Er zijn zo van die momenten in de kunstgeschiedenis die ware mijlpalen zijn. Momenten waarbij kunst niet meer zal zijn zoals voorheen. In de muziek is dit bijvoorbeeld de Eroica-symfonie van Beethoven. In de schilderkunst is het dit werk van Manet. Wat maakte het werk zo baanbrekend en waarom werd het als een waar schandaalstuk ontvangen? Daarvoor moeten we even de tijdsgeest erbij halen...
In de 19de eeuw was een bourgeoisie ontstaan die weliswaar niet meer de rijkdom had van het Ancien Régime van voor Napoleon, maar wel hautain en neerkeek op het gewone werkvolk. Men hield van een kunst van oude idealen zoals mythologische thema's, historiestukken die de staat en hun stand verheerlijkten en die geschilderd waren in een academische stijl: sierlijk, fijn geschilderd, verheven,...
Zo richtte de Académie Française jaarlijks een Salon in voor kunstenaars en wie daar een plaatsje kon bemachtigen op de expositie, was vrijwel zeker van faam voor de toekomst. Het spreekt voor zich dat men duchtig selecteerde in de werken en zo ook in 1863, wanneer dit schilderij van Manet werd geweigerd. 
Winkeliers en zelfstandigen vonden er niet beter op om die geweigerde werken in hun winkel of etalage te plaatsen, wat soms een grote volkstoeloop en uiteraard klanten opleverde. Een gevolg was dat Napoleon III besliste om een bijkomend Salon te organiseren: 'Het Salon des refusés', een expositie van de geweigerden dus. En het was op die expositie dat Le Déjeuner (aanvankelijk heette het werk 'Le Bain') de grote blikvanger en het schandaal was...

Wat was er dan zo anders aan het schilderij?
-om te beginnen de schildertechniek: de grove schilderstijl werd niet gesmaakt. Bij Manet zag je nog de penseelstreken op het doek! Ook de kleuren leken voor die tijd heel ongewoon.
-daarnaast het perspectief: Manet lapte alle regels van perspectief aan zijn laars. De vrouw die achteraan in het water waadt, is veel te groot geschilderd. In het bootje, dat ongeveer op de gelijke hoogte ligt, zou ze nooit inkunnen!
-Het schilderij was 2m x 2,5m. Immens grote afmetingen, toch voor een dergelijk thema. Normaal waren deze grote doeken voorbehouden voor religieuze werken, historiestukken of verheven thema's.
-de stille verwijzing in het werk: De pose van de personages vooraan had Manet gehaald uit een werk uit de Renaissance van Raimundi (op de foto rechts zie je de pose: klik HIER). Het werk noemde 'Het oordeel van Paris', een woordspeling die Manet gebruikte waardoor het de verborgen titel van het schilderij kon zijn: 'het oordeel van Parijs'.
-En dan het naakt: Naakt was tot dan toe voorbehouden voor engelen of mythologische figuren. Niet voor dagdagelijkse mensen. Hier herkende men de broer en schoonbroer van Manet, de naakte vrouw was een gekend model Victorine Meurent en de vrouw op de achtergrond was de latere echtgenote van de schrijver Emile Zola.
-Bovenop was het de manier van afbeelden die het werk een schandaal maakte. De ene man is aan het praten tegen de andere man. Die andere man luistert niet en kijkt in de verte. Geen van beiden heeft oog voor de dame, terwijl ze toch naakt zit bij twee heren. Bovenop heeft de vrouw de agressieve blik waarbij ze de toeschouwer met een lach recht in de ogen te kijkt. Hierdoor heeft de toeschouwer van het schilderij een gevoel dat hij betrapt wordt op het gluren naar haar naaktheid (want daar keek men uiteraard eerst naar).
-En dan de onderliggende symboliek die men in die tijd heel goed herkende: een pic-nic in een bos. Rijkelui trokken op zondag vaak met de familie naar de rand van de stad om de natuur op te zoeken, te spelen, te keuvelen, te ontspannen met de kinderen,... Het 'Bois de Boulogne' was zo één van die plaatsen waar men vaak naartoe ging. Maar diezelfde plek was ook gekend waar diezelfde rijke huisvaders hun prostituée gingen oppikken! Deze spot in het schilderij maakte hen woest! Het was tot dan een soort 'publiek geheim'. Erotische verwijzingen zijn bvb. het pic-nicmandje dat gevuld is met 'erotische' vruchten: vijgen, perziken, pruimen, kersen. Het blauwe kleedje dat ze afdeed was een favoriete kleur van het koninklijke, de betere klasse, de bourgeoisie.
Linksonder zit een kikker in het gras. Een kikker is symbool van transformatie, dus van gedaante kunnen veranderen (van huisvader naar hoerenloper). Het goudvinkje bovenaan in de bomen wees op welstand. DAT was dus 'het oordeel van Parijs' dat Manet had.
Het zou niet het laatste schilderij zijn waarbij Manet tegen hun schenen zou schoppen...