Op 4 augustus 2022 stuurde ik deze mail naar professor Philippe Van Parijs.

Mijn tekst besloeg 29 pagina’s, te veel om hier te publiceren. Als bijlage voegde ik ook de verhandeling ‘Esperanto in het basisonderwijs’(31 pagina’s), van André Staes toe.

 --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Geachte professor Van Parijs,

Eindelijk is het mij gelukt om, met veel intervallen (om allerlei redenen), een reactie te schrijven op uw boek: Taal en Rechtvaardigheid in Europa en de wereld en op de tekst die u mij toestuurde: Englisization as trap and lifeline. En omdat een beeld vaak meer zegt dan duizend woorden, heb ik er een aantal prentjes bijgevoegd.

Vooraf wil ik u erop attent maken dat ik hierbij af en toe naar mijn weblog https://blog.seniorennet.be/taaldemocratie verwijs. Dit is een persoonlijk, chronologisch archief sedert 01/09/2007 van mails, teksten (waaronder ook volledige kranten-en tijdschriftenartikels) en informatie over Esperanto, die ik als reactie schreef naar pers, media, politici, academici en vooraanstaande intellectuelen uit de culturele wereld. U hoeft enkel te scrollen naar de betreffende datum waarop ik de tekst plaatste. De esthetische opmaak van de blog laat echter veel te wensen over wegens onvoldoende kennis van de blogsoftware. Mijn schrijfsels van 1996 tot 2007, goed voor ± 1100 pagina’s, heb ik laten ‘ringbinden’ in vijf volumes.

Het was de bedoeling om via het verstrekken van informatie interesse te wekken in de hoop dat er in de media en in politieke, academische en culturele milieu’s aandacht zou komen voor de mogelijkheden van Esperanto als communicatiemiddel en als vehikel voor cultuur en zo een brede discussie op gang te kunnen brengen. Ik deed dit in navolging van geestesgenoot (samideano) Germain Pirlot, een Ardennees die in Oostende woont en daar leraar Frans en Latijn was en die in Franstalig België dezelfde strijd voerde. Daar was iets meer luisterbereidheid dan in Vlaanderen. In Vlaanderen leverde ook ingenieur Leo De Cooman vele jaren een belangrijke bijdrage. Spijtig genoeg konden wij ons doel niet bereiken: Esperanto zit nog altijd in het verdomhoekje. 

Ik weet zeker dat een aantal journalisten (wier kerntaak het toch is de maatschappij kritisch tegen het licht te houden) politici en academici op dezelfde golflengte zitten – want wie logisch-kritisch kán, wíl en dúrft denken, kan niet anders dan ons gelijk geven – maar bijna niemand durft zijn nek uitsteken. De enen uit vrees zich belachelijk te maken in de ogen van hun collega’s, de anderen omdat het geen stemmen oplevert of omdat het communicatieprobleem voor de gemiddelde student/de modale burger de minste van hun zorgen is. Zij surfen liever op de golven van de publieke opinie dan tegen de stroom in te roeien, zoals ex-Knack-reporter Chris De Stoop het zo mooi uitdrukte, weliswaar in een andere context.

Het enige resultaat van onze jarenlange strijd was af en toe een ingekorte lezersbrief in een krant/tijdschrift of een korte reactie in de zin van: ‘ik volg dit met interesse’ of: ‘ik neem dit mee naar mijn voordrachten’. Soms zelfs een wat uitgebreidere persoonlijke mening. Ik ben ervan overtuigd dat een groot deel van de aangeschrevenen mijn berichten nooit volledig las: zodra men immers ziet uit welke hoek de wind komt, volgt een pavloviaanse reactie: oogkleppen vóór, oordopjes ín en neusknijpers óp: wij zien niks, wij horen niks en wij ruiken niks. Waarom neusknijpers? De Esperantogemeenschap laat de geogemeenschap namelijk een poepje ruiken wat betreft eenvoudige, eerlijke, economische, efficiënte en elegante communicatie. Dit ruikt naar a priori weigeren van objectieve info over Esperanto, wat intellectueel oneerlijk is. Ik noem dit: intellectuele arrogantie.

Geachte professor, ik weet dat academici een zeer druk bestaan leiden, maar ik hoop toch dat u de tijd zal vinden om mijn proza, geïllustreerd met wat beeldmateriaal, te lezen.

Bij voorbaat van harte dank!

Hoogachtend en Respectvol,

Dan Van Herpe

’s Heerenveld 2, V/008

8820 Torhout

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 

Hierop volgde volgende communicatie.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Van: "philippe vanparijs" <philippe.vanparijs@kuleuven.be>
Aan: "dan vanherpe" <dan.vanherpe@telenet.be>
Verzonden: Vrijdag 5 augustus 2022 18:30:28
Onderwerp: Re: Taal en Rechtvaardigheid

Beste Dan Van Herpe,

Een zeer hartelijke dank voor deze nauwkeurige kritische discussie, die ik van de eerste tot de laatste lijn zorgvuldig gelezen heb. Ik heb er veel van geleerde — en ook genoten (vooraal https://www.youtube.com/watch?v=1edPxKqiptw en https://www.youtube.com/watch?v=13Z982q_UVw).

Met veel van wat u zegt ga ik akkoord. Maar één punt moet ik wellicht nog eens duidelijk formuleren. U schrijft:

Ik heb dit echter willen doen omdat ik mij niet kan neerleggen bij het feit dat u het Engels als lingua franca een rechtvaardige oplossing vindt voor de Europese en de wereldwijde taal- en communicatie problematiek.    

Mijn stelling is niet dat de keuze voor Engels neutraler en daarom rechtvaardiger zou zijn dan de keuze voor Esperanto. Die is eerder (1) dat we voor het strijden voor meer rechtvaardigheid (ook in veel domeinen die niets met talen te maken hebben) we een lingua franca nodig hebben en (2) dat Engels, maar niet Esperanto of andere talen, een kans heeft om die te bieden (op Europese schaal n nog meer op wereldschaal). Over (1) zijn we het eens. Over (2) zijn we het (nog) niet. Maar de snelle verbetering van de kwaliteit van IA-gestuurde vertaling en interpretatie leidt nu ook tot de betwisting van (1).

Een symbolische rol voor Esperanto in de Europese context lijkt me echter niet uitgesloten: de laatste video is daar een mooie illustratie van — mar zou overtuigender zijn indien de zingers jonger waren.

Nogmaals mijn zeer hartelijke dank voor uw stimulerende, grondige tekst en mijn grote waardering en respect voor uw engagement.

Philippe  

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 

Van: "dan vanherpe" <dan.vanherpe@telenet.be>
Aan: "philippe vanparijs" <philippe.vanparijs@kuleuven.be>
Verzonden: Zaterdag 6 augustus 2022 17:15:32
Onderwerp: Re: Taal en Rechtvaardigheid

Geachte professor,

Hartelijk dank voor uw snelle reactie, voor de tijd die u genomen hebt om mijn kritische bedenkingen te lezen en voor uw vriendelijke woorden. Ik ben wel licht teleurgesteld dat u ook nu niets zegt over de pedagogische troeven van Esperanto in het (taal)onderwijs...

Ik denk dat zelfs met een snelle verbetering van de kwaliteit van AI (dan vormt 'artificieel' plots geen probleem!) een lingua franca altijd nodig zal blijven, b.v. in noodsituaties, zoals bij ongevallen en rampen, waar vele mensen met verschillende moedertalen bij betrokken zijn en waar het van levensbelang kan zijn om rechtstreeks met elkaar te kunnen praten. Of als men tijdens verblijf in het buitenland in ziekenhuizen (als ge een lepel hebt ingeslikt!), bij dokters en apothekers terecht komt. Maar ook bij vele situaties in het dagelijks leven waar gewone mensen uit verschillende landen en culturen elkaar toevallig ontmoeten: in bars, restaurants, bij culturele of sportieve evenementen. Dan is een rechtstreeks, vid' al vide, face-to-face, tête-à-tête gesprek zoveel spontaner, natuurlijker dan via een smartphone of welk artificieel medium dan ook. En al wat technisch is, kan misgaan: platte batterij, smartphone vergeten, enz. 

Wat het seniorenkoor betreft: als er via pers en media, maar ook via het onderwijs, wat meer objectieve informatie over Esperanto zou verspreid worden, zouden de mensen misschien weten dat Esperanto een levende taal is en geen koffie (espresso), auto (Daewood Espero) of 'een soort Spaans'. Bovendien, zou het voor de beleidsverantwoordelijken enig verschil maken mocht de Europese hymne door een jongerenkoor gezongen worden?

Ik heb voor u nog een andere versie van de hymne, gezongen door een operastem en met Engelse vertaling: https://www.youtube.com/watch?v=hu07R-NwuIs 

Vriendelijke groet,

dan van herpe

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 

Van: "philippe vanparijs" <philippe.vanparijs@kuleuven.be>
Aan: "dan vanherpe" <dan.vanherpe@telenet.be>
Verzonden: Maandag 8 augustus 2022 19:57:02
Onderwerp: Re: Taal en Rechtvaardigheid

Hartelijk dank.

Allemaal nuttige opmerkingen om verder over na te denken.

Mvg,

Philippe 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 

Van: "dan vanherpe" <dan.vanherpe@telenet.be>

Aan: "philippe vanparijs" <philippe.vanparijs@kuleuven.be>
Verzonden: Donderdag 11 augustus 2022 18:17:30
Onderwerp: Re: Taal en Rechtvaardigheid

Geachte professor,

Het doet me plezier dat u bereid bent om verder na te denken. Bedankt daarvoor. 

Als afsluiter nog een berichtje uit de actualiteit (HLN 11 08 2022) dat aantoont dat het Engels nog geen globale lingua franca is geworden (uw boek op pag. 26), zelfs niet in ziekenhuizen!

Wielrenner Tiesj Benoot is maandag tijdens een training in Livigno (Italië) in botsing gekomen met een auto. Hij werd per helikopter naar het ziekenhuis van Sandalo gebracht.

Zijn commentaar leest u in de bijlage.

(‘Ik ben blij dat ik weg ben uit dat ziekenhuis. Het waren middeleeuwse toestanden. In mijn kamer was het meer dan 30 graden en niemand sprak deftig Engels.’)

Vriendelijke groet,

dan van herpe

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 

Van: "philippe vanparijs" <philippe.vanparijs@kuleuven.be>
Aan: "dan vanherpe" <dan.vanherpe@telenet.be>
Verzonden: Vrijdag 19 augustus 2022 11:51:30
Onderwerp: Re: Taal en Rechtvaardigheid

Hartelijk dank.

Merkwaardig dat niet verwacht wordt dat een Belgische fietser op bezoek in Italië wat Italiaans spreekt, maar wel dat het Italiaanse hospitaalpersoneel “deftig Engels” spreekt: geen “middeleeuwse toestanden" aub ! :-)

Stuur me dit soort ding maar door.

Mvg,

Philippe 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 

Van: "dan vanherpe" <dan.vanherpe@telenet.be>
Aan: "philippe vanparijs" <philippe.vanparijs@kuleuven.be>
Verzonden: Maandag 22 augustus 2022 09:43:26
Onderwerp: Re: Taal en Rechtvaardigheid

Dus verwacht u, geachte professor, van iedere toerist op bezoek in Italië (Spanje, Duitsland…) dat hij/zij zich deftig kan uitdrukken in de lokale taal?

Maar van iedere Europeaan - en bij uitbreiding: iedere burger ter wereld, behalve de NESsy’s -  wordt wel verwacht dat hij/zij zwaar investeert om (een soort) Engels te spreken. Dat zijn hedendaagse toestanden. 😉

En zeggen dat ene Zamenhof reeds in 1887 een eenvoudige, eerlijke, economische, efficiënte en elegante oplossing had gevonden voor dergelijke (en andere) situaties!

Waar zit hier de logica?

Als de gelegenheid zich voordoet, zal ik u met veel plezier dit soort dingen doorsturen.

Vriendelijke groet,

dan van herpe

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 

​​​----- Doorgestuurd bericht -----

​​​​Van: "philippe vanparijs" <philippe.vanparijs@kuleuven.be>

Aan: "dan vanherpe" <dan.vanherpe@telenet.be>

Verzonden: Maandag 22 augustus 2022 09:58:48

Onderwerp: Re: Taal en Rechtvaardigheid

​​​​​> Dat zijn hedendaagse toestanden. 😉

Inderdaad. En onrechtvaardige toestanden. Daar heb ik een boek over geschreven. 😉

> En zeggen dat ene Zamenhof reeds in 1887

In een merkwaardige meertalige omgeving, las ik laatst: "Bialystok (then in Tsarist Russia, now in Poland), with 3000 Poles, 4000 Russians, 5000 Germans and 18000 Jews”.

> Als de gelegenheid zich voordoet, zal ik u met veel plezier dit soort dingen doorsturen.

Hartelijk dank!

Philippe

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------