Natuurverkenning van de Maasvallei deel II.

Maasmechelen – Vucht – Maasband -

Zaterdag 27 februari 2016

Vanuit Gent Sint-Pieters met de trein naar Genk (9:52 u.)

Met De Lijn, bus nr. 45 om 10:02 u. naar Maasmechelen, halte Rijksweg (10:25 u).

Vanaf de bushalte volgen wij de rijrichting van de bus en gaan richting Zuid Willemvaart en steken de brug over.

27 februari 2016

Kaart van Rijksweg Maasmechelen naar Bempderfreend

Op het einde van de brug gaan wij onmiddellijk recht langs heen het kanaal.

Wij nemen vervolgens de eerste weg links, de Brugstraat. Deze volgen wij over 400 m. en nemen dan de eerste straat rechts, Heirstraat, die wij volgen tot aan de Vuchter Jud, een vreemd soortige meermin.

Hier nemen wij links de Gratumstraat die iets verder overgaat in de Henri Vrankenstraat.

Deze straat is vernoemd naar de verzetsman, Henri Vranken, deze werd tijdens de tweede wereldoorlog door de bezetter thuis opgepakt en weggevoerd.

De kleindochter van henri vertelde ons wat haar vader, toen nog kleine jongen, steeds herhaalde, “ik zag mijn vader nog heel even met de hand een kleine afscheidsbeweging maken, voor dat twee soldaten hem in een voertuig duwen. ik zag mijn vader nadien nooit meer terug.”

Henri werd eerst overgebracht naar Hasselt voor ondervraging, vervolgens maar Mechelen en Leuven Centraal. En later werd Henri wegvoeren naar het beruchte concentratiekamp van Buchenwald.

Door ondervoeding en de ellendige levensomstandigheden stierf Henri in 1944 in het concentratiekamp van Buchenwald.

Gelijktijdig met Henri Vranken zijn er nog personen uit de streek op gepakt. Sommigen kregen zware werkstraffen zoals Henri, maar er werden ook enkele mensen gefusilleerd.

De kleindochter van Henri woont nu in de grootouderlijke woning en ontfermt zich over de gedenkplaat en de nagedachtenis van haar grootvader.

Deze herdenkingsplaat kwam er op initiatief van dichter en historicus Arnold Sauwens.

Wij vervolgen onze tocht verder en lopen rechtdoor in de Invasiestraat.
Al vlug staan wij aan het Vliegtuigmonument. Dit verhaal hebben wij vorige keer al beschreven.

Aan het vliegersmonument gaan wij rechtdoor, zuidelijk dus, en na ± 200 m. bereiken wij links een afslag die wij inslaan. 250 m. verder nemen wij terug links. Wij gaan nu pal noordwaarts, met rondom ons dijken en uiterwaards en moerasgronden.

Na 500 m. nemen wij het eerste pad rechts. En zo komen wij 800 m. verder bij de Maasbempder Greend en de Maasoever.

Aan de overzijde van de Maas ligt het gehucht Maasband (NL).

Het natuurgebied De Bemperdergreen te Mazenhoven, is ontstaan door grindwinning aan de binnenzijde van een afgesloten maasmeander. Hierdoor is door ontgrining een grote waterplas ontstaan. Bij hoge waterstanden van de Maas wordt het gebruikt voor waterbeheersing. In de omgeving komen talrijke typische kruiden voor: zoals kleine kaardenbol, poelruit, wilde marjolein... Het ziet er wat ruig uit, maar het gebied heeft een zeer grote natuurwaarde. Galloway-runderen en konink-paarden zorgen door begrazing voor een gevarieerde structuur.

Van af nu volgen wij meestal de Maasoever of blijven toch zo dichtmogelijk in de buurt van de rivier.

Stappen wij verder stroomafwaarts en zien aan onze linkerzijde het dorp Leut liggen. Leut is een deelgemeente van Maasmechelen.

In de verte de kerktoren van Leut

Van De Bempdergreend naar het veer vab Berg.

Leut bezit een fraaie dorpskern, maar vooral het Kasteel van Leut en parklandschap, buiten het dorp  is een bezoek waard. Het was eeuwenlang een vesting, daarna landhuis, van de Heren van Leut en woonplaats voor burggraaf Charles Vilain XIIII en zijn zeven dochters.

In 1822 kwan het kasteel in het bezit van het geslacht De Billehé en door huwelijk van Pauline de Billehé met de Gentse Graaf Charles Vilain XIIII, kwam het slot in bezit van het geslacht Vilain XIIII.
Charles Vilain XIIII is vooral gekend door zijn betrokkenheid bij de oprichting van het onafhankelijke België in 1830. Hij was diplomaat, katholiek kamerlid voor arrondissement Tongeren-Maaseik en ook een tijdlang minister van Buitenlandse Zaken. Het kasteel droeg voortaan zijn naam.
Nadat zijn 7 dochters, die ongehuwd waren gebleven, gestorven waren werd het kasteel gekocht door de S.A. Charbonnages Limbourg-Meuse, de uitbater van de steenkoolmijn van Eisden, en ingericht als ziekenhuis voor mijnwerker.
In 1957 werd er een nieuw bijgebouwd. Na de sluiting van het mijnziekenhuis in de jaren tachtig werd er een bejaarden te huis. Het kasteel, het park en de dreven zijn als monumenten geklasseerd.

  Het werd in 2006 een horecazaak.

Kasteel van leut of ook het kasteel Vliaine XIIII genoemd.

Wij wandelen verder langsheen de Maas en nemen na ongeveer 1,4 km. stappen vanaf Maasbempder Greend een kleine grasweg tussen twee weiden in die naar bebouwing loopt. Dit korte pad klimt omhoog.

Aan de bebouwing slaan wij rechts af en volgende de kasseiweg langs heen de waterkeermuur die Mazenhoven moet beschermen tegen overstroming.

Wij komen al vlug aan de kapel van Vilain XIIII van Mazenhoven.

De kapel is een bezoekje waard. Boven het portaal prijken de wapenschilden van de families Vilain .

Charles Ghislain Guillaume Vilain XIIII (15 mei 1803 - Leut, 16 november 1878) was lid van het Belgisch Nationaal Congres, diplomaat, volksvertegenwoordiger en minister voor de Katholieke Partij ( Zie meer uitleg hierboven).

Het panoramisch uitzicht over de Maas is ook prachtig.

Wij vervolgen onze weg rechts naast de kapel.

De Maasoever volgende zien wij op Nederlands grondgebied de lintbebouwing van Urmond (NL) die geprangd ligt tussen de Maas en het Julianakanaal.

Links van ons ligt in de verte het dorp Meeswijk (B).

Na een tijdje stappen komen wij aan het veer van Berg – Meerswijk.

Wij hebben nu 7 km. afgelegd.

Het veer van Berg - Meerswijk

Het monument voor de gesneuvelde soldaten .

Op 10 mei 1940, de eerste dag van WO II, sneuvelden aan het Maasveer vijf Nederlandse soldaten van het regiment Limburgse Jagers. Zij hoopten op Belgisch grondgebied te ontsnappen aan de oprukkende Duitse overmacht. Helaas! Op het moment dat ze voet op Belgische bodem zetten werden ze meedogenloos neergeschoten. Als eerbetoon aan die vijf Nederlands-Limburgse jongens heeft de Kunstkring Arnold Sauwen in 1989 samen met de Koninklijke Schutterij Sint-Elisabeth uit Stokkem aan het veer een herinneringsmonument opgericht.
Het is nooit uitgemaakt of zij door Duitse of Belgische vuur omkwamen.

Wij volgen nu even onze weg langs een autorijweg en nemen na 300 m. het eerste pad rechts.

Even langs de rijweg en nemen na 300 m. het eerste pad rechts.

Molenveld

Wij komen aan het landelijke etablissement, Molenveld. Een uitgelezen plaats om even pauzeren. 

Na de rustpauze vervolgen wij onze tocht langsheen de Maas.

Dit pad leid ons naar het natuurgebied De Wissen. Het pad draaien even links weg en blijven het steeds volgend, tot wij aan onze rechterzijde een zwaar metalenhekken met er naast een valpoortje voor wandelaars zien.

Hier trekken wij via het valpoortje het natuurgebied De Wissen in.

De Wissen

Dit natuurontwikkelingsgebied bestaat uit twee delen: Kerkeweerd en de ontgrindingsplassen van Negenoord. Zij liggen tussen de historische stadskern van Stokkem en de Oude Maas.

Eens het valpoortje voorbij volgen wij steeds rechtdoor. In de verte zien wij een hoge betonnen bouwsel: het is de nieuwe uitkijktoren over De Wissen.

Ter hoogte van de uitkijktoren nemen wij links en blijven dit pad volgen tot wij rechts een pad ontmoeten die de waterplas in twee verdeeld.

Hier konden wij wegens de hoge waterstand van de Maas niet rechtsaf. Wij moesten noodgedwongen nog even rechtdoor stappen en vervolgen links meedraaien langsheen de oever van de Wissen tot aan een houtenbrugje.

Na het bruggetje konden wij links via de dijk de kasteeldreef naar het centrum van Stokkem toe.

Het Kasteel Carolinaberg of kasteel Stokkem.

Het huidige gebouw stamt uit 1878, maar de geschiedenis van deze site gaat veel verder terug. Het kasteel werd gebouwd aan de Maasoever. Ondertussen is de rivier een kilometer naar het oosten verschoven, maar voor het kasteel ligt nog een oude Maasarm.
De waterplas tussen het kasteel en de huidige Maasbedding werd in de 2de helft van de 20ste eeuw grotendeels gegraven voor grindwinning, waardoor plassen ontstonden die later werden ontwikkeld tot natuurgebied Negenoord.
Het kasteel was meermaals het mikpunt van vreemde bezetters: Spanjaarden, Fransen, Duitser, Nederlanders.

Stokkem

Stokkem is voor het eerst vermeld in 1181 (Stockheim, wat zoveel betekend als ‘woning bij het hout’

Stokkem fungeerde als een grenspost van het Graafschap Loon die in 1244 van de graaf stadsrechten verkreeg. Vermoedelijk was de stad reeds in de 13e eeuw, naast de aanwezigheid van de burcht voorzien van verdediging werken. Denkelijk ging het om een aarden wal en palissades. Beschermd door een 6 m. brede gracht.

In de 15e en 16e eeuw is er sprake van een vijfhoekige plattegrond met ronde torens op de hoeken en drie stadspoorten: De Steenkuilpoort, de Maaspoort en de Dilser- of Berchmanspoort. In de 16e eeuw werd nog het Aalspoortje toegevoegd. Met het zand uit de gracht werd een steile aarden wal opgetrokken, waarop zich de stadsmuur bevond.

in 1824 werden de wallen gesloopt en omstreeks 1844-1845 werden ook de grachten gedempt. Slechts enkele muurfragmenten bleven bewaard. Na opgravingen in 1971 werden de fundering van de Dilserpoort blootlegden en werd later een deel van de stadsmuren gerestaureerd

Boven de wandelboom en onder het oorlogsmonument naast de kerk.

De vele smalle straatjes nodigen uit om eens op verkenning te gaan in dit pittoreske stadje met een woelig verleden.

Het Stokkemse Perron, de wandelboom en een Maaskei.
Let ook eens op de straatnaamborden.

Nog enkele sfeerbeelden van Stokkem.

Aan de kerk van Stokkem stoppen slechts weinig bussen van het streekvervoer. En in het weekend worden de haltes niet bediend.

De dichtstbijzijnde buslijn is de bus 45 van Dilsen naar Genk. Dat is nog een kleine kilometer stappen vanuit het centrum van Stokkem.