Vliegenzwam !!
Iedereen kent zijn uiterlijk, maar weinigen kennen zijn naam, de Amanita Muscaria. Geen zwam speelt zon grote rol in de historie, culturen, legendes, mythologie en verhalen.
Als je denkt aan een paddenstoel dan zie je automatisch rood met witte stippen. Hij dient als huis voor de kabouters. Een kring van vliegenzwammen is het werk van de heks. Hij is een favoriet onderkomen voor de elfjes. De zwam wordt gerefereerd aan het voedsel der goden, maar bovenal staat hij bekend als de giftigste paddenstoel van het noordelijk halfrond.
Sprookjes zijn vaak de allerlaatste halte voor oude tradities en mysteries voordat ze voorgoed vergeten raken. Kabouters en elfjes werden in oude Germaanse en Keltische culturen gezien als geesten van voorouders die nog geen afscheid konden nemen van de familieleden die waren achtergebleven. Dat de Amanita een prominente rol heeft in het leven van de kabouters lijkt een duidelijke aanwijzing dat er ook met de rood met witte stippen meer aan de hand is dan op het eerste gezicht lijkt
.
Op een grote paddenstoel, rood met witte stippen,
Zat kabouter Spillebeen, heen en weer te wippen,
Krak zei de paddenstoel. Met een diepe zucht,
En kabouter Spillebeen, Hoepla! In de lucht
Het woord paddenstoel stamt uit het geloof dat padden de zwam als zitplaats gebruikten. In het Duits noemt men de zwam wel Rabenbrot of ravenbrood. Dit refereert aan de raven die Odin vergezellen op zijn schouders: Huginn (gedachte) en Munnin(geheugen). Zij aten van de zwam op hun reizen tussen Asgard en de negen werelden in de noordse mythologie. Weer terug in Asgard vertelden zij Odin de nieuwtjes.
De Amanita is inheems op het noordelijke halfrond waar hij in vochtige perioden binnen een nacht uit de grond kan schieten. Hij heeft een symbiotische relatie met de berk, eik en dennenboom. Hij leeft op het sap van de boom en geeft op zijn beurt weer stoffen af die van nut zijn voor de boom.
Als de zwam uit de grond komt ziet hij eruit als een ei, overtrokken met een wit vlies. De zwam kan in 8 uur tot volledige wasdom komen. De witte stippen op de rode hoed zijn niets anders als de restjes vlies, welke er met een regenbui makkelijke af regenen. De zwam degenereert snel in de zon of wordt opgegeten door slakken.
De zwam is te vinden van juni tot in de herfst, met als hoogtepunt augustus en september. De zwam kan 5 tot 25 cm hoog worden en de steel is wit en onderaan verdikt. Vlak onder de hoed is een karakteristieke rok te zien. Ook de lamellen onder de hoed zijn wit.
De Amanita wordt niet voor niets de vliegenzwam genoemd. Albert Magnus beschreef al de toepassing als insecticide. De zwam vermengt met melk zou vliegen en muggen aantrekken die na het nuttigen ervan het loodje legden. Paracelcus noemde de vliegenzwam als middel om longtuberculose en diabetes te voorkomen. Ook zou hij geschikt zijn als antiwormmiddel.
In de 17de eeuw werd hij nog wel eens ingezet tegen epilepsie, hoofdpijn of zelfs kanker.
Recentelijk heeft de homeopathische versie van de paddenstoel de volle aandacht. Het middel werd al succesvol ingezet bij hyperactiviteit, migraine, duizeligheid en als hulp bij manische depressiviteit. De giftigheid hangt sterk af van het seizoen en de vindplaats. De vergiften zijn gevoelig voor hitte en zijn in water oplosbaar. Sommigen menen dat de paddenstoel na het koken in water eetbaar zijn. Regelmatig gebruik van de vliegenzwam zou belastend zijn voor de lever zoals alcohol dat is, maar meer in acute vorm.
De meest beschreven eigenschap van de vliegenzwam is uiteindelijk de hallucinogene werking. Het nuttigen van de vliegenzwam veroorzaakt een rood en gezwollen gelaat, misselijkheid, duizeligheid, zweten, speekselvloed en verlaging van de bloeddruk. Daarnaast zou de vliegenzwam rustgevend, lustopwekkend, stimulerend werken, wat gepaard kan gaan met visioenen en euforie. Men heeft het vermoeden dat Germaanse krijgers en de Vikingen gebruik maakten van de Amanita om kracht en een gevoel van onoverwinnelijkheid te bereiken. Ook zouden zij daardoor minder pijn voelen. De vrouwen zouden de zwam gebruiken als toespijs in hun gerechten om de lustopwekkende kwaliteiten.
Gordon Wasson heeft in de zestiger jaren uitgebreid onderzoek gedaan naar de impact die de zwam heeft gehad in de verschillende culturen. Volgens zijn theorie stond de zwam aan de basis van verschillende religieuze ceremonies. In religieuze geschriften, zoals de Rig Veda van de Hindus en de Avesta van de Iranese Zorasters wordt gerefereerd aan Soma. Wetenschappers zijn er over eens dat het een plant betreft met hallucinogene eigenschappen. De ware identiteit van de plant is echter verloren gegaan doordat de volkeren zich elders vestigden en de plant daar niet voorhanden was. De ceremonies bleven echter bestaan en andere planten werden ingezet. Om welke plant het zou gaan heeft heftige discussies opgeleverd. Wasson bestudeerde de beschrijvingen van soma in de geschriften en opperde voor het eerst dat het wellicht om een paddenstoel zou gaan. Vooral de beschrijving dat de werkzame stof ook nog in urine van de gebruiker was te vinden en als zodanig hergebruikt werd, leverde een belangrijke aanwijzing. Dit geldt specifiek voor de Amanita.
John Allegro denkt in de bijbel aanwijzingen te hebben gevonden waarin sprake is van het gebruik van hallucinogene planten. Als men de woorden het eten van vlees of brood van god in het boek van de apostel Johannes vervangt met de vliegenzwam levert de tekst aanmerkelijk meer duidelijkheid en inzicht. John Allegro was betrokken bij de vertaling van de dode zee rollen en raakte in diskrediet omdat hij tegen de geheimhouding van de werkelijke inhoud was. Volgens Allegro blijkt uit de rollen dat het christendom stamt uit een seksueel georiënteerde cultus waarin hallucinogene substanties een rol speelde. Een belangrijk ritueel, de Agape genoemd, spreekt over het zalven met o.a. zaad en menstrueel bloed. Allemaal zaken waar het hedendaagse christendom niet mee geassocieerd wil worden. De term agape wordt in het christendom nog steeds gebezigd, het staat voor onvoorwaardelijke liefde.
Aldous Huxley maakte ons attent op een afbeelding in een franse kerk uit de 12de eeuw. Daarop staan Adam en Eva onder de verboden fruit boom afgebeeld als een Amanita. In Genesis staat beschreven hoe het verboden fruit de gedachte van de eter opende, kennis voortbracht en de onschuld verdreef.
Sommige onderzoekers gaan zo ver dat ze menen dat het gebruik van hallucinogene planten er toe bij hebben gedragen dat het intellect en de spiritualiteit van de mens zich in een versneld tempo kon ontwikkelen.
De Koryaks zijn een volk in Siberië die de Russische onderdrukking onder Stalin zijn ontvlucht.Hier zijn de tradities rondom de Amanita nog springlevend. Ze leven van het hoeden van rendieren en jagen. Het volk kent geen professionele dokters of religieuze leiders maar elke familie heeft een sjamaan. Hij of zij wordt geconsulteerd bij ziekte of raadgeving. Kennis wordt overgedragen van generatie op generatie.
De sjamaan heeft een actieve rol in rituelen, waaronder trance-inducerende dansen, gezang en het bespelen van trommels. Het volk geloofd dat alles om hen heen bezield is en dat transformatie naar een andere bezieling mogelijk is. Ze geloven ook in kwade geesten waartegen ze zichzelf moeten beschermen. De Amanita wordt ingezet om te assisteren op hun pad.
De berk (de inheemse Betula ermanii) wordt gezien als de verbindingsweg tussen de wereld om ons heen, de boven en onderwereld. Soms wordt er een ladder gemaakt van de berk als visueel hulpmiddel voor de sjamaan waarlangs hij of zij kan gaan tijdens de zoektocht naar genezing, advies , contact met voorouderen of om geesten gunstig te stemmen en een vruchtbare jacht te bewerkstelligen.
De manier waarop de Amanita geoogst en gebruikt wordt is uitgesproken. Het getuigt van een respectvolle en religieuze band met de paddenstoel. Zo worden allen de paddenstoelen gebruikt die in de nabijheid van de berk staan. Alleen de jonge en alleenstaande worden met de hand uitgegraven. Er wordt geen mes gebruikt. Alle andere Amanitas worden als inferieur beschouwd. De jongeren verzamelen de paddenstoelen in de zomer en vroege herfst en worden in de winter voornamelijk gebruikt door de ouderen. De paddenstoelen worden aan draden of dunne twijgen geregen met de hoed omhoog, waarna ze op een luchtige plek in de schaduw worden gedroogd.
De Amanita wordt nog op andere manieren ingezet. Muzikanten gebruiken de paddenstoel om hun creativiteit te verhogen en geven hun de kracht om de hele nacht te musiceren. Herders gebruiken de paddenstoelen voor een beter uithoudingsvermogen om weggelopen rendieren terug te halen. De Amanita is een standaard onderdeel van jaarfeesten en trouwerijen.
De Amanita wordt gewoonlijk gedroogd genuttigd en in zijn geheel, opgerold als een balletje, door geslikt, daar het kauwen erop misselijkheid en darmbezwaren oplevert. Of de hoed word in blauwe bessensap geweekt en opgedronken. De eenheden die worden ingenomen dienen oneven in getal te zijn.
De sjamaan geeft Amanita aan oudere mensen om snachts beter te slapen en overdag meer energie te hebben. Verwerkt als een papje werkt het pijnstillend en ontstekingsremmend op wonden en artritis. Verse stukjes van de hoed worden ingezet voor de behandeling van de keel en bij kanker.
Met deze informatie in het niet verwonderlijk dat er stemmen op gaan die zeggen dat de kerstman zijn wortels heeft in deze traditie.
De kerstman komt uit Siberië. Rijdt op een slee getrokken door rendieren en vliegt(!) daarmee door de lucht. (Het is bekend dat rendieren gek zijn op Amanita en ze eten ze graag.)
Zijn pak is rood met wit, net zoals de rituele kleding van de Koryak sjamaan. Zijn gelaat is bol en hij heeft een uitgesproken rode neus, evenals Rudolf, een van zijn rendieren. (Een gezwollen en rood gelaat zijn bijwerkingen van het gebruik van Amanita.) Zelfs zijn beroemde kreet HO,HO, HO! lijkt te verwijzen naar de euforie die de paddenstoel kan veroorzaken. Hij maakt iedereen blij met zijn presentjes, wat te vergelijken valt met het werk wat de sjamaan verricht om zijn medemens te helpen met behulp van de Amanita. En ook al zou deze veronderstelling niet voldoende wetenschappelijk onderbouwd zijn, het bevat wel een belangrijke boodschap zoals we die uit elk sprookje kunnen extraheren: dat kerst in essentie gaat om het eren van de gift der aarde.
Bron : http://www.ezinenieuwemaan.nl
Met Dank aan Willie Nieuwemaan
