaf circa 1590 beginnen de eerste contouren van het huidige Nederland zich op de kaart af te tekenen. Nog vaak zullen de grenzen diepgaand worden gewijzigd.
EEN GEKERSTEND LAND Over de godsdienst van de vroegste bewoners van de regio is weinig bekend, maar dankzij onder andere Tacitus weten we wel iets van de goden die men hier te lande vereerde. Vanaf circa 600-700 worden de bewoners van de lage landen bij de zee bekeerd tot het christendom. Kloosters worden centra van cultuur. In zestiende en zeventiende eeuw wordt er vanwege de juiste leer oorlog gevoerd. Tot op de dag van vandaag is het christendom een belangrijk kenmerk van de Nederlandse cultuur.
EEN NEDERLANDSE TAAL De eerste geschreven woorden in het Nederlands die we hebben dateren van ca. 1100. Ze zijn geschreven door een Vlaamse monnik. Drukwerk in de 'moederstaal' komt pas in vijftiende eeuw op gang. Lang wordt er door sommigen nog geschreven en gesproken in het Latijn (wetenschap) en in het Frans (elite). Regio's hadden hun eigen dialecten. Toch bestaat er een lange traditie van Nederlandstalige literatuur. De taalgrens loopt niet parallel met staatkundige grenzen.
VERSTEDELIJKT LAND EN HANDELSKNOOPPUNT Vanaf circa 1100 vindt hier verstedelijking plaats en ontstaan er handelsknooppunten. Eerst ligt het zwaartepunt in het zuiden (Vlaanderen en Brabant), vanaf circa 1500 ook sterk in het Noorden (Holland). Holland en Zeeland zijn vanaf circa 1600 een belangrijk handelsknooppunt in Europa. Die functie heeft Nederland op dit moment nog steeds.
REPUBLIEK DER ZEVEN VERENIGDE NEDERLANDEN De steden met hun burgers hebben andere belangen dan de adel. De eerste tekenen van die belangentegenstelling doen zich al vroeg voor. In de late middeleeuwen probeerden Bourgondische vorsten de 'Lage Landen' onder één bestuur te brengen, maar deze politiek roept verzet op van steden en adel. In de zestiende eeuw mengt dit verzet zich met de roep op kerkhervorming. Een oorlog breekt uit en edelmannen worden 'geuzen'. Willem van Oranje groeit uit tot leider van de Opstand en heet daarom 'vader des vaderlands'. Na zijn gewelddadige dood in 1584 ontwikkelt zich de bijzondere politieke structuur van 'de Republiek'. Kenmerkend voor de Republiek: bestuursmacht van regenten; zwak centraal gezag; godsdiensttolerantie.
DE BLOEI VAN DE GOUDEN EEUW In de zeventiende eeuw is de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden een grootmacht in Europa: economisch, politiek en cultureel. Kort, maar hevig. Immigranten (joden, Vlamingen, hugenoten) spelen in die bloei een grote rol. Op cultureel gebied is met name de omvang en kwaliteit van de zeventiende-eeuwse schilderkunst opmerkelijk. Economisch gezien waren dat de scheepvaart, de stapelmarkt, de hoog ontwikkelde landbouw én de nijverheid. Ook verwierven Nederlandse geleerden internationale roem met uitvindingen op het technische vlak. Politiek gezien had de Republiek een uitzonderlijke staatsvorm op een continent waar koninkrijken de regel waren. Met het rampjaar 1672 begint aan deze ongekende bloeiperiode een einde te komen. Daarna is de Republiek een bescheiden speler op het Europese toneel, afhankelijk van wat de Europese grootmachten voor speelruimte geven. Ook economisch en cultureel is de Republiek vanaf het einde van de zeventiende eeuw minder toonaangevend in Europa.
KOOPMANSGEEST EN KOLONIALE MACHT Vanaf circa 1600 bevaren Nederlandse schepen de oceanen. Het zwaartepunt van de handel ligt in Europa, maar daarnaast wordt handel gedreven in Azië, Afrika en Amerika. In Azië en Amerika worden koloniën gesticht. Op de drie continenten handelen de Nederlanders ook in slaven. In de 19de eeuw leidt centralisatie van Nederlands bestuur in koloniën tot langdurige oorlogen. Nederland heeft tot op de dag van vandaag sterke banden met Indonesië, Suriname en de Antillen.
ENHEIDSSTAAT EN CONSTITUTIONELE MONARCHIE In de tweede helft van de 18de eeuw ontstaat mede onder invloed van de Verlichting in brede kringen van de bevolking behoefte aan het verwerven en verspreiden van kennis. Nieuwe ideeën over de inrichting van staat en maatschappij worden geuit. Pogingen van de patriottenbeweging om de macht van de stadhouders te beperken en de burgers meer invloed te geven mislukken aanvankelijk. Tussen 1795 en 1848 wordt de huidige Nederlandse staat geformeerd. De basis voor de eenheidsstaat wordt gelegd in de Franse tijd (1795-1813). Na de nederlaag van Napoleon wordt Willem I, de zoon van de laatste stadhouder, koning over een verenigd koninkrijk. Dit 'herstel' van de Nederlanden duurt niet lang, want het revolutiejaar 1830 doet ook Brussel aan. In 1848 worden met de Grondwet van Thorbecke de grondslagen gelegd voor de constitutionele monarchie die Nederland nu nog altijd kent. Het koninkrijk wordt nu een kleine mogendheid die de neutraliteit koestert.
ONTSTAAN VAN EEN MODERNE SAMENLEVING Vanaf circa 1870 groeien Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht uit tot de grote steden. Industrialisatie vindt hier (relatief laat) plaats. Wat eerder begint ook de aanleg van het huidige spoorwegnet. De afstanden worden kleiner: de eenwording van Nederland. De roep om gelijke rechten wordt luider. 'Gewone' burgers eisen invloed in de samenleving en de politiek. Dit mondt in 1917 en 1919 uit in algemeen kiesrecht voor respectievelijk mannen en vrouwen. 'Moderne' kunstenaars beschouwen zich niet langer als hoeders van gevestigde kunsttradities en ontpoppen zich als vernieuwers van de kunst. In de literatuur is dit streven terug te vinden bij de 'Tachtigers', in de schilderkunst bij impressionisten en postimpressionisten en in de toegepaste kunst bij aanhangers van de 'Nieuwe Kunst' (Art Nouveau) en het modernisme.
NEDERLAND IN TIJD VAN WERELDOORLOGEN Als klein land probeert Nederland zich te onttrekken aan de grote conflicten in Europa. Met de Eerste Wereldoorlog lukt dat, maar na afloop daarvan wordt het land meegesleurd in de wereldcrisis. De Duitse bezetting kent als grootste dieptepunten het bombardement op Rotterdam, het deporteren en vermoorden van de joodse bevolking en de hongerwinter. In Azië begint de oorlog in 1942, maar na de bevrijding van 1945 begint een nieuwe oorlog die duurt tot 1949. De Tweede Wereldoorlog is 'het verleden dat weigert geschiedenis te worden'.
VERZORGINGSSTAAT, DEMOCRATISERING EN ONTKERKELIJKING Na de oorlog wordt direct de 'wederopbouw' ter hand genomen. Na deze jaren van zuinigheid en hard werken breekt vanaf het einde van de jaren vijftig een grote verandering door in de levensstijl van de Nederlandse bevolking. De verzorgingsstaat en de welvaartssamenleving zorgen voor een radicale verhoging van de levensstandaard. Daarnaast maken mensen zich los van vertrouwde verbanden van kerk, zuil of gezin. Typerend zijn met name een minder hiërarchische verhouding tussen ouders en kinderen, het ontstaan van nieuwe rolpatronen tussen mannen en vrouwen en het ontstaan van vrijere opvattingen over seksualiteit. Op politiek gebied valt dit samen met een sterk democratiseringsstreven: het gezag van de gevestigde elites wordt ter discussie gesteld.
NEDERLAND KRIJGT KLEUR Na de Tweede Wereldoorlog raakt Nederland gewikkeld in een koloniale oorlog tegen de Indonesische onafhankelijkheidsbeweging. Tijdens en na deze oorlog vertrekken Nederlanders, Indische Nederlanders en Molukkers naar Nederland. Andere immigratiebewegingen volgen: vanaf de jaren zestig arbeiders uit de mediterrane landen, rond de dekolonisatie van Suriname (1975) uit deze (voormalige) kolonie, later ook uit de Nederlandse Antillen en tal van andere regio's. De Nederlandse samenleving verandert met deze toegenomen immigratie. Tussen de gevestigden en de nieuwkomers ontstaan de nodige spanningen.
NEDERLAND IN EUROPA Nadat de Tweede Wereldoorlog is ingeruild voor de Koude Oorlog wordt Nederland in Europa een pleitbezorger van Atlantische en Europese samenwerking. Na de beëindiging van de Koude Oorlog komt de Europese samenwerking in een stroomversnelling. In deze fase is Nederland ook actief bij vredesoperaties.
NOOT Het is van belang dat er voorzichtig wordt omgesprongen met termen als 'Nederland', 'Nederlandse cultuur' en 'Nederlandse geschiedenis'. Immers, tot in de negentiende eeuw is het begrip 'Nederland' een anachronisme, en ook het adjectief 'Nederlands' blijft voor die vroege geschiedenis problematisch. Wanneer er in deze tekst sprake is van de geschiedenis van de Nederlandse taal en cultuur, het Nederlandse grondgebied en de Nederlandse staat, wordt in feite bedoeld 'op deze regio betrekking hebbend', zonder te suggereren dat die regio al die tijd een culturele, staatkundige, taalkundige of culturele eenheid vormde. Deze zaken worden behandeld als historische verschijnselen.
Limburg is in tal van opzichten een buitenbeentje onder de Nederlandse provincies. Wie de landkaart bekijkt, merkt meteen op dat deze provincie een uitzonderlijk langgerekte vorm heeft. In het midden bijzonder smal, nauwelijks 7 kilometer breed, terwijl het zuidelijke deel er als een soort schiereiland onderaan hangt. Limburg is daar omgeven door België en Duitsland. Het landschap doet er haast on-Nederlands aan en men beweert vaak dat ook de inwoners nogal verschillen van hun landgenoten.
CHARME Limburg heeft charme. Jaarlijks is de provincie voor veel toeristen een echt vakantieparadijs. Ze heeft dan ook heel wat troeven die aanspreken. Om te beginnen een overrompelende rijke en veelzijdige natuur, van noord tot zuid, met als blauwe ader de kronkelige Maas, die voor watersportliefhebbers een eldorado vormt.
KUNST EN CULTUUR Wie belangstelling heeft voor kunst en cultuur, vindt in Limburg een schat aan historische gebouwen en monumenten, die herinneren aan het grootse verleden van de provincie. In de late middeleeuwen was het Maasland een van de belangrijkste cultuurcentra in Europa. Vrijwel alle dorpen en steden getuige daar nog van.
MAASTRICHT De provinciehoofdstad Maastricht, die tot de oudste steden van Nederland behoort, spant de kroon. Hier staan honderden als monument beschermde panden en gebouwen. De grootste stroom toeristen trekt evenwel Valkenburg aan de Geul, dat voor elk wat wils heeft.
MUSEA Ook elders staan indrukwekkende kastelen , te midden van uitgestrekte bossen en menig schilderachtig dorp bekoort met zijn watermolen of fraaie boerenhoeven. Veel van het verleden bleef voorts bewaard in talrijke musea. Ook de moderne kunst en cultuur is er ruim vertegenwoordigd.
GASTVRIJ Limburg is gastvrij. Overal waar men komt wacht een hartelijk onthaal. Limburg is goed en gezellig. Niet alleen tijdens het roemruchte carnaval, al wordt dat in het zuiden wel bijzonder uitbundig wordt gevierd. Limburg is lekker, want de provincie heeft een rijke culinaire traditie, die heel wat meer te bieden heeft dan vlaaien; hoewel die natuurlijk verrukkelijk zijn. En els is ook niet te versmaden. Een ouderwetse lekkere Limburgse borrel.
EEN APART STUK NEDERLAND Limburg is op een na de jongste provincie van Nederland; de huidige provincie kwam pas in 1839 tot stand. Dit wil niet zeggen dat Limburg een streek zonder geschiedenis is, integendeel het is zonder twijfel een van de vroegst bewoonde streken van het land.
TERRITORIALE VERSNIPPERING Als je een blik werpt op een landkaart van Limburg uit de 17e eeuw, dan zou je waarschijnlijk niet denken dat de lappendeken van gebiedjes die je ziet ooit de huidige provincie Limburg zou worden. Als gevolg van oorlogen en politiek gekonkel was het gebied langzaam uiteengevallen in allerlei kleine staatjes.
LIMBURG SLAGVELD In de 17e en 18e eeuw werden er wel 10 oorlogen (mede) op Limburgs grondgebied uitgevochten. Waar de 17e eeuw in een groot deel van de rest van Nederland de 'Gouden Eeuw' was, was het voor Limburg eerder een periode van oorlog, onrust en economische malaise. Het zou nog tot 1839 duren voordat de rust weerkeerde en al die kleine gebiedjes werden samengevoegd tot de provincie Limburg zoals wij haar nu kennen.
LIMBURG VERDEELD In 1839 kreeg de provincie Limburg de vorm die ze vandaag de dag nog steeds heeft. Tegen de zin van koning Willem I werden in dat jaar namelijk definitief de provincies Nederlands- en Belgisch-Limburg gescheiden. Daarmee was een einde gekomen aan zijn droom van een Verenigd Koninkrijk der Nederlanden.
VERENIGD KONINKRIJK DER NEDERLANDEN Met de nederlaag van Napoleon bij Waterloo in 1815, eindigde voor Limburg de Franse tijd. De politieke kaarten werden geschud en in heel Europa werden nieuwe landsgrenzen getrokken. Een belangrijk doel daarbij was de macht van Frankrijk te verminderen. De voormalige Oostenrijkse Nederlanden (voorheen Spaanse Nederlanden) werden samengevoegd met de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Willem I van Oranje Nassau werd de eerste koning van deze nieuwe staat: het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden.
PROVINCIE LIMBURG Het voormalige Franse departement Nedermaas werd, met enkele toevoegingen, volledig opgenomen in het nieuwe koninkrijk. De Franse naam werd wel vervangen door een nieuwe: Limburg. Die naam werd door Willem I zelf gekozen en herinnerde aan het oude luisterrijke hertogdom Limburg. Vreemd genoeg lag dat hertogdom destijds overigens volledig buiten de nieuwe provincie Limburg, namelijk in de provincie Luik.
Willem I bestuurde zijn nieuwe land met veel energie. Hij zette zich met name in voor het versterken en uitbreiden van de economie. Toch was hij in het zuiden van het land niet erg geliefd. Dat kwam enerzijds omdat hij nogal autocratisch regeerde, anderzijds omdat hij protestanten vaak voortrok bij het weggeven van posities in de regering. De katholieke zuiderlingen hadden het nakijken.
BELGIË Met die onvrede als voedingsbodem braken er in 1830 rellen uit in Brussel. De opstandelingen wilden een onafhankelijke staat: België. De provincie Limburg sloot zich bij de rebellen aan. Behalve de vestingstad Maastricht, die door luitenant-generaal Dibbets behouden werd voor Nederland.
DE TIENDAAGSE VELDTOCHT De grote mogendheden (Frankrijk, Engeland, Pruisen) hadden geen probleem met de Belgische afscheiding. Willem I echter wel. In 1831 ondernam hij de Tiendaagse veldtocht. In eerste instantie veroverde hij grote delen van België terug, maar na militair ingrijpen van Engeland en Frankrijk moest Willem I zijn macht overgeven.
NEDERLANDS-LIMBURG België bleef bestaan als nieuw land. En ook voor Limburg veranderde er veel. In het Scheidingsverdrag van 1839 werd vastgelegd dat de provincie Limburg verdeeld werd in 2 delen: Nederlands-Limburg met Maastricht als provinciehoofdstad en Belgisch-Limburg met Hasselt als provinciehoofdstad. Beide helften waren nagenoeg even groot en telden (destijds) evenveel inwoners: 168.000. De Maas zou voortaan tussen Maaseijk en Eijsden de grens vormen.
VAN BOEREN EN BURGERS Toen Limburg in de 19de eeuw definitief een Nederlandse provincie werd, bestond het grotendeels uit landbouwgebied. Alleen in en rond de grote steden concentreerde zich industrie en handel. Aan het einde van de 19de eeuw kwam hierin vrij abrupt verandering: de industrie deed zijn intrede.
BALKON VAN EUROPA Er wordt vaak beweerd, dat Limburg voor de rest van Nederland eigenlijk een stukje buitenland is. Het valt niet te ontkennen dat Limburg eigen karaktereigenschappen en kenmerken vertoont. Veel van die eigenschappen zijn historisch gegroeid. De eeuwenlange versnippering van het grondgebied heeft van de Limburger een individualist gemaakt, gehecht aan eigen dorp of streek. Limburg draagt trots de bijnaam´ Balkon van Europa´, en dat slaat niet alleen op de geografische gesteldheid, maar illustreert ook de Limburgse instelling om over de grenzen te kijken.
FOLKLORE De folklore is sterk getekend door het feit dat de provincie van oudsher traditioneel katholiek is. De provincie heeft dan ook een voor Nederland ongebruikelijk hoog aantal processies en andere rooms-katholieke feesten. Limburg sluit van oudsher ook nauwer aan bij het katholieke zuiden, dan bij het protestante noorden. Het gevolg is dat de Limburger vaak ´Bourgondische´ trekjes worden toegeschreven, zoals een voorliefde voor lekker eten en drinken en een vrolijke aard, speelser dan die van de gemiddelde Nederlander. Als voorbeeld wordt dan natuurlijk het volksfeest bij uitstek aangehaald, het carnaval dat drie dagen lang hoogtij viert.
Heel Limburg is dan in de greep van dit reusachtige feest en voor andere dingen is er noch tijd noch belangstelling. Klein en groot, jong en oud viert mee. En de provincie heeft dan ook een respectabel aantal verenigingen die met carnaval verbonden zijn. Een ander stukje folklore vormen de Limburgse schuttersverenigingen. Ze tellen vele leden en elk jaar vindt er een groot Oud Limburgs schuttersfeest plaats, in Nederlands- of Belgisch Limburg.
LANDSCHAP Hoewel Limburg geen grote provincie is, treft men er zeer verschillende landschappen aan. Het zuiden van Limburg is een aantrekkelijke, heuvelachtige streek met akkers, weilanden, boomgaarden en bossen. Men noemt de hoogste delen wel de Nederlandse Ardennen, Inderdaad sluit het landschap eerder aan bij de Belgische Ardennen dan bij Nederland en naar Nederlandse normen is Limburg een hooggelegen provincie.
PEEL EN MAASLAND Het noordelijk gedeelte van Limburg bestaat uit zeer afwisselen gebied. Enerzijds is er de kronkelende Maas. die een belangrijke bijdrage levert aan het landschapsschoon. In het noorden waar de rivier smaller wordt, vormden zich hoge rivierduinen, die naar het zuiden toe geleidelijk aan veranderen in vruchtbaar akkerland te midden van grote boscomplexen en uitgestrekte heidevelden.
Anderzijds zijn er in het westen de schrale gronden van het Peelland, eertijds een woest en ledig gebied, met ontoegankelijke moerassen, maar door de turfwinning voor landbouw en toerisme ontsloten. Vooral het reservaat ´De Grote Peel´ is van unieke schoonheid. Maar ook in tal van rustieke dorpjes en stadjes als Venray en Venlo valt veel te zien.
MIDDEN-LIMBURG Midden-Limburg, het land van Weert en Roermond, is meer dan in één opzicht een overgangsgebied. In het noorden en het westen sluit het aan op het Noord-Brabantse Peelland, oostelijk vormt het de grens met Duitsland en aan de zuidwestkant gaat het in het Belgische Maasland over. Mede daardoor is het een gebied voor boeiende contrasten. Het land van Weert, met als centrum de oude maar dynamische stad, behield veel van zijn beslotenheid. Wie hier naar toe trekt, zoekt vooral de rust en de stilte in de natuur. Overvloedig natuurschoon vindt men, ondanks enige verstedelijking, ook in de Roerstreek en in het land van Montfort. En de stad Roermond bezit een overstelpende rijkdom om kunstschatten en monumenten.
DE MIJNSTREEK De naam van dit gebied is verbonden met de industrietak die tot omstreeks 1970 toonaangevend voor deze streek was en die in belangrijke mate het huidige aanzicht ervan bepaalde, namelijk in de mijnbouw. Die liet, na stopzetting van verschillende exploitaties, onmisbare sporen in het landschap achter, maar lag ook ten grondslag aan de economische ontwikkelingen van de streek. Heerlen, Kerkrade, Brunssum, Sittard en Geleen ontwikkelden zich in een mum van tijd tot plaatsen met stedelijke allures. Dit betekent echter niet dat de Mijnstreek geen landschappelijke en recreatieve waarden meer heeft. Menig fraai natuurgebied, zoals de onmetelijke Brunsummer Heide en de schilderachtige Amstelvallei, noden tot rust en verpozing.
HET HEUVELLAND Het Heuvelland, in het zuiden van Limburg, wordt ook wel Mergelland genoemd, vanwege de mergelsteenformaties die er werden aangetroffen. De vruchtbare grond, de gunstige hoge ligging en de uitgestrekte bosgebieden maakten deze streek reeds ver voor de christelijke jaartelling tot een aantrekkelijk woongebied .In feite hebben we hier te maken met de uitlopers van de Duitse Eifel en de Belgische Ardennen. Niet verwonderlijk dus dat deze streek, zowel in binnen- als in buitenland, bekendheid kreeg als het vakantieparadijs van Nederland. Sinds meer dan een eeuw vormt Valkenburg, dankzij de fraaie omgeving en vele historische bezienswaardigheden, een grote trekpleister. Daarnaast is Maastricht één monument als stad.
De plaatsnaam "Kerkrade" dateert uit de Middeleeuwen. Het achtervoegsel "rade" verwijst naar het werkwoord "rooien": het kappen en bebouwen van bosachtig gebied.
ONTWIKKELING Rond 1000 na Christus ontstonden door het ontginnen van heide, en bosgebied Kerkrade, Kloosterrade en ´s Hertogenrade. In Kerkrade stond de parochiekerk en woonden de meeste mensen. Kloosterrade was een abdij en ´s Hertogenrade een kleine nederzetting met een hoog gelegen kasteel in bezit van de hertogen van Limburg. Kloosterrade groeide uit tot een monumentale kloostercomplex Rolduc dat in 2004 officieel het 900 jarig bestaan vierde.
LAND VAN RODE Vanaf de 12de eeuw vormen Kerkrade en Herzogenrath een eenheid op de bestuurlijke landkaart. Die kaart was een bijzonder gecompliceerde lappendeken, die constant veranderde doordat hertogen, graven en andere seigneurs de bestuurlijke rechten over plaatsen en gebieden verkochten, verdobbelden, als huwelijksgeschenk weggaven, via oorlogen verspeelden of door erfenis van verwanten in bezit kregen.
HET VERDRAG VAN AKEN In 1789 werd de gevangenis in Parijs bestormd en raakt Europa op drift. Franse troepen veroverden in 1794 grote delen van de Zuidelijke Nederlanden en maakten een eind aan de middeleeuwse gezagsverhoudingen. Het land van Rode werd opgenomen in het Franse keizerrijk en toen Napoleon in 1814 eindelijk zijn Waterloo gevonden had, werden door de diplomaten in Wenen ´uit de losse pols´ nieuwe Europese grenzen op de landkaarten ingetekend.
GRENSVERLOOP De grens tussen Nederland en Duitsland werd dwars door het Land van Rode getrokken. Hierdoor werd het complex Rolduc Nederlands grondgebied en kwam de Burcht Rode op Duits grondgebied te liggen. De bij Rolduc behorende Baalbruggermolen, kwam ook op Nederlands grondgebied te liggen aan de grensrivier de Worm. Zo kwam Kerkrade bij Nederland en Herzogenrath bij Duitsland (Pruisen). Met één pennenstreek werd het Land van Rode gesplitst. Het exact grensverloop tussen de koninkrijken Nederland en Pruisen werd vastgelegd bij het grensverdrag van Aken in 1816.
NIEUWSTRAAT / NEUSTRASSE De Nieuwstraat en al het Kerkraads gebied ten oosten daarvan werden Duits, om te voorkomen dat een gedeelte van de belangrijke handelsweg tussen Aken en Geilenkirchen op het grondgebied van Nederland kwam te liggen. De enige die zich van deze staatsgrens niets hoefde aan te trekken was de Domaniale Mijn. Alhoewel deze aan de Nederlandse kant van de Nieuwstraat lag, mocht zij ongestoord gebruik blijven maken van haar hele concessieveld waarvan circa 130 hectare op Duits grondgebied lag.
GRENZELOOS De staatkundige grenzen werden in de praktijk pas voelbaar rond de Eerste Wereldoorlog toen aan de Nieuwstraat een ijzeren gordijn werd opgericht om spionage, desertie uit het Duitse leger en smokkelhandel te belemmeren. Naarmate de internationale verhoudingen na de tweede wereldoorlog verbeterden, werd de grensafscheiding aan de Nieuwstraat/Neustrasse steeds lager.
De aanvankelijk metershoge draadversperring, die de straat over een lengte van meer dan twee kilometer in een Nederlands en Duits deel splitste, werd in 1968 zelfs vervangen door leiconblokken van slechts 40 centimeter hoog.
In 1993 werd begonnen met een ingrijpende reconstructie van deze weg en inmiddels is de grens zelfs onzichtbaar geworden: in het straatbeeld van de Nieuwstraat is niet meer te zien waar Duitsland begint en Nederland eindigt. In internationaal verband werken Herzogenrath en Kerkrade tegenwoordig weer gebroederlijk samen onder de naam ´Eurode´.
MIJNBOUWINDUSTRIE Al in de Middeleeuwen werd in Kerkrade steenkool gedolven. Vanaf de 17de eeuw investeerde de abdij Kloosterrade in een meer professionele ontginning van steenkool. De mijnbouwindustrie groeide in de 19de eeuw uit tot de belangrijkste werkgever in de regio. De ligging van Kerkrade zorgde ervoor dat de gemeente zich economisch vooral oriënteerde op het Duitse achterland. Dit werd nog in de hand gewerkt door de slechte infrastructuur. Het duurde bijvoorbeeld tot 1949 voordat het centrum van Kerkrade via het miljoenenlijntje voor personenvervoer per spoor bereikbaar werd. Het miljoenenlijntje dankte haar naam aan de voor die tijd exceptionele hoge aanlegkosten, veroorzaakt door de vele heuvels en dalen die bij de aanleg van het traject ´overwonnen´ moesten worden. Tegenwoordig wordt het tracé geëxploiteerd door de Zuid-Limburgse Stoomtrein Maatschappij en is het een belangrijke toeristische trekpleister.
MONUMENTEN Momenteel herinnert nog maar weinig aan het ´kolenverleden´ van de stad en de streek. Op dit moment zijn ´d´r Joep´ -een standbeeld dat sinds 1957 op de Markt staat ter ere van de onverzettelijke mijnwerker- en de schacht Nulland vrijwel de enige zichtbare herinneringen aan het mijnverleden in Kerkrade. In 2007 heeft de gemeente Kerkrade nog een groot feest voor ´d´r Joep´ georganiseerd omdat dit standbeeld toen 50 jaar geleden werd onthuld.
De mijnschacht Nulland is gebouwd in 1907. Begin jaren zeventig werd de schacht op de monumentenlijst geplaatst, mede vanwege het feit dat deze van een afwijkende constructie is vergeleken met de gebruikte metalen schachtblokken. Uit de toegepaste bouwwijze, de in de schacht aanwezige historische materialen zoals ophaalmachines, liftkooien en het feit dat de inrichting van het buitenterrein een redelijke weergave is van een oorspronkelijk mijnterrein, blijkt de historische en monumentale waarde van de schacht. De mijnschacht Nulland is het enige zichtbare overblijfsel van de Domaniale Mijn.
TWINTIGSTE EEUW In het begin van de 20ste eeuw was Kerkrade de belangrijkste plaats van de oostelijke mijnstreek. Meer dan de helft van de Kerkraadse bevolking werkte in 1900 in de mijnen. Tot ver in de jaren zestig bleef Kerkrade economisch afhankelijk van deze bedrijfstak. In 1965 werd als gevolg van de buitenlandse concurrentie en het toenemend gebruik van aardolie en aardgas begonnen met de afbouw van de mijnindustrie. Toen de mijnen hun poorten sloten, viel ook voor veel toeleveringsbedrijven in de industriële en voor veel bedrijven op het gebied van dienstverlening het doek. Kerkrade werd geconfronteerd met grote werkloosheid en er kwam een einde aan de groei.
VAN ZWART NAAR GROEN De terreinen waar ooit mijnsteen en -afval werden gestort zijn nu omgetoverd tot groene wandelgebieden. De gemeenten van de voormalige oostelijke mijnstreek werken tegenwoordig in Parkstad Limburgs verband samen op weg naar een nieuwe toekomst. Via de grootscheepse operatie ´Van zwart naar groen´ werden de voormalige mijnterreinen omgetoverd tot fraaie woonwijken en nieuwe groene recreatiegebieden. Om te zorgen voor vervangende werkgelegenheid voor de vele duizenden arbeidsplaatsen die door de sluiting van de mijnen kwamen te vervallen, werden diverse grote bedrijventerreinen aangelegd. De laatste jaren heeft het internationaal bedrijfsleven ingezien dat Kerkrade als vestigingsplaats veel te bieden heeft.
Door de eeuwen heen heeft strijd tussen volken of volksgroepen plaats gevonden. Echter nooit eerder waren zoveel landen en mensen bij een oorlog betrokken als WOI en WOII. Het grootste menselijk drama aller tijden; onnoemlijk is het leed dat mensen elkaar aandeden. Dictatuur en onderdrukking; eeuwige strijd om macht, bezit of geloof. Zaaien van haat en creëren van angst. Oorzaak en gevolg; helaas een bittere oogst. We blijven herdenken; opdat we de vrijheid waard blijven.
Op 28 juli 1914 brak de Eerste Wereldoorlog uit. Nog nooit was een oorlog op zo'n grote schaal gevoerd. Ook het aantal slachtoffers was ongeëvenaard: 10 miljoen mensen kwamen om, 20 miljoen mensen raakten gewond of verminkt. Hoewel Nederland neutraal was had de oorlog grote gevolgen voor het dagelijks leven in Limburg.
AANLEIDING De dubbele moord op de Oostenrijkse troonopvolger Frans Ferdinand en zijn vrouw Sophie door de Serviër Gavrilo Princip was de directe aanleiding tot de oorlog. Oostenrijk-Hongarije kon een dergelijke moord natuurlijk niet onbestraft laten en verklaarde Servië de oorlog. In snel tempo mengden zich meerdere landen in het conflict en verklaarden elkaar over en weer de oorlog. Oostenrijk-Hongarije werd gesteund door de Duitsland, Bulgarije en Turkije. Dit waren de 'centralen'. Servië kreeg hulp van Frankrijk, Rusland, Groot-Brittannië en België: de 'geallieerden'.
NEDERLAND NEUTRAAL Nederland bleef gedurende de hele oorlog neutraal. Daarmee bleven de Nederlanders bespaard van echte oorlogsgruwelen, maar de oorlog had wel degelijk invloed op het dagelijks leven. Zeker in Limburg en Noord-Brabant waar al vanaf het begin van de oorlog vele Belgische vluchtelingen naartoe trokken. Uiteindelijk zouden zo'n 1 miljoen Belgen vluchten naar Nederland. ELEKTRISCHE DRAAD Om deze uittocht uit België tegen te houden en om verzet, spionage en smokkel te weren, legden de Duitsers in de zomer van 1915 een elektrische draadversperring aan langs de hele Belgisch-Nederlandse grens. De versperring bestond uit drie rijen palen met prikkeldraad ertussen. Op de draden van de middelste versperring stond bovendien een spanning van 2000 volt.
SLACHTOFFERS Ondanks de zware bewaking wisten toch vele smokkelaars en vluchtelingen eronderdoor te kruipen of eroverheen te klimmen. Men gebruikte daarvoor onder andere tonnetjes, dekens en rubberen laarzen en handschoenen. Zo'n 500 mensen waren uiteindelijk minder fortuinlijk en moesten hun poging om de grensversperring over te steken met de dood bekopen.
LIMBURG Hoewel Limburg inmiddels al bijna een eeuw bij Nederland hoorde, waren de Limburgers nog steeds vooral georiënteerd op België en Duitsland. Daar kwam door de oorlog verandering in. De banden met beide buurlanden werden nagenoeg doorgesneden, waardoor Limburg zich economische noodgedwongen veel meer op het noorden richtte. Bij nader inzien bleken de vele in Limburg gelegerde Nederlandse soldaten ook best mee te vallen. Toen de oorlog in 1918 voorbij was, was Limburg niet alleen in naam maar ook in de praktijk een Nederlandse provincie.
In 1933 kwam in Duitsland Adolf Hitler aan de macht. Hij was de leider van de NSDAP, die Jodenhaat propageerde. De partij profiteerde van de rancune van veel Duitsers over de vernederende manier waarop Duitsland behandeld was na de Eerste Wereldoorlog. Hitler wilde van Duitsland het machtigste land van Europa maken. Eerst richtte hij zijn aanvallen op Oostenrijk, Tsjecho-Slowakije en Polen, vervolgens wilde hij Duitslands grote tegenstander in West-Europa uitschakelen: Frankrijk. In de aanval op Frankrijk zouden ook Nederland en België worden bezet.
AANVAL OP NEDERLAND Op 10 mei 1940 kwam een einde aan de neutraliteit. Duitsland viel Nederland binnen en de nazi's voerden geleidelijk hun rassenpolitiek door. Honderdduizend Joden werden afgevoerd naar concentratiekampen. Sommige Nederlanders verzetten zich, maar de meesten waren passief anti-Duits. In de Hongerwinter 1944-1945 stierven tienduizenden mensen.
VERVOLGING Aanvankelijk leek de bezetting mee te vallen, maar al snel werd duidelijk wat onvrijheid betekende. Nederlandse mannen werden gedwongen in Duitse fabrieken te werken. Ook werden mensen zonder vorm van proces opgesloten in gevangenissen en concentratiekampen. Vooral joden werden vervolgd. De Duitse bezetter transporteerde meer dan 100.000 joodse mannen, vrouwen en kinderen in goederentreinen vanuit Nederland naar concentratiekampen, waar de meesten werden vermoord.
MEELOPERS EN PROFITEURS De Duitsers werden bijgestaan door leden van de Nationaal Socialistische Beweging (NSB) die een vergelijkbare ideologie hadden, en door meelopers en profiteurs. Aan de andere kant stond het verzet, dat vooral tegen het einde van de oorlog veel aanhang kreeg. Het grootste deel van de bevolking was anti-Duits maar passief.
CAPITULATIE In het najaar van 1944 werd het zuiden van het land bevrijd door geallieerde militairen. Het gebied boven de grote rivieren (met name de steden in de westelijke provincies) kreeg eerst nog te maken met de hongerwinter. Door extreem voedselgebrek verzwakte de bevolking en kwamen enkele tienduizenden mensen om. In mei 1945 tekende de Duitse commandant de overgave en was heel Nederland bevrijd. Op dat moment was Nederlands-Indië nog in handen van de Japanse bezettingsmacht. Japan capituleerde op 15 augustus 1945.
Na de geallieerde landingen in Normandië op 6 juni 1944 en de snelle opmars, verwachten velen dat de oorlog spoedig voorbij zou zijn. Niets is minder waar. Na de bevrijding van Kerkrade-West op 17 september is de vaart eruit. De Amerikanen bereiden zich voorop het doorbreken van de bunkerstellingen van de Westwall, die vlak langs de oostgrens van Kerkrade loopt. Vermoedelijk om meer vrijheid van handelen te krijgen, besluit de Duitse legerleiding om Kerkrade te ontruimen.
BELEGERDE STAD Vanaf 10 september 1944, werd de naderende bevrijding zichtbaar voor de bewoners van Kerkrade. Die dag begon de terugtocht van Duitsers in al of niet onderweg gestolen vervoermiddelen. Kerkrade leek een belegerde stad met al dat materieel in de straten. Kerkrade werd echter in twee etappes bevrijd en daar rekende met name in het oostelijk stadsdeel geen mens op.
SCHUILKELDERS Ieder met een eigen verhaal. Het moge duidelijk zijn dat ik slechts één van de velen ben. Uiteraard zijn kommer en kwel van ouders en buurtgenoten aan mij voorbijgegaan. Vaag kan ik mij herinneren dat we in de kelder moesten schuilen. Om contact met de buren te kunnen houden was er in de scheidingsmuur een gat gemaakt. Eveneens waren er uit voorzorg een aantal houten stutten geplaatst. Regelmatig vlogen er vliegtuigen over om hun bombardementen uit te voeren. Meestal in de nachtelijke uren met heftige beschietingen door afweergeschut. Angstaanjagend met gierende inslagen en regelmatig kwamen bommen terecht op plaatsen die niet gepland waren.
LUCHTALARM Gierende granaten die insloegen en ronkende vliegtuigen die overvlogen voor hun bombardementen op Duitsland. Regelmatig klonk het luchtalarm; er werd hevig geschoten, inslaande granaatscherven klonken beangstigend. De bevrijders binnen handbereik, maar toch zo veraf. Zij hadden tijd nodig om hun gewonden te verzorgen, de munitie en brandstof voorraden aan te vullen en versterkingen te laten aanrukken. Ondertussen werd de situatie in het bezette deel van Kerkrade kritiek. Voedsel was schaars, leidingwater was er niet meer, evenmin elektriciteit. Een aantal mensen werd door granaatvuur gedood terwijl zij aardappels rooiden.
EVACUATIE BEVEL Op zondag 24 september ontvangt de Kerkraadse commissaris van politie het volgende evacuatiebevel van de plaatselijke Duitse commandant, Hauptmann Bartel: De stad moet de volgende morgen, 25 september1944, geëvacueerd worden. Vrijwillig mag niemand achterblijven, behalve die personen die voor de instandhouding van de mijn nodig zijn. De politie moet de evacuatie regelen en mag dan ook de stad verlaten. Waarschijnlijk beseffend dat de Amerikanen grote hinder zullen ondervinden van de duizenden ontheemden, laat Bartel de Kerkradenaren hun toevlucht zoeken in reeds bevrijd gebied, een unieke historische gebeurtenis.
STAAKT HET VUREN Er wordt een staakt het vuren tussen Duitsers en Amerikanen overeengekomen en op maandagmorgen passeren de evacués de wegkruising waar thans een infozuil geplaatst is. De stoet groeit aan tot 30.000 personen en trekt via de Stationsstraat richting bevrijd gebied. Bij Valkenhuizen is de weg naar Heerlen door de Geallieerden versperd en wordt de colonne langs klooster Imstenrade richting Ubabachtsberg gedirigeerd. Bij Imstenrade slaat het noodlot toe. Tijdens de gedwongen evacuatie en verwoestende granaatinslagen lagen we in de modder. Ik voelde de warme bescherming van moeder. Om ons heen 13 doden en tientallen gewonden. Lichamen werden afgedekt.
GASTGEMEENTEN Vanaf Ubachtsberg lost de menigte zich op in gemeentes in de wijde omtrek, waar de Kerkradenaren met grote gastvrijheid worden ontvangen. Met ongeveer 25 gezinnen werden we ondergebracht in de harmoniezaal van Beek. Ik was een van de jongste; moeder nam mij vaker mee op haar tochten langs de boerderijen om ons van extra voeding te voorzien. Een herdenkingszuil met plaquette brengt deze trieste geschiedenis in herinnering.
Hoewel Kerkrade op 5 oktober door de Duitsers verlaten is, mogen Kerkradenaren pas op 22 oktober, na de val van Aken, weer naar de zwaar getroffen stad terug. Allesoverheersend zijn de gevoelens van opluchting en dankbaarheid tegenover de inwoners van de Zuid-Limburgse gastgemeenten, die een maand lang voedsel en onderdak aan de evacués verschaften.
THUISKOMST Dinsdag 24 oktober 1944; eindelijk mochten de bewoners van Kerkrade zich in omgekeerde richting begeven. Tussen het drukke legerverkeer van de Amerikanen op de Zuid-Limburgse wegen, trokken de evacués met kinderwagens, vrachtwagens, koffers, zakken en kisten huiswaarts. Althans wat er overgebleven was van thuis. Veel mensen vonden in plaats van hun woonhuis een puinhoop. De stad bood een ongelofelijk triest beeld. Doorschoten huizen en talrijke vernielingen gaven een beeld van verlatenheid en ellende.
WOONWIJK In onze woonwijk was veel vernield. Het huis tegenover ons had geen dak meer. In de muur waren vele granaatinslagen. Diepe gaten in de straten en tuinen. Het laatste huis in de korte Nassaustraat was geheel verwoest, alleen het trappenhuis was gebleven. In de kelder lagen twee Duitse helmen. In de hoek een enorme drol. De trottoirs stonden vol munitiekisten. Amerikaans negersoldaat gaf mij een reep chocolade. Ik rende naar huis om te vertellen dat ik ‘Zwarte Piet’ had gezien.
AMERIKANEN De Amerikanen zaten ruim in hun materiaal en sprongen daar nogal verkwistend mee om. Althans in de ogen van de Limburgers, die onder de bezetting hadden geleerd te woekeren met wat ze hadden. Armoede maakt vindingrijk en men had al snel door dat allerlei spullen die de militairen dumpten, interessante toepassingen boden. Wie een parachute wist te bemachtigen, was de koning te rijk, want het fijne nylon was beter dan het beste textiel dat toen te krijgen was. Heel wat communie- of bruidsjurken zijn er gemaakt van parachutestof.
GRANAATHULZEN De koperen granaathulzen vormen een apart verhaal. Duizenden zijn achtergebleven. Overal waar kanonnen hun projectielen met daverende salvo's in de richting van de vijand joegen, werden ze nog gloeiend heet, op grote hopen gegooid. Maar die blinkende schrootbergen verdwenen als sneeuw voor de zon zodra de soldaten met hun geschut verder trokken. Dan waren omwonenden er als de kippen bij om de hulzen mee naar huis te slepen. Koper was goud waard en je kon er van alles mee doen. Het waren gewilde artikelen. Vaak werden ze gebruikt als bloemen vaas. Lange tijd hebben enkele granaathulzen de schouw van mijn ouders gesierd.
RESTCENTERS De abdij van Rolduc was één van de ‘Restcenters’ die de Amerikanen in Zuid-Limburg hadden ingericht om de moe gevochten mannen na de slag om Aken wat op verhaal te laten komen. Zij kwamen rechtstreeks van het front en verheugden zich op een korte rustpauze. In een van de weilanden stond een tentenkamp en veldkeuken. Buurtbewoners waren er te vinden om eten te bietsen. De blikjes melkpoeder en cornedbeef werden in grote dank aangenomen. De bevrijders werden enorm geadoreerd; kortstondige liefdes ontstonden. Een enorme geboortegolf was later het gevolg...!!!
OLD HICKORY DIVISIE Maar feest werd er voorlopig niet gevierd. Eerst moest Kerkrade zijn wonden likken. De mensen waren blij en dankbaar. In totaal hebben 240 Amerikanen hun leven gegeven voor de bevrijding van Kerkrade. D-day was in Limburg voorbij. Als dank aan de bevrijders is in Kerkrade een plein genoemd naar de ‘Old Hickory Divisie’.
REST VAN NEDERLAND Het zuiden van Nederland was bevrijd; later volgde een deel van Gelderland, Overijssel, Drenthe, Groningen en Friesland. Kort daarna hingen de vlaggen uit. Maar beide Hollanden, Utrecht en een deel van Gelderland bleven in de ijzeren greep van de Duitsers. Dan kwam de winter van 1944 op 1945. Als een zwart spook sloop de honger vooral in de grote steden. Mensen ruilden hun laatste bezit voor een hapje eten. Ze stroopten het land af naar aardappelen en graan. Velen hebben door gebrek aan voedsel niet overleefd.
CAPITULATIE Op 5 mei 1945 was het eindelijk zover. Duitsland capituleerde. De balans van droefheid en vreugde kon worden opgemaakt. Landgenoten beleefden zeer bewogen jaren, vol geweld en soms diepe emoties, die nu nog niet zijn uitgewoed.
MARGRATEN Op 10 november 1944 werd op de Amerikaanse begraafplaats in Margraten de eerste gesneuveld soldaat begraven. Het oorlogskerkhof, dat kort na de bevrijding onder erbarmelijke omstandigheden moest worden aangelegd, is een heel speciaal stukje Limburg geworden. Het pad van onze bevrijders is niet over rozen gegaan. Velen hebben het niet gehaald. Meer dan 8000 namen zijn gegrift in wit marmer. Margraten is hun laatste rustplaats.
HERDENKEN Oktober 2014; in het ´Limburgs Dagblad´ stond Kerkrade stil bij het trauma van 70 jaar geleden. De strijd om de stad en een evacuatie kostte in september en oktober 1944 meer dan driehonderd levens. Een reconstructie aan de hand van krantenartikelen, dagboeknotities en getuigenissen. Ieder met een eigen verhaal. Uiteraard zijn kommer en kwel van ouders en landgenoten aan mij voorbijgegaan. Samenvatting vanuit krantenartikelen, van horen zeggen, en onschuldige kinderogen. Uiteindelijk vertaald in een persoonlijk gedicht.
MEMORIES Donkere, sombere oorlogsjaren; waren mijn kleuterjaren. Zorgen van ouders en landgenoten; kinderen onbekommerd, die genoten. Vreugde en verdriet toen ze kwamen; langverwachte Amerikanen. Door de druk van geallieerden; Duitsers die ons evacueerden. Beschietingen boven Imstenrade; mensen in paniek uit Kerkrade. Vernietigend was het lood; dertien mensen vonden de dood.
Bevrijding; soldaat, daar stond hij dan. In uniform, een zwarte man. Do you like it, een hele reep; chocolade en een stuk zeep. Zwaar bevochten gronden; ontelbare doden en gewonden. Slachtoffers aan beide zijden; witte kruizen in groene weiden. Wordt de mensheid ooit nog wijs; strijden we tot elke prijs? Blijft het geweld steeds bestaan; zal het ooit nog overgaan?
De NAVO (Noord-Atlantische Verdragsorganisatie) is een groot militair bondgenootschap, oorspronkelijk in de context van de Koude Oorlog gesloten om West-Europa en de Verenigde Staten tegenover de Sovjetunie te verenigen. De betrokken landen stemden hun buitenlands beleid op elkaar af en spraken af om elkaar met diplomatieke en militaire hulp bij te staan wanneer dat nodig was. Na de Koude Oorlog bleef de NAVO bestaan en richtte het zich wereldwijd op het bestrijden van conflicten, zoals in Kosovo of Libië.
ACHTERGROND Het ontstaan van de NAVO (NATO in het Engels) hing nauw samen met het begin van de Koude Oorlog vlak na de Tweede Wereldoorlog, tussen het democratische West-Europa en Amerika en de communistische Sovjetunie. Het bondgenootschap dat Amerika en Rusland in hun strijd tegen Duitsland en Japan bij elkaar hield was uiteengevallen, en wantrouwen en vijandigheid waren ervoor in de plaats gekomen. De Sovjetunie had de landen van Oost-Europa ingelijfd en Duitsland was in tweeën gedeeld. Op hetzelfde moment was West-Europa bankroet en lag het in puin: in Amerikaanse ogen een doelwit voor de verdere verspreiding van het communisme, zowel van buitenaf door de Russen als van binnenuit door communistische partijen.
Kort gezegd gingen de VS de dreiging van binnenuit tegen met de Marshallhulp, een grootschalig programma van economische hulp aan Europa dat de door de oorlog getroffen landen er weer bovenop moest helpen, zodat de communistische partijen niet meer zo aantrekkelijk zouden zijn. En met een militair bondgenootschap moest West-Europa vervolgens tegen de communistische dreiging van buitenaf beschermd worden.
OPRICHTING Vóór de oprichting van de NAVO was er in maart 1948 bij het Verdrag van Brussel al de zogeheten Westelijke Unie of WU (later West-Europese Unie) opgezet tussen Frankrijk, de Benelux en Groot-Brittannië. De WU was een organisatie waarin de leden bepaalden dat ze hun veiligheid gezamenlijk zouden waarborgen en dat ze ook op economisch en cultureel gebied samen zouden werken. De WU was echter maar een betrekkelijk kleine organisatie en stelde, zonder dat de VS erbij betrokken waren, tegenover de machtige Sovjetunie niet veel voor. In 1948 namen de Russen Tsjecho-Slowakije over, dat tot dan toe de dans leek te ontspringen en als laatste Oost-Europese land nog vrij was, en datzelfde jaar begonnen de Russen hun blokkade van West-Berlijn. Het besef dat West-Europa bedreigd werd was sterker dan ooit, en dit had zijn weerslag op het beleid van Amerika en de West-Europese staten.
In mei 1948 nam het Amerikaanse Congres een resolutie aan om een Amerikaans-Europees bondgenootschap te vormen en vanaf dat moment zou de regering van president Truman met Europese regeringen onderhandelen over de nieuw te vormen alliantie. De gesprekken begonnen tussen de VS, Groot-Brittannië en Canada; al snel kwamen daar de overige landen van de WU en Noorwegen bij. De onderhandelingen namen, ondanks de overeenstemming dat er wel een bondgenootschap moest komen, enkele maanden tijd in beslag. De WU-landen wilden in eerste instantie geen andere Europese landen erbij, per land afzonderlijke militaire hulp ontvangen en een garantie van de VS dat zij hen hoe dan ook te hulp zouden komen bij een aanval. De VS wilden het nieuwe bondgenootschap uitbreiden met andere landen en eisten dat de Europese landen samen zouden werken. Daarnaast was het idee dat een aanval op één lidstaat een oorlog op alle lidstaten was, in juridisch opzicht lastig te bereiken omdat alleen het Congres de oorlog kon verklaren.
Op 4 april 1949 was het nieuwe bondgenootschap eindelijk een feit en werd in Washington DC de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie opgericht. Naast militaire samenwerking werden de landen ook aangespoord om de democratie te bewaken en zo veel mogelijk op andere terreinen te overleggen. De Engelse Lord Ismay, voormalig stafchef van Winston Churchill, werd de eerste Secretaris-generaal, een positie die tot op de dag van vandaag exclusief door Europeanen wordt bekleed.
LIDSTATEN Twaalf landen waren vanaf het begin lid: de VS en Canada aan de ene kant van de Atlantische Oceaan, en Groot-Brittannië, Frankrijk, Italië, de Benelux, Noorwegen, Denemarken, IJsland en Portugal aan de andere kant. Gedurende de jaren werd de NAVO steeds verder uitgebreid: in 1952 kwamen Griekenland en Turkije erbij, in 1955 West-Duitsland en in 1982 Spanje. Nederland heeft drie keer een Secretaris-generaal geleverd: Dirk Stikker in de jaren ’60, Joseph Luns in de jaren ’70-’80, en Jaap de Hoop Scheffer van 2004 tot 2009.
De toetreding van West-Duitsland (dat op dat moment nog door geallieerde troepen bezet werd) was gecompliceerd; veel andere landen waren na de Tweede Wereldoorlog huiverig voor een herbewapend Duitsland. Als grootste en economisch belangrijkste land van Europa was het echter essentieel dat het lid zou worden: zonder Duitsland stelde het Europese deel van de NAVO weinig voor. Het land zelf streefde er onder bondskanselier Konrad Adenauer naar om weer geaccepteerd te worden in Europa, en nadat de bezettingslegers het land verlaten hadden in 1954, trad Duitsland in ’55 toe tot de NAVO.
Frankrijks relatie met het bondgenootschap verliep ook niet altijd even soepel. Onder president Charles de Gaulle verlieten de Fransen in 1966 de NAVO omdat ze de Amerikaanse invloed te groot vonden; pas in 2009 voegden ze zich weer bij het bondgenootschap. Het hoofdkwartier moest verhuizen naar België en alle buitenlandse troepen moesten Frankrijk verlaten. Toch verklaarde Frankrijk zich nog steeds solidair met haar bondgenoten en bleef het Franse leger geïntegreerd in de militaire structuur van de NAVO.
Na afloop van de Koude Oorlog, vanaf de jaren ’90, voegde een grote groep voormalig communistische landen zich bij de NAVO: in 1999 Hongarije, Polen en Tsjechië, in 2004 Bulgarije, de Baltische staten, Slowakije, Slovenië en Roemenië. De meest recente toetredingen zijn Albanië en Kroatië, in 2009. Rusland heeft heftig geprotesteerd tegen de toetredingen van Oostbloklanden, en zegt zich bedreigd te voelen door buurlanden die lid zijn van een bondgenootschap dat opgericht is om het communistische Rusland te bestrijden.
NAVO TIJDENS KOUDE OORLOG Het belangrijkste punt in het verdrag was artikel vijf, dat stelde ‘een gewapende aanval op één of meerdere van hen in Europa of Noord-Amerika als een aanval tegen hen allen beschouwd zal worden’. Het is echter kenmerkend voor de Koude Oorlog dat dit mechanisme tijdens de oorlog nooit in werking is gesteld: nooit werd er een NAVO-land aangevallen door de Sovjetunie of een ander land.
De Korea-oorlog in 1950 en de Vietnamoorlog in de jaren waren ’60 geen NAVO-inspanningen, maar oorlogen van de VS, en in het geval van Korea de VN. En ook bij de bouw van de Berlijnse Muur in 1961 of de Cubacrisis van het jaar daarop was de NAVO geen partij, net zo min als toen Frankrijk en Engeland op eigen houtje Egypte aanvielen in 1956. Het kostte tijd om tot een diepere en meer oprechte integratie te komen op politiek en militair gebied.
Wel had het bondgenootschap een preventieve werking. Het was uitgesloten dat de Sovjetunie één land apart aan zou vallen, omdat dit meteen tot een wereldoorlog zou leiden. Zo zorgde de NAVO ervoor dat het machtsevenwicht tussen oost en west in de Koude Oorlog behouden bleef, zeker toen de Oostbloklanden in 1995 het Warschaupact, hun eigen bondgenootschap, oprichtten. Omdat het Warschaupact veel grotere legers had, besloten de Amerikanen dat ze bij elke aanval zouden overgaan op massive retaliation (‘massale vergelding’): een grootschalige aanval met kernwapens. Dit zou elke provocatie van de Russen, hoe klein dan ook, afschrikken. Hoewel ze later een minder escalerende strategie navolgden, bleef een nucleaire patstelling toch het belangrijkste onderdeel van de Koude Oorlog.
NAVO SINDS KOUDE OORLOG Met de val van het communisme vanaf 1989 verdween de dreiging van de Sovjetunie, en werden de voormalige lidstaten van het Warschaupact in Oost-Europa beetje bij beetje democratisch. Hiermee verdween in feite ook de bestaansreden voor de NAVO: Europa beschermen tegen Rusland. Het bondgenootschap werd echter niet opgeheven: in plaats daarvan werd het omgevormd tot een moderne organisatie voor veiligheid en samenwerking. De twee doelstellingen waren nu het aanhalen van de banden met de voormalige tegenstanders in Oost-Europa, en om conflicten in Europa (waarmee vooral de voormalige communistische landen bedoeld werden, waar agressief nationalisme soms de overhand kreeg) op te lossen. Waar de NAVO tot dan toe een inactieve organisatie was waarvan het bestaan en de aanwezigheid op zich al een doel waren, moest er nu een veel actiever beleid worden nagevolgd.
Ingrepen om de veiligheid in Europa te waarborgen lieten niet lang op zich wachten. Nationalistische conflicten braken in de jaren ’90 uit in de Balkan en in 1995 kwam de NAVO voor het eerst in haar geschiedenis in actie. In het voormalige Joegoslavië woedde een burgeroorlog tussen diverse etnische groepen. Met een mandaat van de VN voerde de NAVO bombardementen uit en stuurde ze een vredesmacht van 60.000 man. Enkele jaren later (1998) gebeurde er ongeveer hetzelfde in Kosovo, waar met luchtaanvallen en een vredesmacht een einde werd gemaakt aan de vijandelijkheden. Tot dat moment was het centrale artikel 5 nog nooit ingezet. De terroristische aanslagen op Amerika op 11 september 2001 waren echter de aanleiding om dat voor het eerst wel te doen: alle NAVO-leden verklaarden dat ze gezamenlijk tot zelfverdediging over zouden gaan. De inval in Afghanistan een maand later was echter een aparte Amerikaans-Britse aangelegenheid, net zoals de inval in Irak in 2003. Wel leidde de NAVO in Afghanistan de bezettende troepenmacht.
NAVO IN DE 21STE EEUW In het nieuwe millennium verbreedde de NAVO zijn werkterrein, zowel in de breedte als in de diepte. Met de oude vijand Rusland is de NAVO in 2002 een aparte raad begonnen, en in 2004 werd het Samenwerkingsverband van Istanboel begonnen om samenwerking met het Midden-Oosten te stimuleren.
In de diepte is ‘veiligheid’ voor het bondgenootschap meer gaan betekenen dan alleen het oplossen van oorlog tussen landen. Het bestrijden van terrorisme, extremisme en onderdrukking van onschuldige personen zijn nu ook taken van de NAVO geworden. Veel NAVO-missies gaan om ‘peacekeeping’, het bewaren van de vrede. Men wil nu niet alleen de acute crisis zelf oplossen, maar ook de effecten ervan beperken en als het even kan de aanloop ernaar al vermijden.
Deze hedendaagse crises zijn echter meestal te complex en te diepgaand om door de NAVO alleen opgelost te worden: als het erop aankomt heeft het bondgenootschap een zuiver militaire functie. Zaken als wederopbouw en stabiliteit op de lange termijn kunnen beter aan andere organisaties (zoals de VN) overgelaten kunnen worden, of in ieder geval samen met hen gedaan worden. Naast militaire macht zijn nu ook diplomatie en samenwerking met andere organisaties belangrijk.
De strijd in Libië in 2011 is een voorbeeld van de nieuwe koers. Dictator Ghadaffi voerde een bloedige strijd tegen gewapende rebellen, die voortgekomen waren uit prodemocratische demonstraties van Libische burgers. Toen de VN overeen waren gekomen om een vliegverbod in te stellen, stelde de NAVO in het land een vliegverbod in waardoor Ghadaffi uiteindelijk verslagen werd. Dit maakt duidelijk dat de NAVO een lange weg heeft afgelegd: van een militair bondgenootschap van Westerse landen tegen de Sovjetunie, naar een organisatie die buiten Europa ingrijpt wanneer de internationale gemeenschap dat nodig acht.
De Europese Unie (EU) is het belangrijkste samenwerkingsverband in Europa. De deelnemende landen hebben voor deze Unie een aantal organisaties opgericht waaraan zij een deel van hun eigen bevoegdheden hebben overgedragen. Dit zijn onder meer het Europees Parlement, de Europese Commissie, de Raad en het Europese Hof van Justitie.
Sinds 1 juli 2013 telt de Europese Unie 28 lidstaten. Deze lidstaten werken op veel terreinen samen. Zo drukt de EU een stevig stempel op het beleid over landbouw, visserij, consumentenrechten, milieu, immigratie en terrorismebestrijding. Ook werken de lidstaten nauw samen op de gebieden van defensie, buitenlands beleid, handel, interne markt en economie. Om de economische integratie te bevorderen, besloten in 1998 twaalf lidstaten tot de invoering van een gemeenschappelijke munt, de euro. Later breidde deze eurozone zich verder uit.
Wat betreft wetenschappelijk onderzoek, vervoer, energie en uitwisselingsprogramma's op het gebied van onderwijs, heeft de EU belangrijke ondersteunende bevoegdheden.Voor haar inspanningen werd de EU in 2012 beloond met de Nobelprijs voor de vrede.
In katholiek Nederland de aanduiding voor de periode 1860-1960, waarin door het benadrukken van katholieke identiteit, door de gerichtheid op Rome, en dankzij een rijke liturgie, de katholieke cultuur een ongekende bloei beleefde.
KATHOLIEKE EMANCIPATIE In 1853 werd de bisschoppelijke hiërarchie in Nederland hersteld. De katholieken, in de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden stelselmatig bij protestanten achtergesteld, begonnen aan een periode van emancipatie. De Nederlandse kerkgeschiedenis nam een belangrijke wending.
IDENTITEIT De katholieken in Nederland in de eerste helft van de twintigste eeuw waren over het algemeen niet rijk. De katholieke emancipatie kreeg daarom naast een religieuze ook een sociaal-politieke dimensie. Het katholiek onderwijs, de katholieke pers en het katholiek verenigingsleven werden sterk ontwikkeld. In vrijwel iedere fase van het leven en op ieder terrein van het maatschappelijk leven werd de eigen katholieke identiteit benadrukt.
KATHOLIEKE ZUIL Een trots bouwwerk van katholieke organisaties vormde zo de katholieke 'zuil'. Als vanzelfsprekend werd gedacht in termen van 'wij' en 'ons'. Het verschil met 'de anderen' werd sterk benadrukt. Die anderen - protestanten, liberalen en socialisten - zetten zich ook af: tegen elkaar en tegen de katholieken. Ook zij organiseerden zich, net als de katholieken, in 'zuilen'. Van de wieg tot het graf bleef in het 'verzuilde' Nederland iedereen in zijn eigen wereld.
ROOMSER DAN DE PAUS In de periode van maatschappelijke emancipatie hadden Nederlandse katholieken een hechte band met de wereldkerk en de Paus. Met een zekere zelfspot karakteriseerden zij zichzelf wel als 'Roomser dan de paus'. Zij toonden zich volgzaam en getroostten zich veel inspanningen voor de geloofsgemeenschap.
RIJK ROOMS Het trotse benadrukken van katholieke identiteit in de organisaties van de katholieke zuil en de gerichtheid op Rome brachten, samen met een rijke liturgie en een bloeiende verering van Maria en de Heiligen, een bloeiende katholieke cultuur tot stand. Met name in de periode tussen 1860 en 1960 was deze cultuur op een hoogtepunt. De zelfbewuste, overdadige katholieke cultuur van de periode 1860-1960 wordt ook wel het Rijke Roomse Leven genoemd.
HOOGTEPUNT In 1953 werd met de nodige pracht en praal 100 jaar herstel van de hiërarchie herdacht. Er was wat bereikt! De feestelijkheden vonden plaats in het oude stadion 'Galgenwaard' te Utrecht. De viering kan zonder overdrijven als het hoogtepunt van het Rijke Roomse Leven worden beschouwd.
EINDE Na de Tweede Wereldoorlog herstelde de Nederlandse samenleving zich van grote verwoestingen. Katholieken gaven in de regering samen met socialisten leiding aan de wederopbouw. De deelname van katholieken aan de naoorlogse regering kan worden gezien als de natuurlijke afsluiting van het emancipatieproces van het katholieke volksdeel. De Kerk ging een nieuwe fase in. Met het Tweede Vaticaans Concilie kwam het Rijke Roomse Leven in de jaren '60 van de twintigste eeuw tot een einde, en begon in de Nederlandse Kerkprovincie een periode van ongekend heftige Polarisatie en Secularisatie. Bron: L´ Osservatore Romano van 7 november 2000.
Schooljaren in de vlucht; leerkrachten, strenge tucht. Indien men niet wilde horen; flinke draai om de oren. Hard het houten liniaal; op de vingers was hun taal. Geraniumpotten echt waar; in de handen o wat zwaar. Normen en waarden met de paplepel ingegoten. Steeds weer het vermanende vingertje.
De katholieke jongensschool St. Lambertus was gelegen achter het stadhuis in het centrum van Kerkrade. Het schoolplein was door een muur gescheiden van het oude St. Jozefziekenhuis. Aan de voorzijde was een hekwerk, waarnaast de woning stond van conciërge Notermans. Achter deze woning stond het oorlogsrestant van wat eens het patronaat was geweest. Op een podium stond een oude gammele piano. Tijdens het speelkwartier jengelden we naar lieve lust. Maar de leerkrachten stuurden ons steeds weer weg. Kennelijk hielden ze niet van klassiek.
JAREN (1947-1954) In principe zaten de kinderen uit betere kringen in de voorste banken en kregen de meeste aandacht. Ik vond dat niet erg, want vanaf de achterste banken kon men beter proppen schieten. Door hun strenge tucht werden de onderwijzers wel eens verwenst. In hun doelstelling 'baat het niet, dan schaadt het niet' zijn zij zeker geslaagd. Het was de eerste bijdrage in onze ontwikkeling die zeker geen 'zoden aan de dijk' heeft gezet.
EERSTE KLAS (1947) Toen moeder mij aan juffrouw Savelsberg overdroeg, huilde ik tranen met tuiten. Het leed was echter gouw geleden. Ondanks dat de juf erg streng overkwam was ze ook wel aardig. De leesplankjes van vroeger en het monotone ritme als de klas gezamenlijk de woordjes opdreunde: "Aap...Noot...Mies...." Het was een hele beleving; de basis van ons lees en schrijfvermogen…!
JETSES De prachtige wandplaten van ´Jetses´ maar ook de latere leesboekjes van ´Ot en Sien´ maakten een diepe indruk. In zijn illustraties legde Jetses vast hoe men vroeger leefde, woonde en werkte. Hierdoor kon ik de wereld aanschouwen en ook mijn fantasie een plaats geven.
TWEEDE KLAS (1948) De onderwijzer van deze klas was meester Caumans. Deze kon heel streng kijken; echter toen wist ik nog niet dat hij een glazen oog had. In deze klas mocht ik mij van mijn ouders abonneren op het prachtige weekblad ´Taptoe´. Wat heb ik toen genoten van die prachtige strips van ´De Verstrooide Professor´.
DERDE KLAS (1949) De onderwijzer van deze klas was meester Dahlmans. Hij was een goede voetballer en was aanvoerder van ´SV Bleijerheide´. Deze club was in 1923 ontstaan uit een fusie van Sparta Bleijerheide en Geel Zwart. Tijdens mijn schooljaar werd ´SV Bleijerheide´ kampioen. De meester stond in de krant met de kampioensbeker in de handen. De meester was zo trots als een pauw en wij hadden die dag echt feest. Hij trakteerde ons op speculaas en siroop die in een emmer water werd aangelengd. Hij was een zeer sympathieke leraar. Later werd hij overgeplaatst naar Spekholzerheide waar hij hoofdonderwijzer werd. In 2015 overleden op 95 jarige leeftijd.
WELPEN In deze periode kwam ik bij de welpen; een afdeling van de padvinders. Het clubhuis was een groot wit gebouw en gelegen in een weiland aan de rand van het centrum van Kerkrade. In dit weiland werden leuke spellen gedaan. Bij slecht weer vertoefden wij in het clubhuis. Onze Akela was erg leuk; vaker maakte we ruzie om wie naast haar mocht zitten. Maar helaas ze was al vergeven aan de Hopman van de verkenners.
VIERDE KLAS (1950) De onderwijzer van deze klas was meester Bemelmans. Hij was erg muzikaal; tijdens zangles begeleidde hij met zijn mandolinebanjo. Aan de achterkant zat een koperen knop. Als men ondeugend was zwaaide hij hiermee en deelde tikken uit. Menige deuk in onze hoofden.
Naast mij zat Wim (S). Hij was erg verwaand en een klikspaan. Zijn vader was medisch directeur van het ziekenhuis in Kerkrade. Tijdens een les natuurkunde keken wij door een microscoop. Wim, die sneeuwwitte haren had moest een haar op het plaatje leggen. Door de microscoop leek dit haar erg vuil. Wim werd hiermee nog enige tijd geplaagd.
In de klas zaten twee broers; Jan en Mathieu van (L). Zij woonden in een van de spoorhuisjes bij het station. Hun vader werkte bij het spoor. Door een overplaatsing naar Weert moesten ze verhuizen. Het waren zeer sympathieke jongens; ik vond hun vertrek dan ook erg jammer.
Jan (B), was de belhamel van de klas; waarschijnlijk lag dit aan zijn rode haarkleur. Wij hadden aardrijkskunde, waarbij een film werd vertoond over de Betuwe. Jan en ik waren wat rumoerig ; voor straf moesten wij op de knieën voor het bord. Echter zodra het licht uit ging, kropen wij een stukje terug om toch maar niets van de film te missen Na afloop van de film zaten wij natuurlijk mooi braaf voor het bord geknield. De meester merkte op: "Eigen schuld dat jullie de film hebben gemist, volgende keer beter opletten!" Over opletten gesproken...!
De meester was jarig. Op de markt bij bakkerij van der Weijden hadden wij als cadeau een taart gekocht. Dat vond meester Bemelmans erg leuk. Die dag werd weer gezongen; "Lang zal hij leven, lang zal hij leven!" Gelukkig werden nu geen tikken uitgedeeld.
Na schooltijd mocht Mathijs (E), en ik de taart bij de meester thuis brengen. Wij vonden dat een hele eer. Thuis liet de meester ons in een glazen bak witte muizen zien. Zij hadden rode oogjes en het was leuk om deze beestjes bezig te zien. Na een glaasje limonade gedronken te hebben, keerden wij huiswaarts.
Onderweg kwamen we Robert, de oudste zoon van de bakker tegen. We riepen naar hem dat de meester de taart lekker vond. Vrolijk zwaaiend met zijn armen en luid jodelend liep Robert door de straten. Wij moesten er om lachen; helaas beseften wij toen nog niet dat Robert aan een spierziekte leed.
VIJFDE KLAS (1951) De onderwijzer van deze klas was meester Schmitz. Hij was lid van het St. Lambertus kerkkoor en had een prachtige bariton stem. Tijdens het zingen trok hij altijd een scheve mond, hetgeen letterlijk en figuurlijk een komisch gezicht was. Helaas wist ik toen nog dat hij dit had overgehouden als krijgsgevangenen tijdens de oorlogsjaren.
Hij was ook dirigent van het jeugdkoor. Hij zocht nieuwe stemmen. Ik had mij opgegeven en moest een zangtest doen. Nadat ik uit de zangbundel "Kun je nog zingen, zing dan mee", een keuze had gemaakt zong ik "Hopsa, Heisasa..." Nadat ik amper twee regels gezongen had, zei de meester: "Stop maar, met die bromstem kan ik niets beginnen!"
Natuurlijk was ik erg teleurgesteld. Onderweg naar huis stond op de hoek Wijngracht bij café-restaurant ´De Kroon´, een chauffeur van een koelwagen koelblokken te lossen. Hij had een leren schort aan. Met een haak trok hij ijsblokken uit de koelwagen, legde het blok op zijn schouder en bracht dit naar de tapkast. Toen ik met enkele vriendjes stond toe te kijken, sloeg hij met de haak enkele stukjes van het ijsblok en gaf die aan ons en zei: "Hier jongens, dit is goed voor jullie stem...!"
ZESDE KLAS (1952) De onderwijzer van deze klas was meester Frantzen. Hij was de hoofdonderwijzer en erg streng. Als men niet oplette of een streek uithaalde, kreeg men een flink pak slaag. Hij ramde dan zo met zijn vuisten, dat de naast zittende een toegift kreeg. Als men hierop reclameerde zei hij: "Dan is dit voor de volgende keer...."!
Meester Frantzen hanteerde regelmatig een lange aanwijsstok. Zowel voor het aanwijzen van plaatsen op de landkaart als bij andere gelegenheden. Tijdens een les natuurkunde hadden we het over geleiding van geluid. Om een en ander te demonstreren hield de meester het ene einde van de stok bij het oor van een leerling en aan het andere einde zijn vestzakklokje. Terwijl hij naar ons knipoogde vroeg hij de jongen of hij het klokte al hoorde tikken. Toen deze ijverig ja knikte, hadden we dikke pret. Echter op een andere keer werd minder gelachen; een van de leerlingen kreeg een enorme mep met de aanwijsstok, waardoor de stok in tweeën brak.
Enkele vriendjes zoals Jan (K), en Frans (M), moesten de zesde klas overdoen; er was geen brugklas en volgens het leerstelsel waren ze te jong om de school te verlaten. Vaak ging ik met Jan bij Frans thuis spelen. Frans woonde naast een fietsenzaak aan de rand van het Mücherveld. Tijdens de bebouwing van dit veld, hadden we aan de bouw wat planken georganiseerd. Hiervan hadden we in de tuin een hut gebouwd. Voor de hut deden we aardappelen poffen waarna het heerlijk smullen was.
Later toen het ouderlijk huis van Frans werd afgebroken, verhuisde zijn familie naar het nabij liggende Chevremont (Geitenberg). Een oudere tante verhuisde mee, ze had al een hoge ouderdom. Regelmatig zei ze tegen ons: "Jongens, als ik nog zo jong was als jullie, dan ging ik naar Canada in het hartje van Amerika." Hierbij lege ze heel sterk de nadruk op CANAAAAADA.
BRUGKLAS (1953) In dit jaar was ik met enkele anderen aan de beurt om de zesde klas over te doen. Er was nog steeds geen brugklas. Dit in tegenstelling met de school te Chevremont. Enkele vriendjes uit andere straten gingen daar naar school. Een vreemd verschijnsel deed zich voor. Bijvoorbeeld de ene kant van de Erensteinerstraat ging naar de school van Kerkrade en de overkant ging naar de school van Chevremont. Typische grensgevallen......!
Het tweede jaar in dezelfde klas interesseerde dan ook maar matig, temeer daar het een formaliteit betrof. Ik wilde naar de ambachtsschool, maar was te jong volgens het leerstelsel. Veelal werd ik aangewezen met Jan (B), om klusjes op te knappen. Vaker moesten wij volgetekende schoolmuren met een sopje afwassen.
Achter in de klas stonden twee kisten; één met verzameld zilverpapier en één met spullen en stripboekjes, die de meester tijdens de lessen of het speelkwartier had afgenomen. Regelmatig moesten wij onder het afdak van de speelplaats het zilverpapier gaan afbranden. De opbrengst van het rest ´zilver´ was bestemd voor de ´Missie´. Tijdens deze klus verhuisden de stripboekjes van ´Dick Bos´ uit de andere kist van eigenaar...!
GODSDIENST Gedurende de jaren op de basisschool kregen we wekelijks onderricht van kapelaan Friederichs. Zijn donderpreken stonden wijd en zijd bekend. Als men het huiswerk niet kende nam hij geen blad voor de mond. Ook deelde hij rake klappen uit. Vóór zijn lesuur werden op de speelplaats de catechismus nog eens goed doorgenomen. Maar het was moeilijk om aan zijn strenge normen te voldoen
De school was een groot gebouw; in het midden een brede hal. Aan weerszijden van de hal bevonden zich de klaslokalen. Via een brede trap, overloop en twee zijwaartse trappen kwam men op de bovenliggende verdieping. In het midden van de overloop stond een levensgroot Mariabeeld. Hiernaast stonden twee vergulde kandelaars met versierde kaarsen. In de Mariamaand namen we bloemen mee van thuis. Hiermee werden de traptreden vol gelegd. Alle klassen verzamelden zich in de hal, waarna de kaarsen werden aangestoken. Afwisselend werd gebeden en gezongen; en toen werden we braaf…!
MIDDAGPAUZE Tijdens de middagpauze werd er een stevige partij gevoetbald in de straat. Echter niet op vrijdag, dan was er weekmarkt. Dan gingen we eerder naar school om maar niets van de markt te missen. Het was een lust om bij de koopmannen fruit te bietsen, of wat ze terzijde hadden geschoven omdat het enigszins verrot was. Het slechte stuk beten we er dan uit en zo kwamen we aan de vitaminen.
AANDACHT Ik schreeuwde om aandacht. Tijdens ruzie op het schoolplein had ik een bloedneus opgelopen. Huilend liep ik naar huis. Onderweg zei een oudere dame: "Ocherm, heeft de meester jou geslagen?" Deze opmerking nam ik voor waar aan en vertelde thuis dit verzonnen verhaal. Met deze leugen om bestwil kreeg ik wel de verlangde aandacht. Echter na de aangifte op het politiebureau kwam natuurlijk het berouw na de zonde. Dit is me vaak verweten....!
VERKEERSBRIGADIER Op de markt moesten we de kinderen veilig over loodsen. In het begin hield een politieagent toezicht of we het wel goed deden. Toen hij later zijn duim opstak voelde wij ons apetrots. Echter nadat hij verdwenen was, keken we vaker naar boze mensen die hun middelvinger opstaken als we plotseling de stopbordjes omhoog deden...!
In het Hollandia theater werkte een leuke tweeling; ´s avonds wezen ze plaatsen aan en liepen in het donker voorop met hun zaklampen. Overdag deden ze het onderhoud. Terwijl we de leerlingen veilig naar de overkant brachten, keken we toch ook stiekem naar die mooie benen als die passeerden.
SCHOOLBEL Na het dagelijks speelkwartier werden wij door middel van de schoolbel tot de orde geroepen. Meestal werd het lieverdje van de klas hiertoe aangewezen. Deze stond dan driftig met de koperen schoolbel te zwaaien. Helaas werd ik nooit aangewezen. Op een keer hadden we ons weer in rijen verzameld met ons gezicht richting schoolmuur. De hoofdonderwijzer sprak ons heel streng toe: "Vanaf morgen gaat er een claxon; eerste signaal verzamelen, tweede signaal mondjes dicht, derde signaal rustig naar jullie klassen. De bel wordt niet meer gebruikt." Mijn hoerageroep werd niet in dank aangenomen; sterker nog de meester werd heel driftig en stuurde mij naar huis: "Je hoeft niet meer terug te komen...!"
OVERGANGSFASE Ontdaan liep ik naar huis. Vader ging naar school om te informeren wat ik uitgevreten had. De meester gaf toe impulsief gehandeld te hebben doordat de klas uit een aantal rebellen bestond. Echter over het algemeen deed ik wel mijn best, mocht de volgende dag weer terugkomen. Overgangsfase naar LTS: allerlei vervelende karweitjes. Stond dan voor de ramen van de lagere klassen gekke bekken te trekken.
De ambachtsschool was gelegen aan het ´Old Hickoryplein´ in Kerkrade. Het plein is genoemd naar de 30e infanterie divisie 'Old Hickory' van het XIX korps van het 9e Amerikaanse leger. Dit legeronderdeel bevrijdde Kerkrade-West op 17 september en Kerkrade-Oost op 5 oktober 1944.
EERSTE SEMESTER September 1954 ging ik naar de ambachtsschool in opleiding voor constructiebankwerker. Maar al spoedig zou blijken dat ik verkeerd had gekozen. Het eeuwig durende vijlen aan de werkbank vond ik maar een saaie aangelegenheid. Het huiswerk interesseerde mij in mindere mate dan verwacht werd. Vriendjes op de OVS hadden geen huiswerk en speelden ongedwongen op straat.
Echter van de lessen van onze Engels leraar heb ik bijzonder veel genoten. Hij kon zo melig doen; had hierdoor de bijnaam ´Wollie´. Enkele befaamde uitdrukkingen: "Professor huppel de pup......, leest u eens verder!" "Dank u hoog geleerdheid, stopt u maar!" "Kuiken, had je maar veren, dan kon ik je plukken!" "Jij zit als een meelzak in de bank! Is je vader soms molenaar?" "Zeg vent, dit is geen drinkbak voor kamelen!"
Zo had hij nog een tiental uitdrukkingen; die hij dan ook ieder leerjaar herhaalde. Echter die leerjaren gingen aan mij voorbij. Na een aantal maanden werd vastgesteld dat ik daadwerkelijk een verkeerde keuze had gemaakt Aangezien ik wel een sterk taalgevoel had kregen mijn ouders het advies om mij naar de MULO te laten gaan. Ik zag dat (toen) niet zitten; wilde dolgraag naar de "OVS", de vakschool van het mijnbedrijf. Moeder was hier niet zo gelukkig mee, echter liet mij vrij in de keuze...!
De OVS was een bedrijfsschool. Het doel van deze school was om jongens op te leiden voor het mijnbedrijf. Vanaf veertienjarige leeftijd kon men toegelaten worden. De opleiding duurde drie jaar. Aantrekkelijke opleiding; geen huiswerk en een kleine vergoeding van 12 gulden per week. Dat was al een aardig zakcentje. Om die reden was de keuze dan ook snel gemaakt.
EERSTE JAAR (1955) Op 6 januari 1955 begon ik aan de opleiding; deze was gebaseerd op het principe van de scouting. Veel aandacht voor normen en waarden, discipline, sport en natuur. Bij het hijsen van de vlag werd steeds de OVS-wet opgedreund.
OVS-WET Op mijn eer kan men vertrouwen. Ik wil trouw blijven aan ouders, leiders en land. Ik wil ridderlijk zijn. Wat ik doe, doe ik goed. Ik wil spaarzaam zijn. Ik blijf opgewekt onder alle omstandigheden. Ik wil een beschermer zijn van de natuur. Ik wil gehoorzaam zijn zonder tegen te spreken.
VAKANTIE Mijn vakantie in 1955 bij opa en oma van der Linden in Maassluis op de Zuiddijk 68. Een grote familie met 14 kinderen. Aanvankelijk woonden zij in de Sandelijnstraat; een smalle straat met kleine woningen. Via een steegje kwam men uit aan de Zuidvliet. Enkele jaren na de oorlog kochten zij een huis op de Zuiddijk. Via de voorzijde had men een ruime blik over de lager gelegen woningen. De tuin aan de achterzijde lag eveneens op een lager niveau. In de kamer was een soort muurkast en via een steile trap kwam men in de werkkeuken en de daarachter gelegen tuin. In de tuin stonden een aantal konijnenhokken; regelmatig reed opa op zijn bakfiets om groenvoer te plukken of hout te sprokkelen. Vaak stond er konijnenbout op tafel. Ook niet te vergeten de bergen aardappelen die geschild moesten worden om al die hongerige monden te voeden.
Wie van neven of nichtjes herkent het niet: "Rijstepap met zelfgemaakte bessensap. Maar ook het lekkere witbrood besmeerd met echte boter en rietsuikerstroop." Heerlijk, jammie jammie.Tijdens deze vakantiemaand kwam neef Karel uit Den Haag, in de weekeinden op bezoek. Samen aan het havenhoofd keken we naar de zeeschepen die voorbijkwamen. Mijmerden over de verre zeereizen van onze opa.
Wij speelden tikkertje met kinderen uit de Sandelijnstraat. Een van de meisjes trok mijn bijzondere aandacht. Het was een knappe verschijning en ik probeerde regelmatig haar aandacht te trekken door haar aan te tikken. Zij was een nichtje van mijn moeder. In latere jaren was Feija Moerman enige tijd werkzaam als serveerster in een kroeg aan het havenhoofd van Maassluis.
TWEEDE JAAR (1956) Het tweede jaar gingen we eerst één dag per week werken in diverse bovengrondse afdelingen. Dit werd opgevoerd tot drie maal per week. In colonne marcheerden de jongens van de school ´Beerenbos´ naar het Mijnbedrijf aan de ´Nieuwstraat´. Deze tocht van ongeveer 2½ km ging via een landweg dwars door de weilanden en akkers van de abdij.
STEMPELS LOSSEN Bij het lossen van houten stempels uit spoorwagons hielden we onderling wedstrijd wie de meeste stempels kon dragen. Door ex-ondergrondse mijnwerkers werden de stempels op maat gezaagd, in kolenwagens geladen en ondergrond afgevoerd. Ex-ondergrondse mijnwerkers hadden reeds stoflongen opgelopen; werden bovengronds geplaatst en deden lichte werkzaamheden. Zij hadden dit dan ook dubbel en dwars verdiend. Bij gelegenheid liep ik wel eens naar de afdeling waar vader inmiddels werkte, om hem te begroeten.
GRENSLIJN Aan de Nieuwstraat stonden tientallen woningen waarin mijnwerkers woonden. Het was een grauwe staat; in het midden van de straat bevond zich een hoge afrastering. Zo werd Nederlands van het Duits grondgebied gescheiden. Regelmatig waren er patrouilles van Nederlandse Douaniers of Duitse Tolbeambten om het smokkelen te voorkomen. Uiteraard was de grenslijn niet van toepassing voor het ondergronds mijnbedrijf. Het concessiegebied liep tot ver in Duitsland.
DAKPANNEN Door het bouwbedrijf van de mijn werden van de woningen de dakpannen vervangen. Door de school werden enkelen van ons uitbesteed om dakpannen van een vrachtwagen te lossen om ze hierna aan de dakdekkers aan te reiken. Met drie man stonden we verdeeld op de ladder; de pannen werden onderling doorgegeven. Ik stond bovenaan en elke keer als ik de dakdekker een aantal pannen aanreikte zei deze: "Dank je wel..., dank je wel..., dank je wel"!
STEENAFVAL Nabij de school was een onmetelijke steenberg. Jaar na jaar was het steenafval aangevoerd dat uit de kolen was geschift. Door de vele mijnverzakkingen werd dit gesteente nu teruggewonnen. Door een grijper werd het gesteente op een transportband gestort; naar een breekinstallatie getransporteerd en vervolgens ondergronds afgevoerd. De pijlers die inmiddels afgebouwd waren, werden nu door middel van een enorme hoogdrukmachine en pijpenstelsel, met water en gruis dicht gespoten.
KOFFIE Laurens (D), zat achter de kraanmachinist in een soort vliegtuigstoel. Elke keer als de machinist de grijper had gevuld en deze boven het transportband had gedraaid, moest Laurens aan een koord trekken waardoor de grijper zich opende. Het leek ons erg leuk en we benijdde hem.
Daar men reeds geruime tijd met de afgraving bezig was, had zich een tiental meters hoger een soort steen gletsjer gevormd. Plotseling begon de steenmassa te schuiven. De kraanmachinist zag dit, sprong uit de kraan en riep: "De berg komt omlaag". Laurens schrok, maar kon niet meer op tijd uit de kraan komen.
De machinist rende terug naar de kraan en greep naar de koffiekan die naast de voorstoel stond. Laurens aan zijn lot overlatend rende hij wederom weg. Even later werd de kraan door de steenmassa grotendeels bedolven. Nu was er niemand meer die Laurens benijdde. Met man en macht werd gewerkt om hem te bevrijden; hetgeen na een tiental minuten lukte. Nadat Laurens van de schrik was bekomen werd hartelijk gelachen om de machinist, die zijn koffiekan boven alles stelde. Vaker werd deze dan ook geplaagd met: "Koffie.....koffie.....!"
DERDE JAAR (1956) Het derde jaar gingen we eerst één dag per week ondergronds. Dit werd opgevoerd tot drie maal per week. Vooraf hadden wij een excursie waarbij oudere mijnwerkers ons in de maling namen. Om stoer te doen naar de jongere opleidingsgroepen hadden we ons goed zwart gemaakt. In een opbouwende frequentie was men vertrouwd geraakt met ondergrondse en bovengrondse werkzaamheden. Vervolgens ging men op de leeftijd van minimaal 17½ jaar in vast dienstverband ondergronds in de functie van sleper. Afhankelijk van prestatie werd je bevorderd tot hulphouwer. Uiteindelijk werd je via verdere opleiding bevorderd tot houwer. Uiteraard scheelde dat een behoorlijke duit in het loonzakje.
Opgroeien in eenvoudige omgeving. Geen materiële rijkdom; wel grote sociale saamhorigheid. Burenhulp heel normaal. Er werd gelachen en gehuild; maar ook gezongen. Normen en waarden vanzelfsprekend.
De wijk was omgeven met weilanden, boomgaarden, akkers en korenvelden. In een weiland, langs een beukenhaag, bevond zich een drinkput voor het vee. Vaak liepen wij achter de koeien aan of omgekeerd. In de boomgaarden waren wij te vinden als het fruit rijp was. De boer zat dan ook vaker met de hooivork achter ons aan. Aardappelen rapen (zuumeren); traditie en een gunst. Als de boer de akker machinaal gerooid had mochten wij het land op; zakken vol. We koesteren onze herinneringen; ieder op eigen wijze. Wie herkent het niet; onze kinderjaren. Lekker ravotten, klimmen in de bomen, springen over een sloot, voetballen, dansen in de regen of rommelen met een stokje in een waterpoel.
KLEINE WERELD Wij leefden in een kleine wereld; iedereen kende elkaar. Lief en leed werd samen gedeeld. Door huwelijk, verhuizingen of anderszins zijn vele vrienden en vriendinnen aan het oog onttrokken. Desondanks maken zij een groot deel uit van belevingen op jeugdige leeftijd. Met weemoed denk ik terug aan die kleine wereld; intussen is er veel veranderd. Het was met name die oude vertrouwde omgeving die zo'n diepe indruk achterliet. Helaas; het gezellige straatbeeld met de sociale cultuur van weleer is niet meer. De ziel is verloren geraakt. Ach, wat woar ´t vruier sjun in ós kollenie...!
KOESTRAAT Door het centrum van de wijk liep de Koestraat; in de volksmond ´Kouwstats´. Dit was de naam van een eertijds nabij de hoek Koestraat en Erensteinerstraat gelegen hoeve, waarvan de naam op de hele buurtschap is overgegaan. De ingang van de hoeve lag aan de Erensteinerstaat. In 1771 komt de naam voor als 'Koyestaert' en in 1783 als 'Kuhstatz'. Op 12 december 1919 werd de naamgeving 'Koestraat'.
NASSAUTRAAT De straat is genoemd naar het huis van Oranje Nassau. Tijdens de bezetting had zij van 1942 tot 1944 de naam Sweelinckstraat. Na het kruispunt Koestraat en Erensteinerstraat ging de straat over in de een kort stuk Nassaustraat. Aan de linkerkant drie- en aan de rechterkant vijf huizen. In het tweede huis met nummer zes, woonde mijn Peettante Marie (H). Deze straat eindigde bij de weilanden waar de koeien stonden te grazen. Als de koeien het weiland hadden afgegraasd, werd door de boer de poort open gezet en de koeien via de Nassaustraat en Erensteinerstraat naar een lager gelegen weiland gedreven. Her en der verspreid lagen dan de koeienvlaaien. Tussen het weiland en een boomgaard liep een smal paadje. Verliefde stelletjes stonden vaak in het In het zogeheten ´Strontpaadje´ te scharrelen. Naamgeving: 28 juni 1922 (van verlenging: 28 april 1950).
ERENSTEINERVELD Het bouwrijp maken van het Erensteinerveld was een grote verstoring van onze leef en droomwereld. Bulldozers reden heen en weer om grond te verplaatsen. Het paadje werd de nieuwe Nassaustraat. Her en der verspreid lagen de betonnen rioleringsbuizen. Nadat wij aan deze nieuwe situatie gewend waren, bleek het toch een verruiming te zijn van onze speelwereld.
ERENSTEINERSTRAAT Genoemd naar het in de nabijheid gelegen kasteel Erenstein. Vóór 1363 is dit stein (versterkt stenen huis) in het bezit gekomen van de adellijke familie Van Ederen, die zich voortaan Van Ederenstein noemde. De naam ging over op het kasteel en werd verkort tot Erenstein. Van ca. 1900 tot 1975 werd het meestal Oud-Erenstein genoemd, waarbij het voorvoegsel Oud- diende ter betere onderscheiding van de hoeve Nieuw-Erenstein. Aan deze straat lag eertijds de boerderij Kouwsjtats (Koestraat). Naamgeving: de naam bestaat van oudsher.
CLAUSSTRAAT Genoemd naar prins Claus, geboren in 1926 te Dötzingen (D) als jonkheer van Amsberg. Op 10 maart 1966 huwde hij te Amsterdam met prinses Beatrix. Van 1919 tot 1982 heette deze straat Prins Hendrikstraat. Naamgeving: 28 februari 1982.
Naburige straten, genoemd naar andere leden van het Koninklijk Huis zijn: Emmastraat, Prinses Beatrixstraat, Prinses Irenestraat, Prinses Margrietstraat, Prinses Marijkestraat, Julianastraat, Prins Bernhardstraat en Wilhelminastraat. Verder liggen nog in de buurt: Koningsweg, Koninginnestraat, Oranjeplein en Oranjestraat.
WIJKFEEST (1975) Drie weduwen die het langst in de Koestraat en omgeving woonden legden de eerste steen: 1921 Stichting van deze woonwijk, 1975 vernieuwing van deze woonwijk.
Met vaardige hand werd in 1975 de eerste steen gelegd van de nieuwbouw in de te renoveren wijk Koestraat, Nassaustraat. Erensteinerstraat, Emmastraat. Het ceremonieel werd verricht door de dames Hundscheidt-Schupp, Wienen-Stevens en Wnuck-van Ewijk. Zij waren het langst onafgebroken woonachtig in genoemde wijk.
In totaal werden ter plaatse 73 woningen gesloopt waarvoor 83 nieuwe woningwetwoningen in de plaats kwamen. De eerste steenlegging waarvoor alle betrokken bewoners waren uitgenodigd, vormde de eerste aanzet voor een wijkfeest dat in een feesttent werd gehouden om de bewoners bij de wijkvernieuwing te betrekken.
Ouderen leunden tegen deurposten of zaten op de stoep. Zij keken naar de gebeurtenissen die zich op straat afspeelde. Voetballende jeugd, touwtje springen of soms het passeren van een auto. Tafels werden buitengezet; er werd gekaart, gelachen en gezongen. Regelmatig klonk er muziek van accordeon, klarinet of trompet.
VERMAAK Veel luxe was er niet na de wederopbouw. Als men in het bezit was van een radio mocht men zich gelukkig prijzen. Massaal luisterde Nederland naar de hoorspelen van ´Familie Doorsnee´ en ´Paul Vlaanderen´, maar ook naar ´De Bonte Dinsdagavondtrein´ met het duo ´Snip en Snap.´ In een later stadium werd het televisie. Alras werden de avonden verstoord door vele buurtgenoten die kastje kwamen kijken. Elke avond de kamer vol mensen die niet uitgekeken raakten op het wonder van de techniek. Wat het programma ook bracht, alles was goed, als er maar beeld was.
BUURTVERENIGING Door het bestaan van een buurtvereniging werden vele leuke activiteiten gepleegd. Urenlange wandelingen in het voorjaar of de gezellige toneelavonden in het najaar. Actrices en acteurs waren er in de wijk genoeg te vinden. Hoofdacteur Wiel (K) senior scheef de stukken zelf. Opvallend in deze was dat hij in elk stuk kwam te overlijden. Echter in elk volgend stuk stond hij gezond en wel weer op de planken. Men noemde hem vanwege zijn charmante verschijning ook vaak 'Clark Cable'.
ENGEL Alweer speelde hij weer een van zijn beroemde sterfscènes. Via een luik in het plafond werd een levende engel Maria (D) aan een touw neergelaten. Nadat de engel enkele troostende woorden had uitgesproken werd zij weer omhoog getrokken. Met de bedoeling dat ze tenslotte via haar ellenbogen door het openstaande luik zou worden getild. Echter ondeugende jongens grepen verkeerd. Bewust of een ongelukje; wie zal het zeggen?
SINTERKLAAS Voor de goed heilig man stond de schoen met wortel klaar in de hoop op vervulling van onze bescheiden wensen. Angstig keek ik om mij heen toen de ´Sint´ met zijn ´Zwarte Pieten´ in de kamer verscheen. Toen een van de Pieten moeder in de zak wilde stoppen schreeuwde ik verschrikkelijk. In latere jaren herkende ik in de Sint de bekende mijnheer (S) uit de Prins Hendrikstraat.
JAARWISSELING Wie kijkt er niet gefascineerd naar de nachtelijke hemel als luide knallen een flonkerende zee van kleurrijke lichtjes aankondigen. Vuurwerk hoort bij Nieuwjaar als eieren bij Pasen. Vuurwerk zoals we het heden ten dage kennen was nog geen traditie. Wel hevige knallen met donderbussen. Stroopblikken met carbid; aan de onderzijde een gat geslagen. Carbid nat spugen, brandende lucifer aan het gat...Boem! De oliebollen smaakte heerlijk; maar het carbid stonk verschrikkelijk.
BRANDWEER EN POLITIE Buiten de wijk woonde een sportieve politieagent. Als we in de staat aan het voetballen waren, trapte hij graag een balletje mee. Vaker riep hij: "Opzij...,opzij..., daar komt een politieagent." Hij had een oudere neef; die was werkzaam bij de Mijnpolitie. Echter deze was niet zo sportief, maar een echte bromsnor
BROMSNOR Met een aantal vrienden bevonden we ons in de boomgaarden van Roduc. Wij deden ons te goed aan het fruit toen oom agent met zijn fiets op het verharde grindpad voorbij kwam. Hij stapte af en beval ons uit de bomen te komen. Aangezien we niet snel genoeg waren, deed hij heel stoer met een hand op de heup. "Als jullie niet opschieten, schiet ik jullie een kogel in de kont." Een van de jongens begon hard te lachen en riep: " Dat kan helemaal niet, want in de patroontas zitten de boterhammen."
ZWAAILICHT De politie had nog geen zwaailicht nodig, verplaatste zich in het algemeen met de fiets. In ieder geval waren we hen meestal te snel af. De brandweer deed waarvoor ze waren, en dus haalde men de kat zelf uit de boom. Met andere woorden: Men keek de kat uit de boom. Commandant van de brandweer was tevens sportinstructeur. Als judoka zwarte band stond hij regelmatig op de mat. Van hem heb ik de eerste grepen geleerd.
WIJKELFTAL Vele goede voetballers waren er in de wijk te vinden. In diverse samenstellingen voetbalden wij tegen andere wijken. Een van onze trouwste supporters was Louki (H). Hij had vanaf zijn zesde jaar kinderverlamming en zat helaas in een rolstoel gekluisterd. Via een actie waarbij de krant was ingeschakeld, werd bij de winkeliers gecollecteerd. Zo konden wij Louki op korte termijn met een zwart-wit televisie blij maken!
WIJKKAPPER Kapper van Dijk woonde aan de Zonstraat; hij knipte en scheerde de hele wijk. Het was er altijd erg druk. De kapper was van alles op de hoogte wat er in de wijk gebeurde. Mensen liepen ook binnen als het knippen nog niet nodig was. Zo bleven ze op de hoogte van het laatste nieuws; het was een sociaal gebeuren.
KNIPBEURT Ik zat een keer op mijn beurt te wachten; acht mensen waren nog vóór mij. Geleidelijk aan werd het aantal vóór mij minder maar het aantal achter mij nam toe. Kort voordat het mijn beurt was, kwam vader binnen. Echter toen ik even later aan de beurt was, liet ik vader mijn plaats innemen. Uiteraard moest ik nu wederom wachten; ditmaal zes personen. Intussen ging het nieuws mijn linker oor in en rechts er weer uit.
VISBOER Elke donderdag had de visboer een vaste gewoonte om bij het einde van zijn route, café Rolduc te bezoeken. Het was algemeen bekend dat hij graag een borrel lustte. Voor de jeugd een ideale gelegenheid om een aantal visjes van zijn kar te pikken. Hij zal ze wel niet gemist hebben; keek dubbel als hij weer naar buiten kwam.
GROENTEBOER - SLAGER EN IJSCOMAN De groenteboer kwam langs met paard en wagen. De slager niet die had daar de slagersknecht voor, op de nóg meer bekende bakfiets. De slager zelf slachtte zelf en kocht daarom het levende vee zelf in. De ijscoman was niet weg te denken uit het straatbeeld. Klanten en klantjes genoeg; ondanks dat hij een sigaret in de mond had en geen tijd om de as tijdig af te tikken.
DUIVENSPORT Elke Zondags rond het middaguur moesten wij rustig zijn. Door de duivenliefhebbers werd de thuiskomst van de duiven afgewacht. Hier waren flinke bedragen op ingezet. Winnende duif die tussen losplaats en duivenhok de snelste tijd had afgelegd. Middels een zogeheten duivenklok werd de tijd gemeten. Voor de duivenmelker een kunst om de gemerkte ring van de duif tijdig te klokken.
Elke week stonden er een aantal ketels op het fornuis om de wasteil te vullen. Terwijl er een aantal meisjes uit de buurt op brei les kwamen kreeg ik een schoonmaakbeurt. Echter van de een op andere week wilde ik niet meer aangestaard worden en ging niet meer in mijn blootje...!
SPELEN Leuke spellen werden gespeeld; voetballen, bokspringen of tikkertje. De jongens organiseerden hardloopwedstrijden om het woningblok of hielden hoepelwedstrijden. We gebruikten hiervoor de velgen van oude fietswielen. Deze werden dan met een stok op gang gehouden. Dat was een hele kunst; je moest precies weten waar je zo'n velg raakte en hoe hard, om te zorgen dat je in een rechte lijn bleef.
BRAMEN PLUKKEN Vaak gingen we bramen plukken. De handen en armen vol schrammen en de gezichten zwart van het bramen eten. Maar we namen ook bussen vol bramen mee naar huis. Die werden dan eerst in zout water gelegd om te ontwormen. Daarna deed moeder ze op een bord waar ze suiker over strooide.
BOOMGAARDEN Tegen de tijd dat fruit rijp was waren we vaker in boomgaarden te vinden. Het fruit was lekker en zo zorgden we voor de conditie van de boer. Tegen de spoordijk groeide een aantal wilde appelbomen; de appels waren gratis maar smaakten erg wrang.
SCHRIKDRAAD Uren lang konden we spelen in een bos of op de straat. We pikten suikerbieten van het land. Ook waren we vaker te vinden in de belt of plukte varens in een bos. Bij kasteel Erenstein gingen we stekelbaarsjes of kikkers vangen. Bij het spel wie het verste kon plassen, plaste we tegen een draad. Dat was wel even schrikken.
KENTEKENS Met een stel vrienden zat ik op een bank aan de voet van de Wijngracht. Af en toe kwam ons vanuit de tunnel een auto tegemoet. We deden het spel van autoherkenning. Hilmar (C) bleek al gauw de kampioen van het stel; reeds vanuit de verte kon hij merk en type benoemen.
VAN MIJ Na een tijdje begon het spel te vervelen en zochten we een nieuwe uitdaging en speelde het spel: ´Ze is van mij´. Ieder kreeg een nummer en daarmee correspondeerde de meisjes of vrouwen die aan onze bank voorbijkwamen. Toen ik aan de beurt was kwam vanuit het Stift een oude non aangelopen. Zij liep helemaal krom; een wandelstok hield haar op de been. Ik was meteen genezen…!!!
FIETSEN / BROMFIETS In onze eenvoudige arbeiderswijk waren wij (nog) niet in het bezit van een fiets of een bromfiets. In de regel werd op zondagmiddag een fiets gehuurd bij een fietsenhandelaar. Wij maakten tochtjes naar de Brunssummerheide of Valkenburg.
Ook kon het gebeuren dat wij de fiets op eenvoudige wijze ombouwden tot de bromfiets van de dag. Een plastic spatel of bierviltje werd met een aantal wasknijpers aan het frame bevestigd. De spaken van het ronddraaiende wiel zorgden voor een klepperend geluid. Bij stilstand werd het bromgeluid serieus nagebootst; brum, brum, brum......
De meisjes speelden hun typische spellen met pop en kinderwagen, touwspringen of hinkelen. Maar verstoppertje speelden wij gezellig samen: "10, 20, 30, ......100, wie niet weg is, is gezien!"
LIESJE (H) Vaker ging ik met haar wandelen of nam haar mee achter op de fiets en zong: “Mijn achterband is wel wat zacht, maar spring maar achterop…!" Zo fietste ik een keer met haar naar de kermis in Eygelshoven. Met enorme vaart reden we de steile helling naar beneden. Daarna in de geheimzinnige rups. De tweede keer was gratis, omdat ik de pluim van het koord had getrokken. Daarna een lekker ijsje en weer terug naar huis. Echter nu was het een behoorlijke klim naar boven.
FILMKUS Liesje had een film gezien met Dean Martin in de hoofdrol. Zij was helemaal in de ban van die filmkus. Zij wilde deze kus met mij oefenen; echter door de lichte buiging kwamen wij bijna ten val. Gelukkig hield ik haar stevig vast. Helaas wilde die filmkus toch maar niet lukken; elke keer als wij het over wilde doen, schoten wij in de lach! Wij zijn elkaar uit het oog verloren. Na vele omzwervingen enkele jaren geleden teruggekeerd naar Kerkrade; tijdens een trieste samenkomst hebben wij elkaar weer ontmoet. Vanaf dat moment zijn contacten weer opgebouwd.
VAYA CON DIOS Bijpraten of herinneringen ophalen. Jeugdherinneringen maar ook diepgaande gesprekken; veel is boven komen drijven. Wij namen elkaar in vertrouwen; haar persoonlijk levensboek is in mijn bezit. Liesje is enkele jaren geleden helaas overleden. Moge deze laatste reis haar de rust geven waarnaar ze zo lang op zoek was.
GERTIE (K) Zij had kort blond haar en was met haar zwarte lakschoentjes en witte sokjes een lieve verschijning. Van haar heb ik het allereerste kusje gehad. Af en toe kwamen we elkaar tegen in de winkel of op een terras. Uiteraard veel lachen bij het ophalen van onze herinneringen. Helaas op vrijdag 16 augustus 2013 op indrukwekkende wijze afscheid genomen van Gertie. Aanwezigheid van familie, vrienden en bekenden. Ieder voor zich met eigen herinneringen. Moge het kaarsje voor haar blijven branden.
MARJAN (W) Zij had al op jonge leeftijd prachtige welvingen. Regelmatig daagde zij uit; rende dan giechelend weg om zich te verstoppen achter een boom of in een portiek. Zij liep expres niet hard genoeg; ze wilde zó graag vastgepakt worden. Dat was doodeng en griezelig, maar ook heel opwindend. Heb haar nooit meer ontmoet; heb wel vernomen dat ze sterk aan de drank was en op vrij jonge leeftijd is overleden.
MARIEKE (Z) Zij woonde in het nieuwe gedeelte van de Nassaustraat. Zij was lid van de turnvereniging; regelmatig vertoonde zij haar kunstjes. Evenwichtsoefeningen, balancerend op linker of rechterbeen. Alom genoot zij grote bewondering. Ik vond haar heel leuk; ze had lang haar, gevlochten in een lange vlecht. Vaak stoeien en ravotten in de speeltuin. Haar vader keek glimlachend toe terwijl hij rustig zijn pijp rookte. Ik was een jaar of veertien; zij ongeveer twaalf jaar. In de vroege vijftiger jaren emigreerde zij met haar ouders naar Australië. Paletboxen bij de voordeur met hun nieuwe adres in rode letters: FORT WILLIAM QUEENSLAND-AUSTRALIA. Hun vertrek naar die verre wereld heeft diepe indruk op mij gemaakt.
ANNIE (S) Ruim 25 jaar hebben wij naast elkaar gewoond. In haar ouderlijk gezin was Annie de jongste; in ons gezin ik de oudste. Vandaar een sterke broederlijke zorg voor Annie. Wij groeiden op in de Koestraat; een eenvoudige omgeving. Geen materiële rijkdom; wel grote sociale saamhorigheid. Er werd gelachen en gehuild, maar ook gezongen. Normen en waarden vanzelfsprekend.
IN MEMORIAM Ruim 38 jaar ben ik uit Kerkrade weggeweest; werkomstandigheden de oorzaak. Onze contacten werden minder; maar elke verjaardag hingen wij aan de telefoon. Bijpraten of herinneringen ophalen. Annie was mijn hartsvriendin. Veel hebben wij met elkaar gedeeld; als kleuter, als tiener, maar ook als volwassene. Vaak namen wij elkaar in vertrouwen; soms met een lach, soms met een traan. Bij haar overlijden (2006) heb ik op verzoek van familie stil gestaan bij onze vriendschap middels ´IN MEMORIAM´.
INTERNE HUWELIJKEN Toen de meisjes uit de buurt verkering kregen met jongens uit andere wijken of dorpen werden deze als indringers beschouwd. Wij voelden dan ook weemoed als weer een meisje definitief vertrok. Maar de natuur doet zijn werk; als jongens uit de buurt elders verkering kregen was het precies hetzelfde. Echter veel jongens en meisjes binnen de wijk konden het goed met elkaar vinden. Het is dus niet zó verwonderlijk, dat er diverse huwelijken binnen de gemeenschap plaatsvonden.
Liggend in een weiland tussen paardenbloemen en de koeienvlaaien. Kauwend op een grassprietje of zoekend naar een klavertje vier, dromen over de toekomst. Met volle gloed glansden de korenvelden in het gouden zonlicht.
BLOEDNEUS Het was een prachtige zomerse dag. Met een aantal vriendjes was ik in het stadspark aan het spelen. Omdat het zo warm was hadden wij onze bovenkleding uitgedaan. Tijdens een stoeipartij liep Jan (K) een bloedneus op. Stoer smeerde Jan enkele bloedvegen op zijn borst. Terwijl ik met een stokje steekbewegingen maakte begon Jan vreselijk te schreeuwen. Op het fietspad reed een man voorbij; ontdaan smeet deze zijn fiets neer en kwam in paniek aanlopen.
FIETSEN Op een andere keer hadden wij fietsen gehuurd voor een uitstapje. Vanuit de verte kwam ons een verliefd wandelend stel tegemoet. Vlug werden enkele fietsen over elkaar gelegd. Jan (K) en Jan (B) gingen er kreunend naast liggen. De anderen zwaaiden om hulp. De man kwam toesnellen en riep: "Ik ben EHBO'er!" Hierop grepen wij snel onze fietsen, de man hevig scheldend achterlatend.
KOPJE ONDER Wederom hadden wij fietsen gehuurd voor een trip naar Valkenburg. In het Geuldal werd gepauzeerd. Terwijl ik in de Geul ging zwemmen, zaten Jan (K) en Laurens (D) aan de oever om een boterham te eten. Het was erg prettig om met de waterstroom mee te drijven. Maar even later stroomopwaarts viel erg tegen. Nadat ik zo een tijdje met het water geworsteld had, wilde ik terug naar de kant. Ik werd echter door de stroom gegrepen en ging kopje onder.
PANIEK Allerlei beelden gingen door mij heen; toen ik boven kwam schreeuwde ik om hulp. Weer ging ik kopje onder; wat een paniek. Ik dacht dat mijn longen zouden barsten. Toen ik weer boven kwam zag ik in een flits tegen de oever een boom. Terwijl ik weer schreeuwde, greep ik mij vast aan een laaghangende tak. Door het gewicht boog de tak door, maar ik bleef vasthouden en schreeuwde nogmaals om hulp. De twee aan de kant hadden inmiddels ontdekt dat het ernst was en trokken mij aan de kant. Wat een opluchting.
ZWEMBAD Het gemeentelijk zwembad was gelegen in de Anstelvallei; in de volksmond zwembad Erenstein. In beginsel waren de openingstijden voor dames en heren gescheiden. Een uitvloeisel van Katholieke structuren. In een later stadium werd gemengd zwemmen toegestaan. Steeds druk bezocht; enerzijds om lekker te zonnen, anderzijds om leden van het andere geslacht in hun badpakken te aanschouwen. Geleidelijk aan werden de badpakken steeds kleiner; de pijn aan de ogen steeds groter. De tijd van koketteren en bruin bakken, springen van de duikplank en het nuttigen van meegebrachte boterhammen, ligt ver achter ons. In 1999 werd het zwembad gesloten.
Op zes of zevenjarige leeftijd stond ik aan de rand van het pierenbadje. Met de handjes stoer in de zij vroeg ik aan een oudere jongen of ik hier kon duiken. Uiteraard werd mij dit ten strengste afgeraden.
Strenge witte winters; bevroren ramen, ijspegels aan de dakspanten, maar ook koude lakens. Stoeien in de sneeuw; schaatsen op de vijvers in de omgeving. Sleeën op de omliggende hellingen; sneeuwbalgevechten en wat dies meer zij…
SNEEUWPRET Na schooltijd genoten wij door met onze sleeën van de hellingen af te dalen. In de buurt was een zeer steile helling. Aan het einde van de helling, kon men evenwijdig aan de spoordijk, nog een tiental meters door sleeën, tot aan de tramtunnel. De afdaling was een sensatie, maar de klim naar boven.
WEILAND Om deze reden waren wij toch vaker te vinden op de kleinere helling van boer (B). In dit weiland was een prachtige glooiing die doorliep tot aan de rand van het stadspark. Het was er altijd erg druk en een heel gezellige sfeer. Zelfs de oudere jeugd en ouders waren er te vinden.
AUTOBUS In de Erensteinerstraat woonde familie (G). Door een ernstig mijnongeval was de vader invalide. Zij hadden een groot gezin: de smid had voor hen een speciale slee gemaakt. Met acht personen kon men hierop plaats nemen; wij noemden deze slee dan ook de 'autobus'.
ROMANTIEK Als de maan aan de hemel stond en de sterren flonkerden; vrienden en vriendinnen samen op één slee. Knus tegen elkaar; vlinders in de buik. Eerste kusjes; het waren spannende ervaringen.
SCHAATSEN Op de bevroren vijvers van Rolduc konden de schaatsers hun beste beentje voorzetten. Echter velen waren niet in het bezit van deze luxe. Desondanks was het steeds erg druk en werden schaatsbewegingen vlijtig geoefend. Vallen kon men ook zonder schaatsen!
FORNUIS Het fornuis vond ik in de winter een uitdaging; op de gloeiende platen liet ik sneeuwballen dansen. Het schouwspel leek veel op de stervende zwaan...!
Volksfeest met vermakelijkheden voor jong en oud; pleinen ingericht met attracties. Feestvierende mensen komende van heinde en verre. Schiettent, reuzenrad, carrousel, rups, botsauto´s; maar ook suikerspin of andere lekkernijen. Touwtjes trekkraam; frutseltje of grote beer.
KOFFIE EN GEBAK Kermis in het centrum van Kerkrade; vervolgens in omliggende plaatsen. Gebruikelijk dat men op de koffie en borrel ging bij de familie waar op dat moment kermis was. In de wijk waren diverse grote gezinnen. Als er kermis was of iemand de communie deed, werden de broden en vlaaien thuis voorbereid en op grote houten platen naar de bakkerij gebracht om af te bakken. Dit was wel zo voordelig.
CARROUSEL De meisjes zaten in de kettingcarrousel in de stoeltjes voor de jongens. Tijdens het draaien van de molen, werden de stoeltjes van de meisjes van achter vastgepakt en met een voet met kracht naar voren geschoten. Het geschreeuw van de dames was niet van de lucht.
BOTSAUTO Stoer tegen elkaar knallen; aan de zijkant stonden meisjes vol bewondering toe te kijken en wachtte op een uitnodiging om mee te mogen rijden. Een oudere blonde jongen reed quasi nonchalant over de baan; een been bengelend buitenboord. Hij gedroeg zich alsof hij al jaren het rijbewijs had. Manoeuvreerde van links naar rechts en wist meestal een botsing te ontwijken; in ieder geval had hij succes bij de meisjes. Met een aantal vrienden wisten we hem echter diverse malen klem te rijden. Met een rood hoofd van kwaadheid stapte hij uiteindelijk uit.
SCHEEPSGONDEL Steeds weer een uitdaging; in heen en weer gaande bewegingen de hemel tegemoet. In bovenwaartse richting rechtop staand; achterwaarts door de knieën. Totdat men op eigen kracht het tentdoek raakte en de gondel door bedienend personeel werd afgeremd middels een hefboom. Uiteraard niet geschikt als men te veel gegeten of gedronken had
RUPSBAAN Voor heel veel kinderen en volwassenen de favoriete attractie. De golvende bewegingen die je vlinders in de buik bezorgen, de spanning om de kwast te vangen voor een extra gratis rit. Hoogtepunt voor verliefde stelletjes, wanneer plotseling de kap over de wagentjes gaat. Het ideale moment om die lang gedroomde zoen te geven.
SCHIETTENT Schieten op de witte aaneengeregen staafjes; om uiteindelijk een papieren roos te vergaren. Maar ook schieten op het midden van de schietschijf; voor een rechtstreekse flitsfoto.
Ook wel ´Vastenavond´ genoemd, is van oorsprong een Katholiek feest, dat ook heidense wortels heeft en gevierd wordt in de drie dagen voorafgaand aan Aswoensdag. Volgens de traditie duurt het feest van zondag tot dinsdagavond. Om middernacht vangt de vastentijd aan van 40 dagen tot Pasen.
VOLKSFEEST Wat Vastenavond is, valt aan buitenstaanders nog wel uit te leggen. Maar het gevoel van Vastenavond, dat is een heel ander verhaal. Het laat zich moeilijk in woorden vangen, is alleen te bevatten voor wie zich eraan over geeft, erdoor mee laat zuigen. En dan voldoen woorden maar matig. Vastenavond is een feest waarvan je alleen volop kunt genieten als je alle zintuigen het hunne geeft. Om te ervaren wat carnaval is, moet je het horen, zien, ruiken, voelen en proeven.
OPTOCHTEN Maandelijkse voorbereidingen voor de grote optochten, waarbij stadsprinsen vanuit hun versierde wagens met het snoepgoed of anderszins strooien. Eveneens een schouwspel de kinderen die er achter aan lopen om met rijk gevulde buit thuis te komen. Groepen of individuele personen nemen de politiek of plaatselijke aangelegenheden op de korrel. Uiteraard gaan er ook groepen of individuele personen mee; zo maar voor de gijn. Onze wijkkapper was eveneens toneelkapper; heel wat creaties heeft hij onder handen genomen. Zo ook met carnaval; het was dan een drukte van jewelste. Onder zijn vaardige handen veranderde hij de dagelijkse gezichten in clowns, cowboys, indianen, en wat dies meer zij.
KLONE KONKOER KIRCHROA Elke stad met zijn eigen traditie; Venlo de 'Boerenbroeloft´, en Kerkrade zijn eigen ´Klone konkoer´. Aanvankelijk uitsluitend klonen, die onder begeleiding van accordeon en schellenboom van kroeg tot kroeg trokken. Vanaf de vroege ochtend tot in de late avond. In latere jaren, een bonte mengeling van feestende mensen, die van heinde en verre de markt bezoeken. Enorme decibels vanaf het muzikantenpodium en een hossende menigte.
ASWOENSDAG En dan is er, onherroepelijk de dag waarop het allemaal voorbij is. Tijd om de confetti uit de kraag te kloppen en de draad van het alledaagse weer op te pakken. Een mooie Vastenavond heeft net als een haring, een kop en een staart. En als het op is, dan is het op.
ASKRUISJE Zoals niet iedereen de essentie van Vastenavond begrijpt, zo zal ook de essentie van het askruisje velen ontgaan. Dat is van alle tijden. Als kind vroeg je niet naar het hoe en waarom. Het ritueel hoorde er gewoon bij. Als we vroeger het askruisje stiekem weg stonden te poetsen, gingen de ouderen naar de kroeg voor het traditionele haring happen. Zij die nog geen kruisje hadden werden door de kastelein bij wijze van grap van een askruisje voorzien. In de loop der jaren heb ik mij in vele uitmonsteringen uitgedost: "ALAAF… ALAAF… ALAAF…!"
Men moet de feesten vieren zoals ze vallen, een bekende uitspraak. In iedere wijk, dorp, stad of familie is wel elke dag een reden om iets te vieren. Of dit nou een verjaardag, naamdag, of een jubileum is, maakt niks uit. Naast de algemene feesten nemen in het Kerkelijk jaar, een aantal gebeurtenissen een belangrijke plaats in.
SCHEIDSLIJN Ondanks een formele scheidslijn tussen Kerk en Staat, hadden beide instituten een dominante positie binnen de samenleving. Met name het Katholieke Zuiden stond erg onder invloed van Kerk en Katholieke Volkspartij (KVP). Het gezin werd gezien als de hoeksteen van de samenleving; normen en waarden werden opgelegd. Alles wat er buiten viel was een ´Heiden´ of een ´Rooie Rakker´. Decennia lang stond het dogma van hel en vagevuur centraal.
PASEN Pasen is het belangrijkste christelijk feest in het liturgische jaar aan het eind van de Goede Week. Christenen vieren deze dag vanuit hun geloof dat Jezus is opgestaan uit de dood; de derde dag na Zijn kruisiging. In de loop der jaren zijn er veel non-religieuze culturele dingen erbij gekomen, waardoor het een belangrijk feest voor de wereld is geworden. Pasen valt altijd de eerste zondag na de volle maand na 21 maart. Andere christelijke feestdagen zoals Vastenavond, Aswoensdag, Hemelvaart en Pinksteren zijn allemaal vaste dagen voor of na Pasen.
KINDERCOMMUNIE Een van de mooiste tradities in ons leven is de kindercommunie. Na wekenlange voorbereiding uiteindelijk de dag waarnaar men als kind had uitgekeken. In de beleving van de communicanten de mooiste dag van het leven. Onder begeleiding van muziek in processie vanaf het schoolplein naar de kerk. Jongens in blauw matrozenpakjes met korte broek; de meisjes in prachtige witte jukjes. Met een bloemenkrans of strik in het haar; ze leken wel op engeltjes. Thuis werd feest gevierd; koffietafel met diverse soorten vlaaien.
Meestal waren de vlaaien thuis voorbereid en op houten draagvlonders naar de bakkerij gebracht om af te bakken. Dat was wel zo voordelig. Uiteraard was bij dit belangrijke feest de familie uitgenodigd; communicanten kregen aandacht en ontvingen bescheiden geschenken. Het spaarvarken werd geleidelijk aan gevuld. Terwijl familie na de koffietafel aan de borrel zat in afwachting van het koud buffet; speelden communicanten hun spel op straat.
SACRAMENTSDAG Het rooms-katholieke hoogfeest dat de tegenwoordigheid van Christus in de eucharistie centraal stelt. In de meeste katholieke landen wordt het gevierd op de tweede donderdag na Pinksteren. Op deze dag gaat de processie uit waarbij de pastoor het Allerheiligste Sacrament in een gouden monstrans door de straten van de parochie draagt. Aan weerszijde van de ruim drie kilometer lange route waren betonnen houders gedropt. Enkele uren voor de processie werden deze houders door padvinderij en overige vrijwilligers van vlag en wimpels voorzien. Het uiteindelijke doel van de route was de abdij van Rolduc waar in de openlucht een eucharistieviering plaatsvond.
RUSTPUNTEN Tussentijds werd op een aantal rustpunten een gebed uitgesproken; al met al een gebeuren van ruim drie uur. Velen werden behoorlijk misselijk omdat men nuchter ter communie diende te gaan. Op diverse plaatsen waren prachtige versieringen op het wegdek aangebracht. Historische tekeningen met inkleuring van bloemen en koffiegrond. De pastoor liep met een geheven Monstrans onder een hemel welke door vier mannen gedragen werd. Als de stoet passeerde knielden de toeschouwers. Van de prachtige kunstwerken bleef niet veel meer over; pastoor en zijn gevolg waren er dwars over heen geschuifeld; eeuwig zonde.
KERSTMIS Voor de een is het genieten van samenzijn met familie, vrienden of bekenden. Voor de ander is het een tijd van bezinning, al dan niet vanuit spirituele of religieuze levensovertuiging. Elk jaar wéér nieuwe voornemens en onze beste wensen. Elk jaar wéér symbool voor Licht in de duisternis. Metafoor; diepere betekenis dan de Kerstboom of Arrenslee. Geboorte van het Kind; schitterend moment; teken van een nieuw begin.
Tijdens onze kinderjaren werd onze fantasie gestimuleerd. Spelenderwijs vertrouwd geraakt met het verschil tussen goed en kwaad. Het is geen toeval dat legenden en verhalen uit de overlevering tot onze verbeelding spreken. Vaak zogeheten ijkpunten over de wijze over hoe we in het leven staan. Moge het Licht van Kerstmis reflecteren in ons hart en de weg wijzen naar een betere wereld.
BEZINNING Kerstmis Samen vieren Elk jaar opnieuw Gloria in Excelsis Deo Engelenzang
Donkere dagen, lange nachten. Tijd van geven en verwachten. Tijd van kaarslicht en van mensen. Die elkaar het allerbeste wensen.
Vreugdevolle dagen; Zingeving, Spiritueel. Geloof, Hoop en Liefde; Universeel. Utopia; Droom en Ideaal. Vrede op Aarde voor Allemaal.
In 1955 kwam ik via enkele vrienden van de ´OVS´ bij het jeugdelftal van Chevremont. Als rechterverdediger; fel en gemotiveerd. Lange Sjeng; mij vaak gecorrigeerd. Kaffeberg; de basis voor sportieve vorming. Wekelijkse training gevolgd door fanatieke wedstrijden op zondagmiddag. Aanvoerder Nico (B); deelde gul zijn tabletjes druivensuiker. Of was het doping?
SCHORSING De wedstrijd tegen Roda JC; nooit vergeten. Martin (G) van de tegenpartij, had van te voren aangekondigd om snelle Heinz (R) te zullen vloeren. Tijdens de wedstrijd voegde hij de daad bij het woord. Uiteraard werd mijn onstuimige reactie hierop niet goed gekeurd. Van het veld gestuurd en enkele weken langs de lijn. Elkaar uit het oog verloren en in 2015 een ontmoeting met Martin. Gekluisterd aan een scootmobliel en noodzakelijke zuurstof. Het incident uit jonge jaren besproken; uiteraard vanuit andere optiek. Martin is helaas enkele weken later overleden. Dat hij moge ruste in vrede.
TWEEDE JAAR (1956) In dit jaar kregen wij een vierdaags bezoek van een club uit Sauerland. De sportvrienden werden ondergebracht bij gastgezinnen. De eerste dagen wandelingen in Kerkrade of omgeving; maar ook naar het zwembad Erenstein. Wij hadden veel plezier, vooral door onze gangmaker Huub (M).Op zaterdag de wedstrijd, die onder veel belangstelling door ons werd gewonnen met 3-1. Aansluitend een gezellige feestavond; de Duitse sportvrienden zongen een sportlied. Reeds na het eerst couplet hadden we de melodie te pakken en zongen uit volle borst mee. Winnen of verliezen was nu niet meer zo belangrijk; vriendschapsbanden werden gesmeed.
SPORTLIED Wir haben das Spielchen verloren; Wir haben das Spielchen verloren. Ja, unser Tormann, der Gar nicht viel kan; Der hat uns das Spiel verloren.
Wir haben das Spielchen verloren; Wir haben das Spielchen verloren. Ja, unser Verteidiger, die laufen mit Weiber; Die haben uns das Spiel verloren.
Wir haben das Spielchen verloren; Wir haben das Spielchen verloren. Ja, unser Mitleufer, das sind ja die Seufer; Die haben uns das Spiel verloren.
Wir haben das Spielchen verloren; Wir haben das Spielchen verloren. Ja, unser Stürmer, das sind ja die Würmer; Die haben uns das Spiel verloren.
DERDE JAAR (1957) In dit brachten wij een tegenbezoek van vier dagen met de jeugdelftallen A1 en A2. Wij gingen met de trein; in Keulen moesten wij overstappen. In ons coupé zat een leuk blond meisje met prachtige blauwe ogen. Enkelen wilden haar met het Limburgs dialect in de maling nemen. Het meisje bloosde en zei: "Ich verstehe kein Wort!"
AANKOMST Via Olpe aankomst in het plaatsje Meggen. Welkom geheten door een ontvangstcomité. Hierna werd ons in het gezellige dorpsrestaurant een warme maaltijd aangeboden. Na deze maaltijd vertrokken wij te voet de bergen in. Tijdens deze tocht lieten enkelen hun jodelkunsten horen.
BLOKHUT Na een half uurtje naderden wij een gigantisch grote blokhut. Omringd door dennenbomen; geraniums stonden in volle bloei. Muzikanten stonden ons op te wachten. Het geheel leek het decor van een vakantiefilm. Het werd een zeer gezellige avond, waarbij wij wel aan het Duitse bier moesten wennen. Na enige uren gingen wij te bed; enkelen met vreselijke hoofdpijn...!
KUSSENGEVECHT Gezamenlijk op de eerste verdieping; een grote zaal. De leiders van onze twee elftallen hadden een afzonderlijke kamer. Nauwelijks gelegen, vloog er een kussen rond en toen was het hek van de dam. Er werd gestoeid dat het een lieve lust was en kussens vlogen van links naar rechts. Toen uiteindelijk een van de leiders ons maande om stil te zijn, waste iedereen zijn handen in onschuld. Dat eerste kussen, waar kwam dat toch vandaan...?
DORPSBEZOEK De volgende dag waren vrij in onze beweging. Hiervan maakten wij gebruik om het dorp beneden in het dal te verkennen. Op het marktplein was een demonstratie van stuntmensen die met motors over een steile kabel reden; heel indrukwekkend. Hierna bezochten wij nog enkele gezellige kroegen.
DAGTOCHT De volgende dag stralend mooi weer. Wij hadden een leuke dagtocht door de prachtige natuur van Sauerland. In ´Attendorn´ bezochten we de druipsteengrotten. Toen wij uit de bus stapten, liepen enkele schamele geklede kinderen op ons toe en bedelden om wat kleingeld. De gids gaf de raad om de broekspijpen om te slaan, omdat de gangen vochtig waren. Het bezoek in de grotten was indrukwekkend; het natuurverschijnsel had grillige vormen aangenomen. Met een beetje fantasie kon men in bepaalde vormen heel mooie figuren zien.
ONDERGRONDS MEER Op een gegeven ogenblik kwamen wij bij een ondergronds meertje met kristalhelder water. De bodem was bezaaid met muntstukken. De gids vertelde ons dat het geld ten behoeven kwam aan liefdadige instellingen. We gooiden een muntstuk in het water; met een stille wens. De bustocht werd vervolgt; wij daalden een zeer steile helling af. Heel diep in het dal was een prachtig blauw meer, waar wij de rest van de dag zouden verblijven. Samen met enkele anderen ging ik een kano huren. Men maande ons wel om voorzichtig te zijn, het meer was plaatselijk erg diep.
REISGEZELSCHAP Na een tijdje peddelen hoorden wij muziek; afkomstig van een plezierboot. Achter op de reling zat een accordeonist. Wij zwaaiden naar het vrolijke gezelschap. Terug bij de kade was het gezelschap inmiddels ook aangekomen. De accordeonist bleek de bekende Sjeng (H) uit de Koestraat te zijn. Zij waren onderweg met busonderneming ´Van der Biesen´ uit Kerkrade. Onze vertrektijd begon eveneens te naderen; snel kochten wij nog enkele ansichten en souvenirs aan de souvenirshop.
DE WEDSTRIJD De volgende dag was het moment waar wij voor gekomen waren; voetbal. Wij hadden geen gebrek aan belangstelling. De plaatselijke krant had ons bezoek bekendgemaakt en ook supporters waren ons nagereisd. De eerste wedstrijd van het jeugdteam(A2). Een van de jeugdleiders Nico Lenzen, wilde graag mee doen. Daar ik zijn schoenmaat had vroeg hij of hij mijn plaats mocht innemen. De volgende wedstrijd mocht ik dan met het jeugdteam (A1) spelen. Hier was ik wel voor te vinden. Langs de lijn kwam ik in gesprek met een aardig Duits meisje Marita Weber. Wij wisselde onze adressen uit, de wedstrijd was voorbij voordat ik het wist en eindigde in gelijke stand 1-1.
DOELPUNTEN Nadat ik met de jeugdleider de schoenen weer had verwisseld, trad ik vervolgens met het eerste jeugdteam in het veld. Ik had even tijd nodig om in te spelen. Vrij spoedig wist ik de Duitse buitenspeler in zijn aanval te stoppen. Hierna was voor mij het ijs gebroken. Het was een spannend duel; de stand was intussen 1-1 geworden. Tijdens een felle aanval van onze tegenstander maakte ik een verdedigingsfout. Helaas gingen we de rust in met een verliesstand van 2-1. Na enkele morele schouderklopjes gingen wij er na de rust flink tegenaan. Eveneens aanmoedigingen van meegereisde supporters ; uiteindelijk wonnen wij de wedstrijd met 3-2. Gelukkig maar; want dat zelfdoelpunt zat mij niet lekker...!
FEESTAVOND Het einde van de dag werd gevierd met gezellig samenzijn in het dorpsrestaurant. Net zoals in het voorgaande jaar werd door alle partijen het inmiddels bekende lied gezongen: "Wir haben das Spielchen verloren...!"
NAWOORD Tot 1958 ben ik bij de club gebleven. De wedstrijden; steeds weer een beleving. Heel veel dank aan sportvrienden, leiders, én vooral onze trouwe supporters. In datzelfde jaar hebben enkele dapperen; Hub (M), Heinz (R) en Nico (B), nog een fietstrip gemaakt naar het mooie Sauerland. Onze keeper Mai (E) werd geronseld; na vervulling van militaire dienstplicht, vertrok hij definitief naar Sauerland. In beginsel als vaste ´keeper´ en later als jeugdtrainer. Uiteraard ieder met eigen herinneringen.
Na mijn werkzame periode en de vervroegde uittreding uit het arbeidsproces, mij enkele jaren bezig gehouden met kracht- en conditietraining op de sportschool ´La Vita Sana´ te Venlo. Daarnaast kennis gemaakt met Yoga; mogelijk voor velen een mooie en nuttige beoefening. In mijn persoonlijke beleving werd dit helaas als passief ervaren. Derhalve overgestapt naar het beoefenen van Tai Chi en Qi Gong voor senioren.
GESCHIEDENIS De geschiedenis van Tai Chi Chuan is een eeuwenoude beweegkunst die is opgebouwd uit houdingen die in elkaar overgaan tot een langzame vorm, het beoefenen hiervan leidt tot ontspanning van lichaam en geest; is niet aan leeftijd gebonden. Tai Chi is een oud Chinees systeem van oefeningen en is terug te voeren op de Dao filosofie, die ongeveer 4000 jaar geleden ontstond.
VITALE ENERGIE Chi is de levenskracht of vitale energie die de kosmos vervult en voortdurend via kanalen genaamd meridianen door ons lichaam stroomt. Middels Tai Chi vindt men weer aansluiting bij deze universele natuurlijke energiestroom en daardoor ook de energiestroom in onszelf. De bewegingsleer is gebaseerd op de eeuwenoude filosofie van Yin en Yang.
YIN YANG Yin en Yang staat voor het grote natuurlijke evenwicht tussen lichaam en geest, doen en denken, spanning en ontspanning, gevoel en verstand. Men verkrijgt niet alleen meer energie en vitaliteit, ook kan men allerlei lichamelijke en geestelijke klachten verminderen of genezen. Tai Chi werkt positief op de verhoging van weerstand en ondersteuning van het afweersysteem.
QI GONG Uitspraak: tsjie ghong is een onderdeel van de Chinese leer, die men zich aanleert, om de lichamelijke en geestelijk gezondheid te behouden en te verbeteren. Oefeningen zijn meestal opzichzelfstaande oefeningen waarbij men de lichaamsdelen volgens een voorgeschreven patroon beweegt. De nadruk wordt gelegd op ademhalingsoefeningen. Middels Qi Gong oefeningen poogt men deze balans te onderhouden of te herstellen.
Aanvankelijk werkzaam geweest in de mijnbouw. Ingrijpend waren de gevolgen van bedrijfssluitingen; ruim 60.000 mensen kwamen op straat te staan. Limburg had geen of weinig vervangende werkgelegenheid. Voor de ouderen een bittere pil; echter jongeren hebben tijdig kans gezien het zware en ongezonde beroep te ontvluchten. Limburgers verknocht aan stad of streek; elders was de vraag naar personeel groot. Noodzakelijke verhuizingen en omscholing voor behoud van de boterham.
17 december 1965: een zwarte bladzijde in de geschiedenis van Limburg. Toenmalig minister van Economische Zaken, Joop den Uyl, kondigde de sluiting van de mijnen aan. Veel is er over gezegd en geschreven. Enerzijds de nostalgie in zwart wit en anderzijds de inkleuring van zwart naar groen. Voor hen die de zware en ongezonde tijd daadwerkelijk hebben meegemaakt een beladen onderwerp. Uiteraard ook velen die terugverlangen naar de tijd van koempels met hun kameraadschap. Er was bestaanszekerheid, maar ook kommer en kwel. Wij zijn snel geneigd om nostalgie om te zetten in een verheven tijd. Witte boorden en geestelijkheid bepaalde vaak het lot. Normen en waarden vaak met de paplepel ingegoten.
OORZAAK EN GEVOLG Sluiting van de mijnen: voor ouderen met vele dienstjaren een bittere pil. Echter jongeren hebben tijdig kans gekregen om het zware en ongezonde werk te ontvluchten. Uiteraard werden offers gebracht. Huis en haard verlaten om elders een bestaan op te bouwen. Dat is de realiteit en minder romantisch als velen in huidige beleving veronderstellen. Verhalen vanuit diverse invalshoeken, uiteraard ieder met eigen ervaring. Motivatie en positieve instelling hebben bijgedragen aan persoonlijke ontwikkeling. Promoties en meerde verhuizingen waren het gevolg. Het viel niet altijd mee om weer eens te verhuizen. Vriendschappen en contacten elders opgebouwd, maar ook vertrouwde omgevingen. Elke keer weer deed afscheid nemen pijn. Een terugblik op ontwikkeling en ervaringen, al met al ook een geestelijke verrijking.
PERSOONLIJKE BELEVING Na het volgen van de OVS werd ik als 17½ jarige knaap geconfronteerd met het zware en ongezonde beroep van mijnwerker. In Limburg generaties lang het hoofdmiddel van bestaan. Persoonlijke beleving of andere wensen telde niet. Toegegeven; de mogelijkheden waren beperkt en de lonen waren hoog. De mijnsluitingen waren voor ouderen met vele dienstjaren een bittere pil. De jongeren kregen nieuwe kansen; gelukkig maar. Tussentijds zou echter nog het een en ander gebeuren. Uiteraard werden offers gebracht. Huis en haard verlaten om elders een nieuw bestaan op te bouwen. Dat is de realiteit en minder romantisch als velen in huidige beleving veronderstellen. Verhalen uit diverse invalshoeken; uiteraard ieder met eigen ervaring. Uiteindelijk goed terecht gekomen in de maatschappij.
PENNINGNUMMER Mijn penningnummer 3207 van de OVS werd gewijzigd naar het nummer 1901. Tot de leeftijd van 18 jaar hadden wij een afzonderlijk kleed- en bad lokaal. Hierna moesten wij ons onder de "volwassenen" voegen en kregen het definitieve penningnummer. Aan het ophalen en inleveren van deze penning was het loon gekoppeld. Zegge en schrijven kreeg ik penningnummer 1 (één); ik vond dit wel grappig.
MILITAIRE DIENST Mijnwerkers waren in principe vrijgesteld van militaire dienst; echter hiervan heb ik geen gebruik gemaakt. Als vrijwilliger ging ik naar de speciale opleiding van het ´Korps Commando Troepen´. Pittige tijd; discipline en karaktervorming door grenzen te verleggen. De ´Groene Baret´ was de basis en rode draad voor verdere levensloop; tevens sleutel tot succes.
BELEVING Ondanks de zware opleiding heb ik deze tijd vele malen prettiger ervaren dan mijn ondergrondse jaren als sleper en houwer. Het zware en ongezonde werk; maar ook het verstoken zijn van daglicht, kwelde mij zeer. Na mijn militaire diensttijd wilde ik aanvankelijk naar de Politieschool. Echter om diverse redenen tot aan de sluiting van de mijnen ondergronds werkzaam gebleven. Kort vóór de mijnsluiting bezocht een vakbondsleider de mijn voor een excursie. Zijn beschrijving van deze excursie moge voor zich spreken...!!!
EXCURSIE
"Eerst jaagt men met de lift naar de 800 meter verdieping. Ik kreeg een beklemmend gevoel op de borst. Mijn oren begonnen te suizen. Als men beneden aankomt staan er natuurlijk geen antracietwanden gereed, waaruit de mijnwerkers met een pikhouweel de stukken antraciet kappen. Neen, dan begint eerst een tocht door een lange, tochtige benauwde gang. Door deze gang rijden treinen die de kolen naar de schacht transporteren.
Belangrijke personen laten zich wel eens graag in zo'n treintje fotograferen. Zo van: hier ben ik dan, honderden meters onder de grond, zelfs zwart van de kolen. Meestal staan die persoon er dan lachend op. Ontspannen heet dat. Maar het huilen staat je nader dan het lachen als je die twee of drie kilometer lange gang achter je hebt gelaten en op handen en voeten kruipt door een pijler, waarin je haast niet kunt ademhalen.
Waar je plat moet liggen, of op je zijde, om je tussen een woud van stempels door te wringen. Die stempels houden het antracietplafond op zijn plaats. Honderden; de enige steun om de zaak niet in elkaar te laten zakken. Ik ben bang geweest in die ruim 200 meter lange, schuin oplopende pijler van 60 cm hoogte. Ik moest er over benen van andere mijnwerkers kruipen. Zwarte, tot het hemd toe bezwete mannen, die de koollagen loswoelen. Die dan zorgen dat de stukken brandstof op de transportband komen.
Die werken in wolken zwarte stof en die bijna alle slachtoffer worden van longaandoeningen. Ik wilde ze tellen, de stempels in die nauwe gang, maar bij tien ben ik opgehouden, omdat mijn aandacht alleen was geconcentreerd op de voor mij uit kruipende gids, die ik in het oog wilde houden.
Ik voelde mij zó verschrikkelijk alleen in die zwarte duisternis, soms minuten lang geklemd tussen twee stempels, die mijn ongeoefend lichaam niet doorlieten. Als ik vastzat of de kabel van de lamp bleef haken achter een uitsteeksel had ik de neiging om te gaan schreeuwen. Soms verbeeldde ik mij dat ik geen lucht meer kon krijgen.
Het enthousiasme waarmee ik de mijnwerkersgroet ´Glück Auf´ in het begin beantwoordde, was gauw verdwenen. Ik zag er eenvoudigweg geen kans meer toe. Het werd een onverstaanbaar gemompel, gesmoord in kolengruis onder mij, waarin ik soms met mijn gezicht terecht kwam. Af en toe gleden mijn benen weg in een waterpoel, mijn knieën schuurden over stukken antraciet, mijn vingers schrijnden door de beschadigde huid, waarin de kolensplinters venijnig prikten.
De helm, die ik in het begin van de tocht zo joyeus had opgezet, heeft tientallen malen mijn schedel gered. Niet alleen door het vallend gesteente op te vangen, maar ook om weerstand te bieden, aan mijn voortdurend botsen tegen de uitsteeksels van de steunbalken. Het was soms of ik de controle over mijn lichaam kwijt was. Ik bonkte van de ene stempel tegen de andere.
Mijn lichaam sopte van het zweet. Mijn handen kon ik niet gebruiken om het vocht van mijn gezicht te wissen. Die handen waren slechts twee kolenknoesten. Meter voor meter won ik terrein.´Glück Auf´, ik hoorde het niet meer. Achter mij geruis van vallend kolengesteente.´Glück Auf´.
God wat is twee honderd meter lang. Die gang, die eindeloze gang van stof, hitte en duisternis; van kolengruis, stempels, honderden stempels waar je tussendoor wringt en die ik vervloekte omdat ze in de weg stonden naar een spoedig eind van deze tocht. Dat eind is gekomen, maar vraag niet hoe. Ik ben aan het kolenfront geweest. Eenmaal maar nooit meer...!!!"
BROOD DER NATIE In nauwelijks vijftig jaar beleefde Limburg zowel het absolute hoogtepunt als de tragische neergang van de Nederlandse mijneconomie. Een ontwikkeling die diepe sporen heeft nagelaten in de Limburgse gemeenschap. Een tal van zaken zijn onbekend gebleven: arbeidsverhoudingen in de mijnen; de relatie van de rooms-katholieke geestelijken tot de mijndirecties en hun gevecht tegen het opkomend socialisme; de onveiligheid in de mijnen; collaboratie en verzet in oorlogstijd; de stabielere sociale verhoudingen in de jaren van wederopbouw. Ingrijpend in de Limburgse samenleving is de sluiting van de mijnen geweest. Kompels; zwoegend in stof en zweet, voor een brandstof die ooit het brood der industrie werd genoemd.’
GLÜCK AUF Werkgelegenheid, van vader op zoon; ongezond en zeker niet schoon. Mijnen werden onrendabel; de omstandigheden miserabel. Gebakken wordt ons dagelijks brood; overal, daarom geen nood. Verknocht aan stad of streek; huis en haard lieten we in de steek. Behoud van werk het lot; verhuizingen verliepen vlot. Naar hier, naar daar, naar waar; al met al; soms heel erg zwaar.
ENKA Breda; bedrijf van synthetische garens met ruim 1700 werknemers. De eerste wervingsacties waren reeds achter de rug. Op eigen initiatief een sollicitatie formulier opgevraagd; als zodanig ingevuld en verzonden. Enkele dagen later kregen wij huisbezoek van de personeelschef de heer Hoebink.
ONDERHOUD Tijdens het zeer prettige onderhoud met de personeelschef, gaf deze aan dat gemeente Breda een groot aantal nieuwe woningen beschikbaar had gesteld voor nieuwe ENKA werknemers; toen nog geheten de Algemene Kunstzijde Unie (AKU). In de laatste fase van toewijzingen kwamen alleen nog gezinnen in aanmerking met minimaal één kind. Voorzichtig werd gevraagd naar een mogelijke gezinsuitbreiding.
ALTERNATIEF Broer Sjaak was 15 jaar en werkzaam bij kruidenier Simon de Witt, zocht eveneens een andere baan. Als alternatief werd deze mogelijkheid besproken en positief ontvangen. Enkele weken later werd de verhuizing gerealiseerd. Blij met de baan en een prachtige woning, maar een emotioneel afscheid. Sjaak kwam in dienst van een jeugdafdeling. Hij miste zijn vrienden erg; kreeg enorm heimwee. Een half jaar later keerde hij terug naar Kerkrade.
CONTINU DIENSTEN In de wijk woonden veel werknemers van ENKA; zo ook een aantal Limburgers die via eerdere wervingsacties waren aangenomen. De werkzaamheden waren in volcontinu diensten; het waren lange dagen maar de lonen waren goed. Zeven aaneengesloten dagen werken; hierna drie dagen vrij. Ik was werkzaam als operator in de Twijnderij en tevens lid van de Bedrijfsbrandweer.
BEDRIJFSBRANDWEER Op het bedrijfsterrein bevond zich de brandweerkazerne met brandweerwagen met nodige inventaris. In elke ploeg zat een groep medewerkers die naast de productie tevens lid waren van de bedrijfsbrandweer. Elke woensdag na afloop van de vroege dienst, om toerbeurt instructie in de brandweerkazerne, maar ook op het bedrijfsterrein of aanwezige gebouwen.
Aangezien er in de productiehallen door de draaiende machines enorm lawaai heerste, waren oordopjes verplicht gesteld. Om die reden waren de leden van de bedrijfsbrandweer niet in bezit van oproeppiepers. Bij daadwerkelijke calamiteiten of oefeningen had de portier de opdracht om de TL verlichting in de hallen vijftien seconden te laten knipperen.
Een teken om zich onmiddellijk naar de brandweerkazerne te begeven. Het uitrukken van de bedrijfsbrandweer werd dan ook regelmatig beoefend. De ene keer was het om ´zogenaamde´ gewonden van het dak te halen, de andere keer was het een brandend olievat of pallet box. Uiteraard speciaal voor de oefening veroorzaakt. Als de sirene van de brandweerwagen loeide, stond het personeel van het administratie kantoor via de ramen toe te kijken.
In bepaalde gevallen werd de zuigkorf van de pomp in het ´Markkanaal´ gedropt. De pompbediende gaf vol gas waarna het waterfestijn kon beginnen. Nieuwsgierigen op de kade keken toe hoe de klus werd geklaard. Af en toe met een applaus. Binnen de organisatie van de brandweer de nodige opleidingen, als zodanig de vereiste diploma´s behaald: ´Brandwacht, Redder, EHBO en Reanimatie.´ Ook interne opleidingen gevolgd voor operator in de productie.
SPORT ENKA deed veel aan welzijn voor de medewerkers. Een prachtig aangelegd voetbalveld; werknemers uit Breda Noord hadden een elftal samengesteld met de toepasselijke naam BRENO. Aldus werd deelgenomen aan bedrijfscompetities en overige wedstrijden. Na verloop van tijd opstond er een kleine doorstroming van voetballers. Ook niet ENKA -werknemers werden toegelaten. De wedstrijden heerlijke ontspanning, soms met de nodige spanning of humor.
In het Bourgondische België speelde we een aantrekkelijke wedstrijd tegen onze Belgische collega´s. Winnen was echter niet zo belangrijk, het was meer bedoeld als een verbroederingsfeest. De echtgenote van een van deze collega´s had een kippenfarm; na afloop van de wedstrijd zaten we aan de rijk gevulde dis.
Bij een andere gelegenheid was het ENKA voetbalterrein reeds in gebruik. Om alsnog een geplande wedstrijd te kunnen spelen weken we uit naar Prinsenbeek. Een van onze medespelers had dit ´stadion´ gearrangeerd. De eigenaar stelde ons in de gelegenheid om op een hobbelig weiland te voetballen. Hij had er doelpalen op geplaatst en kalklijnen aangebracht. Hij was niet veeleisend, we hoefden er niet voor te betalen. Hij stelde het wel op prijs als we naar afloop een pilsje zouden drinken. In een schuur was een kantine ondergebracht. Zo gezegd zo gedaan; we maakten dan ook dankbaar gebruik van deze faciliteit in ´Bonanza stijl´.
Een van onze medespelers (Twan) stond bekend om de enorme boeren die hij kon laten. Na afloop van de wedstrijd stond ik mij in een koeienstal bij een van de troggen te wassen. Plotseling hoorde ik weer een enorme boer. Met het schuim in de ogen zei ik: "Twan, kun je dit nu echt niet laten." Ik kreeg echter geen reactie; toen ik mijn ogen opende keek ik in een paar enorme koeienogen.
HEIMWEE Inmiddels woonden wij twee jaar in Breda; in deze periode kwam moeder en schoonvader te overlijden. De geboorte van onze kinderen hebben ze helaas niet meegemaakt. Maandelijks gingen we in Kerkrade op familiebezoek. Zee verheugend voor alle partijen; als wij dan weer vertrokken zei schoonmoeder: "Jammer dat jullie weer moeten gaan en zo ver weg wonen." Het heimwee stapelde zich op.
In overleg met bedrijfsleiding werd mogelijkheid geschapen om over te stappen naar dochterbedrijf ENKA-GLANZSTOFF in Oberbruch Duitsland; werd wel op een wachtlijst geplaatst. Kort voor Kerstmis de resterende vakantiedagen opgenomen; weer op bezoek in Kerkrade. Een kennis tipte mij dat er in Duitsland een grote vraag was. Hierbij wees hij naar het standbeeld van de mijnwerker in Kerkrade.
FRÖLICH UND KLÜPFEL Deze firma was werkzaam in de Duitse mijnen. Middels springstof werden steen gangen gedreven. Wij waren weer thuis met goede verdiensten; echter met veiligheidsvoorschriften namen ze het niet zo nauw. Toen ik hierover opmerkingen maakte kreeg ik als antwoord: "Zeit ist Geld."
Inmiddels een oproep ontvangen om mij op datum en tijd te melden bij ENKA-GLANZSTOFF in Oberbruch; een nieuwe opleidingsgroep zou van start gaan. Mijn ontslagaanvraag werd door het mijnbedrijf niet in dank aangenomen; mij werd te kennen gegeven dat ik een termijn van zes weken moest uitwerken. Helaas kreeg ik op dezelfde dag van de ontslagaanvraag, een ongeval; werd hiervoor behandeld in het ziekenhuis van Bardenberg. Laat in de avond werd ik met een taxi thuis gebracht. Claire was inmiddels geïnformeerd; zat in spanning te wachten.
OBERBRUCH DUITSLAND (03-03-1969 t/m 12-04-1969) Enkele weken later begon ik daadwerkelijk bij ENKA-GALANZSTOFF. Met een groep nieuwelingen werd ik ingewerkt in de procedures; had hierbij wel het voordeel dat ik de technische werkzaamheden niet verleerd had.
Nadat wij ingewerkt waren werden we in ploegdiensten ingedeeld; elke dag werden we met pendelbussen opgehaald en gebracht; heen en weer ruim anderhalf uur. Interesse in de omgeving was er niet; meestal werd een dutje gedaan. De pauze in het bedrijfsrestaurant ; voor enkele Duitse Marken kon men een volledige warme maaltijd kopen.
De diensten op zondag bestonden uit 12 uur aaneengesloten in de productie. Vertrek bij donker en thuis bij donker; het waren lange dagen. De cultuur in het bedrijf was echt Duits; tegen het einde van een zondagsdienst was ik de handen aan het wassen. Plotseling stond een voorman naast mij en snauwde: "Herr Schupp; hier wird bis zur Dienstende gearbeittet."
KERKRADE - BREDA – PRINSENBEEK Tijdens een doordeweekse vroege dienst zag ik een excursie groep door de fabriekshal lopen. Al snel bleek dat het een groep van ENKA Breda betrof; enkelen waren verbaasd mij te zien en vroegen hoe het mij verging. Thuis vertelde ik over deze ontmoeting.
Of het zo moest zijn; enkele dagen na deze ontmoeting had ik een telefonisch onderhoud met personeelschef van ENKA BREDA. Wij hadden nog geen eigen telefoon; belde vanuit een telefooncel. Met betrekking tot het in te vullen belastingformulier deed ik navraag naar een loonverklaring. Tijdens dit gesprek vroeg de personeelschef mij eveneens hoe wij de terugkeer naar Kerkrade ervaren hadden. In het kort vertelde ik over het ongeval in de Duitse mijn; maar ook over de cultuurverschillen tussen Breda en Oberbruch.
Het waren nog gouden tijden; personeelschef bood mij aan om te overwegen om naar Breda terug te keren. De eerst vrijkomende woning zou hij voor ons reserveren. Ik gaf aan dat ik het met Claire zou bespreken. De rest van de dag en de nacht werd van gedachte gewisseld; voor en tegens afgewogen. De ellende van afgelopen weken; het ongeval in de mijn; de lange werk- en reistijden; het probleem dat Limburg niet veel te bieden had; en uiteindelijk advies van familie om de gelegenheid toch maar aan te grijpen.
Enkele dagen later opnieuw een telefoongesprek met de personeelschef. Deze gaf aan inmiddels een bestaande woning voor ons gereserveerd te hebben. De volgende dag werden wij aan station Breda met een taxi opgehaald om de woning te bezichtigen en om een vervolggesprek te houden. Met alle goede bedoelingen; de aangeboden woning bleek totaal uitgeleefd te zijn. Personeelschef gaf aan op korte termijn geen andere woning ter beschikking te hebben. Hij bood aan om de woning tijdelijk aan te nemen; vervolgens een toezegging om eerste keus te krijgen uit ruim zeventig woningen die in Prinsenbeek in aanbouw waren. Na zoveel ´goodwill´ was de keuze snel gemaakt.
Na een aantal maanden konden wij daadwerkelijk een prachtige hoekwoning betrekken. Heel veel dank aan de personeelschef: "Een man een man, een woord een woord". Inmiddels weer een aantal jaren werkzaam; gingen als vanouds regelmatig op familiebezoek in Kerkrade. Heimwee gevoelens waren gelukkig verdwenen.
ONZEKERE TIJDEN Het verdienen van een goede boterham was belangrijk; plotseling bleek dit een onzekere toekomst tegemoet te gaan. Op het terrein van kunstvezels bestond al enige tijd een internationale overcapaciteit. Niet alleen het AKZO-CONCERN ondervond daarvan de nadelige gevolgen, maar ook andere Europese producenten. De meesten werkten al enige tijd op een deel van hun capaciteit. De onzekere situatie bracht de directie van het concern er toe een saneringsplan op te stellen.
STRUCTUURPLAN Op 6 april 1972 bracht ENKA-GLANZSOFF een zogenaamd structuurplan in de openbaarheid. Dit plan van deze volle dochter van het chemieconcern AKZO sloeg in omvang en betekenis alle geruchten. In Nederland moesten de bedrijven in Breda (1750 man) en Emmercompascuum (500 man) dicht. In Duitsland lag het plan de fabriek in Wuppertal (3000 man) sluiten.
Het was vooral de sluiting van het zeer moderne bedrijf in Breda, die velen tot wanhoop bracht. Maar ook de reacties in Wuppertal waren heftig, terwijl ook elders de boodschap hard aankwam. Breda was een geval apart, het bedrijf draaide voortreffelijk. Tegen zulke lage productiekosten, dat het zelfs in een totaal bedorven markt nog winst kan maken. In 1971nog ruim 30 miljoen.
MEDIA AANDACHT Uiteraard had een en ander de nodige media aandacht. De pers wilde een artikel publiceren; met name over ´Limburgers´ die via wervingsacties door ENKA waren aangetrokken. Om hier een bijdrage aan te leveren werd verslaggever en fotograaf, door personeelszaken naar mijn persoon doorverwezen. Middels een interview thuis en in het bedrijf, maar ook begeleid naar een vakbondsbijeenkomst in congrescentrum ´Het Turfschip´ in Breda, werd onderstaand verslag in het regionale dagblad ´De Stem´ en in landelijke dagbladen gepubliceerd.
DAGBLAD DE STEM "Ik was 25 toen aangekondigd werd dat de mijnen dicht gingen. Eerlijk gezegd was ik er niet zo rouwig om, toen met het werk te stoppen. Het is ontzettend slecht voor je gezondheid, dat had ik in mijn familie wel gezien. Ik heb niet afgewacht, daar hou ik niet van. Via de wervingsacties en eigen initiatief ben ik hier terecht gekomen. Het viel wel tegen in het begin. Het was ploegenwerk. Dat garandeerde me wel hetzelfde inkomen als ik in de mijn verdiende, maar het betekende ook dat ik zeven dagen achterelkaar moest werken."
"Ik ben hier heel goed ontvangen, maar na twee jaar zijn we toch weer weggegaan. Mijn moeder en schoonvader kwamen te overlijden en mijn vrouw kreeg heimwee. Het was hier ook heel anders werken hè. In de mijn was je redelijk zelfstandig. Je nam zelf de beslissingen. De mentaliteit was er anders. Vooral onder elkaar. Als je in een kritieke situatie je chef verrot schold, dan was dat boven de grond zo weer vergeten. Toch zou ik als ik nu mocht kiezen niet meer naar de mijn terug willen. Je onthoud er alleen de goede dingen van. De dagen dat je zes uur in het water lag te tikken tegen koollagen vergeet je maar."
"Toch zijn we alweer snel teruggekeerd naar Breda. Het werken in Duitsland, als een van de weinige Nederlanders op het bedrijf, het pendelen beviel mij toch niet. Ik moet zeggen ze hebben ons geweldig opnieuw opgevangen. We kregen tijdelijk een oudere woning, tot dat dit nieuwe in Prinsenbeek klaar was. Ik ben weer gaan werken als operator in de productie. Daarnaast ben ik lid van de Bedrijfsbrandweer."
"Als zo´n bericht komt als gisteren middels een expresbrief, voelt dat wel eigenaardig van binnen. Je hebt erg gespannen naar een beslissing toegeleefd en het valt toch nog tegen. Vooral dat ik er nog een paar tegenaan moet kijken zit me niet lekker. Van mij hadden we direct dicht gemogen, dan weet je waar je aan toe bent."
Thuis is het gesprek afgelopen. We gaan naar de fabriek. Met veel enthousiasme wordt er niet gewerkt. De secretaresse bij personeelszaken: "We werken de hele dag onder hoogspanning." Er blijken in één ochtend al tientallen aanbiedingen voor banen binnengekomen. Veel mensen komen op de personeelschef af om t vragen: "Wat moeten we doen, direct weg
Als we over het terrein lopen zegt de heer Schupp: "Snapt u nou dat zo'n bedrijf dicht gaat?" Dáár, die atoomvrije bunkers, vijf jaar geleden aangelegd. Noch maar kort geleden zijn er veertien nieuwe machines bijgekomen van een half miljoen het stuk. Dit is een super modern bedrijf." Via sluizen komen we van de ene afdeling in de andere.
Ontelbare spoelen maken een herrie, die officieel het dragen van oordoppen noodzakelijk maakt. De ENKA wierf in het zuiden arbeiders. "We dachten hier wat op te kunnen bouwen, nu kunnen we ergens anders weer opnieuw beginnen." BRON: Dagblad De Stem. Verslaggever Jan Reiff.
ROERIGE TIJD Inkrimping en bedrijfssluitingen geven de erbij betrokken werknemers altijd een morele dreun. De zekerheden vallen weg en pas als de broodwinning een onzekere zaak wordt merk je, hoe zeer het hele leven eigenlijk is ingesteld is op dat werken. Aan bedrijfssluitingen gaan altijd geruchten vooraf. Geruchten die tegengesproken worden. Daaraan ontlenen werknemers nieuwe hoop. En dan is het zover. De tent gaat dicht. De ontzetting volgt dan op het ongeloof. De Centrale Ondernemingsraad van het concern was al enkele malen duidelijk gemaakt, dat er iets moest gebeuren. De toekomst in de vezelindustrie zag er niet rooskleurig uit.
VAKBONDEN De vakbonden waren buitengewoon verontwaardigd over voorgenomen maatregelen, maar nog meer over de gevolgde procedure, die hen voor voldongen feiten stelde. Veel kritiek werd geoefend op het economische beleid van de raad van bestuur van de AKZO en op het negeren van de vakbonden bij de besluitvorming. Deskundigen kwamen tot de slotsom dat het niet vaststond dat sluiting van de ENKA fabrieken in Breda de beste oplossing zou zijn om uit de problemen te raken. Voorstel werd gedaan om een alternatief plan uit te werken.
ONDERNEMINGSRAAD Op 30 augustus 1972, wees ook de Centrale Ondernemingsraad van ENKA het structuurplan van de hand, nadat dit een week eerder al door de vakbonden was gedaan. Ook de vakbonden uit Duitsland en België verwierpen de plannen, en kondigden acties aan als AKZO toch aan zijn plannen zou vasthouden. Op 11 september1972, vond overleg plaats tussen de internationale vakbonden en de raad van bestuur van ENKA. Voor de vakbonden was het kernpunt het behoud van de werkgelegenheid; voor de ENKA-directie stond rentabiliteit centraal. Het verliep zonder tot resultaten te leiden.
BEDRIJFSBEZETTING De naam ENKA is onlosmakelijk verbonden aan de eerste bedrijfsbezetting in Nederland. Op maandag 18 september 1972 bezetten de werknemers van ENKA-Breda hun bedrijf uit protest tegen een structuurplan van het moederconcern AKZO. Dat wilde het winstgevende bedrijf in Breda sluiten. De bezetting werd gesteund door gezamenlijke Vakbonden en Ondernemingsraad. Op zaterdag 23 september werd de bezetting opgeheven nadat het structuurplan was opgeheven. Dat wilde het winstgevende bedrijf in Breda sluiten. In 1982 werd de fabriek alsnog gesloten, voorafgegaan door de vestiging in Emmercompascuum. In 2002 ten slotte viel het doek voor ENKA-Ede.
ACTIEVE DEELNAME Op 18 september 1972; om tien minuten voor twee in de middag, op het moment, dat de middagploeg de ochtendploeg afloste, werden in de fabriek van ENKA-Breda de vitale onderdelen, zoals de telefooncentrale, de telexkamers en de machines, bezet. In het ploegenrooster hadden we een keer per maand een vrij weekend. Bij die gelegenheid verbleven we met ons gezin vaker bij schoonfamilie in Kerkrade.
Op maandag 18 september 1972 zou ik dan weer beginnen aan het nachtdienst rooster van zeven dagen. Toen we in Breda op het station aankwamen, hoorden wij van omstanders dat de ENKA door personeel en vakbonden bezet was.
Nadat de bagage en kinderen thuisgebracht waren, begaf ik mij met de fiets naar de ENKA om poolshoogte te nemen. Er was een enorme toeloop van belangstellenden en de poort was gesloten. In en om de portiersloge; grote bedrijvigheid. Aan de binnenzijde stonden tientallen werknemers, leden van Vakbonden en de Ondernemingsraad. Met een aantal aanwezige ploeggenoten informeerden we naar onze status. Ons aanbod om met de reeds aanwezige bezetters de nacht in te gaan werd dankbaar aangenomen. Onze namen werden genoteerd om enkele uren later aan een spannende week te beginnen.
ROOSTERS Om schade aan bedrijfseigendommen en inventaris te voorkomen werden roosters opgesteld. Hiervoor was strakke discipline en organisatie noodzakelijk. Faciliteiten zoals slaapplaatsen, toiletten, voeding en ontspanning waren reeds geregeld. De eerste nacht werd ik met een aantal ploeggenoten aan de hoofdpoort en omgeving ingedeeld. Tot laat in de nacht bleef het een drukte van belang. Ik wist dat er ook gesprekken gaande waren met regeringsfunctionarissen.
HUMOR Gedurende deze nachtelijke ´passieve´ uren werden mijn oogjes enigszins klein. Om het in beeldspraak uit te drukken: ´De man met de hamer had toegeslagen´. Plotseling hoorde ik iemand een opmerking maken over bezoek midden in de nacht van ´Den Uyl´. Verrast antwoordde ik dat 'Joop´ toch niet zo laat op bezoek kwam. Er werd hartelijk gelachen en gewezen naar een uil die op een draad was neergestreken. Zo zie je maar dat humor overal te vinden is.
Na het verstrijken van deze eerste nacht, enkele uren slaap; kostbare zaligheid. Daarna enigszins verfrissen en een hapje eten in de bedrijfskantine. Ondanks de onzekerheid heerst er een prettige sfeer. Kaartjes werden gelegd; hier en daar een dambord of praatgroepen.
STEUN EN OVERLEG Intussen werd er druk overlegd tussen de leiding van AKZO, Vakbonden en Ondernemingsraad. De vakbondsbestuurders hadden tevoren duidelijk gemaakt, dat zij niet aan een bemiddelingspoging wilden deelnemen, omdat dit alleen door de bezetters kon worden beslist. De ENKA vrouwen deden eveneens van zich spreken. In grote getale togen zijn naar het ´Binnenhof´ voor een grote protest demonstatie.
Aan de hoofdpoort steeds een drukte van belang. Medewerkers uit het Duitse ´Wuppertal´ waren gearriveerd om eveneens hun steun en sympathie te betuigen; zeer verwarmend en emotioneel. Door het traliehek heen werden gesprekken gevoerd met belangstellenden en persdiensten. Naast het reeds eerder gehouden interview met de pers heb ik onder andere een gesprek gevoerd met Duitse collegae en TV interview met WDR.
BESLUIT Na dagen van onderhandelen en inspraak van ´Regering´ maakte de ´Raad van Bestuur van AKZO´ op 21 december 1972, bekend dat besloten was om het structuurplan in te trekken´. Het gejuich van de bezetters was tot aan de poort en wijde omgeving te horen. Op voorstel van de vakbonden en de actieleiding werd besloten de actie te beëindigden en de productie weer op gang te brengen.
BIJZONDERE DAG Op 23 september 1972 werd de bezetting metterdaad opgeheven. Om half tien in de morgen zwaaide de met bloemen getooide slagboom eindelijk weer open. Het traliehek, dat de buitenwereld vijf dagen hermetisch scheidde van de bezetters, rolde zwaar en traag opzij. ENKA bezetters veen hun verwanten in de armen. Mensen lachten en huilden. Het was gelukt en voorbij. Een succesvolle week, maar ook een emotionele dag; het was immers ook de viering van onze 'TROUWDAG'.
TENSLOTTE De strijd was gestreden; werkgelegenheid behouden. De sfeer was echter anders. In beginsel hadden reeds enkelen gebruik gemaakt van een ´voorlopige´ vertrekregeling. Echter vrij snel werden individuele regelingen ingetrokken. Het doel van vakbonden en ondernemingsraad was ´behoud van werkgelegenheid´, maar niet het bevorderen van vertrekregelingen. Uiteraard de keus om te blijven in nodige onzekerheid of alsnog te vertrekken. Voor velen een zoektocht naar enige zekerheid. Alhoewel; de toekomst anders zou leren.
Het hoofdstuk ´Philips´ maakt wezenlijk deel uit van mijn arbeidsverleden. Aanvankelijk werkzaam geweest in de mijnbouw; later bij AKZO als operator in de productie en lid van de bedrijfsbrandweer. De laatste fase zoals omschreven bij Philips doorlopen. Wat mijn werkzame loopbaan betreft de mooiste tijd van mijn leven.
SOLLICITATIE In eerste instantie had ik gesolliciteerd bij de politie in Amsterdam. De landelijke norm van aanname leeftijd bedroeg 25 jaar; de grote steden hadden een marge tot 28 jaar. Helaas bleek mijn leeftijd van 33 jaar deze norm te overschrijden; jammer…!
In het dagblad ´De Stem´ las ik een advertentie van Philips Bedrijfsbeveiliging. Algemene voorlichting in een restaurant door Philips Centrale Personeelsdiensten. In het gesprek met de personeelschef, bleek we dat we een aantal raakvlakken hadden. Groene Baret bleek de rode draad in ons bestaan; eveneens de sleutel tot succes. Formaliteiten werden geregeld.
BEDRIJFSBEVEILIGING Philips Bedrijfsbeveiliging bestond uit Geüniformeerde Dienst, Staf- en ondersteunende diensten met een personeelsbestand van ruim 670 medewerkers. Bestaande uit eigen directie, staffunctionarissen, personeelsdienst, recherche- en inlichtingen, verkeersdienst, centrale meldkamer, mobiele surveillance, hondenbrigade, opleidingen en overige ondersteuning. Geüniformeerden deden dienst op een achttal grote complexen in Eindhoven en omgeving. Eveneens belast met de beveiliging van alle complexen of vestigingen van Philips in Nederland.
OPLEIDING Op 1 november 1973, trad ik in dienst van ´Philips Bedrijfsbeveiliging´. Korte tijd later kon ik aan de noodzakelijke opleiding beginnen. Tijdens een stage van zes weken had ik een vaste mentor; met raad en daad stond hij mij terzijde. Een dag per week had ik met overige aspiranten een volle dag studiebegeleiding; overige verplichte vakken werden in mijn vrije tijd bestudeerd. Al met al zou een en ander ruim een jaar in beslag nemen. Het viel niet mee om mij al de wetten en voorschriften eigen te maken. Maar dat was nu eenmaal de voorwaarde.
HUISVESTING In afwachting van definitieve huisvesting werd ik met een aantal aspiranten ondergebracht in zogeheten vrijgezellen tehuis ´Ons Thuis´. Intussen draaide ik de diensten bij Philips volgens dienstrooster; uiteraard de vrije dagen bij het gezin. Gedurende die periode verbleven Claire en kinderen in Kerkrade; schoonmoeder vond het erg prettig om dochter en kleinkinderen zo dicht bij haar te hebben.
GEZINSHERENIGING Na zes maanden weekend huwelijk kregen wij een nieuwe woning toegewezen. Gelukkig voor het gezin; echter voor familie in Kerkrade was het feit moeilijk te dragen. Met de kinderen was voornamelijk ´Limburgs´ gesproken; voor hen was de nieuwe situatie eveneens een moeilijke stap. Wij kregen een mooie eengezinswoning.
ORGANISATIE EN PERSONEEL Het was een professionele organisatie. Veel leden waren afkomstig van Politie of Marechaussee. Maar ook vaak met beveiliging of militaire achtergronden. Daarnaast via bedrijfsleven of overige overheidsdiensten. Zo ook een grote groep oud mijnwerkers die via de Europese Gemeenschap Kolen en Staal (EGKS) omscholing hadden ondergaan. Uiteindelijk hoorde ik in later stadium ook hierbij, zij het op privé initiatief.
CENTRALE MELDKAMER Specifieke taken voor centrale meldkamer; landelijke alarmcentrale. Mobiele surveillance; controle en toezicht van vrijstaande- en speciale objecten. VIP beveiliging en waarde transporten. Vraagbaken voor de wereldwijde ´Philips Organisatie´.
DIENSTHONDEN Zowel in Eindhoven als de rest van Nederland lagen een aantal complexen in een landelijke omgeving. Om die reden werd er ook gewerkt met ruim 60 diensthonden. Uiteraard werd de kwaliteit op peil gehouden door regelmatig trainen van diensthonden en geleiders. Om een en ander te stimuleren vonden er ook jaarlijks landelijke kampioenschappen plaats. Hiertoe werd uit het landelijk arsenaal van diensthonden en geleiders een voorselectie gehouden. Uiteindelijk kwamen tien koppels in aanmerking voor deelname. Ondanks het feit dat ik bij de tussenstanden met diensthond ´Marco´, geruime tijd had voorgestaan, werd de wedstrijd in het voordeel van een ander koppel beslist. Hulde en proficiat. Het was in ieder geval een hele eer om deelnemer te zijn.
TOEZICHT EN CONTROLE Duizenden medewerkers en bezoekers passeerden dagelijks de poorten. Zo ook vrouwelijk schoon; we kwamen ogen te kort. In de zomer kregen wij vaker plagende opmerkingen te horen zoals: "Mooie baan hebben jullie, mooi weer, mooie dames kijken en hiervoor ook nog worden betaald." Echter in de winter keken ze ons meewarig aan: "O wat zielig." Hieruit blijkt dat elk voordeel ook weer een nadeel heeft...!
SURVEILLANCE Deze werden gehouden in de avond, maar ook in de nacht- en weekend diensten. Allerlei aspecten met betrekking tot voorschriften en veiligheid hadden de aandacht. Onderdeel hierin was een signaalfunctie naar verantwoordelijke functionarissen of instanties. Uiteraard conform vastgelegde procedures. De hoofdtaak: ´Het voorkomen van schade, of reeds ontstane schade beperken.´ Deze periode heb ik prettig ervaren; immers een groot verschil met de mijnbouw, waar men van het daglicht verstoten was. Samengewerkt met leuke collegae; echter bij promoties: ´ROERDE DE TROM…..!´
RANGEN Men begon als Aspirant; na enkele maanden praktijk bevorderd tot Surveillant 2e klas. Na behalen van het verplichte vakdiploma vond bevordering plaats tot Surveillant klas. Vervolgens na zes jaar praktijkervaring en flexibele instelling, maar ook studiebereidheid, bevordering tot Hoofdsurveillant
KADERFUNCTIES In principe als er een vacature beschikbaar was en men middels een sollicitatieprocedure, hiervoor geschikt werd geacht. Uiteraard was de nodige praktijkervaring, positieve instelling, maar ook vervolgstudies een randvoorwaarde. Onderstaand mijn persoonlijke loopbaan:
BEDRIJFSBEVEILIGING SPREIDING 01-05-1985 t/m 22-03-1987 Groepschef Beveiliging: Almelo / Enschede 23-07-1987 t/m 31-07-1988 Groepschef Beveiliging: Deurne / Pope Venlo 01-08-1987 t/m 30-06-1992 Groepschef Beveiliging: Pope Venlo 01-07-1992 t/m 04-07-1995 Hoofd Beveiliging / Chef Facilitaire Diensten: Pope Venlo
POPE VENLO Pope was een volledig dochterbedrijf van Philips, de geschiedenis had hier aan bijgedragen. Frederic Pope kwam uit Engeland; vertrok in 1889 naar Venlo en richtte met behulp van de Venlose koopmansfamilie Goossens, een van de eerste gloeilampenfabrieken van Nederland op. De familie Goossens verschaft Pope het kapitaal om de fabriek op te richten. Vervolgens werden andere gloeilampenfabrieken in Nederland opgericht, zoals Philips in Eindhoven. Al in 1904 nam Philips het bedrijf over.
Sinds de overname door Philips werden bij Pope ook andere producten geproduceerd in de fabriek. Pope mocht nog wel als dochter van Philips, gloeilampen vervaardigen onder eigen merknaam. In 1927 begon de fabriek ook met het produceren van draad en kabels.
In 1995 werd Pope Cable & Wire door Philips verkocht aan het Amerikaanse bedrijf Belden Wire & Cable. Zij vestigde in Venlo het Europese hoofdkantoor van het bedrijf. In principe vond beveiliging van Pope plaats door ´Philips Bedrijfsbeveiliging´, ondanks het feit dat de dochter Pope ouder was dan het moederbedrijf Philips.
Bedrijfsprocessen, inbraak en brandveiligheid waren gekoppeld aan de ´Alarmcentrale´ van Pope. In een wisselend rooster 24 uur bemand, afwerking van procedures. In samenwerkingsverband met Philips Deurne werd over en weer personeel uitgewisseld.
REORGANISATIES Philips Multinational: personeelsbestand wereldwijd 360.000; waarvan in Nederland 90.000 medewerkers. Aanvankelijk groeide de bomen tot in de hemel, echter de winstmarges werden steeds kleiner. Onder leiding van ´Jan Timmer´ vond ´Operatie Centurion´ plaats. Doelstelling:´Back to the Basic.´ Meerdere saneringen volgden; het uiteindelijk personeelsbestand in Nederland kromp naar amper 25.000 werknemers
DECENTRALISATIE Decentralisatie van verantwoordelijkheden was het begin van het einde. In de veelvoud aan saneringen moesten directies ´eigen keuzes´ maken over de mate en kwaliteit van beveiliging. Helaas bleek beveiligen vaak het ´sluitstuk´ op de begroting te zijn; taakverschuivingen vonden plaats met geleidelijk inkrimping van personeel of gehele opheffing.
Voor Pope Venlo betekende decentralisatie, ontkoppelen van eerdere samenwerking met Philips Deurne. Daarnaast uitbreiding van facilitaire taken. De lasten die hierdoor op de schouders werden gelegd, tilden erg zwaar. Uiteraard kwam ik hier niet aan voorbij. Uiteindelijk werden afdelingen opgeheven en facilitaire taken als zodanig ingekocht. Op 4 juli 1995 vertrok ik met een gouden handdruk en individuele vertrekregeling. Begrijpelijk; maar zeer pijnlijk.
TENSLOTTE Motivatie en positieve instelling hebben bijgedragen aan persoonlijke ontwikkeling. Promoties en meerdere verhuizingen waren het gevolg. Helaas door reorganisaties, vroegtijdig vertrek uit arbeidsproces. Enkele jaren na gouden handdruk, na afwezigheid van ruim 38 jaar, teruggekeerd naar geboortestreek. Enerzijds nostalgie en anderzijds de realiteit; afscheid nemen doet pijn. Bedrijfssluitingen of reorganisatie zijn orde van de dag. Helaas enkele malen persoonlijk ondervonden; het station is inmiddels gepasseerd. Desondanks groot begrip voor allen die in het zelfde schuitje zitten of deze maatregelen (nog) moeten ondergaan. Uiteraard, leef erg met hen mee.
Korps Commando Troepen; pittige tijd, discipline en karaktervorming. De Groene Baret; rode draad in het leven en de basis voor verdere levensloop. Vaak sleutel tot succes; tevens symbool van drie persoonlijke doelstellingen. http://korpscommandotroepen.nl
Deze rubriek maakt wezenlijk deel van ‘Mijn Levensboek’. In de jaren 60-62 heb ik gediend bij het KCT. Uiteraard heb ik persoonlijke belevingen weergegeven; echter in grote lijnen voor elke commando herkenbaar. Ongeacht welk lichtingsjaar; fysieke en mentale vorming zal niet veel van elkaar hebben afgeweken. Collectieve vorming en individueel bewustzijn bracht grote saamhorigheid. Nooit heb ik spijt gehad over de opleiding bij het KCT. Vaker bleek de ’Groene Baret’ de sleutel tot succes. Kennelijk hebben onze voorgangers en de duizenden die in de loop der tijd de ‘commando opleiding’ hebben gevolgd het hart op de juiste plaats zitten. Mentaliteitskwestie.
Korpsgeschiedenis heeft als doel een beeld te verschaffen van oorsprong en ontwikkelingen in de loop der tijd. UIteraard gevolgd door een aantal persoonlijke hoofdstukken.
Sinds de oprichtingsdatum 22 maart 1942 is er veel gebeurd in de wereld en met het Korps. Hoogte- en dieptepunten wisselden elkaar af. Eind 1989 wierpen grote veranderingen hun schaduw vooruit. De val van de muur in Berlijn was de start van een historisch veranderingsproces binnen de krijgsmacht. Zo leidde de veiligheidssituatie in Europa tot een herbezinning van taken, een herstructurering van de krijgsmacht en het afschaffen van de dienstplicht. Een gewijzigde taakstelling en een actieve deelname aan crisisbeheersingsoperaties hebben de waardering voor het Korps zowel binnen de krijgsmacht als binnen de samenleving vergroot. Onderstaand volgt de geschiedenis KCT in vogelvlucht.
EERSTE COMMANDO'S De wortels van de Nederlandse commando’s liggen in de Tweede Wereldoorlog. Het Britse leger trainde de eerste ‘groene baretten’ van No. 2 (Dutch) Troop. Zij maakten deel uit van No. 10 (Inter Allied) Commando. Die multinationale eenheid kon worden ingezet tegen nazi-Duitsland of tegen de Japanners in Azië. Daar dienden Nederlandse commando’s bij het Korps Insulinde.
Vanaf 1944 waren de Nederlanders ook aanwezig bij de opmars van de geallieerde troepen door West-Europa. Zij dienden bij de zogenoemde ‘Jedburgh’ - teams. Deze Special Forces werden achter vijandelijke linies gedropt om het lokale verzet te organiseren. Ook gingen ze mee als tolk of bemiddelaar. In Nederland waren zij in het najaar van 1944 actief bij de Slag om Arnhem. In het voorjaar van 1945 namen de ´Jedburghs´ deel aan de bevrijding van Noord- en Oost-Nederland.
NEDERLANDS-INDIË Tijdens de dekolonisatieoorlog in Nederlands-Indië van 1945 tot en met 1949 waren ook eenheden commandotroepen actief. Het ging om paracommando’s (rode baretten) en reguliere commando’s (groene baretten). De groene baretten behoorden tot de eenheid Depot Speciale Troepen (DST). Later werd dit het Korps Speciale Troepen (KST). In 1949 gingen de paracommando’s en gewone commando’s samen in het Regiment Speciale Troepen (RST).
STORMSCHOOL In 1950 ontstond het Korps Commandotroepen (KCT) uit de infanterie trainingseenheid 6e Koninklijk Nederlands Infanterie Depot (6e KNID). Door het zware karakter van zijn opleiding had het sinds 1946 al de naam ‘Stormschool Bloemendaal’. De Stormschool was toen al het ‘paradepaardje’ van de Nederlandse krijgsmacht. De eenheid verhuisde in 1949 van Noord-Holland naar de Engelbrecht van Nassaukazerne in Roosendaal.
PARATE COMPAGNIEËN In de jaren ‘50 kende het KCT 3 parate compagnieën: 104, 105 en 108 Compagnie Commandotroepen. In de jaren ’60 was er een reorganisatie. De accenten verschoven toen naar de taak van superverkenner. Alleen het 104 Waarnemings- en Verkenningscompagnie bleef over als parate eenheid van het KCT.
ORGANISATIE KCT ANNO NU Het Korps Commandotroepen liet na afloop van de Koude Oorlog vanaf 1989 de specifieke blik op waarneming en verkenning weer los. Het huidige korps is een allround Special Forces-eenheid. Deze eenheid treedt wereldwijd op in alle disciplines van de speciale militaire operaties.
In de laatste decennia waren er grote veranderingen op het wereldtoneel. Denk daarbij aan het einde van de Koude Oorlog en de toename van internationale crisisbeheersing. Denk ook aan de Amerikaanse Global War on Terror na ‘9/11’. Deze gebeurtenissen zorgden voor grote veranderingen bij het KCT. Deze veranderingen leidden tot een stevige groei van de eenheid en een verbreding van de taken en specialisaties. Ook leidden de veranderingen tot een oriëntatie op offensieve inzet.
BRON: MINISTERIE VAN DEFENSIE / https://defensie.nl Tenzij anders is vermeld, is op de inhoud van deze website de Creative Commons zero-verklaring (CC0) van toepassing. Dit houdt in dat iedere vorm van hergebruik van de inhoud van deze site is toegestaan, tenzij bij of in een bepaald onderdeel (bijvoorbeeld een foto of een document) staat aangegeven dat op dat onderdeel een auteursrechtelijke uitzondering van toepassing is.
Als 17½ jarige knaap werd ik geconfronteerd met het zware en ongezonde beroep van mijnwerker. In Limburg generaties lang het hoofdmiddel van bestaan. Beleving of andere wensen telde niet. Toegegeven; de mogelijkheden waren zeer beperkt. Mijnwerkers waren vrijgesteld van militaire dienstplicht; echter ik heb geen gebruik gemaakt van de vrijstelling. Het zware en ongezonde werk in de mijnen wilde ik ontvluchtten. Tevens wilde ik mij bewijzen; smachtte naar erkenning. Daarnaast had ik grote bewondering en respect voor onze bevrijders. Hun pad is niet over rozen gegaan. Velen van hen hebben helaas de eindstreep niet behaald. Margraten; of elders hun laatste rustplaats...!
OPKOMST Dinsdag 14 juni 1960 was mij voor de tijd aangebroken dat ik de wapenrok moest aantrekken. De Tapijnkazerne in Maastricht was mijn opkomstadres. Hier werd ik als burger voor het eerst geconfronteerd met het soldaat zijn. Op de appelplaats zag ik onder luid geschreeuw van sergeanten de soldaten heen en weer exerceren. In de loop van de dag arriveerde van heinde en verre de rest van de opkomstlichting. Een sergeant deelde ons mee: "Vanaf nu staan jullie onder de krijgstucht en de komende maanden mogen jullie het burgerpak aan de kapstok hangen."
FOERIER Nadat wij in pelotons waren ingedeeld werden wij naar de eetzaal afgemarcheerd. Daar aangekomen werden wij door een oudere lichting in de maling genomen. "Fillers, hoe lang moeten jullie nog?" Na de maaltijd togen wij naar de foerier waar ons een persoonlijke uitrusting (PSU) werd verstrekt. De foerier keek mij met argusogen aan, greep in een van de rekken en zei: "Past precies!"
KRIJGSTUCHT EN EXERCITIE Onderwezen werden wij in krijgstucht, rangen, wapenleer, sporten en exercitie. Een kamergenoot uit Scheveningen was de lolbroek van het peloton. Tijdens exercitie liep hij als een telganger en bij het commando: "rechts.....omkeer", liep hij tot ergernis van de sergeant rechtdoor. Rechtervleugel man en bij het commando: "uitrichten", dribbelde hij eveneens naar rechts, het peloton op sleeptouw nemend. Het was dolle pret; helaas zat hij vaker in de cel. Op de Sint Pietersberg werden wij wegwijs gemaakt in camouflage technieken en gingen wij enkele dagen in bivak...!
OVERPLAATSING VUGHT Van onze lichting had een groep studie-uitstel gehad en kwam zodoende enkele weken later in dienst. Om deze reden raakte enkele pelotons overcompleet en werd ik met enkele anderen aangewezen voor overplaatsing naar de 'Garde Grenadiers' in Vught. In deze periode werd door Koningin Juliana een nieuw vaandel uitgereikt. Met flitsend gepoetste uitrusting stond de 'Garde' aangetreden. Hier heb ik ervaren wat het betekent om geruime tijd te staan met: "Presenteer...Geweer!"
WERVING KCT De laatste week van de rekrutentijd kwamen enkele officieren van het 'KCT´ om liefhebbers te werven. In sporttenue in de sportzaal; een arts liep aan ons voorbij voor eerste selectie. Hierna volgde een medische keuring, waarbij botten en ledematen uitgebreid onder de loep werden genomen. Vervolgens kregen wij een test op de hindernisbaan. Aangetrokken door de voorlichting nam ik mij voor om tot het uiterste te gaan. Na het nemen van deze baan zei de wervingsofficier: "Jij kunt goed lopen, maar het kan sneller, loop nog maar een rondje...!" Uiteindelijk bleven wij in Vught meteen handvol kandidaten over. In den lande werd deze selectie op de zelfde wijze uitgevoerd. In totaal zouden wij met 112 cursisten gaan deelnemen...!!
Beschrijving van gebeurtenissen zijn enigszins chronologisch. Geen dagboek; maar aantekeningen uit het verleden zijn gebruikt als ondersteuning. In 'mijn tijd´ duurde die 8 weken. En voor wie het einde haalde wachtte de ‘Groene Baret.’ De ECO begon voor ons toen wij het tentenkamp betraden en daar het tokkeltouw en mutsdas uitgereikt kregen. De mutsdas op een speciale manier gevouwen en opgerold, zou de komende tijd ons hoofd gaan tooien. De toggle; een stuk touw van 1.80 meter lengte. Aan een zijde een lus en aan de andere zijde een houten klos. Onschatbare diensten zou deze toggle aan ons bewijzen.
AANKOMST ROOSENDAAL Bepakt en bezakt met plunjezak, pukkel en ransel. Op het station Roosendaal stonden enkele onderofficieren die mij naar een legertruck verwezen. Enkele cursisten waren reeds gearriveerd en hadden plaats genomen. Ik stelde mij aan hen voor en wachtte de verdere gebeurtenissen af. Even later liep weer een trein binnen waarna de drietonner vol raakte. Hierna vertrek naar het tentenkamp op de Rucphense Heide. Het tentenkamp was ongeveer zeven kilometer verwijderd van de Kazerne in Roosendaal.
Het kamp bestond uit zes cursistententen en een tent voor kadercursisten. Verder was er een keukentent en een nissenhut. Voor de nissenhut was een open plek, waar vele activiteiten zouden plaats vinden. Wassen en scheren bij een aantal zinken troggen. Toiletten; een latrine in open veld. Voor en om het kamp een hobbelige zandweg. Verder werd het kamp aan het oog onttrokken door omliggend struikgewas. De toegang tot het 'Commando Kamp' was gemarkeerd met boomstammen.
ONTVANGST Bij het tentenkamp stond een sergeant-majoor ons op te wachtten. Vriendelijk en beminnelijk sprak hij ons toe: "Mijn naam is Bruijnooge. Vanaf nu zijn jullie cursist. Gedurende de opleiding worden mutsdassen gedragen. Alles zal hier in looppas dienen te gebeuren. Het geweer dien je altijd bij je te hebben, waar je ook gaat of staat. Hebben jullie dit begrepen?"
LOOPPAS Wij bevestigden dit, waarna hij ons vertelde in welke tent en bij welke vaste instructeur wij werden ingedeeld. Na deze indeling namen wij onze plunjezak, pukkel en ransel op om ons naar de zojuist ingedeelde tent te begeven. Echter ver kwamen wij niet.......zodra we de slagboom waren gepasseerd, verdween de vriendelijkheid van de sergeant-majoor als sneeuw voor de zon. Hij schreeuwde en tierde: "Ik dacht dat jullie mij begrepen hadden. Looppas... Dekken... Opstaan... Looppas........!"
VERGEET DAT NOOIT Terwijl wij een bord met tekst naderde riep hij ons een halt toe. Wij kregen opdracht om deze tekst luid te lezen. Het was echter niet luid genoeg; nog een keer met de klemtoon vooral op de laatste zin: ‘Uw voorgangers hebben dit Korps opgebouwd door hun offergeest. Overal waar ons vaandel wapperde. In Arakan - Arnhem - Nijmegen - Eindhoven - Vlissingen - Westkapelle. Op Java en Sumatra deden de commando's hun uiterste plicht. VERGEET DAT NOOIT.’
OBSERVATIE Hierna konden wij ons naar de zojuist ingedeelde tent begeven, waarbij vooral de looppas niet werd vergeten. Puffend door de zware plunjezak kwam ik in tent één aan. Een van de cursisten merkte op: "Jonge, jonge, wat een bullebak." Om het een en ander in mij op te nemen nam ik plaats op een van de veldbedden. Het was een 16 persoonstent; aan weerszijden van een smalle doorloop bevonden zich acht veldbedden. Bij binnenkomst van de tent zat ik aan de rechterzijde op het derde veldbed. Er hing een muffe bedompte geur.
BOOMSTAM Nauwelijks gezeten kwam brullend en tierend een instructeur binnen. Alras bleek dit sergeant Tauran te zijn; een tanig Ambonees voormalig KNIL strijder. Met trillende snorharen riep hij: "Wat een troep, wat een troep hier. Ik breek zowat mijn nek over een boomstam die hier voor de tent ligt. Hier krijgen jullie geen tijd om te zitten. Jij, jij en jij, pak je pioniersschep en ga die boomstam begraven!" De boomstam......bleek een lucifer te zijn.
TENTOUDSTE Elke tent had een vaste instructeur voor speciale behandelingen. Reveille om 06.00 uur; sergeant Tauran kwam op gebruikelijk wijze de tent binnen. "Opstaan... opstaan... luilakken... opstaan!" Ko Remmerzwaal; een sympathieke tentgenoot uit de Zaanstreek werd aangewezen als tent oudste en als zodanig verantwoordelijk gesteld voor onze handelingen. Ondanks onze steun aan hem, hoorden wij sergeant Tauran vaak schreeuwen: "Remmerzwaal......Remmerzwaal!"
GOUDHAANTJE In onze tent was eveneens een knaap ingedeeld die samen met mij vanuit Vught was geselecteerd. Het was een tanige knaap en overal haantje de voorste. De straatnaampjes 'commando' had hij al reeds op zijn uniform gestikt. Hij was meer met eigen belang bezig dan met teamwork. De eerste week na aankomst moest hij al vertrekken.
ORDE EN NETHEID Normen en waarden; bijgebracht vanaf het eerste uur. Orde en netheid, een must. Spelregels werden ter plaatse uitgevonden; vrijwillig of daartoe aangewezen. Hoe dan ook; instructeurs hadden steeds een of andere list om je een oor aan te naaien. "Wie heeft er een rijbewijs?" Spontaan gingen een aantal vingers in de lucht. "Mooi zo, dan zijn jullie bij deze ingedeeld in de corveeploeg.”
OPDRUKKEN Regelmatig namen ze de cursisten te grazen. Opdrukken was een favoriete straf. Het opleidingsgebeuren werd dagelijks uitgevoerd. Regelmatig werden wij over de storm- en hindernisbaan gejaagd. De klimtoren was ook een favoriete bezigheid. Het moest steeds sneller en vaker. Op ieder moment van de dag maar ook in de nacht werden inspecties gehouden. De instructeurs wisten ons wel bezig te houden.
SAAMHORIGHEID In de ogen van de instructeurs was er steeds een reden aanwezig om een zogeheten 'opvoedkundige maatregel' toe te passen. Bij tij en ontij klonk hun geschreeuw in onze oren. Steeds weer waren ze in staat om motivaties verder te stimuleren. Fanatieke respons was dan ook niet van de lucht. Door individuele beleving ontstond collectieve verbondenheid en saamhorigheid. Drillen, het hoorde er nu eenmaal bij.
CASANOVA Als er post werd uitgedeeld was het gebruikelijk dat men zich een aantal malen in de voorligsteun moest opdrukken. Over het opdrukken het volgende. Een wijkgenoot haalde met mij de volgende grap uit. Op een dag kreeg ik een tiental kaarten; afzender verschillende meisjesnamen. Hoeveel keer ik moest opdrukken weet ik niet meer. Kennelijk was ik in de ogen van de instructeur een grote versierder. Herinneringen met een glimlach en een knipoog. Waarvan akte.
SERVETJE De cursisten van de derde tent stonden onder leiding van sergeant Lambrechts. Een van de cursisten kwam uit den Haag; met zijn schelle stem tergde hij de instructeur tot het uiterste. Terwijl we aten van ons rantsoen of ons eigen potje verzorgden riep Frans van Herk: "Sergeant, waar is mijn servetje….!" De instructeur kon hem wel villen; koos een slimme manier om zich af te reageren. In dit geval koos hij mij uit om met Frans een partij te stoeien. Na enig heen en weer gedraai, sloeg ik beide armen om Frans, tilde hem lichtjes op, om vervolgens samen in het zand te belanden. Echter het lukte geen van ons beiden om de ander met de rug tegen de grond te drukken. Tenslotte gaven we elkaar de hand; hadden ook niet veel zin om ons voor de kar te laten spannen.
DOM GEWEER Alweer een nachtmars; vermoeid keerden wij terug. Een van de mede cursisten had hoge nood gekregen en wilde zich haastig naar de latrine begeven. De instructeur schreeuwde: "Zeg cursist, waar is je geweer...?" "Vergeten sergeant…!" De rest van de dag was hij de klos;opvoedkundigemaatregel 'Dom Geweer', oftewel een stuk boomstam.
MOTIVATIE Alhoewel ik goed gemotiveerd aan de opleiding was begonnen, had ik op een morgen de neiging om mij te drukken van de dagelijkse bosloop. Nauwelijks gestart dook ik de bosjes in om mij via het struikgewas naar de achterzijde van de tent te begeven. Zo met mij nog twee anderen. Tot onze ontzetting stond sergeant-majoor Bruijnooge ons reeds op te wachten. Wij kregen een flinke uitbrander en werden naar onze reden gevraagd.
Diverse uitvluchten spookten mij door het hoofd. De een merkte op: "Ik heb pijn aan mijn voeten majoor", de ander zei: "Ik ben zo misselijk majoor…!" Bruijnooge schreeuwde: "Dan hadden jullie naar de hospik moeten gaan…!" Ik koos eieren voor mijn geld en verklaarde: "Ik heb geen excuus, ik had er balen van…!" Tot mijn verbazing sprak de sergeant-majoor: "Dat antwoord kan ik waarderen. Jullie twee kunnen alsnog aan de bosloop beginnen…!" Wijzend op mij: "Bij hoge uitzondering mag jij vandaag overslaan…!"
PESTERIJEN De stem van een instructeur kraaide: "Aantreden." Zo snel mogelijk naar buiten om maar niet te laat te komen. Edoch het was niet snel genoeg. Zo werden we weer enige tijd bezig gehouden met omkleden en aantreden. Na enige tijd moesten wij ons voor de nissenhut verzamelen. Op de open plek lagen een aantal boomstammen. In groepen werden boomstammen op de schouders getild waarna het commando volgde: "Linker schouder...rechter schouder...!" Iemand maakte een paar opmerkingen. Opvoedkundige maatregel; een kwartier praten tegen een zogeheten praatpaal. Hetgeen hij zei was zo niet belangrijk.
SCHIETMIDDAG Schiet middag op de schietbaan bij boer Bax. Op een afstand van honderd meter werd op vijf schijven geschoten. Evenwijdig aan deze schijven was onder het maaiveld een greppel gegraven. Met vier anderen moest ik hierin plaats nemen om na de serie schoten de resultaten aan te wijzen met een lange aanwijsstok. Bij de laatste serie schoten trof ik een slechte schutter. Geen enkele inslag in de schietschijf. Ik gaf echter een goed resultaat aan, hetgeen de instructeur wel bevreemdde; bij de laatste serie was maar door vier schutters geschoten.
VUURDOOP Vanaf de vijfsprong tot aan het tentenkamp moesten wij tijgerend afleggen. De vuurdoop was erg realistisch. Met mitrailleurs werd op een hoogte van 60 cm over ons heen geschoten. Donderpotten die het geluid van granaatinslagen weergaven sloegen in als mentale klappen. Het lawaai was oorverdovend. Vanwege een traangasgordijn moesten wij onze gasmaskers gebruiken. De ervaring als mijnwerker benutte ik ten volle, door mij zo laag mogelijk tegen de grond te drukken. Door transpiratie waren de glazen van het gasmasker volledig beslagen. Plotseling lag ik in een grote modderpoel. Om mij te oriënteren trok ik het gasmasker af, waarbij bleek dat ik pas de helft had afgelegd. Met betraande ogen zak ik enkele instructeurs die nieuwe traangaspotten ontstaken. Zij liepen dwars door het mitrailleurvuur; toen pas besefte ik dat er geschoten werd met losse flodders.
Een dag per week op bezoek voor extra trainingen. De luxe van voertuigen was voor ons niet weggelegd. Speedmars; met volle bepakking. De hindernisbaan was een vermoeiende bezigheid; klimmen springen, kruipen. Het liefst door de modder want dat zagen de instructeurs graag. Bij het kruipen onder het prikkeldraad zat de pukkel regelmatig in de weg en de sergeant maar tieren.
KLIMTOREN Een buizen framewerk van 20 meter hoogte. In vele variaties werd de toren beklommen. Een der zijden bestond uit een houten lattenwand. In onregelmatig patroon waren blokjes bevestigd. Bestemd om de grondbeginselen bij te brengen van rots klimmen. Aan de andere zijde was op zestien meter hoogte een klein platform. Vanaf dit platform was een strak touw schuin omlaag gespannen. Men ging op het platform zitten, de houten klos van de toggle in de lus, de toggle dubbel over het gespannen touw, de handen in de ontstane lussen om vervolgens omlaag te suizen. Na de primaire toggle afdaling werd aandacht besteedt aan de 'Dodenrit'. Vanaf het platform ging men met de buik en een opgetrokken been op het touw liggen, het andere been opzij, het hoofd omlaag, de armen opzij, en.......suizen maar. Een vangnet was niet nodig; evenwijdig met het touw liep een sloot.
ONGEWAPEND VECHTEN Boksen en ongewapend gevecht; de sportinstructeur schreeuwde: "Laat maar eens zien wat jullie van val breken terecht brengen. Op fluitsignaal ligt er iemand op de mat, op het volgende signaal weer, zo niet dan schop ik je erop!"
WAGENSPRINGEN Met discipline en teamwork; in ijltempo werden wij vele vaardigheden de baas. Met Drietonners weer terug naar het kamp leek ons wel erg verdacht. Sergeant Tauran sprak in het Maleis tegen de chauffeur. De klep aan de achterzijde werd omlaag geklapt om vervolgens met de rit te starten. Even later riep de chauffeur iets in Maleis terug. Alras bleek het een afgesproken snelheid van 30 km te zijn. Tauran stond breed grijnzend op een zijbank en riep: "Ready…? Go... Go… Go…!"
Met aanloop en in duikvlucht sprongen wij van de wagen. Op het wegdek beland; val breken en opzij rollen want achter ons reed een volgende instructiegroep. Voorbijgangers stonden verbaasd te kijken en tikten zich tegen het voorhoofd.
SCHIFTING Door het vele stuntwerk vond geleidelijk aan een schifting plaats. Enkelen zagen het niet meer zitten en haakten af. Het was een periode van fysiek en lichamelijk afknijpen. Vaker werden wij uit onze slaapzak gewipt voor een nachtmars of om voor de nissenhut het 'Commandolied' ten gehore te brengen. Elke nacht was je benieuwd wat er zou gebeuren; een terreinmars, inspectie, touwenbaan of weer die hindernisbaan. Elk moment konden ze je wakker maken. Klimtoren bij duisternis misschien…?
WEEKENDEN Voordat wij op weekend verlof gingen, kregen wij een uitvoerige inspectie. Het wapen was heilig en schoon was niet schoon genoeg. Uiteindelijk onderweg in de boemeltrein met diverse overstappen. Tijdens de eerste overstap in Breda, heerlijk croquetje trekken uit de automaat. Vervolgens weer overstappen in Eindhoven, Sittard, Heerlen, met eindbestemming Kerkrade. Urenlang onderweg, af en toe een kort dutje en oppassen om tijdig over te stappen. Een wereldreis. Het weekend thuis was een welkome afwisseling; echter bij terugkomst gingen de pesterijen onvermoeid door. Ik nam een besluit: "Mij krijgen ze niet klein, blijven lachen, ik kan en zal die groene baret verdienen. Now matter how…!
Het was een vroege september ochtend toen wij werden wakker getrommeld. Met halfdichte ogen instappen in Drietonners richting Limburg. Onderweg vertelde ik mijn tentgenoten hoe mooi Limburg is. Pluvius was ons niet goed gezind; de regen kwam met bakken omlaag. In Limburg aangekomen sprongen wij uit de wagens waarbij wij tot over de enkels in de modder stonden.
KAARTLEZEN Na enkele instructies begonnen wij aan een individuele kaartleersoefening. De totale onbekendheid met het terrein maakte de oefening vrij pittig. Doodmoe en doornat kwam ik aan bij het verzamelpunt; de schietbaan in Amby De koffie was een welkome afwisseling en uiteraard werd gefilosofeerd over de Groene Baret.
BIVAK EN TERREINMARS De regen tikte met regelmaat tegen de tent. En weer het commando: "Aantreden voor terreinmars." Achterelkaar liepen wij door de donkere nacht door modderige velden. Elke stap vergde kracht om de voeten uit de klei te trekken. Dwars door weilanden, waarbij het kon gebeuren dat meerdere personen over het prikkeldraad wilde stappen zonder dat ze het van elkaar wisten. Links en rechts werd er gevloekt. Hijgend en ongelukkig ging je verder. Springend over slootjes, dwars door heggen en bossen waar terugspringende takken je gezicht openhaalde. Omdat men niet wist waar het einde was kon de tocht verschrikkelijk lang duren. Vervloekt Limburg…
AALMOEZENIER Na een korte nachtrust en ontbijt werd bij het bekende theehuisje gestart met de touwbaan over de Geul. Het was een zware opgave. De toggle was een kostbaar en onmisbaar bezit. Aan de overkant stond aalmoezenier ‘van de Vrande’ ons op te wachten voor een morele opkikker. Met een fles cognac in de hand riep hij de instructeur toe: "U vindt het toch wel goed dat de maten een slok koude thee drinken." De sergeant lachte de aal toe; hij kende het grapje schijnbaar al langer. De aalmoezenier sprak ons bemoedigend toe en vertelde ons over zijn commando opleiding die hij als 42 jarige had ondergaan.
Tijdens zijn opleiding was hij blijkbaar behoorlijk te grazen genomen. Een van de instructeurs had het speciaal op hem voorzien. Vlak voor het weekendverlof kreeg hij wapeninspectie. Volgens de instructeur was schoon niet schoon genoeg. Dit resulteerde in een na-inspectie en daardoor verlaat weekendverlof. Achteraf vroeg de instructeur hem naar zijn mening hierover, waarop hij als antwoord gaf dat hij hem voor zijn kop had willen slaan.“Ja mannen, een aalmoezenier is ook maar een mens."
MOEKE Nadat het eigen potje was gekookt en de tenten opgezet klonk de bekende kreet: "Aantreden." In eerste instantie viel het mee: "Instijgen." Wij konden onze verbazing niet op toen wij in Houthem-St. Gerlach voor een café uitstapten. Het was de Geulhemmermolen van mevrouw Bemelmans. Beter bekend als 'Moeke'. Binnen enkele minuten was er een geweldige stemming.
BROUWERIJ Nadat wij een aantal dagen van hot naar her hadden gelopen, liepen wij voorbij aan de oudste brouwerij van Nederland. Een van de maten kreunde: "Ik kan niet meer en hou het voor gezien." De instructeur reageerde: "Zolang je noch lucht heb om te praten kun je wel verder." Ook ons inpraten op hem had geen zin meer. Hij gaf zich daadwerkelijk gewonnen. Wij hadden erg met hem te doen. Hij werd de brouwerij binnen gedragen waar hij enige tijd later werd opgehaald.
Het was een terugkerende traditie dat er tijdens de opleiding een sportdag plaatsvond tussen cursisten van het tentenkamp en al gebrevetteerde commando’s. Diverse groepen werden samengesteld. Op het scherpst van de snede bevochten wij elkaar voor een overwinning. Hindernisbanen, speedmarsen, touwtrekken en wagentrekken.
SPEEDMARS Vertrekken als groep en binnenkomen als groep. Vanaf de hoofdpoort via commando baan voor een ronde om de kazerne van totaal vijf km. Stopwatch gaf spannende tijden aan. Gemeten werd binnenkomst van laatste deelnemer per groep. Naast de voorgeschreven bepakking droeg ik tevens een mitrailleur. Eerst over linker schouder, vervolgens over rechterschouder. Gesjouw en gehijg van jewelste; nadat wij weer de commandobaan opdraafden en nog 300 meter hadden te gaan wilde een instructeur de mitrailleur overnemen. Die eer heb ik aan mijzelf gehouden.
TOUWTREKKEN Samengestelde groepen van tien man. Tentenkamp; Voortgezette Opleiding; 104de Commandocie; 105de Commandocie; 108ste Commandocie.
Een lang touw was in het midden voorzien van een wimpel. Aan weerzijden van deze wimpel stonden tien personen opgesteld. Onder het wimpel was een streep getrokken; vanaf deze streep was aan weerszijden drie meter verder wederom een streep. Met man en macht werd getrokken om het wimpel over de buitenste streep te krijgen.
Samen met Ko Remmerzwaal hing ik voor in het touw, gevolgd door maten en tenslotte als laatste man Piet van Deursen. Beren van kerels; de genoemde namen waren mijn tentgenoten en wij waren als zodanig goed vertegenwoordigd. Wij werden aangemoedigd door onze collega cursisten.
Onder luid geschreeuw van de instructeur werden we op de proef gesteld. Deze had ons ruim van te voren opgefokt: "Het is traditie dat door vechtlust cursisten als winnaar uit de bus komen. Laat jullie niet kisten…!" De sergeant bleek gelijk te krijgen. Waarschijnlijk staat nog in annalen vermeld dat we 'met vlag en wimpel' absolute winnaar werden.
WAGENTREKKEN Voor de kazernepoort stond een drie tonner opgesteld. Hierin had een chauffeur plaats genomen die als opdracht had het voertuig zonder lopende motor te besturen. Samengestelde groep moest achter in het voertuig plaats nemen. Na het fluitsignaal begon de tijd van de chronometer te lopen. Wij sprongen uit het voertuig; onze toggle werd aaneen gekoppeld. Het touw over onze schouder en langzaam aan kwam het voertuig in beweging.
Wederom flinke aanmoedigingen; de commandobaan op vervolgens een kleine ronde om de kazerne. Aan de achterzijde van de kazerne had een schildwacht de poort reeds geopend. Via het kazerne terrein weer naar de hoofdpoort waar een volgende groep klaar stond om hetzelfde te herhalen.
Onze groep moest beginnen; wij hingen zo schuin in het touw dat ons gezicht niet ver van het wegdek was verwijderd. Het schuim stond op mijn mond en ik was blij dat we deze zware route achter de rug hadden. Wij hadden ook een zeer goede tijd gemaakt; echter toen alle groepen binnen waren stond onze tijd ter discussie.
Wij stonden voor de keus om de overwinning aan anderen over te laten of ons opnieuw bewijzen. Graag of niet graag; we kozen voor het laatste. Wederom liepen wij een formidabele tijd. Geschiedenis werd geschreven; wij braken ons eigen record en bleven onbetwiste winnaar…!
"Links, rechts, links, rechts." Luid schreeuwend marcheerde sergeant Tauran ons af, dwars door de stad voor ons laatste weekend verlof. Bij het station aangekomen gaf hij ons ten overstaan van het publiek een laatste boodschap mee "Ik adviseer jullie om het weekend rustig aan te doen. Maandag beginnen we aan de laatste fase van jullie opleiding."
Tijdens deze onemanshow bewoog mijn rechterbuurman zich enigszins op zijn plaats. Hierop volgde een enorme tirade: "Blijf in de houding staan klootzak; al staat er een hoer aan je gulp te friemelen dan noch blijf je in de houding staan…!" Wederom met trillende snorharen en sterk rollende rrr. Het verzamelde publiek keek ons vol medelijden aan. "Ingerukt…mars!"
KORT WEEKEND Zondagavond voor 24.00 uur moesten wij weer binnen zijn. Zodoende verbracht ik dit weekend bij familie in Maassluis. Trots vertelde ik oom en tante over mijn opleiding. Bij mijn vertrek stopten zij mij een rijksdaalder toe. Was hier enorm blij mee; het was immers een aanvulling op mijn dag soldij. Echter voorlopig kreeg ik geen tijd om het uit te geven. Allen waren ruim voor tijd terug. Voordat wij ons ter ruste begaven spraken wij elkaar moed toe. Amper in slaap gevallen: "Alarm.....Opstaan…..Alarm…..!"
Korte tijd later stonden wij buiten met alarmbepakking. Deze bestond uit pukkel, ransel, en een dekenrol. Geweer, patroontassen, vechtmes, toggle, veldfles en pioniersschep. Hierna werden wij met voertuigen afgevoerd naar onbekende bestemming.
TUSSENSTOP In de omgeving van Best werden de voertuigen verlaten waarna werd aangetreden voor een mars van 40 km. De instructeur sprak ons toe "Wees zuinig met jullie rantsoen. Per etmaal krijgen jullie een liter water en zes biscuits." Het was een flinke tocht en gelukkig geen uitvallers. Bij Weert aan een bosrand kregen wij het commando: "Ingraven!" De instructeurs die regelmatig werden afgelost droegen er tevens zorg voor dat wij niet in slaap vielen. En dan maar turen naar een vermeende vijand. Nadat wij zo enige tijd in het schuttersputje hadden gezeten klonk weer een kreet: "Verzamelen!"
GEWEER EXERCITIE Enkelen gromden: "Wat nu weer?" De instructeur schreeuwde: "Van al dat zitten worden jullie maar lui. Pak je geweer voren bij de loop en strek je arm… ja goed zo. Strekken, ja strekken maar. Ik tel wel tot tien; een… twee… drie… omhoog die arm. Vier… vijf… zes… zijn jullie nou al moe. Acht… negen… nog even volhouden." Na het verlossende tien; mijn arm een stuk lood.
ALARM Eindelijk mochten wij gaan slapen. Nadat onze tentjes waren opgezet vielen wij alras in slaap. Het was een kostbare zaligheid en van korte duur. Wederom een kreet: "Alarm…verplaatsen!" In speedmars moesten wij ons 10 km verder verplaatsen en weer ingraven. Daar zat je dan letterlijk en figuurlijk in de put elkaar aan te kijken.
WAPENINSPECTIE Weer tentje opzetten voor een korte rust; elk minuutje was meegenomen. Echter weer die vervloekte kreet: "Aantreden… wapeninspectie!" Mijn geweer was niet zuiver genoeg. "Eerst je geweer poetsen dan weer rust!"
BOS EN HEI Na de rustpauze de reeds bekende terreinmars door bos en hei. Door vermoeidheid viel het natuurschoon niet op. Tijdens een pauze vlakbij een ven wilde ik met enkele anderen de veldfles vullen. De instructeurs hadden haviksogen. "Afblijven.....afblijven.”
RANTSOEN Het werd steeds moeilijker om met het rantsoen uit te komen. Mijn laatste biscuits had ik reeds genuttigd en mijn maag begon behoorlijk te knorren. Na een poosje zei een van de instructeurs: "Nog enkele kilometers, de wagens zijn reeds onderweg met een warme hap." Inderdaad, na een tiental minuten zagen wij in de verte de drietonners staan.
Het water liep mij in de mond… maar wat nu weer. Wij waren de wagens tot enkele meters genaderd waarop zij langzaam wegreden. De sergeant zei: "Jammer... ik heb mij zeker vergist." Vervloekte sergeant! Bij de veiling van Venlo lagen op enkele plaatsen hopen tomaten om te worden doorgedraaid. Ik wilde enkele tomaten oprapen en weer een kreet: "Weggooien... de eerste de beste die zich niet houdt aan de regels kan de groene baret wel vergeten!"
HECHTE BAND Uiteraard had ieder voor zich had de grootste moeite met de mentale harding, echter onderling bestond er een zeer hechte band. Als iemand het te moeilijk kreeg werd hij door anderen moreel opgebeurd. Ondanks moeite vielen er toch weer enkelen af. Jammer, zo dicht bij het einde!
RUGGENSTEUN Speedmars; de regen gutste als vanouds weer omlaag. Piet van Deursen een stevige knaap uit Dordrecht kreeg het echter nu te moeilijk. Samen met Ko Remmerzwaal ging ik naast hem lopen. Met onze handen op zijn rug samengevouwen namen wij hem op sleeptouw. Piet was doodop echter ieder mens heeft wel eens een duwtje nodig.
VALLEN EN OPSTAAN Nadat wij vijf dagen en nachten in touw waren geweest met vallen en opstaan bereikten wij doodmoe het commando kamp. Wij hadden ruim 200 km achter ons gelaten en kregen de laatste instructies voor onze intocht in Roosendaal. Met volledige bepakking op weg naar het fel begeerde doel: DE GROENE BARET.
TRANENPOORT Ouders hadden intussen een schriftelijke uitnodiging ontvangen om bij de feestelijke baretuitreiking aanwezig te zijn. Trots als een pauw had vader aan buurtgenoten de uitnodiging laten lezen. Als oud Huzaar was hij in zijn nopjes; uiteraard was hij op tijd in Roosendaal om een en ander te ervaren. Naast de poort was een podium opgesteld waar officieren en hoge ambtenaren hadden plaats genomen. Naast het podium familieleden en reeds gebrevetteerde commando’s. Een luid gejuich kwam ons tegemoet en de militaire kapel speelde toepasselijke marsmuziek. Mijn hart zwol van trots en ik voelde geen pijnlijke voeten meer. Op vrijdag 7 oktober 1960 ontvingen 70 cursisten hun Groene Baret. Hiervan een officier en 9 onder officieren. Bestman was A.L.M. van Vliet. Leuk om te vermelden; drie weken later vierde vader zijn 53ste verjaardag.
SPIEGELBEELD Vader kwam naar mij toe om mij te feliciteren. Terwijl wij ons naar de zalen begaven voor onze persoonlijke verzorging werden familieleden in de kantine onthaald op koffie en kregen een film vertoond over de commando opleiding. In de slaapzaal aangekomen schrok ik van mijn spiegelbeeld. Nadat wij allen waren opgefrist kregen wij een gezamenlijke warme maaltijd.
GROENE BARET Later op die dag hadden we onze baretuitreiking. Onder het toeziende oog van familie en vrienden sprak overste 'Ranft' ons toe: "Door jullie prestatie hebben jullie bewezen waartoe een mens in staat is. Grenzen zijn verlegd; steeds als jullie dachten de bodem bereikt te hebben bleek dat er nog wel een schepje boven op kon. De groene baret wordt aan jullie verstrekt ten teken van bekwaamheid. Vergeet echter een ding niet. Jullie zijn er nog niet. Dit is pas het begin!"
PRESTATIEVERLOF Wij allen kregen vier dagen prestatieverlof toegekend. Onderweg naar het station liep vader nog trotser door de straten dan ikzelf. Echter nauwelijks in de trein gezeten, viel ik overmand door vermoeidheid in diepe slaap. Enige tijd later maakte vader mij wakker en vroeg of we wel in de juiste trein zaten. We hadden inderdaad enkele overstappen gemist. Hoe dan ook: ik genoot mijn vrije dagen met vrienden uit de buurt. Na enkele dagen stond ik weer op het punt om te vertrekken. Vader stopte mij wat extra zakgeld in de handen en zei dat ik niks aan moeder moest vertellen. Heel grappig in deze is dat moeder even van te voren hetzelfde had gedaan. Spreken is zilver, zwijgen is goud.
Het behalen van de groene baret betekende niet dat men op lauweren kon gaan rusten. Twee maanden lang volgde verdere opleidingen in groepsverband maar ook individuele specialisaties. Selecties vonden plaats voor verschillende doelgroepen. Hierbij werd enigszins rekening gehouden met wensen en eventuele aanwezige kennis. Grenzen werden verlegd door het leveren van prestaties onder grote druk. Na het afronden van een of meerdere modules stroomde men in bij een van de operationele compagnieën. Kennelijk door mijn ervaring als mijnwerker en het omgaan met springstoffen, werd ik gekozen voor een opleiding op de vaar en duikersschool.
VAAR EN DUIKERSSCHOOL Nabij het buurtschap ´Willemsdorp´ tussen Dordrecht en Moerdijkbruggen; was de vaar- en duikersschool gelegen. Willemsdorp heeft zijn ontstaan te danken aan de aanleg van de Rijksstraatweg. Deze weg van Dordrecht hield hier op, men richtte hier in 1822 een veerpont naar Moerdijk in. Hieromheen groeide een kleine nederzetting. Bij de opening van de A16 met bijbehorende verkeersbrug in 1938 werd het veer opgeheven. Het rivierstrand bij het gehucht werd door velen als recreatie gebruikt. In 1963 kreeg de recreatie een nieuwe impuls toen er een camping werd aangelegd. In ieder geval was deze locatie bestemd voor onze vaar en duikactiviteiten.
Bij de opening van de A16 met bijbehorende verkeersbrug in 1938 werd het veer opgeheven. Het rivierstrand bij het gehucht werd door velen als recreatie gebruikt. In 1963 kreeg de recreatie een nieuwe impuls toen er een camping werd aangelegd. In ieder geval was deze locatie bestemd voor onze vaar en duikactiviteiten.
Evenwijdig aan de A16, liep de Rijksstraatweg via Willemsdorp retour tot aan het recreatiestrand. Aan het begin van deze parallelweg en evenwijdig aan de rivier ´Dortse Kil´ stond een vooroorlogse Marechausseekazerne. Hierin was gevestigd het opleidingscentrum voor de vaar- en duikerschool van het KCT.
Tegenover de kazerne stond een houten, geel geverfde kantine. De muziekinstallatie speelde regelmatig het bekende liedje van Ria Valk: "Hou je echt nog van mij, Rocking Billy…" Achter de kantine een afgebakend binnenterrein waar de vaarboten in rekken waren gestald. Onze puptenten werden opgesteld voor nieuwe uitdagingen.
Kanovaren op het Hollands Diep of via de Dortse Kil naar Dordrecht; het mooiste was stroomafwaarts. Maar ook het varen met rubberboten; de ene keer peddelend of de andere keer met buitenboordmotor. Enkelen kregen een kikvorsopleiding. Uiteraard werd ook een cursus ´overleven´ in praktijk gebracht.
BIKINI AANVAL Met hoge snelheid stoven we met onze landingsboot op het strand af. Vanuit de verte namen we waar dat enkele mensen op het strand lagen om te zonnen. Terwijl we het strand dichter naderde, kwam een meisje aangelopen om dicht bij het water van een zonnebad te genieten. Een mooi figuur, blauwe bikini en blonde paardenstaart. Op het moment dat het meisje ging liggen, stormden wij onder luid geschreeuw het strand op.
De instructeur eveneens luid schreeuwend: ´Dekken…Dekken!´ Met de mitrailleur in de aanslag liet ik mij pal naast het bikinimeisje in het zand vallen. De schreeuwende reactie van de instructeur: "Stelletje zandhazen; Dekken is Dekken; Buik in het zand; Laat je niet afleiden door een of andere bikini." Het meisje bloosde, stond op om zich een tiental meter verder te verwijderen. Nationaal gezind was ze wel. Rood gezicht, witte huid, blauwe bikini.
Na de voortgezette opleiding trad de laatste fase van de diensttijd in werking. Inmiddels klaar gestoomd voor onze taakuitvoering in de Parate Compagnie. Echter in deze eindfase zou de aanvankelijke planning anders verlopen door de ontstane kritieke situatie in de Oost-West verhouding.
OUDE HAP Elke twee maanden zwaaide de oudste lichting af om plaats te maken voorde jongste lichting. Terwijl onze instroom in de Parate Compagnie plaatsvond, stond de oudste lichting te trappelen om de dienst te verlaten. De laatste dagen werden dan ook afgeteld middels een zakkammetje; elke dag een tand minder. Het was dan ook gebruikelijk dat afzwaaiers de laatste dagen in de watten werden gelegd. Zoals het poetsen van het wapen, koper en schoenen; maar ook het slapen op de grond naast het bed van de'oudestomp´ om hem tegen ´onheil´ te beschermen.
ONTGROENING De ontgroening in januari 1961; ik kan het nog goed herinneren. Het was berenkoud; echter de ingesmeerde blanco hield ons warm. De ´oude hap´ stond reeds buiten aangetreden voor eerste inspectie; uiteraard met enorme binnenpret. Middels een draagvlonder werd in ceremonieel hun ´oudste´ naar buiten gedragen. Met letters op onze borst: ´Fillers van 1960-03.´
Samen liggend op de klinkers met hoofden naar links. Er moest nog wat heen en weer geschoven worden, zodat fotografen een goed plaatje konden schieten. Vervolgens tijgerend voorwaarts tussen de gebouwen door onder verkoelende stralen van de brandslang. Enige troost is dat allen hetzelfde hebben ondergaan.
Vervolgens verzamelen bij een stuk open terrein. Hier werden wij van top tot teen ingesmeerd met legergroene blanco. Smerig vet spul; normaal in gebruik om koppelriem in te vetten en te laten glimmen. Bijna niet met zeep te verwijderen. Kruipend over een zanderig terreingedeelte met vooral het lichaam laag tegen de grond. Hiertoe aangemoedigd door de oude hap. Het zand plakte en schuurde aan alle kanten. Vervolgens kruipend achter elkaar door een smalle afvoersloot
Evenwijdig aan de klimtoren; een voor een de sloot in. Enerzijds om temperatuur van het water voor te proeven; anderzijds om ons te prepareren op ons doopsel. Nadat we terug aan de kant waren geklauterd, werden wij een voor een aan armen en benen vastgepakt en met een grote boog in het water gekieperd.
Piet van Iersel (gewichtheffer) en Joep Jacobs (bokser) waren mijn doopheren. Een warme douche na afloop konden wij echter vergeten. Stevig boenen in de buitenlucht bij een wastrog. De oude hap had het grootste plezier; uiteraard behulpzaam bij het boenen. Op enige afstand had korpsleiding letterlijk en figuurlijk een oogje in het zeil gehouden. Na deze ceremonie hoorden wij er definitief bij; gezamenlijk werd een glas gedronken op de goede afloop.
OEFENINGEN Geen tijd om ons te vervelen. Naast onze dagelijkse routine; sport, exercitie, kaartlezen, speedmarsen, schieten , ongewapend vechten, waren er de nodige oefeningen. Te veel om te beschrijven; desondanks hier en daar een korte toelichting. Bruggen en raketbases werden fictief vernietigd. De Maasbrug in Maastricht en de Clauscentrale in Roermond. Na hevig spervuur en enorme tegenstand werden deze met fictieve springstof onklaar gemaakt. Ontstoken rookpotten deden hiervoor dienst. Maar ook het beveiligen van een aantal objecten; zowel in Zeeland als in Gelderland.
GEVECHTSCURSUSSEN Officieren en onderofficieren van verschillende landmachtonderdelen kregen bij het KCT speciale gevechtscursussen. Ze moesten de nodige ervaringen opdoen en hun pijngrenzen verleggen. Overdag in schuilbivak en in de nacht infiltreren naar bepaalde doelen .Commandogroepen werden door inlichtingdienst geïnformeerd; hadden de taak om hen behoorlijk dwars te liggen. Een en ander ging er nogal ruw aan toe; gevangenen werden behoorlijk aan de tand gevoeld.
ZUURKOOL MET SPEK Nood rantsoen of gevechtsrantsoen zat in onze bepakking om te overleven. Eveneens datgene wat de natuur ons bood. Tijdens een infiltratie in de provincie Drenthe hadden we ons aan een bosrand verdekt opgesteld om de omgeving te observeren. In de schuine bocht van de bosrand lag op enige afstand een boerderij.
Ik besloot op verkenning te gaan om mogelijk wat eten te organiseren. In de velden of wegen was geen mens te bekennen; koeien graasden op de weiden. Naast de boerderij een aantal opstallen. Hoorde meerdere stemmen en gelach vanuit een aanbouw. De bovenzijde van de deur was half geopend en een heerlijke geur kwam mij tegemoet. Nadat ik aangeklopt had, legde ik uit dat we een oefening in buurt hadden en graag een aantal eieren wilde kopen. De boerin nodigde mij binnen; aan een lange tafel zat de boer met zijn zonen of knechten. Acht in totaal en op de tafel enkele pannen met dampende zuurkool met spek. Het water liep mij in de mond; kon er bijna in zwemmen. Mijn zielig verhaal bood geen soelaas; kreeg wel gratis en voor niks een aantal eendeneieren. Wel erg bitter van smaak. Elke keer als wij zuurkool eten komt dit verhaal weer boven drijven. Tot vervelens toe van huisgenoten.
DELTAWERKEN De stormramp van 1953 heeft de aanstoot gegeven tot het ontwerpen van een gigantisch waterkundig project. Al in 1953 kwam de Deltacommissie met het eerste advies: afsluiting van de Hollandse IJssel met een stormvloedkering. Vervolgens adviseerde de commissie tot afsluiting van de Oosterschelde, Brouwershavense Gat en het Haringvliet.
DIJKEN Hier waren veel dammen, dijken, sluizen en bruggen nodig. Vooral voor de Zeeuwen was het een historisch moment toen de dichting van de dam in eerste fase voltooid was. Op vrijdag 21 april 1961,werd het Veerse Gat gesloten. Door de afsluiting van het Veerse Gat en de Zandkreek ontstond tussen Walcheren en Noord- en Zuid-Beveland het Veerse Meer. Dit gebied ontwikkelde zich in snel tempo tot een geliefd recreatiegebied. Tot zover het technische verhaal.
TV – DOCUMENTAIRE Met betrekking tot bovenstaande werd door TV een documentaire samengesteld door de bekende TV regisseur Carel Briels (1916-1983). Vooral bekend geworden door het organiseren van massaspektakels. Hij groeide op in Roosendaal de thuisbasis van het Korps Commando Troepen; mogelijk dat hier de link lag om ondersteuning te vragen bij het Korps.
COMMUNICATIE Enerzijds assistentie van radioverbinding tussen regiewagen en de spelgroepen die in de duinen paraat stonden om op afroep een en ander uit de beelden. Anderzijds was een grote commando eenheid nodig om vanuit zee en de duinen een aanval in beeld te brengen. Een hommage aan Commando´s die Walcheren hebben bevrijd; maar ook een geweldige bijdrage hebben geleverd met hulpverlening tijdens de ramp van 1953.
Met een commandogroep van acht man waren we reeds op maandag gearriveerd. In het restaurant van een bungalowpark kregen we een lunchpakket en onze eerste mondelinge instructies. In de loop van de middag hadden we een korte oefening. De afspraak werd gemaakt dat we van dinsdag tot vrijdag in de ochtenduren met de spelgroepen zouden oefenen; de overige tijd mochten we in vrijheid genieten van de zee en het mooie weer. Uiteraard lekker bruinen in de duinen. Consumpties mochten we gebruiken op kosten van regisseur Carel Briels. Uiteraard was dit niet aan dovemans oren gezegd.
KORTGENE – WISSENKERKE Van het restaurant van het bungalowpark in Kortgene, ontvingen we dagelijks onze lunchpakketten. De avondmaaltijd werd enige kilometers verderop genoten in het dorpscafé van Wissenkerke. Vervoer hiernaar toe met onze legertruck. De barjuffrouw was van onze leeftijd. Ze had een leuke glimlach en een mooi decolleté, we hadden dan ook een ruime blik op haar boezem.
Aan de landzijde van de dam waren enkele tenten opgesteld. In de eerste tent hadden we de komende dagen ons rust en nachtverblijf. De tweede tent was voor een aantal leden van de Rijkspolitie die toezicht hielden op de gang van zaken. De derde tent was voor het Rode Kruis, belast met eventuele hulpverlening.
MANIFESTATIE Twee middagen achtereen werd vervolgens een spel opgevoerd in een grote duinpan aan de zeezijde van de dam; vele facetten van het leven der Zeeuwen door de tijden heen, werden in beeld werden gebracht. Duizenden bezoekers zaten op de dijk om een en ander in ogenschouw te nemen. Velen in officiële klederdracht.
HARSKAMP Voormalig kamp en legerplaats van de infanterie, gelegen nabij het Gelderse dorp Harskamp. De huisvesting van de Infanterieschool en het Infanterie Schietkamp. Een Groot oefenterrein met schiet- en hindernisbanen, maar ook een oefendorp voor het nabootsen van gevechtshandelingen. Regelmatig oefeningen door diverse legeronderdelen; zo ook door parate compagnieën van het Korps Commando Troepen (KCT). Uiteraard werden resultaten van wapen technische- en algemene militaire vorming bijgehouden in een zogeheten RIMO-Boekje.
Tijdens de avonduren bezochten de gelegerde militairen het KMT of PMT, gelegen buiten het oefenkamp. Commando's werden hiervan buitengesloten; de avonduren werden nuttig ingevuld door speedmarsen in de wijde omgeving. Echter in principe op woensdagavond vrij in beweging voor een bioscoopbezoek of anderszins. Zo niet door allen; helaas met enkele anderen aangewezen om de wacht af te lossen. Door de Officier van Piket werden wij gewezen op strikte handhaving van de schriftelijke consignes. Zo gezegd, gedaan.
Enkele militairen van andere onderdelen baalden als een stekker omdat ze door de wacht tot de orde werden geroepen. Hun tenue was niet in orde, of de handen in hun zakken. Plotseling naderde een jeep met de bedoeling om het complex te verlaten. Ik liet de slagboom omlaag en sprak de inzittende chauffeur en begeleidende Overste van het kamp aan, verzocht hen om volgens de consignes hun helm op te zetten. Glimlachend werd aan het verzoek voldaan. De volgende dag moest ik mij melden bij de Officier van Piket. In eerste instantie dacht ik een uitbrander te krijgen; echter kreeg een compliment over de correcte en strikte naleving van de consignes.
MILITAIRE LICHAMELIJKE VAARDIGHEDEN Om het begeerde draaginsigne (MLV) te behalen diende men te voldoen aan minimale eisen. Tijdens de proeven van bekwaamheid, was het dragen van bepakking, helm en geweer een must. Betreffende Certificaat met persoonlijke resultaten verstrekt in Roosendaal op 7 maart 1961.
VIERDAAGSE VAN NIJMEGEN (1961) In de prachtige landelijke streken van Nijmegen kon je ze ook dit jaar weer tegenkomen. Lange slierten van enthousiaste wandelaars, allen deelnemers van de Nijmeegse Vierdaagse.
Door het Betuwse stadje Elst gingen ze in wijde boog om de Keizer Karel stad. Israël was traditiegetrouw onder escorte van militairen die de vele kilometers aflegden. De benen ach dat ging nog wel, maar de voeten daar moest voor gezorgd worden. Koud was het niet en warm ook niet, en dat maakte het lopen tot een plezier.
De leerling mijnwerkers uit Limburg stonden met beide benen stevig op de grond en hun uithoudingsvermogen wekte de bewondering van de Engelse vrouwelijke politie. Natuurlijk waren er blaren, maar er was tevens een heel legertje van mensen die daar wel raad mee wisten en na hun deskundige verzorging was het leed spoedig geleden.
De organisatoren hadden weer een prachtige tocht uitgestippeld, die voor jong en oud het lopen tot een waar genot maakten. De jeugd was dit jaar bijzonder goed vertegenwoordigd. Uiteraard ook dit jaar weer een gezonde concurrentie tussen deelnemende Commando's en Mariniers. Uiteraard wilde ieder zijn beste beentje voorzetten. "Hiphap, hiphap, hiphap, hibberdiehap…"
Uiteindelijk na vier dagen de grote intocht via de Gladiolenlaan in Nijmegen. Duizenden mensen langs de route die in koor hun favorieten aanmoedigden of gladiolen aanreikten. Na het passeren van de eretribune en ondersteunende muziek konden we trots en voldaan de Vierdaagse onderscheiding in ontvangst nemen. In de avonduren werd feest gevierd en diverse biertenten bezocht. Evenzo een bezoek aan de ouders van mijn dienstmaat Arie van den Ham, die in Nijmegen woonde. Zijn ouders en enkele bekenden zaten op de stoep en genoten van de gebeurtenissen.
In 1961 drukte ´De Koude Oorlog´ een zwaar stempel op de Nederlandse binnen- en buitenlandse politiek en bepaalde tot op grote hoogte de taak en samenstelling van de krijgsmacht. Deze diende niet alleen het Nederlands grondgebied te verdedigen, maar moest in het kader van bondgenootschap tevens een bijdrage leveren aan de bescherming van West-Europa. In eerste instantie werd de diensttijd met twee maanden verlengd; kwam het KCT onder supervisie van het 1ste Legerkorps en gemobiliseerd naar Bergen-Hohne.
NAVO Landmacht- en luchtmachteenheden werden in West-Europa gelegerd. Het 1ste Nederlands Legerkorps maakte deel uit van de Northern Army Group van de NAVO-strijdkrachten in Europa. In verband met enorme dreiging vanuit het Oostblok, vonden mobilisaties plaats naar het crisisgebied. Eenheden van het KCT maakte hier deel van uit. Voor het vertrek bezochten we het Ereveld in Margraten. Aalmoezenier van de Vrande ging ons voor in het gebed. Om onze motivatie extra te onderstrepen bezochten we eveneens het voormalig concentratiekamp Bergen-Belsen. De vele massagraven; zeer indrukwekkend. Enerzijds stoere bink; anderzijds...
BERLIJN Het ijzeren gordijn was niet alleen maar een denkbeeldige grens, maar bestond ook in fysiek opzicht in de vorm van muren, mijnenvelden, tankgracht, prikkeldraad en torens met wachtposten. In augustus 1961 was de Berlijnse Muur gereed. Met het opsplitsen van Duitsland in een Bondsrepubliek en de Duitse Democratische Republiek begon in feite de Koude Oorlog. De NAVO kwam lijnrecht te staan tegenover het Warschaupact. De Landen in Europa voelden zich bedreigt.
STASI NA de Tweede Wereldoorlog begon de Sovjetbezettingsmacht gelijk met het opzetten van een geheime dienst in Duitsland. Op 8 februari 1950 kwam hier het Ministerium für Staatssicherheit (MfS), ook wel de Stasi genoemd, uit voort. De Stasi richtte zich zowel op het controleren van het dagelijks leven in eigen land als ook op spionage in het buitenland. Gezien in verhouding met het aantal inwoners van de DDR, de grootste geheime dienst ter wereld. De Stasi gebruikte allerlei manieren om aan informatie te komen, de hulp van de ‘onofficiële’ medewerkers was daarbij van groot belang. Zelfs naaste buren waren niet te vertrouwen. Mensen werden verraden voor allerlei redenen, onder dwang of om een promotie op het werk te krijgen.
VOPO Tijdens het communistische bewind was de staat oppermachtig. De Duitse Volks Polizei (VOPO) hield alles nauwlettend in de gaten. Enerzijds om ontzag af te dwingen en anderzijds om te voorkomen dat mensen van de DDR naar het Westen zouden vluchten. In beginsel lukte het een aantal DDR burgers om te ontkomen. Echter vele slachtoffers die tijdens vluchtpoging werden doodgeschoten. De spanningen tussen Oost en West leidde tot een bewapeningswedloop en zorgde meermalen voor gevaarlijke crises in de internationale politiek.
TRAININGSKAMPEN Vanwege de grote troepensterkte en materieel vond huisvesting plaats over een aantal NAVO trainingskampen. Zowel in Seedorf, Fallingbostel en Bergen-Hohne. Parate Commando Compagnieën werden in Bergen-Hohne gelegerd.
BERGEN – HOHNE Het NAVO-oefenterrein Bergen-Hohne in het zuidelijke deel van de Lünenburger Heide met een oppervlakte van 284 km² een van de grootste militaire oefenterreinen van Europa. Het terrein strekt zich in noord-zuidrichting over een lengte van 27 km uit en in de oost-west richting over 18 km. Het oefenterrein werd in 1935 door de Wehrmacht ten westen van de plaats Bergen ingericht en na het einde van de oorlog door het Britse Rijnleger overgenomen. Regelmatig vonder er oefeningen of patrouilles plaats. Met argusogen werden we van de verte geobserveerd.
KANTON Een immens grote legerplaats; groot aantal gebouwen, exercitieterreinen, sportvelden, bioscoop en internationale kantine. Al met al met een enorme omvang. Elk gebouw had een vaste aanduiding; de drie Commando Compagnieën werden in een drietal gebouwen gestationeerd. Een groot wit gepleisterd gebouw ( MB51) werd het onderkomen van de 104de Commando Compagnie, bestaande uit drie pelotons; elk met vier gevechtsgroepen van 10 man; inclusief de specialisten. Daarnaast een peloton ondersteuningsgroepen. Onder in het gebouw bevond zich het souterrain, waar met het nodige improvisatietalent een bar was ingericht. Voor de gebouwen het exercitieterrein en voor noodgevallen stond het legermaterieel binnen handbereik.
LICHTE BRIGADE De Lichte Brigade van de Huzaren was eveneens in Bergen-Hohne gelegerd. Los van de NAVO oefeningen hielden ze zich voornamelijk bezig met onderhoud van voertuigen en een lichte mate van verveling. Dit in tegenstelling tot het KCT. Strakke exercitie op het exercitieterrein, wagenspringen op de verharde wegen van het Kanton of beladen met onze bepakking in speedmars. Zowel de Engelse militairen als de Huzaren zagen dit met grote verbazing aan.
CENTURION TANKS Tijdens een oefening met / tegen de Huzaren hadden commando's zich ingegraven in schuttersputjes. Wapens in de aanslag en turen naar de vijand. Heel ruig kwamen de Huzaren eraan met hun Centurion tanks. Met ronkende motoren en hun vervaarlijke rupsbanden kwamen ze gevaarlijk dichterbij. Uiteraard waren de tanks goed bestand tegen het spervuur van losse flodders. Big smile toen enkele commando's het schuttersputje verlieten.
RECREATIE Naast dagelijkse activiteiten waren er recreatieve mogelijkheden met name op de woensdag, zaterdag- en zondagavond. Bioscoopbezoek of leeszaal; maar ook de internationale kantine genoot ruime belangstelling. Voor de toenmalige Duitse geldeenheid van 40 phennig kocht men al een rum-cola of een pakje sigaretten. Lucky Strike, Camel en Chesterfield werden dan ook ruim ingekocht; om deze met ruime winst in omliggende dorpen door te verkopen.
PASSAGIEREN Zaterdag- en zondagavond mochten wij passagieren in omliggende steden. Vanwege verhoogde paraatheid ging de ene helft op zaterdag en de andere helft op zondag. Legertrucks brachten ons de ene week naar Hannover, de andere week naar Celle of Nienburg. Tot middernacht waren we dan in de gelegenheid om te stappen; werden dan weer opgehaald. De overige helft mocht zich in het kanton begeven, het naast bijgelegen Bergen inbegrepen. Uiteraard werden we uitdrukkelijk gewezen op discipline maar ook gewaarschuwd voor de dames van lichte zeden.
HANNOVER De hoofdstad van de Duitse deelstaat Neder-Saksen. Een indrukwekkende stad met ruim 580.000 inwoners. De stad ligt aan de Leine; een 281 km lange zijrivier van de Aller in Noord Duitsland. De rivier stroomt door de deelstaten Thüringen en Neder-Saksen. Tijdens ons eerste uitstapje hadden enkele maten een goede slok op; lieten zich van een indrukwekkende tatoeage voorzien. Het was wel ruig maar zover liet ik het gelukkig niet komen. Ieder zijn meug; het paste echter niet in mijn beeldvorming. Even later op zoek naar een leuke kroeg, passeerden ons enkele Duitse militairen en salueerden. We deden hetzelfde; wederzijds respect.
NIENBURG Een gemeente in de Duitse deelstaat Neder-Saksen. Het is de Kreisstadt van de Landkreis Nienburg / Weser. Ruim 30.000 inwoners met de status van zelfstandige gemeente. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was er een werkkamp in Nienburg gevestigd. Tijdens het bezoek aan Nienburg zat ik met enkele anderen in een gezellige bruine kroeg. Via de jukebox had ik enkele vinylplaten gekozen van ´Rudolf Schock´ en ´Rudi Schuricke.´ Enthousiast zong ik de mij bekende teksten mee. Door een van de gasten werd enkele rondjes aangeboden. Toen ik later aan de bardame vroeg wie die vriendelijke heer was, kreeg ik als antwoord dat het de dirigent betrof van ´Nienburger Gesangsverrein.´
CELLE Een stad in de DuitsedeelstaatNeder-Saksen en de hoofdstad van het gelijknamige Landkreis. Ongeveer 70.000 inwoners en ligt aan de Aller aan de zuidrand van de Lünenburger Heide. Celle is een van zeven grote zelfstandige steden in Neder-Saksen. De binnenstad is rijk aan vakwerkhuizen. Het historische centrum is in de Tweede Wereldoorlog bespaard gebleven van bombardementen. Met geperst uniform, blinkend gepoetste schoenen en koper, bezochten we in Celle een Gaststätte.´ Toen we de eetgelegenheid betraden, werden we onmiddellijk verwezen naar een mededeling dat niet werd geserveerd aan ´Britse militairen.´
UNIFORM Kennelijk was men in verwarring geraakt door ons uniform naar het Engels Model.Nadat ik duidelijk had gemaakt dat we Nederlanders waren, bood de uitbater zijn excuses aan. Trots toonde hij ons een wandbord met de beeltenis van Koningin Wilhelmina. Hij vertelde dat het wandbord in bezit was geweest van zijn grootvader die van Nederlandse afkomst was. Even later at ik met smaak de gebakken aardappels met braadworst.
RATZEPUTZ Na een korte wandeling door de prachtige binnenstad betraden we een smalle bruine kroeg. We namen plaats aan de lange toog; enkele Duitsers met enorme pullen bier. Enkele tafeltjes waren eveneens bezet. Twee Duitse gasten aan een tafeltje achter ons stonden op om te vertrekken, op hetzelfde moment kwam een Fraulein binnen. Terloops hoorde ik dat ze aan de mannen vroeg of wij Engels militairen waren. Voordat de mannen haar vraag konden beantwoorden, draaide ik mij om en zei dat we Nederlanders waren. Vol ongeloof keek ze ons aan en wees naar onze uniformen. Hierbij nodigde ze ons om bij haar aan het tafeltje plaats te nemen. Ze stelde zich voor als Ursula vroeg naar sigaretten en gaf ons een rondje Ratzeputz.
Aangezien we niet wisten wat dit voor drank het was legde ze uit dat het ging om een bekende kruidenlikeur van Celle met een zeer hoog alcoholgehalte van 58%. De proef op de som een klein beetje in een asbak waarna een stevige steekvlam volgde. Ik vond het echter bitter waarna we een rondje pils bestelden en ons gesprek voortzette. Op zij van de bar zat een oudere Duitse man. Hij droeg een typische Duitse pet, schuin op zijn linkeroor; zijn rechteroor slechts een misvormd litteken. Hij liep naar het toilet en knikte mij toe om kennelijk iets te vertellen. Ik volgde hem waarbij hij aangaf dat hij in Rusland had gevochten en daarbij een zichtbare verwonding aan zijn oor maar ook aan schouder had opgelopen. Tenslotte een waarschuwing dat de jonge vrouw aan onze tafel niet te vertrouwen was omdat ze van het Oostblok kwam.
INFORMATIE Mogelijk door deze informatie en terug aan tafel viel mij echter op dat Ursula sterk viel op onze groene baret en gerichte vragen stelde. Ik stelde me echter gereserveerd op en gaf aan dat we voornemens waren naar een andere gelegenheid te gaan. Vervolgens begaf ik mij met enkele anderen nogmaals naar het toilet, bij terugkeer stelde ik tot grote schrik vast dat een van de maten niet meer aanwezig was. De man aan de bar gaf aan dat de dienstmaat met Ursula verdwenen was. Volgens zijn zeggen zou ze in een van de zijstraten wonen.
RODE OORTJES In paniek gingen we op zoek maar ze waren in geen velden of wegen te bekennen. Na vergeefs zoeken begaven we ons naar het marktplein waar we zoals afgesproken opgehaald zouden worden. Vijf minuten voor middernacht en vlak voor het vertrek kwam de verloren zoon met rode oortjes aanhollen. Later ontboezemde hij dat hij in gebroken Duits een goed gesprek had gehad: Nou ja zeg…
BERGEN Zoals eerder aangegeven behoorde het plaatsje Bergen tot het Kanton. De ene keer gingen we passagieren in omliggende steden, de andere keer naar het centrum van Bergen. Er was een leuke dansgelegenheid welk goed werd bezocht door meisjes uit de omgeving. Uiteraard was dit dan ook een goede pleisterplaats om te dansen of een gezellig praatje te maken. Aan het tafeltje naast ons zaten een aantal vriendinnen; over en weer oogcontact. Een van de meisjes zat met de rug naar mij toe.
CONTACT Ik maakte een opmerking: "Schöne Rücken können Augen entzücken." Toen ze zich omdraaide keek ik in de mooiste ogen die ik tot dat moment ooit gezien had. Lachend keek ze mij aan en wijzend naar mijn snor in wording: "Aber ein Schnurrbart kann auch entzücken." We raakten verder in gesprek; ze stelde zich voor als Helga Behrens . Zij was werkzaam in een slagerij in Hamburg; in de weekeinden verbleef ze thuis bij haar ouders. De avond was sneller om dan mij lief was. Wij wisselden onzeadressen uit; ruim een jaar heb ik met Helga gecorrespondeerd.
MILITAIRE POLITIE In principe konden we het goedvinden met de Engelse militairen. Echter als ze gedronken hadden waren ze vaak niet te genieten. In Bergen raakten een aantal Huzaren met hen in conflict. Enkele Commando´s steunden de Huzaren en raakte in een enorme knokpartij verzeild. Even later arriveerde MP en Commando Politie (CP); deze sloegen er met hun knuppels op los om de orde te herstellen.
DROPPING Na een avondje stappen en korte nachtrust was het moeilijk opstaan. Een aantal namen werden genoteerd en we dachten dat het een wassen neus was. Echter na het beëindigen van onze dagtaak werden betreffende namen afgeroepen om zich met wapen en bepakking voor het gebouw te verzamelen, om even later plaats te nemen in een legertruck. Met het zeil omlaag en onder toezicht van de sergeant van dienst reden wij enige tijd naar onbekende bestemming. Uiteindelijk kwamen wij aan ergens op de Lünenburger Heide. Aldaar kregen wij de opdracht om maar op eigen gelegenheid naar het Kanton Hohne terug te keren. Zonder kaart of verlichting en oriënteren op de nachtelijke sterrenhemel. Daar stonden wij dan: Jan Kroon, Willem Donker, René Schupp, samen met nog twee maten waarvan de namen in het vergeetboekje zijn geraakt.
Het was inmiddels pikdonker. Geen weg of openbare verlichting te bekennen; stap voor stap voorwaarts. Aangezien we niet wisten op welk deel we gedropt waren bleef het even aftasten. Na een aantal minuten stonden we in een drassig gebied en zakte tot onze enkels in de zuigende modder. Even later hoorden we wilde zwijnen knorren. Het geweer in de aanslag, om indien nodig van ons af te slaan. Ruim een uur later zagen we in de verte een heel klein lichtje. Dit werd ons naaste doel. Althans voor mij en de twee onbekende lotgenoten, echter Jan en Willem namen het besluit om het ochtendgloren af te wachten en enkele dagen van de radar te verdwijnen.
Geruime tijd was inmiddels verstreken toen we bij het lichtje aankwamen. Stemmen en gelach klonk uit een grote bouwkeet die langs de kant van een zandweg stond. We klopten aan en kwamen in contact met een aantal wegenbouwers die voorlopig alleen in de weekeinden naar huis gingen. Zij waren aan het kaarten en in een uitgelaten stemming. Kennelijk had de inhoud van een aantal kratten pils daar aan bijgedragen. Vriendelijk boden ze ons eveneens een pilsje aan en wij op onze beurt boden hen onze sigaretten aan. Nadat ze hadden uitgelegd hoe we het beste het kamp konden bereiken liepen we verder. Uiteindelijk tegen het ochtendgloren bereikte we de kazerne; konden gelijk aan het ontbijt deelnemen en vermoeid de rest van het dagprogramma volgen. In ieder geval een lering om niet te vergeten.
Jan en Willem werden in eerste instantie als vermist opgegeven waarbij een zoekactie niets opleverde. Kapitein Sier zat enorm in de rats, echter opgelucht toen de twee verloren schapen na twee dagen weer opdoken. Binnenkamers werd besloten om het hele voorval intern af te handelen en de hand in eigen boezem te steken. Uit betrouwbare bron vernomen dat Jan en Willem in de vroege ochtend eveneens bij de groene bouwkeet waren aangekomen. Even later op een Engels konvooi waren gestapt dat onderweg was naar Hannover. In de buurt van Hannover het konvooi hadden verlaten waar een veldkeuken van de Huzaren stond opgesteld. Met knorrende magen besloot het illustere tweetal zich tactisch te vermommen. Groene baretten werden omgekeerd naar de zwarte binnenkant. Vervolgens sloten zij zich aan in de rij voor een gulle voedselverstrekking. Uiteindelijk na twee dagen was de compagnie weer compleet.
WELZIJN Stichting Welzijnszorg had in Fallingbostel een aantal revueavonden georganiseerd. Evenzo als de regeling voor het passagieren werden deze avonden in gesplitste groepen bezocht. Ik zat op een van de eerste rijen en kon de grappen en grollen erg waarderen. Tijdens de pauze ging ik een verfrissing kopen en liep pardoes mijn neef Karel uit den Haag tegen het lijf. Wat een verassing: hij was gelegerd in Fallingbostel. Natuurlijk was het even bijkletsen; uiteraard totdat de pauze voorbij was.
SPECIALE TAKEN Natuurlijk was het niet uitsluitend pret en plezier. Regelmatig moesten we aan de bak om ons kunnen te bewijzen of onze conditie op peil te houden. Aan de Legerleiding werden demonstraties gegeven van specifieke taken. Tegen een bosrand bevond zich een mitrailleurstelling die we onschadelijk diende te maken. Uitsluitend bereikbaar via open terrein van tientallen meters. Vervolgens omzoomd met diverse prikkeldraadversperringen. Terwijl de stelling aan de flanken en vanuit het centrum hevig onder vuur werd genomen, had mijn buddy Arie van de Ham en ik de gelegenheid om het centrum van de versperring op te blazen. Middels tijgersluipgang en beiden voorzien van een pijplading van drie meter kropen we meter voor meterverder.
SPRINGLADING Het vuur richting stelling ging onverminderd door. De springleidingen werden aan elkaar gekoppeld en in de breedte aangebracht. Het slagsnoer werd uitgerold en de accu zorgde voor de rest. Met een enorme explosie werd een bres geslagen. Commando´s vanuit de flanken, voorzien van leren vesten lieten zich op dat moment op de versperringen vallen, diende zodoende als loopbrug over de hindernis. Door een massale aanval van drie zijden werd de veldversterking snel en adequaat opgeruimd.
BRIGADE GENERAAL Ondanks zijn Franse naam was G.J. Lè Fevre de Montigny, chef van de Generale Staf en tevens bevelhebber van de Nederlandse strijdkrachten. Na de gevoerde actie werden de afzonderlijke gevechtsgroepen aan de Generaal voorgesteld. Betreffende groepen deden een pas voorwaarts en gingen in de houding staan. De Generaal dankte voor de puike opdracht en totale inzet; bracht een saluut en gaf met de overige Stafleden een sympathiek applaus.
VERLOF Gedurende onze aanwezigheid ging men om de twee maanden voor een week op verlof naar het thuisfront. Net zo als met het passagieren ging dit op toerbeurt. Echter voor het vertrek eerst verzamelen in een sportzaal. De broeken moesten omlaag voor gezondheidsinspectie. Met de ´Deutsche Bundesbahn´ richting Nederland. Uiteraard met de nodige sigaretten op zak; drie sloffen per persoon. Daarnaast een liter alcohol in de vorm van jenever of rum. Bij de grensovergang werden we uitvoerig gecontroleerd of we de limiet niet overschreden hadden. Zij die de alcohollimiet overschreden stonden voor de keus; inleveren of opdrinken. Deze procedure herhaalde zich tot mijn afzwaaien in 1962.
5 DECEMBER 1961 Dit tekstblok; niet geschreven uit trots, maar om realiteit onder ogen te zien. Het was surprise avond, onze dagtaak een uur eerder beëindigd en in afwachting van het avondmaal. Peinzend stond ik voor het raam van de slaapkamer naar buiten te turen. Dacht na over de gebeurtenissen van de afgelopen tijd. Ik was inmiddels korporaal, plaatsvervangend groepscommandant. Over enkele weken zou mijn diensttijd er op zitten. Teruggaan naar het ongezonde en gevaarlijke werk in de mijn sprak mij niet aan. Ik was in overweging om beroepsmilitair te worden en als zodanig naar de Kaderschool te gaan. Tijdens deze mijmeringen stormde een dienstplichtig sergeant de kamer binnen en schreeuwde: ´Aantreden….aantreden…!´ Kennelijk was ik niet snel genoeg. Met een opgeblazen gezicht ging de sergeant pal voor mij staan en snauwde: ´Heb je watjes in de oren …!´
EXCUSES Ik kon zijn adem ruiken en veegde het speeksel uit mijn ogen; greep hem bij de kraag en duwde hem met kracht tegen een deur. Uiteraard was dit tegen de regels. Even later stond ons peloton buiten aangetreden voor afmars naar de eetzaal. Voor het front sprak sergeant (D) mij toe: "Zand erover als je excuses aanbied."
Zij het met enige tegenzin voldeed ik aan zijn verzoek; hield rekening met mijn eigen wensen en het afzwaaien dat op korte termijn voor de deur stond. Hierna in colonne richting eetzaal. Even later werd via de geluidsinstallatie afgeroepen dat korporaal Schupp zich onmiddellijk moest melden bij de Officier van Piket. Hierbij bleek dat betreffende sergeant het feit alsnog had gerapporteerd. Het gevolg was dat ik drie dagen in eenzaamheid werd opgesloten; vervolgens werden de korporaalsstrepen van de mouwen verwijderd. Zeer pijnlijk; mijn droom om beroepsmilitair te worden lag aan diggelen.
Jaren later op een reünie hebben we het samen besproken. We betreurden het incident en wijze hoe dit is verlopen. Betreffende sergeant vertelde mij dat hij niet voornemens was geweest om het voorval te rapporteren; maar door de sergeant majoor (M) hiertoe uitdrukkelijk verzocht was. Het zij hem vergeven; uiteindelijk heb ik mijn weg wel gevonden. Commando opleiding bleek vaker de sleutel tot succes
STEIMBKE 4 juni 1962 Tijdens de mars van de 104de Commando Compagnie naar de kazerne in Hohne vond een noodlottig ongeval plaats. In de vroege ochtend reed een Duitse automobilist op volle snelheid in de colonne met als gevolg drie dodelijke slachtoffers en twintig gewonden. Meer dan 25 jaar heeft een gedenksteen de plaats gemarkeerd. Een aantal jaren geleden is de verwaarloosde gedenksteen van Steimbke naar Roosendaal gehaald. In 2006 werd de gerestaureerde steen onthuld tijdens een plechtigheid waarbij familie en leden van de 104de Commando Compagnie aanwezig waren. Vijftig jaar na dato; op maandag 4 juni 2012, vond er een herdenking plaats in Roosendaal. Dat zij moge rusten in vrede.
NIEUWE POLITIEKE VERHOUDINGEN In de tweede helft van de jaren 80 veranderde de internationale politieke verhoudingen drastisch. In Oost-Europa kwamen de communistische regimes ten val. Op 9 november 1989 viel de Berlijnse muur; op 3 oktober 1991 vond de hereniging van Duitsland plaats; op 1 juli 1991 werd het Warschaupact opgeheven en aan het eind van dat jaar viel zelfs de Sovjet Unie uiteen. De Koude Oorlog kwam tot een eind.
'The Ballad of the Green Berets' was oorspronkelijk geschreven voor de leden van de Special Forces van het Amerikaanse leger; werd ook geadopteerd door de groene baretten van het Nederlandse leger. Het lied wordt elke keer gespeeld bij de binnenkomst op de kazerne aan het einde van de Elementaire Commando Opleiding. Na intensieve training komen ze trots door de tranenpoort om de welverdiende groene baret in ontvangst te nemen.
ALTERNATIEVE VERSIE Ruim dertig jaar geleden, is onderstaande alternatieve versie ontstaan. Tijdens een meeting met commando's van het eerste uur, en een lezing van wijlen 'De King' heb ik spontaan en ter plaatse onderhavige versie geschreven en als zodanig 'A Capella' voor het voetlicht gebracht. Dit tot groot genoegen van alle aanwezigen. Vervolgens op speciaal verzoek en persoonlijke overtuiging, indertijd de tekst op eenvoudige muzieklijn gezet met ritmische begeleiding.
ADEL VERPLICHT De Ballade; een hommage aan hen die dienen of hebben gediend bij het Korps Commando Troepen. Commando's; gevormd uit de kern van de maatschappij, mede behorend tot de elite van de krijgsmacht. Overal waar hun vaandel wapperde deden zij hun uiterste plicht. De intentie van deze ballade is om een en ander in het licht van herkenning te plaatsen. Echter niet bedoeld om de originele versie te verdringen. Ere wie ere toekomt.
BALLADE Schotland was de bakermat; vechten, lopen, afgemat. Door de lucht en overzee; namen zij de wapens mee. Commando's van het eerste uur; zagen hel en vagevuur. Zij aan zij en hand in hand; strijden voor het vaderland. Stormschool was in Bloemendaal; tentenkamp in Roosendaal.
Vriendschap, moed en offergeest; typeert hen het allermeest. Onze vlag, Rood, Wit en Blauw; Groene Baret, voor eeuwig trouw. Wil men zijn voor altijd vrij; mensenleed en rij aan rij. Wordt de mensheid ooit nog wijs; strijden wij tot elke prijs. Het geweld blijft steeds bestaan; zal het ooit nog overgaan....???
Ferme jongens, stoere knapen volgens het bekende lied. Echter toen het moment van afzwaaien was aangebroken, hadden velen het erg moeilijk. Door onze zware opleiding en maanden lang samenzijn was er een zeer hechte band ontstaan. Wij waren reeds enkele dagen geleden uit Duitsland teruggekeerd. Op de appelplaats stond de nieuwe lichting reeds klaar om onze plaats te gaan innemen. Handen werden geschud en schouderklopjes uitgedeeld.
LACHEN EN HUILEN Toen de drietonners in beweging kwamen renden wij naar de poort. Kapitein Siers reed de colonne voor op de motor. Terwijl de colonne aan ons voorbijreed, gingen wij in de houding staan en brachten een saluut. De kapitein salueerde terug en de anderen zwaaiden. Enkelen konden de emoties nauwelijks de baas. Ook zij die het meest hadden uitgekeken naar hun afzwaaien, konden moeilijk tot vertrek komen. Adressen werden uitgewisseld, wederom handen geschud, gelachen en gehuild.
LEGERKOERIER Ondanks de zware militaire training en vorming had ik erg tegen het afzwaaien opgezien. De diensttijd had ik enorm genoten en de wetenschap dat ik terug de mijn in moest kwelde mij zeer. Gedurende de laatste weken van de diensttijd had ik regelmatig de advertenties in ‘De Legerkoerier’ geraadpleegd. Ondanks vele aanbiedingen kon ik geen passende mogelijkheid vinden. Aanvankelijk wilde ik naar de politieschool, maar om diverse redenen tot de sluiting van de mijnen, ondergronds werkzaam gebleven.
MIJNSSLUITING 17 december 1965: een zwarte bladzijde in de geschiedenis van Limburg. Toenmalig minister van Economische Zaken, Joop den Uyl, kondigde de sluiting van de mijnen aan. Veel is er over gezegd en geschreven. Enerzijds de nostalgie in zwart wit en anderzijds de inkleuring van zwart naar groen. Voor hen die de zware en ongezonde tijd daadwerkelijk hebben meegemaakt een beladen onderwerp. Uiteraard ook velen die terugverlangen naar de tijd van koempels met hun kameraadschap. Er was bestaanszekerheid, maar ook kommer en kwel. Wij zijn snel geneigd om nostalgie om te zetten in een verheven tijd. Witte boorden en geestelijkheid bepaalde vaak het lot. Normen en waarden vaak met de paplepel ingegoten.
OORZAAK EN GEVOLG Sluiting van de mijnen: voor ouderen met vele dienstjaren een bittere pil. Echter jongeren hebben tijdig kans gekregen om het zware en ongezonde werk te ontvluchten. Uiteraard werden offers gebracht. Huis en haard verlaten om elders een bestaan op te bouwen. Dat is de realiteit en minder romantisch als velen in huidige beleving veronderstellen. Verhalen vanuit diverse invalshoeken, uiteraard ieder met eigen ervaring. Motivatie en positieve instelling hebben bijgedragen aan persoonlijke ontwikkeling. Promoties en meerde verhuizingen waren het gevolg. Het viel niet altijd mee om weer eens te verhuizen. Vriendschappen en contacten elders opgebouwd, maar ook vertrouwde omgevingen. Elke keer weer deed afscheid nemen pijn. Een terugblik op ontwikkeling en ervaringen, al met al ook een geestelijke verrijking.
Verliefd, verloofd, getrouwd. Stap voor stap; toekomst opgebouwd. Beschouwend ervaren. Hoe het bootje is gevaren. Ervaringen om te leren. To Be, or not To Be; waarderen. Hoge bergen, diepe dalen. Levensboek; gedichten en verhalen. Elk vogeltje zingt zijn lied. Noord tot Zuid; in elk gebied. Oost tot West; klinkende muziek. Zoekende mens; o zó Uniek. Claire mijn steun en toeverlaat; rots in de branding. Drie maal Hulde; Hoera en Hoezee!
OPMERKING Onderstaande hoofdstukken zijn als zodanig vermeld; echter in privé beheer. Met uizondering van hoofdstuk verhuizen (9.5). INHOUD 9.1 CLAIRE EN RENÉ 9.2 TIJDSBESTEDING 9.3 WETTELIJK HUWELIJK 9.4 KERKELIJK HUWELIJK 9.5 VERHUIZEN *** 9.6 GEZINSLEVEN 9.7 ZILVEREN BRUILOFT 9.8 GOUDEN BRUILOFT
Door ons zwerversbestaan vaker de opmerking gehoord dat wij beter een woonwagen konden nemen. Veel verhuizingen liggen inmiddels achter ons. Waar dan ook; familie wist ons wel te vinden. Regelmatig bezoek van broers en zussen met hun aanhang. De drie jongste zusjes verbleven zelfs hun vakanties bij ons. We stonden steeds voor hen klaar. Na het overlijden van ouders was Claire regelmatig het vangnet en vraagbaak voor broers en zussen.
KERKRADE - KOESTRAAT, 61 (1941-1966) Na het verlaten van de ouderlijke woning in de Koestraat werd het huwelijkse leven gekenmerkt door vele verhuizingen. Onze blik is hierdoor verruimd; vriendschappen en contacten werden opgebouwd. Omgevingen zijn ons vertrouwd geraakt; echter elke keer weer deed afscheid nemen pijn.
KERKRADE - ZONSTRAAT, 254 (1966-1966) Claire en ik hadden al enige tijd verkering; uiteraard hadden we zo onze dromen. We waren dan ook in de zevende hemel toen we uiteindelijk in aanmerking kwamen voor een woning. Een mooie moderne woning in een Torenflat aan de Zonstraat in Kerkrade. Voorzien van centrale verwarming en standaard voorzien van linoleum vloerbedekking. Vanaf de derde verdieping hadden we ruim uitzicht over de wijk. Spannende tijd om ons voor de eerste keer in te richten. Echter het huwelijksgeluk in deze woning was van korte duur. Door sluiting van de mijnen was er in Limburg geen of weinig vervangende werkgelegenheid. Elders in het land was de vraag naar personeel groot. Volksverhuizingen werden een feit. De toekomst zou ons leren dat er nog vele verhuizingen zouden volgen.
BREDA - TEMSESTRAAT, 45 (1966-1968) Een prachtige nieuwe woning in een buitenwijk van Breda; veel woningen waren bewoond door Enka werknemers. Toen de verhuiswagen klaar stond voor vertrek, stond schoonmoeder ons uit te zwaaien; allen met tranen in de ogen. Na enkele weken kregen we van schoonouders een mooi ijzeren hekwerk om de voortuin. Eveneens een smeedijzeren trapleuning, kapstok en paraplubak. Alles vervaardigd in de werkplaats van schoonouders. Schoonvader kwam op bezoek om het geheel in ogenschouw te nemen. Even later moest hij glimlachen; een onbekende man was het hekwerk aan het opmeten. De eerste sneeuw was inmiddels gevallen. Achter in de tuin probeerde ik een vink te vangen. Had een lade van de koelkast opgesteld, met een touw naar de keuken. Uiteraard geen vangst; wel veel plezier. Helaas kwam in deze perioden mijn moeder en schoonvader te overlijden. Heimwee en wederom een verhuizing.
KERKRADE - HERTOGENLAAN, 358 (1968-1968) Een woning in een torenflat op de vierde verdieping. Deze woning was reeds eerder bewoond geweest; schoonmaak en opnieuw in de verf zetten bleek noodzakelijk. Echter het wonen was van korte duur. Werkgelegenheid was dun gezaaid; in principe zou ik van Enka Breda overstappen naar een dochterbedrijf in Duitsland. Werd op een wachtlijst geplaatst; als overbrugging ging ik in een Duitse mijn werken. Enerzijds gevaarlijke en onveilige werksituaties; anderzijds zeer lange reis en werktijden. We waren snel van het heimwee genezen; na vier maanden terugkeer naar Enka Breda.
BREDA - OUDERGEMSTRAAT, 41 (1968-1969) Deze keer een oudere woning in een buitenwijk van Breda; kort bij de wijk waar we voorheen hadden gewoond. Helaas was de woning totaal uitgeleefd; nodige werk moest verricht worden. Enka was wel in Prinsenbeek een aantal woningen aan het bouwen; we kregen toezegging dat we hier de eerste keus zouden krijgen.
PRINSENBEEK - VAANDELSTRAAT, 38 (1969-1973) De toezegging werd nagekomen; uit de ruim 70 woningen maakte we de keus voor een hoekwoning met garage. Naast de garage bevond zich een tweede garage; haaks op deze twee garages een viertal overige garages. Door deze situatie hadden we aan de linkerzijde een lange muur en zaten heerlijk vrij. Wonen in een dorpse sfeer met leuke contacten. De wijk lag aan de rand van een tuinbouwgebied. Bij een welwillende tuinder kochten we vaker aardbeien. Een heel veilingkistje vol voor twee gulden vijftig. Wij moesten ze wel zelf plukken. We woonden er graag; echter het lot besliste weer anders. Door onzekere tijden bij Enka werd weer omgezien naar enige zekerheid in onze bestaansbron. Deze keer ging de reis naar Eindhoven.
EINDHOVEN - SLANGENBURG, 27 (1973-1980) Een leuk baan en een mooi huis; wat wil je nog meer. Een nieuwbouwwijk; de woningen werden beheerd door Philips Woning en Grondbedrijf. Het spreekt voor zich dat de woningen voornamelijk verhuurd werden aan Philips personeel. Het was dan ook een drukte van belang als het personeel zich op weg begaf naar de werkplekken in de regio. In beginsel werkte ik in onregelmatige diensten, had er als zodanig minder hinder van. Anderzijds woonden we enigszins ingesloten aan een groot woonerf. Na enige tijd werd er pal voor onze deur een speelfort voor de jeugd gebouwd. Nu was het afgelopen met de rust. Wederom bood zich een oplossing aan. Door een sociale woningstichting waren knusse huizen in aanbouw in een parkachtige omgeving. Philips bemiddelde in een woningruil. Het waren inderdaad gouden tijden.
EINDHOVEN - GUESSELT, 2 (1980-1983) Het kon niet op; alweer een mooie woning. Een hoekhuis met een garage. Al snel bewonderende blikken uit de buurt voor onze mooie voor- zij- en achtertuin. De zijgevel begroeid met een prachtig geleide vuurdoorn. Deze keer gingen we er vanuit dat dit de laatste woning zou zijn. Een promotie droeg bij aan de klim op de maatschappelijke l adder. Deze keer ging de reis naar het Noordoosten van het land.
ALMELO - ABBINGASTATE, 1 (1983-1985) Door Philips was in beginsel een hotel geregeld. Uiteraard in de weekeinden op reis naar het thuisfront. Het was steeds een flinke rit; was naarstig op zoek naar een geschikte woning. Een collega stond mij met raad en daad terzijde in de mogelijkheden. Uiteindelijk stuitte ik op een bestaande woning die op korte termijn vrij kwam. Middels makelaar en bemiddeling van Philips werd een huurovereenkomst aangegaan. Wij woonden buiten de stad in een zeer groene omgeving; hoorden de vogeltjes fluiten. Hadden aangenaam contact met onze buren. Hadden inmiddels de tuin opnieuw aangelegd. De jonge coniferen groeide snel en binnen de familie rees de vraag wanneer de volgende verhuizing een feit werd. We zouden hen niet lang op de proef stellen.
VENLO - LAURIERSTRAAT, 1 (1985-1987) Overplaatsing in dienst van dochterbedrijf Pope in Venlo in combinatie met Philips in Deurne. Werkzaamheden in een zogeheten verdeelsleutel. Echter de sleutel van de woning liet enige tijd op zich wachten. Deze keer een koopwoning in aanbouw. Wederom een hotel met pendelen in het weekeinde. Aangezien de woning niet voor het schoolseizoen opgeleverd kon worden, regelde Philips een tijdelijke woning in bungalowpark Blitterswijk. Elke dag voor en na mijn werk de kinderen brengen en ophalen. Na acht weken was het zover, weer stond er een droomhuis klaar. De woning lag in een buitenwijk. Zoals vanouds weer een hoekwoning met garage en op den duur weer een mooi aangelegde tuin. Het fenomeen van de coniferen werd alweer van toepassing. We verkochten de woning en kozen deze keer voor een huurappartement. in het centrum van Blerick. Alle voorzieningen dicht bij de deur.
VENLO - WITHERENSTRAAT, 156 Een mooi appartementin het centrum van Blerick; alle voorzieningen dicht bij de deur. Wandelend door Blerick of op weg naar de Maasoever; steeds links en groeten van bekenden. Veel leesgenoegen door bezoek aan de nabij gelegen bibliotheek. Na verloop van tijd werd mogelijkheid geboden om het appartement te kopen. We hadden inmiddels de nodige renovaties uitgevoerd en besloten tot aankoop. Deze keer gingen we er van uit dat het onze laatste woning zou zijn.
KERKRADE - HERTOGENLAAN, 34A Vroegtijdig vertrek uit het arbeidsproces en familiebinding waren de oorzaak om terug te keren naar onze geboortestreek. Nostalgie en realiteit; de cirkel is rond. Deze keer een koopappartement in het Rolduckerveld van Kerkrade; dichtbij onze eerste woning. Uiteindelijk is de tijd aangebroken om de vruchten te plukken van al datgene wat gezaaid is.
SAMENVATTING Behoud van werk het lot; verhuizingen verliepen vlot. Naar hier, naar daar, naar waar? Al met al, soms heel erg zwaar! Familie wist ons wel te vinden; voor goede raad of welbevinden. Steeds weer een openhuis; zomer en winter; vakantiehuis. Nooit hebben we ons verveeld; lief en leed, samen gedeeld. Zo zijn de jaren weggespoeld; tijd die men duidelijk voelt. Soms gaan de dagen vliegensvlug; nee, er is geen weg terug. Wij proberen ernaar te streven; elk moment bewust te leven. CARPE DIEM.
Een vorm van communicatie en van alle tijden. Reeds in de verre oudheid wist men via drums, ritmische boodschappen over te brengen. Heden ten dage laat muziek in prachtige composities en velerlei stijlen, eveneens een boodschap doorklinken. Over muzieksmaak valt niet te twisten. De een houdt van klassiek, de ander van pop. In alle genres is onnoemlijk veel muziek geschreven; zowel in majeur als mineur.
INHOUD 10.1 MUZIKALE VORMING 10.2 TUSSEN DE RAILS 10.3 VENLOOS OPERETTE GEZELSCHAP 10.4 KKM ST. LAMBERTUS 10.5 KOORSCHOLING
Naast het schrijven van verhalen en gedichten is muziek en met name de zang mijn grote hobby. Bij het beluisteren van muziek kan ik volledig wegdromen en mijn fantasie de vrije loop laten. Reeds in mijn jeugdjaren maakte het "Belcanto" van beroemde zangers een diepe indruk op mij. Mijn droom was operazanger te worden. Vaker stond ik dan ook voor het "open raam" te zingen. Helaas heb ik deze droom niet kunnen verwezenlijken, echter mijn hobby heb ik steeds professioneel benaderd. De zang; mijn passie. Kwaliteit; steeds weer de primaire doelstelling. Vader speelde viool met hart en ziel. Als hij de snaren bespeelde raakte ik geroerd door de prachtige klanken. Vaak mooie zigeunermuziek maar ook de walsen van Strauss. Kennelijk ben ik hierdoor al op jonge leeftijd in de ban geraakt van klassieke muziek.
MUZIEKSCHOLEN Op de muziekscholen Breda, Eindhoven, Almelo en Venlo heb ik muzikale vorming en zangles genoten. Eveneens in Eindhoven privé zangonderwijs gevolgd bij de Tsjechische zangpedagoge Vera Plojahr. Als bariton heb ik diverse verenigingen mogen dienen. Helaas moest ik vaker door werkomstandigheden en verhuizingen vaarwel zeggen.
NICOLAUS AMATUS Het volgende verhaal heb ik van horen zeggen. Vader was een jaar of zestien (1923) en binnen op de viool aan het oefenen. Opa stond buiten tegen een deurpost geleund en luisterde naar de muzikale klanken. Hijzelf was eveneens muzikaal; speelde hoorn en trompet. Op een gegeven moment kwam er een zigeuner voorbij, om messen en scharen te slijpen. Hij vroeg aan opa wie er op de viool aan het spelen was. Even later kwam vader naar buiten; de zigeuner bekeek de viool van alle kanten. Deed een aanbod om de viool te ruilen voor een andere; daarnaast nog een bedrag van 25 gulden. In die tijd een vermogen. Echter met respect voor de erfenis heeft vader de viool behouden; thans in mijn bezit. In de klankkast van de viool het label: ´NICOLAUS AMATUS FECI IN CREMONA 1636.´
BLADMUZIEK Vader had muzikale aanleg; het bespelen van de viool was bekend. In een later stadium bleek dat hij ook bugel en trompet beheerste. Hierin was hij echter minder actief; deze kennis had hij opgedaan in de Huzarentijd. Als klap op de vuurpijl speelde hij ook nog mondharmonica. Alles op zijn gevoel en zonder bladmuziek. Desondanks lag boven op de buffetkast een dikke stapel bladmuziek. Op een of andere manier blijft een oude weemoedige melodie in herinnering. "Ik hoor je stem in het lied der golven."
ARCHIEF In de loop der jaren heb ik een enorm archief aan bladmuziek opgebouwd. Ruim 2000 muziekstukken van diverse componisten. Het repertoire omvat werken uit: opera, operette, musical en bovendien omvattende kunstliederen. Eveneens een groot aantal 'Unterrichtslieder.' Maar ook boeken over muziekleer en zangtechnieken. Alles ter ondersteuning voor een fascinerende hobby.
Dit koor is onder de naam "Tussen de rails" actief geweest tussen 1960 en 1990 als onderdeel van de Personeelsvereniging van de N.S. Na de privatisering is het koor voortgezet onder de naam "Eindhovens Zang- en Operettekoor". De repetities vonden plaats in Musis Sacrum. Anno 2017 bekend onder de naam "Eindhovens Gemend Koor Ascolta."
LEDEN In beginsel bestond het koor uit leden van de spoorwegen met hun aanverwanten. Later aangevuld met zangers en zangeressen uit de regio. Een aantal solisten in eigen gelederen, aangevuld met een aantal solisten van 'Lichtstad Reveutheater. In een van de gebouwen op het spoorweg amblassement het repetitielokaal. Gezellig ingericht met een bar en coffiecorner. Elke maandag repetitie onder leiding van Frans van der Vorst.
REPERTOIRE Een zeer uitgebreid repertoire. Om het speelelement te bevorderen werden zangkoppels gevormd en de teksten als zodanig uit het hoofd gezongen. Vanaf 1978 t/m 1985 ben ik lid geweest van deze fantastische club. Mijn vast zangmaatje was Liesbeth. Vaak was er een optreden in tehuizen in de regio. Evenzo uitvoeringen voor de stichting Zonnebloem. In het voormalig pensionaat Eikenburg werden wekelijks nieuwe gasten getrakteerd op een muzikale reis. Een fantasiewereld met opera en operette fragmenten, maar ook musical en ludieke sketschen. Hoogtepunt was het optreden in het 'Gooilandtheater' in Hilversum. Een landelijk georganiseerde korendag met diverse esembles. Tusse de rails scoorde hoog en een staande ovaties was het resultaat.
Vanaf 2000 t/m 2004 was ik als bariton lid van dit gezelschap. Tevens heb ik vanaf begin 2003 t/m eind 2004 het secretariaat ´Nieuwe Stijl´ op de rails gezet. Het was een periode van spitten, zaaien en oogsten. Conclusies en aanbevelingen werden gedaan. Met veel genoegen en voldoening heb ik deze taken gedaan.
VERHUIZING Door de verhuizing van Venlo naar Kerkrade (juni 2004) ben ik tot het eind van het jaar blijven pendelen. Helaas bleek dit op langere termijn niet meer haalbaar te zijn. Met pijn in het hart heb ik afscheid genomen van een geweldige fijne club. Denk met heel veel plezier terug aan de prettige tijd. Vooral de sfeer van het VOG in het algemeen en een aantal mensen in het bijzonder. De verzorging van het secretariaat; repetities; uitvoeringen; uitstapjes; feestavonden; barbecue; maar bovendien de leuke en soms diepgaande gesprekken.
Het Koninklijk Kerkraads Mannenkoor St. Lambertus werd, toentertijd onder de naam ´Societé St. Lambert Kerkrade´, d.d. 10 oktober 1873 opgericht te Kerkrade. De doelstelling van de vereniging is, het beoefenen van de zangkunst en het aankweken en behouden van vriendschapsband onder de leden. Deze doelstelling heeft de vereniging door vele jaren heen groot gemaakt op muzikaal gebied. Voor inadere nformatie zie onderstaande link:
DOELSTELLING Mede door het nastreven van de verenigingsdoelstelling verwierf de vereniging het predicaat " koninklijk" op 23 juli 1949. Van meet af aan was het KKM St. Lambertus een wereldlijk koor dat de religieuze werken echter niet schuwde. In de loop van de jaren bouwde KKM St. Lambertus een internationale reputatie op gebaseerd op vele aansprekende concerten. Het koor betrad in zijn bestaan belangrijke Europese concertpodia, onder leiding van bekende dirigenten en met medewerking van orkesten van naam.
VOCALE PRESTATIES Met name de vocale prestaties van het koor in de afgelopen 25 jaren springen bijzonder in het oog (oor). Zo werd bijvoorbeeld geconcerteerd onder leiding van Stefan Soltesz (Opera van Luik), Gabriël Chmura (eerste prijs Von Karajan concours Berlijn), Yoram David, Pierre Bartholomeé en Norbert Nozy.
KKM CONTACTEN Professionele uitvoeringen en concerten. Vriendschap en kameraadschap wordt elke keer weer bestendigd bij diverse gelegenheden. Ieder op zijn manier draagt hier een steentje aan bij. Zo ook een persoonlijke bijdrage tijdens de jaarlijkse Kerstvieringen. Inmiddels ligt de bijdrage voor dit jaar reeds op de plank.
Met een aantal zangers van diverse Kerkraadse koren op de muziekschool van Kerkrade een bijzondere koorscholing gevolgd. Leden van KKM Sint Lambertus, CMK en David; in tien achtereen volgende weken. Gestimuleerd door de federatie van zangkoren. Praktijkgerichte lessen; prettige herhaling van reeds eerder opgedane kennis.
HANDVATTEN Gemeenschappelijk bezig met aangereikte handvaten; houding en dynamiek, ritmisch tikken en versjes voor de articulatie. Tenslotte zingt elke vogel zijn lied. Als dank het volgende gedicht voorgedragen aan docente Marijke; uiteraard met de nodige bloemen. Het gedicht in fotocollage; eveneens aangeboden aan docente en aan alle deelnemers.
GEDICHT
Het was wel even wennen; Om elkaar te leren kennen. Opdrachten werden vervuld; Door ieder met veel geduld. Rit-misch tik-ken, klap, klap, klap; Sys-te-ma-tisch, stap voor stap. Met Ma-rij-ke , voor de klas; In de maat en in de pas.
Versjes voor articulatie; Aandacht en inspiratie. Grappig het eerste spel; Vreemd maar we leerden snel. Fietsie, foetsie is mijn fietsie; Ai, waar is mijn fietsie? Zonder fietsie kan ´k nie fiets nie; ach, mijn fiets is foetsie.
Luid weerklinken de vocalen; Door Campus leslokalen. Zangers van diverse koren; Bassen tot en met tenoren. Tien maal waren we hier; Leerzaam en kostbaar vertier. Rosen fra Fyn, Rosen fra Fyn, Rosen fra Fyn, Rosen fra Fyn.
We waren hier om te leren; Onze zang te perfectioneren. Het was voor ons een hele eer; Marijke we danken zeer. Fietsie, foetsie is mijn fietsie; Ai, waar is mijn fietsie? Zonder fietsie kan ´k nie fiets nie; Ach, mijn fiets is foetsie.
In dit gedeelte zijn een aantal korte verhalen gebundeld waarin ik direct of indirect betrokken ben. Maar ook verhalen uit de omgeving. Vaak komen verhalen spontaan naar boven drijven. Daarnaast liggen verhalen diep te sluimeren en worden door de juiste prikkels aan de vergetelheid onttrokken. Ik vond het de moeite waard om ze te vermelden. Evenzo bijzondere gebeurtenissen en prachtige boodschappen die zo maar voorbijkomen.
Op 6 september 1948 werd prinses Juliana, na de troonsafstand van haar moeder Wilhelmina, ingehuldigd als nieuwe Koningin. Er was een feest comité, die ter ere van de nieuwe Koningin een optocht organiseerde. Muziekkorpsen, turnverenigingen, padvinders en gidsen zouden op de markt langs het bordes van het stadhuis voorbijtrekken.
Enkele dagen voor de optocht had vader mijn step versierd. Over het stuur had hij een boog gespannen. Deze was versierd met oranje linten en strikken. Door de spaken waren eveneens oranje linten gevlochten. De dag voor de optocht reed ik trots met de step door de koestraat. Maria (S), de oudste zus van mijn jeugdvriendin Annie moest voor boodschappen naar de Coöperatie. Zij vroeg mij om samen op de step te gaan.
Terwijl ik beide voeten op de loopplank hield, leunde ik tegen het stuur. Maria steppend en sturend, verloor plotseling het evenwicht, waardoor we kwamen te vallen. Ik had meer verdriet om de beschadigde boog dan van de bezeerde knieën. Maria troostte mij met een ijsje...!!!
Zijn naam was Albert, maar iedereen kende hem als 'Al' en sommigen noemden hem 'Alberto'. Van beroep vrachtwagenchauffeur en zijn verhalen waren steeds bijzonder. De verhalen die hij vertelde, waren zó gruwelijk overdreven, dat hij aanvankelijk de bijnaam had van 'De Fantast'. Aan ons jongeren vertelde hij: "Bij ons op zolder staat een zilveren fiets en mijn vader heeft een gouden buik".
In zijn jonge jaren werkte hij in het Roxy Theater; liep met een zaklamp voorop om de plaatsen aan te wijzen. Vaak kondigde hij in geuren en kleuren de film van de komende week aan (ook zwart-wit). Tijdens avonden van de buurtvereniging droeg hij gedichten voor, of speelde hij virtuoos op een piepklein mondorgeltje.
Op een keer wilde hij een zakcentje verdienen en vroeg of ik ook interesse had. Hierop volgend werden aan de spoordijk wilde katjes geplukt en in kleine bosjes gebundeld. Vervolgens de verkoop in een welgestelde buurt. De verhalen die hij aan de dag legde deden de verkoop dan ook zeker slagen.
Albert had aan zijn fantasie te wijten dat hij geplaagd werd met de bijnaam fantast en opschepper. Om zijn moed te bewijzen wilde hij een stunt uithalen. Terwijl buurtgenoten met verbazing toekeken sprong hij met een geopende paraplu uit het slaapkamerraam van zijn ouders. Met een harde knal en pijnlijke voeten kwam Albert op de straat terecht. De fantast kreeg nu de bijnaam: 'PARACHUTIST.'
Enkele jongens uit de buurt waren soldaatje aan het spelen. Het spel werd erg realistisch gespeeld. Een van hen had een versleten piespotje op het hoofd gezet. Heel voorzichtig naderde hij de vijand....., echter ook hij werd heel voorzichtig benaderd. Plotseling kreeg hij met een enorme knots een ontzettende dreun op zijn helm. Hierdoor raakte het potje bekneld over zijn oren. Wat een paniek...!
Met spoed naar de smid; deze wist wel raad. Hij kwam aanlopen met een snijtang en verklaarde doodnuchter dat het hele hoofd er maar af moest. Het geschreeuw van de Jeu (W), leek op dat van een varken dat naar de slachtbank wordt geleid….
In Kerkrade op de Markt was een klein snoepwinkeltje. Het winkeltje werd beheerd door een oud vrouwtje. Wij noemden haar ´Het Wiefke’. Voor een paar centen kon je al veel verkrijgen; suikerpapier, drop, of toverballen. Vooral het laatste was een begeerd artikel. Om het wonder van de kleurverandering te bewonderen, was de toverbal vaker uit de mond dan in de mond.
Het Wiefke was erg bijziend. Verlustigd op de lekkernijen, maar door geldgebrek, stopten wij vaker een oude munt, of een cent in zilverpapier gewikkeld, in haar handen. Ook een begeerd artikel waren de vierkante plakken kauwgum. In die verpakking bevonden zich foto's van bekende filmsterren.
In de Nassaustraat woonde Louki (V); hij had niet alleen veel dubbele plaatjes, maar hij praatte ook dubbel. Regelmatig vroeg hij dan ook: "Wil jij met mij fi... fi... fi..., fimmelsterren ruilen?" N.B. De laatste zin is geen drukfout.....!!!
In de buurt was een groot natuurgebied. Er was bos en water waardoor prachtige speelgelegenheid. Wij waren er vaak te vinden en beelden verhalen uit die we kenden van de film zoals Cowboy en Indiaan of de rol van Tarzan.
Het liep tegen Pasen; ik had een nieuw blauw matrozenpakje gekregen. O, wat chique! De dag voor Pasen mocht ik het pakje reeds aan. Trots als een pauw liep ik door de straat. Moeder maande mij echter om voorzichtig te zijn. Even later ging ik met Jan (K) naar het natuurgebied. Wij klommen in een boom en wilden Tarzan nadoen. Tarzan kon het schijnbaar beter want wij kwamen helaas in de blubber terecht. Wat een pech...!!!
Als dieven in de nacht via enkele zijstraten en een tuinpaadje door de achtertuin voor hulp naar Laurens (D). Wij wilden onze kleren bij de kachel drogen. Omdat wij hout nodig hadden voor de kachel werden eerst enkele houtblokken verspaand. Op het moment dat ik bukte om houtspaanders op te rapen, kwam het bijl naar beneden. Een ernstige hoofdwond was het gevolg. Dubbele pech...!!!
Met een handdoek om mijn hoofd én toch nog een nat pakje naar huis. Helaas een pak slaag. Driedubbele pech...!!!
21 maart 1951 overleed de burgemeester van Kerkrade. Dagelijks liep de schooljeugd voorbij het bordes van het gemeentehuis. Op de jeugd had de burgemeester steeds een sympathieke indruk gemaakt. Wij vonden zijn heengaan dan ook bijzonder spijtig. Korte tijd later was ik met enkele vriendjes aan het spelen bij het zogeheten ´Verboden Bos´. Wij zagen enkele gemeentearbeiders in de hun bekende houding staan; met hun oksel leunend op een schop.
Dichterbij gekomen hoorden wij hoe ze aan het roddelen waren over de pas overleden burgemeester. Wij waren op zoek naar wraak. Een eind verder stonden hun fietsen; aan het stuur bevonden zich leren bont gevoerde handwarmers. Jan (G) had een idee; hij dook de bosjes in om even later de binnenzijde van de handwarmers in te wrijven met ontlasting. Onsmakelijk ja..... maar wij hielden toch zoveel van de burgemeester...!!!
Ik ben René Schupp, en gebruik soms ook wel de schuilnaam utopia.
