Alle topografische gegevens zijn overgenomen uit “Van Goor’s Aardrijkskundig Woordenboek van Nederland”, Den Haag 1942. Nadien hebben grenswijzigingen resp. samenvoegingen van gemeenten kunnen plaatsvinden. Bovendien is enige informatie overgenomen uit de “Nieuwe Winkler Prins Encyclopedie”, uitgave1977 alsmede uit “Lannoo’s Autoboek Benelux”, 7^e herziene druk.

Alkmaar                         gemeente in Noord-Holland, in het noorden van Kennemer- land; het beleg van Alkmaar door Alva’s zoon Don Frederik en het ontzet in 1573 wordt jaarlijks op 8 oktober herdachtxml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

Almelo                           gemeente in Overijssel, in Twente, in 1914 ontstaan door de vereniging van Stad- en Ambt-Almelo; Almelo betekent “olmenbos”

Almere                           gemeente in Zuidelijk Flevoland, ten noordoosten van Muiderberg. De bouw van deze gemeente is in 1975 begonnen.

Alphen aan de Rijn         gemeente in Zuid-Holland; ontstaan uit de vereniging van Alphen, Aarlanderveen en Oudshoorn

Amby                             gemeente in Limburg, even ten noordoosten van Maastricht

Ameland                        één van de beide Friese eilanden, gelegen tussen het Amelander Gat ten westen en het Friese Gat ten oosten; werd in 1871 door een dam met de vaste wal verbonden doch deze dam is in 1882 weer weggeslagen; keizer Maximiliaan bevestigde in 1494 dat het een vrije heerlijkheid was. Het eiland verloor in 1704 de onafhankelijkheid want het werd gekocht door stadhouder Jan Willem Friso en hij voegde het bij Friesland

Amersfoort                     gemeente in Utrecht, aan de Eem; de Amersfoortse kei is een zwerfkei die in 1661 van de Leusderhei naar Amersfoort werd gebracht

Ammerzoden                  gemeente in Gelderland, aan de Maas, ten zuiden van Zaltbommel                                  

Amstelveen                     gemeente in Noord-Holland, ten zuiden van Amsterdam

Amsterdam                     hoofdstad van Nederland, gelegen aan de Amstel en het Y; omstreeks 1270 vond de aanleg van sluizen in de Amstel plaats; de mensen die zich bij de aldus ontstane haven vestigden, kregen in 1275 van Floris V het recht van tolvrijheid door Holland. De stad kreeg ca. 1300 stadsrechten

Apeldoorn                      gemeente in Gelderland, nabij de Soerense Bossen; bij Het Loo staat een gedenknaald, ter herinnering aan de Slag bij Waterloo

Arnhem                         hoofdstad van de provincie Gelderland, op de hoge Rijnoever. In de Eusebiuskerk, gebouwd 1453-1570, bevindt zich de graftombe van Karel van Gelder
 

Assen                             hoofdstad van de provincie Drente sedert koning Lodewijk, gelegen aan het Noord Willemskanaal en de Drentse Hoofdvaart

Atjeh                              het noordelijke deel van Sumatra (Indonesië); in de eerste helft van de 17^e eeuw bereikte dit islamitisch havenvorstendom het toppunt van zijn macht; mede doordat de Verenigde Oostindische Compagnie een einde maakte aan het pepermonopolie, ging het daarna snel bergafwaarts. Het gebied werd hoe langer hoe meer het toneel van onderlinge twisten tussen de diverse hoofden. Bij het Sumatra-traktaat van 1871 liet Groot-Brittannië zijn bezwaren tegen een eventuele Nederlandse annexatie van Atjeh varen. Begin 1873 viel Nederland het gebied binnen en begon de Atjeh-oorlog. Het verzet van de bevolking nam het karakter aan van een guerrilla en er werd jarenlang bloedig gevochten

Averreest                        gemeente in Overijssel aan de Reest; Averreest betekent “over de Reest”; in deze gemeente was het Rijksopvoedingsgesticht Veldzicht gevestigd

Baarn                            gemeente in Utrecht in het Stichtse heuvelland tussen Hilversum en Amersfoort; paleis Soestdijk, Hooge Vuursche en kasteel Groeneveld

Babberich                      gemeente bij Zevenaar, aan de Duitse grens met het oud-adelijk kasteel Babberik dat ook wel Halsaf werd genoemd

Bantjeu/Bandoeng          stad op West-Java (Indonesië), in de bergen van Priangan; zetel van enkele universiteiten, observatorium en onderzoeksinstituut voor kernenergie

Basel                              gemeente in Zwitserland en hoofdstad van het halfkanton Basel-Stadt, dat zowel Basel als de landgemeenten Bettingen en Riehem omvat. Dit halfkanton kwam in 1833 tot stand toen –na een burgeroorlog- het kanton Basel gesplitst werd in de halfkantons Basel-Land en Basel-Stadt

Djakarta/Jacarta             oude naam van de Indonesische hoofdstad, die sedert 1949  Djakarta heet. De stad ligt op West-Java aan de monding van de Tjiliwung en werd gesticht op de puinhopen van de door J.P. Coen verwoeste  stad Jacatra en werd vanaf die tijd Batavia genoemd. In 1942 werd de stad door de Japanners veroverd en werden (o.a.) van Nederland afkomstige inwoners in kampen geïnterneerd. Na de Japanse bezetting in 1945 werd aldaar de Indonesische onafhankelijkheid geproclameerd. 

Bathmen                        gemeente in Overijssel, ten oosten van Deventer; werd vroeger ook wel Batmen resp. Battem genoemd

Benkoelen/Bengkulu      gemeente op het Indonesische eiland Sumatra, aan de Indische Oceaan in de gelijknamige landstreek

Beverwijk                       gemeente in Noord-Holland, ten noorden van Velzen; in het buiten “Lommerlust” woonden Betje Wolff en Aagje Deken, schrijfsters

Bilston                           gemeente ten zuiden van Edinburgh in Groot-                                      Brittannië

Bloemendaal                  gemeente in Noord-Holland, ten noordwesten   
                                      van Haarlem

Bolsward                        één der elf steden van Friesland, tussen Harlingen en Sneek; in de middeleeuwen lag deze hanzestad aan de Middelzee; Bolsward betekent “Bodele’s Waard”

Braga                             gemeente in Portugal; de stad werd in 16 v.Chr gesticht onder de naam Bracara Augusta, een verwijzing naar keizer Augustus;

                                      De romaanse kathedraal Sé de Braga dateert uit de 12^e eeuw

Breda                             gemeente in Noord-Brabant, aan de samenvloeiing van de Mark en A; de graven van Nassau waren heren van de Baronie van Breda; deze kwam in 1795 aan de Republiek der Verenigde Nederlanden; in de Grote Kerk, gebouwd in 1290, is het praalgraf van Engelbert II van Nassau

Brixton                           gemeente aan de rand van Johannesburg in de Republiek van Zuid-Afrika

Brooklyn/New York        een wijk van New York, Verenigde Staten van Amerika, voortgekomen uit een door Nederlanders in 1625 gestichte nederzetting, genoemd naar het dorpje Breukelen, aan de Vecht  

Buenos Aires                  hoofdstad van Argentinië, aan de zuidoever van het estuarium van de Rio de la Plata; de stad werd in 1536 door Pedro de Mendoza gesticht en werd in 1882 hoodstad van de republiek

Buitenzorg                      gemeente op het Indonesische eiland Java, ten zuiden van Djakarta. De huidige naam luidt Bogor. De botanische tuin, Kebun Raja Indonesia, is wereldberoemd. De stad werd in 1745 gesticht, als residentie van de Nederlandse gouverneurs-generaal

Bussum                          gemeente in Noord-Holland, in ‘t Gooi

Casperia                         gemeente in Italië, in de provincie Lazio, circa 50 km ten noorden van Rome en circa 25 km ten zuidwesten van Rieti

Chatham                        gemeente in het Engelse Kent, aan de rivier Medway. De stad is bekend door de onder leiding van admiraal de Ruyter uitgevoerde “Tocht naar Chatham”in 1667, waarbij een aantal Engelse oorlogsschepen werd vernield

Coevorden                      gemeente in Drente aan de samenvloeiing van Drostendiep, Loodiep en Schoonebekerdiep tot de Kleine Vecht

Dalfsen                          gemeente in Overijssel, aan de Vecht, tussen Ommen 
                                     en Zwolle

De Bilt                           gemeente in Utrecht, ten oosten van de stad Utrecht; de oudste straatweg van Nederland werd in 1433 aangelegd en loopt van De Bilt naar Utrecht; Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut

De Rijp                          gemeente in Noord-Holland, op de westelijke grens van de Beemster; het mooie Raadhuis, in 1630 gebouwd naar een ontwerp van Leeghwater, is in 1907 hersteld

De Steeg                         gemeente in Gelderland, tussen Rheden en Middachten, vroeger ook Redersteeg resp. Middachtersteeg genaamd

Den Haag                       hoofdstad van de provincie Zuid-Holland; sedert de 13^e eeuw zetel van de gravelijkheid van Holland, sedert 1584 de residentie van de stadhouders, sedert 1813 zetel van de landsregering; paleizen: Noordeinde (Frederik Hendrik), Lange Voorhout (koningin Emma), Kneuterdijk (koning Willem II), Mauritshuis (Johan Maurits van Nassau) en Huis-ten-Bosch (Amalia van Solms)

Deventer                        gemeente in Overijssel, aan de Gelderse IJsel; de St. Lubuïnuskerk dateert uit de 15^e eeuw en de Bergkerk –met twee torens- uit de 12^e eeuw. De waag is gebouwd in 1528

Diemen                         gemeente in Noord-Holland, ten oosten van Amsterdam
               

Diever                          gemeente in Drente, oude hoofdplaats van het Dieverder 
                                    Dingspil, ten noordwesten van Dwingelo

Dokkum                        gemeente in Friesland, één van de elf steden, aan de Ee en het Dokkummer Diep; het Admiraliteitshuis dateert van 1618

Domodóssola                 gemeente in Italië, ten noorden van het Lago Maggiore, nabij de Zwitsers-Italiaanse grens  

Doorwerth                     voormalige gemeente aan de Rijn, genoemd naar het gelijknamige kasteel, thans deel uitmakende van de gemeente Renkum

Driemond                      dorp in de provincie Noord-Holland, aan het Amsterdam-Rijnkanaal en de rivieren Gaasp en Gein, dat op 1 augustus 1966 bij de opheffing van de gemeente Weesperkarspel voorlopig en in 1978 definitief bij Amsterdam werd gevoegd

Eexta                             dorpje in Groningen, nabij het Winschoterdiep, thans behorende tot de gemeente Scheemda

Eindhoven                      gemeente in Noord-Brabant, in het zuiden van de Meierij, aan de Dommel; Philipsfabrieken, opgericht in 1891 door Frederik Philips en zijn zoon Ir. G.L.F. Philips

Elst                                 gemeente in Gelderland in de Over-Betuwe tussen Arnhem en Nijmegen

Emmeloord                    gemeente in de Noordoostpolder; met de bouw werd in 1943 begonnen, nadat de polder als tweede IJsselmeerpolder in 1942 droog viel.

Emmen                          gemeente in Drente, op het zuideinde van de Hondsrug, dicht bij het Oranjekanaal; o.a. bekend van het Noorder Dierenpark

Epe                                gemeente in Gelderland, tussen Apeldoorn en Hattum. De kerk is één der oudste van het land

                                     van 1585 tot 1811 was aldaar de Friese Hogeschool      
                                     gevestigd. Bekend van het uit 1781 daterende          
                                     planetarium van Eise Eisinga  
 

Franschhoek                  gemeente ongeveer 60 km ten oosten van Kaapstad en ongeveer 25 km ten oosten van Stellenbosch, in de Republiek van Zuid-Afrika

Gees                               dorp in Drente onder Oosterhesselen, aan de weg naar Zwinderen, ten noorden van de Hoogeveense Vaart

Geleen                            gemeente in Limburg, ten zuiden van Sittard, ten oosten van de voormalige kolenmijn Maurits. 

Gele Zee                         zee tussen China en Noord- resp. Zuid Korea

Genève                           hoofdstad van het gelijknamige kanton in Zwitserland, aan het Meer van Genève (Lac Léman), op het punt waar de Rhône het meer verlaat; de stad huisvest een groot aantal internationale organisaties en er worden veel conferenties georganiseerd, zoals de Conventies van Genève (oorlogsrecht)

Goes                               gemeente in het Zeeuwse Zuid-Beveland, tussen Vlissingen en Roosendaal. Ontwikkelde zich sedert de 14^e eeuw als stadje bij het oude slot Oostende van de Van Borselens. De Grote Kerk wordt één der mooiste geacht van de provincie Zeeland

Groningen                     hoofdstad van de gelijknamige provincie, gelegen op het noordelijke uiteinde van de Hondsrug; jaarlijks wordt op 28 augustus het “Gronings Ontzet van 1672” gevierd. De gotische Martinitoren is 96 m hoog. Het stadhuis dateert uit 1810 en de Universiteit uit 1909. Op de Grote Markt staat het oude rechthuis, de Hoofdwacht genoemd, naar zijn latere bestemming. Het Prinsenhof was het verblijf van de Stadhouders. De Groninger bouwstijl wordt gekenmerkt door smalle vensters, gekroond met schelpvormige versieringen, met topgevels omlijnd door zandstenen banden en zonder een voorname hoofdingang.

Haarlem                         hoofdstad van Noord-Holland. De Grote of Sint Bavokerk (14^e eeuw)  met een wereldberoemd orgel staat aan de Grote Markt. In de kerk bevinden zich de graven van Laurens Jansz. Coster, Frans Hals en Bilderdijk

Haarlemmerliede           gemeente in Noord-Holland, tussen Haarlem, de IJ-polders en de Haarlemmermeer

Halfweg                         gemeente tussen Amsterdam en Haarlem, werd vroeger Polanen genoemd

Haren                            gemeente in Groningen, ten zuiden van de stad Groningen, op de Hondsrug; de Harense Wildernis is een bos op de oostelijke helling van de Hondsrug, in bezit van de vereniging Natuurmonumenten; kerk uit de 14^e eeuw, met een 47 m hoge toren

Heerhugowaard              gemeente in Noord-Holland, ten noordoosten van Alkmaar. De gemeente ligt in een – in 1625-1631- drooggelegd  meer waarin in 1256 graaf Willem II de dood vond.

Heiloo                            gemeente in Noord-Holland, ten zuiden van Alkmaar. De Willebrordusput is een bedevaartsplaats

Hellevoetsluis                 gemeente in Zuid-Holland, aan het zuidelijk einde van het Voornse kanaal en het Haringvliet; de plaats werd in 1598 aangelegd als oorlogshaven

Helpman                        deel van de gemeente Groningen, gelegen aan de zuidzijde der  stad, op de Hondsrug en voorheen behorende tot  de gemeente Haren; ook Helpen genaamd

Hengelo (Ov.)                 gemeente in Overijssel, tussen Almelo en Enschede, vooral bekend als industrie- en textielstad

Hilversum                      gemeente in Utrecht, in het Gooi, aan de Hilversumse of Gooise Vaart; raadhuis van W.M. Dudok, St. Vitustoren van Jos. Cuypers

Hoogezand                     gemeente in Groningen, veenkolonie aan het Winschoterdiep, naast Sappermeer

Hoogkarspel                   gemeente in Noord-Holland, in de Streek, tussen Hoorn en Enkhuizen

Hoogkerk                       gemeente in het Westerkwartier van Groningen, ten westen van de stad Groningen

Huizen                           gemeente in Noord-Holland, in ’t Gooi, ten oosten van Naarden aan het IJselmeer

IJmuiden                        gemeente in Noord-Holland aan het Noordzeekanaal; de Noordersluis in dat kanaal werd in 1930 geopend, is 400 m lang en 50 m breed

Java                               één van de Grote Sunda Eilanden in Indonesië met een voornamelijk islamitische bevolking. Djakarta, tevens hoofdstad van de Republiek Indonesië, alsmede Bandung en Surabaja zijn miljoenensteden. Het eiland behoorde lange tijd tot Nederlands-Indië; na afloop van de Japanse bezetting in 1945 werd in Djakarta de Republiek uitgeroepen

Johannesburg                 gemeente in de provincie Transvaal van de Republiek van Zuid-Afrika, aan de zuidhelling van de Witwatersrandbergen

Kaapstad                        hoofdstad van de Kaapprovincie, op een schiereiland aan de Tafelbaai, en tevens parlementaire hoofdstad van de Republiek van Zuid-Afrika; diverse gebouwen herinneren aan de tijd van de Verenigde Oostindische Compagnie

Kampen                          oude Hanzestad aan de IJssel in Overijssel; Theologische School van de Gereformeerde Kerken (1854)

Kantens                          gemeente in Groningen, aan het Boterdiep, ten zuiden van Uithuizen

Kelmscott                       gemeente in het zuidwesten van Australië, ten zuiden van Perth en ten noorden van Bunbury, nabij Valgorup National Park

Kiel                                havenstad in Noord-Duitsland aan de Oostzee, hoofdstad van Schleswig-Holstein; de stad werd na de verwoestingen tijdens de Tweede Wereldoorlog ruim en modern herbouwd 

Kimberley                       gemeente in de Kaapprovincie van de Republiek van Zuid-Afrika en bekend vanwege de diamantindustrie

Koekange                       gemeente in Drente, ten oosten van Meppel

Koeta-Radja                   oude naam voor de hoofdstad van Atjeh, in het uiterste noorden van  het Indonesische eiland Sumatra; ook wel als Kutaradja geschreven. De huidige naam luidt Banda Atjeh

Kolham                          deel van de gemeente Slochteren in Groningen; het is één van de “Zeven Wolden” van Slochteren, gelegen op de hoge zandgrond

Kruiningen                     gemeente in Zeeland, ten zuidoosten van Goes. Het Kanaal door Zuid-Beveland vormt  de westgrens van de gemeente