Hechtingstoornissen

Ken je iemand in je omgeving die het heeft? Ooit een relatie of vriendschap op de klippen gelopen hierdoor?

Hier een lijstje (van internet afgeplukt), mensen met een hechtingsstoornis zouden zich in bijna ieder regeltje moeten herkennen.

• je durft je niet te binden of je kunt het helemaal niet.
• je durft een ander niet te vertrouwen (ook als je het wel zou willen!)
• je hebt grote angst een ander te verliezen
• je niet kunnen inleven in een ander
• je probeert veel te veel onder controle te houden
• je bent weinig selectief of juist teveel selectief
• je zorgt altijd voor anderen en verliest daarbij jezelf
• je bent vaak boos of prikkelbaar om kleinigheden
• Intens gevoel van leegte en eenzaamheid en het gevoel hebben dat niemand van je houdt.
• Constant een strijdt voeren met aantrekken en afstoten van mensen die dichtbij komen.
• Diep gewortelde angst om relaties aan te gaan. (hierbij horen ook vriendschappelijke en werkrelaties)
• Angst en pijn als mensen weg gaan en het gevoel hebben dat ze niet terug zullen komen en daarbij een extreme verlatingsangst.
• Moeilijk of helemaal geen vaste relatie kunnen aangaan.
• Overlevingsmechanismen, dat zich uit in doorzettingsvermogen om koste wat het kost voor elkaar te krijgen wat je wilt.
• Controledwang, je leven hoe dan ook onder controle willen houden.
• Stemmingswisselingen, zeker meerdere keren per dag (van depressief, verdrietig, naar super vrolijk en andersom).
• Piekergedachten en nervositeit, vooral voor het slapen gaan en uren achter elkaar.
• Perfect willen zijn en hierbij steeds het gevoel hebben erin te zullen falen
• Afwijzend tegenover meest nabije figuren (moeder/verzorger/ouders).
• Extreem onnatuurlijk claimend gedrag.
• Niet aangeraakt willen worden, en worden bij knuffel pogingen benauwd, angstig en/of agressief.
• Voortdurend ruzie zoeken.
• Bijna nooit spijt of berouw tonen.
• Nooit een fout bekennen
• Geniaal zijn in het ontdekken van kwetsbare plekken in hun onderlinge relaties.
• Survivers  (overlevings)- gedrag en schijnaanpassing daar besteedt het kind onevenredig veel energie aan, die ten koste gaan van andere dingen.
• Door negatieve faalangst niet beginnen aan dingen, al bijvoorbaat niet aan allerlei werkzaamheden, en wendt dan een soort onverschilligheid of schijn domheid voor.
• Goed aanvoelen van wat mensen van hen verwachten dat het daar geniaal op inspelen.
• Iets negatiefs over zichzelf wordt niet toegegeven; altijd onschuldig.
• Er charmant en goed verzorgd uitzien; charmeren in de buitenwereld.
• Egoïsme
• Liegen en manipuleren in 't algemeen.
• Vermijdingsgedrag thuis; bv. naar boven gaan als de ouders beneden zijn en omgekeerd.
• Niet geborgen voelen en verbonden voelen.
• Het gevoel hebben dat mensen iets van je verwachten en daarom vaak opgejaagd voelen
• Fysiek en emotioneel veel ruimte in een relatie nodig hebben
• Negatief denkbeeld
• Twijfelen aan intenties van mensen als ze iets voor je doen
• Houden zich nooit aan afspraken
• Erkennen geen gezag hun wil is wet.
• Vijandig
• Veel kritiek op anderen
• Gevoelig voor commentaar
• Weinig medeleven
• Steunt veel op de partner
• Jaloers
• Gevoelig voor afwijzing
• De gewetensontwikkeling is niet opgang gekomen

Diagnose

ICD-10 Reactieve en ontremde hechtingsstoornis op kinderleefijd.
De artikelen F94.1 (reactieve hechtingsstoornis) en F94.2 (ontremde hechtingsstoornis) zijn met schriftelijke toestemming overgenomen.
ICD-10 Classificatie van Psychische Stoornissen en Gedragsstoornissen, Klinische beschrijvingen en diagnostische richtlijnen.
Eindredactie Nederlandse vertaling: Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie prof. Dr. M.W. Hengeveld - ISBN 9026513305 - Uitg. SWETS & ZEITLINGER B.V.

F94.1 Reactieve hechtingsstoornis op kinderleeftijd.
Deze stoornis, die optreedt bij jonge kinderen, wordt gekenmerkt door blijvende afwijkingen in het patroon van sociale betrekkingen van het kind die samengaan met emotionele stoornissen en die ontstaan als reactie op veranderingen in zijn omstandigheden. Angst en overmatige waakzaamheid die niet reageren op troosten zijn kenmerkend, gebrekkige sociale relaties met leeftijdgenoten zijn typerend, agressie jegens zichzelf en anderen komt zeer vaak voor, verdriet is gebruikelijk, en in sommige gevallen treedt groeiachterstand op. Het syndroom ontstaat waarschijnlijk als gevolg van ernstige ouderlijke verwaarlozing of mishandeling. Het ontstaan van dit gedragspatroon wordt algemeen erkend en geaccepteerd, maar er blijft onzekerheid bestaan met betrekking tot de diagnostische criteria, de grenzen van het syndroom, en de vraag of het syndroom een valide nosologische entiteit vormt. De categorie is hier echter toch opgenomen, omdat het syndroom belangrijk is voor de gezondheidszorg, omdat er geen twijfel bestaat over haar bestaan, en omdat de gedragspatronen duidelijk niet passen bij de criteria van andere diagnostische categorieën.

Diagnostische richtlijnen
Het essentiële kenmerk is een afwijkend patroon van betrekkingen met verzorgers, dat is ontstaan voor de leeftijd van 5 jaar, waarbij sprake is van aanpassingsproblemen die gewoonlijk niet gezien worden bij normale kinderen, en dat aanhoudend is, maar toch reageert op voldoende duidelijke veranderingen in de opvoeding.

Jonge kinderen met dit syndroom vertonen sterk tegen strijdige of ambivalente sociale reacties, die het meest duidelijk kunnen zijn bij het nemen van afscheid of bij herenigingen. Het jonge kind kan toenadering zoeken met een afgewende blik, duidelijk wegstaren terwijl het wordt vastgehouden, of op verzorgers reageren met een mengsel van toenadering en vermijding, en verzet tegen laten troosten. De emotionele stoornis kan duidelijk zijn door een klaarblijkelijk verdriet, een gebrek aan emotionele reactiviteit, teruggetrokken reacties op hun eigen of andermans verdriet. In sommige gevallen komen vreesachtigheid en hypervigilantie (soms beschreven als ‘bevroren waakzaamheid’) voor die niet verdwijnen na troosten. In de meeste gevallen tonen de kinderen belangstelling voor de sociale interactie met leeftijdgenoten, maar het sociale spel wordt belemmerd door negatieve emotionele reacties. De hechtingsstoornis kan ook samengaan met groeistoornis of groeiachterstand (wat gecodeerd dient te worden met behulp van de geëigende somatische categorie (R62)).

Veel normale kinderen vertonen onzekerheid in het patroon van hun selectieve hechting aan de ene of ander ouder, maar dit dient niet verward te worden met de reactieve hechtingsstoornis die hier in verschillende, cruciale opzichten van verschilt. De stoornis wordt gekenmerkt door een afwijkende vorm van onzekerheid die aan het licht treedt door opvallende tegenstrijdige sociale reacties die gewoonlijk niet aangetroffen worden bij normale kinderen. De afwijkende reacties strekken zich uit over verschillende sociale situaties en zijn niet beperkt tot een tweezijdige relatie met een bepaalde verzorger; de reactie op troosten is gebrekkig; en er is sprake van een samengaande emotionele stoornis in de vorm van apathie, verdriet, of vreesachtigheid.

Deze toestand kan aan de hand van vijf belangrijke kenmerken onderscheiden worden van pervasieve ontwikkelingsstoornissen. In de eerste plaats hebben kinderen met een reactieve hechtingsstoornis een normaal vermogen tot sociale wederkerigheid en reactiviteit, terwijl kinderen met een pervasieve ontwikkelingsstoornis dat niet hebben. In de tweede plaats is het afwijkende patroon van sociaal reageren bij een reactieve hechtingsstoornis aanvankelijk een algemeen kenmerk van het gedrag van het kind in een verscheidenheid van situaties, maar dit vermindert in een belangrijke mate indien het kind in een normale opvoedingssituatie wordt geplaatst, met een blijvende en goed op het kind reagerende verzorging. Dit treedt niet op bij pervasieve ontwikkelingsstoornissen. Ten derde kunnen kinderen met een reactieve hechtingsstoornis een achtergebleven taalontwikkeling vertonen (van het type dat beschreven is onder F80.1), maar zij vertonen niet de afwijkende kwaliteit van de communicatie die karakteristiek is voor autisme. In de vierde plaats gaat een reactieve hechtingsstoornis in tegenstelling tot autisme niet samen met aanhoudende en ernstige cognitieve gebreken, die niet goed merkbaar reageren op verandering in de omgeving. Ten vijfde zijn voortdurend beperkte, zich herhalende en stereotiepe gedragspatronen, interesses en bezigheden geen kenmerk van een reactieve hechtingsstoornis.

Reactieve hechtingsstoornissen ontstaan bijna altijd in samenhang met een ernstige tekortschietende verzorging van het kind. Dit kan in de vorm zijn van psychische mishandeling of verwaarlozing (zoals blijkt uit hardvochtig straffen, een aanhoudend falen om in te gaan op de toenaderingspogingen van het kind, of duidelijke onbekwame ouderlijke zorg), of van lichamelijke mishandeling en verwaarlozing (zoals blijkt uit de aanhoudende veronachtzaming van de basale lichamelijke behoeften van het kind, herhaaldelijke opzettelijke verwonding, of tekortschietende voedselvoorziening). Omdat er niet genoeg bekend is in hoeverre tekortschietende verzorging van het kind en de stoornis samenhangen, is de aanwezigheid van een verstoorde omgeving en ellende en gebrek geen vereiste voor de diagnose. Het stellen van de diagnose in de afwezigheid van bewijs voor mishandeling of verwaarlozing dient echter voorzichtig te gebeuren. Andersom dient de diagnose niet automatisch gesteld te worden bij aanwezigheid van mishandeling en verwaarlozing: niet alle mishandelde of verwaarloosde kinderen vertonen deze stoornis.

F94.2 Ontremde hechtingsstoornis op kinderleeftijd.
Een bepaald patroon van abnormaal sociaal functioneren dat ontstaat tijdens de eerste vijf levensjaren en dat, nadat het eenmaal is ontstaan, blijvend neigt te zijn ondanks belangrijke veranderingen in de omstandigheden. Rond de leeftijd van twee jaar komt dit doorgaans tot uitdrukking in het zich vastklampen en diffuus, niet selectief gericht hechtingsgedrag. Op de leeftijd van vier jaar is het diffuse hechtingsgedrag nog steeds aanwezig, maar het vastklampen zal in het algemeen vervangen zijn door aandacht vragen ongenuanceerde vriendelijkheid. In de middelste en latere kindertijd kunnen betrokkenen al dan niet selectieve hechtingen hebben ontwikkeld, maar het vragen om aandacht houdt vaak aan, slechte aanpassing in de omgang met leeftijdgenoten is gebruikelijk; en afhankelijk van de omstandigheden kan er ook sprake zijn van emotionele stoornissen of gedragsstoornissen. Dit syndroom is het duidelijkst aangetoond bij kinderen die van jongs af aan in instellingen zijn opgevoed, maar treedt ook op in andere situaties; aangenomen wordt dat het gedeeltelijk teweeggebracht wordt door het voortdurend ontbreken van gelegenheid tot selectieve hechting als een gevolg van de zeer regelmatige veranderingen van verzorgers. De conceptuele eenheid van het syndroom bestaat uit een vroeg begin van diffuus hechtingsgedrag, blijvende slechte sociale interacties en een ontbreken van specificiteit in situaties waarin het optreedt.

Diagnostische richtlijnen
De diagnose dient gebaseerd te zijn op bewijs dat het kind een ongewone mate van diffuusheid vertoont bij de selectieve hechting in de eerste vijf jaar en dat deze samengaat met aanklampend gedrag in de eerste levensjaren en/of ongenuanceerd vriendelijk en aandachtzoekend gedrag in de vroeg of middelste kindertijd. Doorgaans bestaan er moeilijkheden bij het aangaan van hechte, vertrouwde relaties met leeftijdgenoten. Er kan al dan niet sprake zijn van samengaande emotionele stoornissen en gedragsstoornissen (dit is gedeeltelijk afhankelijk van de huidige omstandigheden waarin het kind verkeert). In de meeste gevallen zal er een duidelijke voorgeschiedenis zijn waarbij de opvoeding van het kind in de eerste jaren gekenmerkt werd door een opvallend gebrek aan continuïteit in de verzorgers of door talrijke veranderingen in gezinsplaatsing (zoals bij plaatsing in steeds andere pleeggezinnen).

ICD-10
De tiende editie van de International Classification of Diseases (ICD-10) is de internationale standaard voor het classificeren van ziekten, gebreken en andere gezondheidsproblemen, ontwilleld door de World Health Organization. Dit boek is de Nederlandse vertaling van een uitgebreide handleiding bij hoofdstuk V van de ICD-10 en bevat een classificatie van meer dan 300 psychische stoornissen en gedragsstoornissen. Het is bedoeld voor de algemene klinische praktijk, het onderwijs en de hulpverlening. Voor iedere stoornis worden de belangrijkste klinische symptomen beschreven, aangevuld met enkele minder specifieke kenmerken. Daarna volgen de diagnostische richtlijnen die een indruk geven van het aantal en de ernst van de symptomen, nodig voor een betrouwbare diagnose. Bij veel stoornissen wordt tevens kort ingegaan op de verschillen met andere, gelijksoortige stoornissen. Het boek bevat een uitgebreide alfabetische index en een bijlage met andere stoornissen uit de ICD-10, die vaak met een psychische en gedragsstoornissen worden geassocieerd.
Dank zij de grote hoeveelheid internationaal onderzoek die aan deze publicaties vooraf is gegaan, vormt dit boek een goede afspiegeling van de opvattingen van de meeste tradities en scholen in de psychiatrie.
Deze vertaling is tot stand gekomen in samenwerking met verschillende instanties: de World Health Organization (WHO), de Vaste Commissie voor Classificatie en Definities (WCC), de Nederlandse Werkgroep Classificatie en Documentatie in de Kinder- en Jeugdpsychiatrie en de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (eindredactie).

Sluit de babyopvang

Het wordt tijd dat er serieuze aandacht komt voor het probleem waar veel ouders mee worstelen: hoe kan ik mijn werk en het ouderschap zo combineren dat mijn kinderen daar niet het slachtoffer van worden?

Hartverscheurend, je kindje dat met dikke tranen achter het raam naar je staat te roepen. Hij wil niet alleen gelaten worden en gaat al huilen als je in een andere kamer bent. Hoe deal je met de verlatingsangst van je uk?

De meeste kindjes krijgen rond de twaalfde en veertiende maand last van verlatingsangst. Ze zijn bang om alleen gelaten te worden. De eerste tranen biggelen al over hun wangen als je uit het zicht verdwijnt. Je kindje gaat op deze leeftijd steeds meer ontdekken van de wereld om hem heen. Op zijn ontdekkingstocht raakt hij steeds meer weg uit zijn vertrouwde omgeving. De wereld blijkt dan ineens ook wel erg groot. Voor zijn gevoel ben jij het enige veilige toevluchtsoord dat hij heeft. Als jij er dan niet bent, heeft hij geen houvast meer.

Geen aandacht
Als je kindje bang is als je even het huis uit gaat of hem achterlaat bij de crèche is dat heel vervelend. Vaak nog erger voor jou dan voor je uk. Jij wilt hem het liefst troosten en meteen weer mee naar huis nemen. Alleen is dit niet de juiste aanpak. Het beste is om niet te veel aandacht en ruimte aan de verlatingsangst te geven. Als jij er een big deal van maakt, denkt je kindje dat er echt iets aan de hand is. Op deze manier versterk je zijn angstgevoel alleen maar.

Wees duidelijk
Barst je dreumes in huilen uit als je hem ergens achterlaat? Glip er dan niet zomaar tussen uit in de hoop dat hij het niet ziet. Zo geef je hem alleen nog maar meer reden om de grote boze buitenwereld niet te vertrouwen. Beter is om je kindje even op schoot te nemen. Troost hem en vertel duidelijk wat er gaat gebeuren en maak een afspraak met hem. Vertel hem bijvoorbeeld dat mama even weg gaat, maar dat hij lekker gaat spelen bij tante Marieke. Maak een afspraak zoals: ‘Mama komt je weer ophalen als de dvd is afgelopen’. Maak het begrijpelijk voor hem.

Fantasie
Je kunt je kindje ook helpen met het overwinnen van zijn angst door fantasie te gebruiken. Als jij er niet bent, beschermt zijn liefste knuffelbeer hem misschien wel. Of een liedje dat hem rustig maakt en waarna hij kan luisteren als hij bang is. Een foto van jullie samen op het oppasadres wil ook nog wel eens helpen. Spelletjes als kiekeboe en verstoppertje leert je uk ook dat mensen en dingen niet weg zijn als je ze niet meer ziet.

Fase
Hoelang de fase duurt is verschillende per kind. Rond het eerste levensjaar is het normaal dat kindjes deze angst ontwikkelen. Dit is natuurlijk een gemiddelde. Sommige kindjes krijgen het pas veel later, andere hebben er helemaal geen last van. Hoe lang de fase duurt varieert ook. Er zijn kindjes die er na een paar jaar lagere school nog last van hebben. Maar als het goed is, komt iedere uk deze angst vroeg of laat te boven.

Bron: http://www.mamaenzo.nl/moederschap/ontwikkeling/artikel/verlatingsangst-help-waar-is-mama

LANDELIJKE Themabijeenkomst

Woensdag 25 november 2009

In de Martuskerk aan de Copernicusstraat 18 te Amersfoort.

 Drs. R. Verdult zal spreken over:

De vroege hechting van baby’s

Drs. R. Verdult is Psycholoog - Psychotherapeut en Babypsychotherapeut

Inleiding

In de klassieke hechtingstheorie wordt het begin van hechting gesitueerd in het vierde kwartaal van het eerste levensjaar. Er zijn echter steeds meer wetenschappelijke en klinische bevindingen die aantonen dat hechting veel vroeger begint, en wel vóór en tijdens de geboorte. Blauwdrukken voor latere hechtingspatronen worden tijdens het prenatale leven reeds gevormd. Het hechtingsgedrag dat zichtbaar wordt vanaf de bekende eenkennigheidsfase  heeft daarom een intense  voorgeschiedenis.  Onmiddellijk na de geboorte vertoont een baby  hechtingsgedrag;  hij verlangt naar het herstel van lichamelijk affectief contact  en hij is in staat signalen te geven om dit te bewerkstelligen.  De basis voor dit vroege hechtingsgedrag wordt gelegd in de prenatale relatie tot het lichaam en de psyche van de vrouw die hem  negen maanden gedragen heeft en met wie hij negen maanden in symbiose heeft samengeleefd . Het hechtingspatroon van de baby is herkenbaar aan zijn signalen, zoals hyper- of hypo arousal. Deze ‘arousal’-patronen, die samenhangen met de klassieke hechtingspatronen, kunnen in verband gebracht worden met de reacties van de baby op prenatale stress.

In zijn praktijk van babypsychotherapie werkt Drs. R. Verdult met baby’s waarbij deze vroege hechting verstoord is geraakt tijdens de zwangerschap of tijdens de geboorte. Het is een vorm van lichaamsgerichte psychotherapie waarin de baby de kans krijgt om zijn ‘verhaal’ te vertellen. Zijn lichaam is een groot expressief instrument waarmee hij uitdrukking kan geven aan zijn emotionele belastingen. De behandeling bestaat uit het herbeleven van de zwangerschap en van de geboorte.

In deze voordracht komen aan bod: de geschiedenis van vroege hechting, de hechtingssignalen van baby’s, verstoringen van hechting tijdens de zwangerschap door prenatale stress en tijdens de geboorte door medische interventies, babypsychotherapie als vorm van traumatherapie.

Drs. R. Verdult  (°1953) studeerde ontwikkelingspsychologie aan de universiteit van Groningen. Hij volgde een opleiding cliëntgerichte psychotherapie. In begin negentiger jaren raakte hij geïnteresseerd in prenatale psychologie en met name de vroege hechtingsrelaties van foetussen en baby’s. In Zwitserland  volgde hij  een opleiding tot prenatale psychotherapeut voor volwassenen en baby’s bij William Emerson en Karlton Terry. Hij werkt samen met zijn partner Gaby Stroecken in zijn eigen psychotherapiepraktijk met volwassenen en baby’s van 1- 18 maanden. Hij is lid van de adviesraad van de ISPPM (International Society of Prenatal en perinatal Psychology and Medicine).

PROGRAMMA

18.30-19.15 uur            Ontvangst met koffie/thee

19.15 uur                    Welkomstwoord

door de heer G. van der Weide, voorzitter van De Knoop

19.30 uur                      Inleiding door Drs. R. Verdult  

‘De vroege hechting van baby’s’

20.30 uur                      Pauze

Gelegenheid tot het opstellen van vragen en bezoek aan de informatiestand van ‘De Knoop’

21.00 uur                      Beantwoorden van de vragen en mondelinge gedachtenwisseling

ca. 22.00 uur                 Afsluiting

door de heer G. van der Weide.

Aanmelden

U kunt zich tot vrijdag 20 november 2009 aanmelden door middel van het (bijgevoegde) inschrijfformulier.

De toewijzing van aanmeldingen vindt plaats op volgorde van binnenkomst. Na ontvangst van zowel de betaling als het inschrijfformulier voor vrijdag 20 november 2009 ontvangt u uiterlijk maandag 23 november 2009 per email een bevestiging van inschrijving en tevens uw toegangskaart(en).

Toegangsprijs

De entree bedraagt € 12,50, inclusief koffie of thee.   

Voor de leden van De Knoop is de toegang gratis.

Locatieadres

De landelijke thema-avond wordt gehouden in de: Martuskerk aan de Copernicusstraat 18 te Amersfoort. 

Informatiestand

De informatiestand van De Knoop waar brochures, lezingen en boeken te koop zijn tijdens de bijeenkomst.

Routebeschrijving en parkeren

Voor een route beschrijving kunt u ook terecht op: http://www.routenet.nl/

Op de Leusderweg kunt u vrij parkeren bij de winkels. Ook is er parkeerruimte op het Juliana van Stolbergterrein,

Openbaar vervoer

Voor informatie over vertrek en aankomsttijden van het openbaar vervoer kunt u terecht op: http://www.9292ov.nl

Wij hopen u op 25 november 2009 te mogen begroeten.

Houdt U er wel rekening mee dat wij stipt op tijd beginnen.

Wilt u zo vriendelijk zijn deze uitnodiging en het inschrijfformulier te verspreiden binnen uw organisatie.

De uitnodiging en het inschrijfformulier kunt u ook vinden op de website: http://www.deknoop.org

PERSBERICHT

Betreft: Landelijke themabijeenkomst over de vroege hechting van baby’s op woensdagavond 28 oktober 2009

Drs. R. Verdult zal spreken over: ‘ De vroege hechting van baby’s’

De Knoop, op woensdag  28 oktober 2009  in de Martuskerk aan de Copernicusstraat 18  te Amersfoort

De bijeenkomst is bedoeld voor een ieder die zich wil informeren en/of betrokken is bij hechtingsstoornis /problemen.

Drs. R. Verdult is: Psycholoog – Psychotherapeut en Babypsychotherapeut

Inleiding

In de klassieke hechtingstheorie wordt het begin van hechting gesitueerd in het vierde kwartaal van het eerste levensjaar. Er zijn echter steeds meer wetenschappelijke en klinische bevindingen die aantonen dat hechting veel vroeger begint, en wel vóór en tijdens de geboorte. Blauwdrukken voor latere hechtingspatronen worden tijdens het prenatale leven reeds gevormd. Het hechtingsgedrag dat zichtbaar wordt vanaf de bekende eenkennigheidsfase  heeft daarom een intense  voorgeschiedenis.  Onmiddellijk na de geboorte vertoont een baby  hechtingsgedrag;  hij verlangt naar het herstel van lichamelijk affectief contact  en hij is in staat signalen te geven om dit te bewerkstelligen.  De basis voor dit vroege hechtingsgedrag wordt gelegd in de prenatale relatie tot het lichaam en de psyche van de vrouw die hem  negen maanden gedragen heeft en met wie hij negen maanden in symbiose heeft samengeleefd . Het hechtingspatroon van de baby is herkenbaar aan zijn signalen, zoals hyper- of hypo arousal. Deze ‘arousal’-patronen, die samenhangen met de klassieke hechtingspatronen, kunnen in verband gebracht worden met de reacties van de baby op prenatale stress.

In zijn praktijk van babypsychotherapie werkt Drs. R. Verdult met baby’s waarbij deze vroege hechting verstoord is geraakt tijdens de zwangerschap of tijdens de geboorte. Het is een vorm van lichaamsgerichte psychotherapie waarin de baby de kans krijgt om zijn ‘verhaal’ te vertellen. Zijn lichaam is een groot expressief instrument waarmee hij uitdrukking kan geven aan zijn emotionele belastingen. De behandeling bestaat uit het herbeleven van de zwangerschap en van de geboorte.

In deze voordracht komen aan bod: de geschiedenis van vroege hechting, de hechtingssignalen van baby’s, verstoringen van hechting tijdens de zwangerschap door prenatale stress en tijdens de geboorte door medische interventies, babypsychotherapie als vorm van traumatherapie.

Over De Knoop:
De Knoop is een algemene landelijke vereniging voor hechtingsstoornissen/Geen-Bodem-Syndroom(GBS).
Kenmerkend voor de Knoop is dat ze zich inzet voor ondersteuning, preventie, herkenning en erkenning door middel van informatie, onderling contact en themabijeenkomsten. Doel is naast de ondersteuning van de leden om de problematiek van de hechtingsstoornis onder de aandacht te brengen en te houden bij de hulpverlening, de politiek en de media. Erkenning te krijgen voor hechtingsstoornissen bij specialisten en in wetenschappelijke kringen is bitter nodig om de theorie en de praktijk van de hulpverlening op een hoger peil te krijgen.

De bijeenkomst wordt gehouden op woensdag 28 oktober 2009 aanstaande in de Martuskerk aan de Copernicusstraat 18, 3817 VJ te Amersfoort. De avond begint om 19.15 uur en zal duren tot +/- 22.00 uur, de zaal is open vanaf 18.30 uur.

Tot vrijdag 21 oktober kunt u zich aanmelden, de toegang bedraagt € 12,50, voor de leden van de Knoop gratis. 

Noot voor redactie:
Wilt u een interview en/of een uitnodiging voor de landelijke themabijeenkomst ontvangen dan kunt u contact opnemen met: Secretariaat De Knoop, Rita Hendriks telefoon: 0527 – 614504 /  06-22475835 /email: info@deknoop.org

Uitgebreide informatie is ook  te vinden op de website van de vereniging: http://www.deknoop.org / forum: www.hechtingsstoornis.nl

Sectie Schoolpsychologen/ Basis, Speciaal en Voortgezet Onderwijs     Vrijdag 14 januari 2005

Verslag lezing drs. M. Güldner
vrije universiteit Amsterdam en paedologisch instituut Duivendrecht

Veilige en onveilige hechting

Definities van hechting:

-          Bowlby; ‘Lasting psychological connectedness between human beings’

-          Ainsworth en Bell; ‘An effectional tie that one person or animal forms between himself and another specific one – a tie that binds them together in space and endures over time’.

-          Klaus en Kenell; ‘crucial for survival and development of the infant’.

Gehechtheid

Hechtingsgedrag is een aangeboren behoefte bij iedere baby. Hechting is als baby belangrijk om te overleven.

Complementair aan dit hechtingsgedrag is het (ver)zorgende en regulerende gedrag van de ouder(s).

Sensitieve afstemming, 'affect-attunement’van de ouder(s) leidt bij de baby tot vertrouwen in de beschikbaarheid van de ouder(s)

De aard van de gehechtheidrelatie is het resultaat van interactie tussen baby en ouder(s) tijdens het eerste levensjaar.

Ontwikkeling in gehechtheid

-          pre-hechtingsfase

o    oriëntatie en signalen zonder onderscheid des persoons

o    weinig discriminatie tussen of signalen voor een specifieke verzorger

-          hechting in wording

o    oriëntatie en signalen gericht op een of enkele specifieke personen

o    ontwikkeling van (relatieve) voorkeur voor verzorger

o    ontwikkeling van cognitieve vaardigheden die vereist zijn voor de hechting

-          hechtingsgedrag wordt zichtbaar

o    actief nabijheid zoeken

o    motorische ontwikkeling

o    angst voor vreemden neemt toe

o    persoon permanentie

-          hechting proper

o    handhaven van nabijheid tot een specifieke verzorger door middel van beweging en signalen

o    hechtingspersoon biedt veiligheid en troost

o    separatie veroorzaakt heftig protest

-          ‘goal-corrected partnership’ (peuterperiode)

o    bewustwording dat hechtingspersoon eigen doelen, behoeften en wensen heeft

o    mentale representatie(s) van gehechtheidrelatie(s)

o    toegenomen autonomie vereist opnieuw ouderlijke bescherming

Vaders

Overeenkomstig hechtingsgedrag van het kind t.a.v vaders en moeders.
Wel zijn verschillen te onderscheiden in de rollen tussen vader en moeder

-          Vader is voor het kind de speelkameraad. Vaders zijn erg belangrijk bij de fase dat het kind zich kan “los maken”van de moeder.

-          Moeder is voor het kind de trooster

Gehechtheid een andere indeling

-          non-attachment disorder

o    emotioneel geremde, teruggetrokken type

o    a-selectieve (indiscriminately social) type

-          disordered attachment disorder

o    met extreem aanklampend gedrag en geremdheid

o    met te vrij exploratie en risicovol gedrag, zonder contact te houden met de verzorger

o    met de neiging van het kind zich te bekommeren over het emotionele welbevinden van de verzorger

-          disrupted attachment disorder

o    verdriet en rouwreactie van het kind op het verlies van de verzorger

Onveilige hechting en reactieve hechtingsstoornis

-          Onveilige hechting is niet gelijk aan psychopathologie. 40 a 45% van de kinderen is onveilig gehecht. Onveilige hechting is een risicofactor voor het disfunctioneren van het individu

-          Reactieve hechtingsstoornis verwijst naar mishandeling en/of verwaarlozing. Komt overeen met ‘non-attachment disorder’. Het is een extreme vorm van onveilige hechting.

Etiologie

-          Hechtingsstoornis; hierbij gaat het om heftige mishandeling/verwaarlozing vanaf jonge leeftijd; in de 1^e levensjaren (0-2)

Deze periode is cruciaal voor het ontwikkelen van een hechtingsstrategie.

Het gaat hierbij om het ontbreken van een consistente en responsieve verzorger

-          Er is geen lineair verband tussen de ernst van de verstoring van gehechtheid en de ernst van de reactieve hechtingsstoornis.

-          Mishandelde kinderen hebben op alle leeftijden een grotere kan onveilig gehecht te zijn

-          Psychische stoornissen bij ouders

-          Aandachtstekort en hyperactiviteit komt voor bij hechtingsstoornissen. Dat bleek uit onderzoek in Australië.

Onveilige gehechtheid

Kan leiden tot structureel tekort in de ego-ontwikkeling.
Bepaalde kenmerken zijn: snel overspoeld raken door gevoelens, gebrek aan interne veiligheid, lage frustratietolerantie, beperkte impulscontrole, verstoorde objectrelaties, kwetsbare zelfwaardering en problemen in het contact met leeftijdsgenoten.

Prognose

Vanuit het gehechtheidperspectief wordt gesteld dat: er een causale relatie is tussen aard van de gehechtheid en het vermogen om later affectieve bindingen aan te gaan en vol te houden.

Dit kan leiden tot:

-          prikkelbaarheid, agressie, rusteloosheid, afleidbaarheid, aandacht zoekend gedrag, woede depressie.

-          Gedragsproblemen, problemen in de impulscontrole, conflict en strijd met ouders, problematische relaties met leeftijdsgenoten

-          Huwelijksproblemen, disfunctioneel ouderschap, sociale problemen, persoonlijkheidsstoornissen

De effecten in het cognitieve domein minder duidelijk.

Strategieën van emotieregulatie bij:

-          Vermijdende gehechtheid

o    Gedrag van de ouder:

§  De ouder negeert emoties van het kind

§  De ouder staat afwijzend t.o.v het kind

§  Kan beide meerdere oorzaken hebben

o    Gedrag van het kind:

§  Vermijden van expressie van emoties

§  Overregulatie van emoties. Alle emoties moeten in toom gehouden kunnen worden. Kinderen kunnen hun emoties niet erg lang reguleren.

§  Cognitieve communicatie staat voorop

-          Ambivalente gehechtheid

o    Gedrag van de ouder:

§  Emotioneel onvoorspelbaar reageren op het kind

§  Soms wel en soms niet bekrachtigen van dwingend en eisend gedrag van het kind

o    Gedrag van het kind

§  Zo veel mogelijk expressie van negatieve emoties

§  Daarnaast ook ‘onderwerpend’ en ontwapenend gedrag

§  Deze twee gedragingen worden erg afwisselend getoond

§  Emotionele communicatie staat voorop

-          Gedesorganiseerde gehechtheid

o    Gedrag van ouder:

§  De ouder is voor het kind op hetzelfde moment zowel bron van angst als de enige bij wie het kind troost kan halen

o    Gedrag van het kind

§  Het kind kan geen stabiele strategie vinden om de veiligheid en de aandacht van de ouder te verwerven. (-> in de groep van borderline)

o    Kenmerken:

§  Afwijkingen in het reguleren van emoties en impulsen.

Hanteren van boosheid, destructief t.o.v. zichzelf, risicovol gedrag, door emoties van het moment gedreven

§  Afwijkingen in de aandacht of het bewustzijn

Dissociatieve momenten, depersonalisatie, alleen aandacht voor stimuli t.b.v. de bescherming van het zelf

§  Somatiseren

Buikpijn, hoofdpijn, bedplassen, broekpoepen

§  Afwijkingen in de zelfwaardering

Incompetent voelen, teveel schuld- en schaamtegevoelens, een houding van ‘niemand begrijpt me’

§  Afwijkingen in de waarneming van de ouder

Idealiseren van de ouder, preoccupatie met de mishandelde ouder. Vaak denkbeelden als; ‘liever een mishandelende ouder dan geen ouder’.

§  Afwijkingen in de relaties met anderen

Niet in staat zijn de ander te vertrouwen, zich zo gedragen dat het kind opnieuw slachtoffer wordt

§  Afwijkingen in betekenisgeving

Wanhoop en een gevoel van hopeloosheid, aan niks en niemand meer houvast beleven

Intergenerationele overdracht

Kind:                                                            Ouder:

- Veilig gehecht                                           - Autonoom gehecht

- Angstig vermijdend gehecht  - vermijdend gehecht

- angstig ambivalent gehecht   - gepreoccupeerd gehecht (vaak met eigen ouders)

- gedesorganiseerd gehecht       - gedesorganiseerd gehecht.

Uit afnames van autobiografisch interview bleek een correlatie van 0.65-0.75 tussen de hechtingstrategieën van kind en ouder(s).

De strategie van beide ouders zijn hierbij van belang.

Interne werkmodellen

Interne werkmodellen zijn mentale representaties die een kind heeft ontwikkeld van zichzelf in relatie tot de ouder(s)

Interne werkmodellen worden gevormd als gevolg van interactieve ervaringen in de primaire hechtingsrelatie(s)

Interne werkmodellen zijn gidsen in het anticiperen op en het aangaan of vermijden van het contact met de ander

Interne werkmodellen kleuren latere ervaringen, waarnemingen en interpretaties van gebeurtenissen.

Emoties en gehechtheid

Cognitie helpt emotie te structureren. Emoties moeten erkend worden.

-          Veilige gehechtheid. Expressie van behoefte aan veiligheid en troost

-           Vermijdende gehechtheid. Beperken expressie van behoefte aan veiligheid en troost.

-          Afwerende/ambivalente gehechtheid. Overdrijven expressie van behoefte aan veiligheid en troost (ook bij vreemden).

-          Gedesorganiseerde gehechtheid. Ontbreken van consistente expressie van behoefte aan veiligheid en troost.

Veilige gehechtheid door experiment; ‘strange situation’.

-          Hierbij wordt moeder gebruikt als veilige basis voor exploratie

-          Kinderen tonen vrij hun behoefte aan bescherming en troost

-          Delen van affect met moeder bij vertrek en terugkeer

-          Gerichtheid op hernieuwd exploratie.

Het kind weet adequate reacties aan de verzorger te ontlokken waardoor het eigen gedrag als effectief wordt beleefd.

Hechting; resultaat interactie kind – verzorger. Temperament speelt een rol in deel van het hechtingsgedrag.

Door onderzoek met ‘strange situation’ soort hechting gepaard met diverse reacties.

-          Veilig gehechte kinderen

Exploratie en nabijheidzoekend gedrag in balans. Wel stress zichtbaar, maar kinderen laten zich snel troosten.

-          Vermijdend gehechte kinderen

Minimaliseren van nabijheidzoekend gedrag en kinderen tonen hun emoties weinig.

-          Afwerend/ambivalent gehechte kinderen

Maximaliseren van nabijheidzoekend gedrag. Aantrekken/afstoten strategie

-          Gedesorganiseerd gehechte kinderen

Chaotisch en angstig gedrag zonder coherente strategie

Verslag door Janine van Sluyters