Het schilderen van kinderportretten was lange tijd een bron van inkomsten voor veel schilders. Een portret laten schilderen van een kind was natuurlijk voorbehouden van de betere klasse en de adel. Ouders lieten meestal hun kind op vroege leeftijd portretteren. De reden was simpelweg omdat de kindersterfte zeer hoog was. Eén op drie kinderen haalde de leeftijd van vijf jaar niet! Telkens weer komt bij mij de vraag op als ik zo’n portret zie: Wie was het? Welk leven had hij of zij? En heeft het kind het gehaald?
Ik koos lukraak dit kinderportretje, geschilderd door Aelbert Cuyp.
Het portret is volgens de titel een kind van ene familie Van der Burch. Hun wapenschild staat rechtsboven op het portret. Het toont een kind in dure kleding: een wit jurkje met goudgele mouwen met goudachtige versierselen en strikjes. Meestal kan je bij baby’s niet meteen uitmaken of het een meisje of jongen is. Jongens droegen in die tijd ook kleedjes tot ongeveer achtjarige leeftijd (dit was gemakkelijker om het kind te verschonen). Op het portret draagt het kind een soort ‘valhelm’. Het kind leerde dus lopen. De witte boorden over de schouders die vooraan samengehouden worden door een strikje, is geen kraag maar zijn vermoedelijk leibanden, die door een volwassene werden vastgehouden om het kind te begeleiden bij het leren lopen (vandaar het gezegde ‘aan de leiband lopen’). In de rechterhand heeft het kind een ‘rinkelbel’ of ‘rammelaar’, die aan het kleedje is vastgemaakt met een goudkleurig parelsnoer. In dit geval is het uiteinde in bergkristal. Rammelaars hadden een drievoudige functie: vooreerst was het speelgoed, maar ook was het dienstig om op te bijten en zo te helpen bij het doorkomen van de eerste tandjes. En volgens het volksgeloof hield het lawaai boze geesten weg.
Benieuwd naar wie dit was? Dina was haar naam. Ze was het dochtertje van Johan van der Burch (1618-1691), in zijn leven o.a. burgemeester van Dordrecht en Rekenmeester van Holland, en van Margaretha Berck (1623-1677) Dina werd geboren in 1652 en stierf reeds in 1657. Tot 1800 zullen kinderportretten niet alleen het kind zelf weergeven, maar ook de rijkdom van de familie. Kinderen werden voor het portret ook veelal als volwassene gekleed. De kinderportretten in de 19de eeuw zijn daarentegen natuurlijker. Weliswaar zijn ze veelal een geïdealiseerde, romantische weergave van het kind, maar het opgedirkte kind uit het Ancien Regime is dan verdwenen.
|