|
Het Kasteel van Laken
Het kasteel van Schonenberg te Laken werd gebouwd op initiatief van de Oostenrijkse Aartshertogen en Gouverneurs-generaal van de Nederlanden, Maria-Christina van Oostenrijk en Albrecht van Saksen-Teschen.
De plannen werden ontworpen door de Franse Architect Charles de Wailly en ze werden uitgevoerd door de aannemer-architect Louis Montoyer tussen 1781 en 1785. Het was bestemd als buitenverblijf voor de aartshertogen, die actief meewerkten aan de conceptie ervan. Centraal van het neoklassieke kasteel, bevindt zich een majestueus Italiaans salon, versierd met bas-reliëfs van de hand van Gilles-Lambert Godecharle die de tekens van de dierenriem voorstellen. De tuin van het kasteel werd aangelegd volgens de onderrichtingen van de bekende Engelse landschapsarchitect Lancelot Brown.
De Aartshertogen Maria-Christina en Albrecht genoten echter niet lang van het zomerverblijf. De Franse Revolutie en aanhechting van onze gewesten bij Frankrijk in 1794/5 noopten hen het kasteel te verlaten. De aartshertogen verkochten uiteindelijk het domein en de omliggende gronden raakten verdeeld. Het kasteel werd in 1803 van de slopershamer gered, dankzij Napoleon Bonaparte die het liet aankopen door het departement van de Dijle om er een residentie van te maken. François-Joseph Henry, architect van de stad Brussel, werd belast met de noodzakelijke werken. Na de val van het Keizerrijk werd deze residentie toegewezen aan het nieuwe Koninkrijk der Nederlanden. Enkele waardevolle meubels en wandtapijten uit Frans bezit bleven in Laken achter. Deze wandtapijten - onlangs nog geheel gerestaureerd bij de Koninklijke Manufactuur De Wit uit Mechelen - sieren nog steeds de Audiëntiesalons van het gelijkvloers.
De nieuwe grondwet bevatte zomer- en winterresidenties voor de koning, die één jaar op twee in de Zuidelijke Nederlanden resideerde. Het kasteel van Schonenberg te Laken werd hem daarom ter beschikking gesteld. Het werd tijdens het Nederlands regime verfraaid en vergroot met een theater en oranjerie, gerealiseerd door François-Joseph Henry, die met de bewindswisseling zijn functie bleef behouden.
De revolutie van 1830 maakte een einde aan het Nederlandse bewind. In 1831 nam Koning Leopold I zijn intrek in Laken. Hij zorgde ervoor dat het domein werd uitgebreid maar het kasteel zelf onderging tijdens zijn bewind geen grote veranderingen. Leopold II was daarentegen geboeid door architectuur en stedebouw. Hij liet in de tuin van Laken een prachtig serrencomplex optrekken door de architecten Alphonse Balat, Herni Maquet en Charles Girault. Het kasteel zelf werd bij het begin van deze eeuw uitgebreid met twee zijvleugels, ontworpen door Girault. De Koning vatte het plan op om in het domein een "Paleis der Natiën" te maken en wilde er via een ondergronds station de trein naartoe leiden. In dit plan paste ook de bouw van de Japanse Toren en het Chinees Paviljoen. De stukken van het domein van Laken uit persoonlijk bezit van de Koning werden samen met andere immobiliën door de Koning aan de Staat geschonken. Deze goederen worden beheerd door de Koninklijke Schenking.
Na de dood van Leopold II bleef de Staat het domein en kasteel van Laken ter beschikking stellen van de Koninklijke Familie. Het onderging geen noemenswaardige veranderingen meer op architecturaal vlak. Sinds enkele jaren wordt wel werk gemaakt van de noodzakelijk geworden restauraties. De meest recente zijn de restauratie en herinrichting van de Audiëntiesalons op de gelijkvloerse verdieping van het centrale gedeelte van het kasteel en de restauratie van de Theaterserre.
De Oranjerie
De Oranjerie te Laken werd gebouwd rond 1818-1820, voor Koning Willem I der Nederlanden. Het vormt één geheel met het Theater en met de Banketserre.
Het theater en de oranjerie werden gebouwd door de architect Ghislain-Joseph Herny, die de titel droeg van Architect van de Koninklijke Paleizen. Alvorens Henry voor Willem I werkte , bekleedde hij de functie van architect van het kasteel te Laken in dienst van het Empire. De conceptie van een oranjerie dateerde trouwens uit de tijd dat het kasteel ter beschikking stond van Joséphine de Beauharnais, de eerste echtgenote van Napoléon Bonaparte. Het project kwam dus niet zomaar uit de lucht gevallen.
Henry begon met de bouw van de oranjerie begin 1818. Eind 1820 waren de werken al flink gevorderd, wanneer Henry plots overleed. Zijn opvolger, Vander Straeten, heeft zich daarom niet moeten bekommeren met dit bouwwerk. De Oranjerie zelf vormde het hoofdgebouw, dat langs de ene kant begrensd werd met een klein theater waarin maximum 306 mensen plaats konden nemen. Het andere uiteinde van de Oranjerie herbergde een woonhuis voor de tuinmannen.
De oranjerie en het theater ondergingen veranderingen rond 1878, door architect Balat. De tuinierswoning ruimde plaats voor de Banketserre en de Theaterserre werd aangebouwd langs de kant van het theater. De oranjerie werd bij deze gelegenheid verbonden met de wintertuin via de annexserre. De ingang tot de oranjerie werd in 1892 gerenoveerd. Uit deze periode stamt waarschijnlijk het koninklijk monogram, dat de ingang ervan bekroont. In 1905 ten slotte, verving Girault de oude Theaterserre door de huidige serre.
De Oranjerie vervult een centrale rol in het domein van Laken: zij geeft uitzicht op het kasteel, waarmee ze ondergronds verbonden is en verschaft toegang tot de serres. Ze speelde onlangs een centrale plaats in het volksfeest dat georganiseerd werd ter gelegenheid van de 65e verjaardag van de Koning.
De Wintertuin
Deze majestueuze cirkelvormige serre sluit aan op de Oranjerie. Ze werd gebouwd door Alphonse Balat. De koepel, 25 m hoog met 57 m diameter, wordt gedragen door 36 stenen zuilen met Dorisch kapiteel. Daarrond loopt een 7 m brede galerij. De onderbouw uit baksteen met dekplaat in blauwe steen omvat 36 sokkels, vanwaar de metalen steunbogen naar de koepel leiden. De afmetingen van de serre maakten het mogelijk om er palmbomen in onder te brengen. De eerste bomen waren afkomstig uit de kweekserres van de Hertog van Arenberg in Edingen. In 1882 schonk het stadsbestuur van Leuven de Koning 4 grote palmen van 15 tot 17 m hoog, die te weinig ruimte hadden in Leuven.
Koning Leopold II wenste het serrencomplex te kunnen gebruiken om er gasten te ontvangen. De Wintertuin met zijn enorme afmetingen, speelt bij de ontvangsten een evidente rol. De verloving van Prinses Stephanie met Kroonprins Rudolf van Oostenrijk in 1880 werd aangegrepen om deze serre officieel te openen, met een optreden van een Weens koor.
De Grote Galerij en de Danszaal
Beide salons, die in mekaars verlengde liggen, maken deel uit van de grootse receptieruimten die Girault in Laken ontwierp. De nieuwe vleugel die deze architect bij het begin van deze eeuw optrok, herbergt onder meer een majestueuze trap, een banketzaal en een aantal salons die de verbinding verzekeren met het centrale gedeelte van het kasteel. De meeste van deze ruimten zijn samen met de serres bij uitstek geschikt voor ontvangsten die met staatsie gepaard gaan.
Het huwelijksfeest van Prinses Astrid en Aartshertog Lorenz van Oostenrijk-Este vond hier plaats in september 1984. De inmiddels gerestaureerde zalen vormden ook een prachtig decor voor het galabanket dat werd opgediend ter gelegenheid van het officiële bezoek van de Groothertog Jan en Groothertogin Joséphine-Charlotte van Luxemburg en enkele maanden voordien van de President van Duitsland.
|
