Persdienst Eerste Minister

TOESPRAAK VAN EERSTE MINISTER GUY VERHOFSTADT OP DE KONINGSDAG 2004.
BRUSSEL, 15 NOVEMBER 2004.

Koninklijke Hoogheden,
Excellenties,
Waarde collegas,
Dames en Heren,

15 november is de dag waarop twee namen worden gevierd. Volgens de Germaanse kalender is dit het naamfeest van Leopold. Volgens onze kalender dat van Albert. Samen met koning Boudewijn vertegenwoordigen onze koningen met de naam Leopold en Albert reeds 175 jaar het onafhankelijke België. Dat is iets waar de koninklijke familie, net zoals alle Belgen, fier op mag zijn.

Sinds die onafhankelijkheid is onze samenleving niet meer dezelfde. Van een rurale maatschappij zijn we in de 19de eeuw geëvolueerd naar een industriële samenleving met een groeiende verstedelijking. Tegelijkertijd ontstond er een sociale beweging waarbij de rechten van eenieder steeds verder werden uitgebreid.

In de twintigste eeuw is ons land het eigenlijke slagveld geweest van twee wereldoorlogen. Daarna zijn we de motor geworden van het grootste en meest ambitieuze project sindsdien, de eenmaking van Europa. Ons land heeft op staatskundig vlak tegelijk een voortrekkersrol gespeeld in de oprichting van de Europese Unie én in een verregaande decentralisatie van haar eigen overheid.

België bestaat immers niet alleen al 175 jaar als onafhankelijke staat, maar ook 25 jaar als federaal land. Sinds 1980 bestaan we uit gewesten en gemeenschappen. Wij zijn daar intussen vrij gewoon aan geworden. Toch is deze federalisering op wereldvlak een opmerkelijk project geworden. Net zoals over de hele wereld landen een voorbeeld namen aan de Belgische grondwet van 1831, kijkt men nu naar de wijze waarop wij op een vreedzame manier culturele en economische autonomie in ons land hebben geïnstalleerd. We hebben dus meer dan één reden om van 2005 een echt feestjaar te maken.

Het wordt in ieder geval geen nostalgisch overzicht van ons 175 jarig bestaan. Niet dat dit niet de moeite zou lonen. Ons land heeft een opmerkelijke geschiedenis achter de rug. Maar we menen dat dit feestjaar een ideale gelegenheid is om de pijlers waarop de identiteit van ons land gebouwd is, te belichten. Het moet ook aantonen waarin onze kracht voor de toekomst ligt.

Het kernthema van het feestjaar is: ontmoeten. Tijd om elkaar te ontmoeten. Het is een thema dat meer dan ooit actueel is. Onze culturen kunnen immers alleen maar overleven als we ons openstellen voor andere culturen die in ons land aanwezig zijn. Als we ons openstellen voor wat anderen denken, wat anderen drijft, wat hun overtuiging of religie is. Zichzelf opsluiten in het eigen gelijk, heeft nog nooit tot een betere samenleving geleid. En de dramatische gebeurtenissen van de voorbije weken in landen heel dicht bij ons tonen dit nogmaals aan. Alleen door bereid te zijn om elkaar te ontmoeten, kunnen we verhinderen dat we op het gevaarlijk hellend vlak terechtkomen dat vandaag her en der is ontstaan.

Ten tweede kan ons land slechts overleven als de verschillende gewesten en gemeenschappen de moeite doen om elkaar echt te begrijpen. Dit lijkt niet eenvoudig, gezien we soms elkaars taal niet meer goed onder de knie hebben of elkaars kranten niet meer lezen. Ook heel wat politici dreigen zich nog enkel toe te spitsen op de verschillen tussen beide. Die verschillen bestaan, en maar gelukkig ook, maar de gelijkenissen zijn zoveel groter. Nochtans is het opzet van het federalisme niet om verder uit elkaar te groeien, maar integendeel beter met elkaar samen te werken. Daarom willen we van het jaar 2005 gebruik maken om de dialoog tussen de verschillende gewesten en gemeenschappen opnieuw te versterken. Daarvoor zijn alle overheden bij het programma betrokken: zowel de federale en regionale overheden als heel wat steden en gemeenten.

Naast de ontmoeting tussen culturen en tussen de verschillende gewesten en gemeenschappen willen we eveneens ontmoetingsruimte creëren tussen de verschillende generaties. We praten tegenwoordig over de vergrijzing alsof ouderen enkel nog een probleem zijn voor de jongere generaties. Dat mensen steeds langer leven en langer gezond leven, is echter geen probleem maar een vooruitgang. Aan de andere kant lijkt het soms alsof jongeren, door de snel evoluerende maatschappij, in een ander tijdperk leven. En eigenlijk is dat wel een beetje zo. De uitdagingen en keuzes waar jongeren voor staan, zijn wellicht nog nooit zo groot geweest. Ik zou bijna zeggen, de toekomst van de volgende 175 jaar van ons land, ligt inderdaad voor een groot stuk in de handen van onze jongeren. Het is dan ook de bedoeling om hen in het bijzonder bij het programma te betrekken."