Een genretafereel van de Nederlander Jan Steen uit 1663. Zoals vaak is de titel aan het werk nadien gegeven en is die vaak misleidend.
We zien een huiselijk tafereeltje: vanuit een belendende kamer zien we een vrouw op bed zitten die haar kous aantrekt. Niks bijzonder, zal je zeggen. Maar in die tijd herkende men veel meer. Het schilderijtje bulkt van symboliek die verwijzen naar erotiek.
Om te beginnen zien we een immens barok portaal. Het is in schril contrast met het sobere kamertje. Dit was een manier om aan te geven dat de scène fictief is en de schilder eerder een onderliggende betekenis wou weergeven.
Laten we eens de verwijzingen overlopen:
-De vrouw is rijk gekleed, maar ziet er niet echt uit als een dame. Het lijkt eerder een boerenmeid in kleren die niet bij haar passen. Haar kleed is ten andere diep gedécolleteerd. Ze draagt een gele rok. Geel was een verwijzing naar ontucht, prostitutie. Zouden er nog zaken naar verwijzen...?
-op de grond staan de pantoffeltjes. Ze staan niet netjes naast elkaar. En verwijzing naar chaos, wanorde.
-op haar nachtkastje staat een juwelenkistje open (teken van seksuele ontvankelijkheid), met daaruit een parelsnoer (parels is een verwijzing naar de oester = afrodisicum)
-op de grond een pispot. verwijzing naar vuil, viezigheid
-een gedoofde kaars: betekenis: God is niet aanwezig - er gebeurt zonde.
-ook staat er een kolfje met een gele vloeistof. Dit verwees naar de 'pissekijkers'. Charlatans maakten vrouwen wijs dat ze in de urine konden zien of ze al dan niet zwanger waren.

Met al deze verwijzingen mogen we stellen dat Jan Steen een prostituée voorstelde in het schilderij. Trouwens, 'de kous aantrekken' was gezegde voor 'seks hebben'.
Maar er is meer:
-op het bed ligt een hondje te slapen. Een rustig hondje is normaal een symbool voor trouwheid, maar in dit geval is het hondje daar gekropen voor het warme plekje. Het bed is dus net beslapen! En dat ze niet alleen sliep, verwijzen de twee hoofdkussens naar!
Maar het summuum is dat Jan Steen schilderde dat de vrijpartij een vluggertje was. Als je inzoomt op de benen van de vrouw zie je twee striemen onder haar knieën. Ze had dus net voordien de kousen aan en nu doet ze die terug aan! Dit wordt bevestigd door de cominatie aan de deur: luit, klimop, partituur en schedel. Zoiets noemt een 'vanitas'. Het symboliseert de vluchtigheid in het leven. Hoe snel alles voorbij gaat.
En de sleutel die in het gat steekt aan de deur zegt ook voldoende....