'De enige mannen waarvan in hou, zijn de stieren die ik schilder' Rosa Bonheur

Kunstenaars zijn vaak een beetje excentriek. Of ze denken toch veelal buiten de lijntjes. Soms uit zich dat in hun dagelijks leven en als we het over vrouwen hebben, dan komt de schilderes Rosa Bonheur (1822-1899) zeker in aanmerking. Naast George Sand en Sarah Bernhardt, was ze een voorloper op gebied van het feminisme in haar tijd. Ze was ook de eerste vrouw die bevorderd werd tot officier in het Legion d’Honneur.

Als dochter van een kunstschilder, was Rosa als kind vaak in het Louvre te vinden waar ze schilderijen bewonderde. Ook had ze een grote liefde voor dieren. Deze twee interesses, gecombineerd met een schilderstalent, maakten Rosa Bonheur beroemd als schilderes van dieren en boerenlandschappen. Het was in die tijd een veel gevraagd thema bij de rijke klasse in het mondaine Parijs. 

De grote doorbraak kwam er met een immens schilderij van de paardenmarkt in Parijs, dat ze exposeerde op de Salon in 1853. De kassa ging nadien rinkelen en in 1859 kocht ze een landhuis net buiten Parijs in Thomery. Ze zou er de rest van haar leven wonen met haar jeugdvriendin Nathalie Micas en de Amerikaanse Anna Klumpke. Het petit chateau, vandaag gekend als het kasteel van By, bood haar de ruimte voor een atelier voor haar grote werken. Daarnaast hield ze een halve dierentuin op het domein en had ze zelfs een leeuw als huisdier.
Toen William F. Cody, alias Buffalo Bill, een tournee met shows door Europa maakte en Parijs aandeed, maakte ze een schilderij van hem. 

Maar waar Rosa Bonheur vooral door opviel was haar verschijning. Ze droeg steeds broeken, wat in haar tijd verboden was. In 1799 was in Parijs een decreet uitgevaardigd op het verbod van dragen van broeken door vrouwen. Dit had vooral te maken met het feit dat een vrouw zich toen niet kon uiten als revolutionair. Rosa kreeg echter door haar beroemdheid toestemming om een broek te dragen. Een zogezegd excuus was dat ze veel met dieren moest omgaan. Hoewel: ze had ook haar haren laten kort knippen en woonde samen met een vrouw. Homofilie was weliswaar wettelijk niet verboden, maar het was in die tijd toch een grote taboe. 
Dit maakte haar verschijning in haar tijd opmerkelijk en ze werd nadien bestempeld als een van de voorlopers van het feminisme, hoewel ze gewoon haarzelf was. Ze zette zich nooit in voor vrouwenrechten of homofilie.
In 1899 werkte ze aan een groot schilderij voor de wereldexpo van 1900 in Parijs, doch ze kon dit niet voltooien. Ze stierf op 25 mei 1899. Haar bezittingen schonk ze aan haar vriendin Anna Klumpke (Nathalie was intussen gestorven), wat nadien de nodige financiële perikelen met de familie van Rosa teweegbracht. De drie vriendinnen liggen samen begraven op het kerkhof Père Lachaise. Op hun grafsteen staat de tekst: ‘Vriendschap is goddelijke genegenheid’. Het kasteel van By is vandaag nog te bezichtigen. Het laatste onafgewerkte schilderij staat er nog steeds.
Nog even over dat broekenverbod: 

Het decreet bleef bestaan maar begin twintigste eeuw veranderden tijden en werd er op dit verbod vergeten. De grote doorbraak kwam er door Marlène Dietrich die in de film ‘Morocco’ een broek droeg. Andere diva’s zoals Audrey Hepburn en Coco Chanel volgden haar, en zo werd een broek voor vrouwen stilaan mode. 
Tot men het wetsartikel terugvond begin 21^ste eeuw en bleek dat het decreet nooit was geschrapt. Het verbod was dus al die tijd nog geldig! Uiteindelijk werd het verbod pas in 2012 ingetrokken.
Wat niet ingetrokken is in Frankrijk, is de wet op het ‘catcalling’ of het naroepen van vrouwen of seksistisch intimideren. Wie er zich aan waagt, riskeert een boete van maximum 750 euro!
Het verbod op dragen van broeken had nog een ander nevenverschijnsel in 1902: het ontstaan van de splitrok. Om dat verschijnsel uit te leggen moeten we naar het paardrijden. 
Vrouwen zaten steeds in amazonezit op een paard. In de middeleeuwen was het voor de Kerk onwelvoeglijk dat een vrouw haar benen opende (tenzij voor het nageslacht te bekomen). Doordat een vrouw geen broek mocht dragen, reed een vrouw dus steeds in amazonezit (met de benen langs één kant). Op het paard was een zitkussentje en voor de voeten te steunen was een voetplankje. Ten andere, in die tijd bestond nog geen ondergoed, dus het zou zo al geen zicht geweest zijn dat een edelvrouw haar been in de lucht zwierde om op een paard te kruipen. Een dame van adel reed ook nooit in galop. Dit was onmogelijk in die zithouding. Alom bekend is het ongeval dat de dood betekende van Maria van Bourgondië.
Maar ook Catharina de Medici tuimelde ooit van haar paard. Het was zij die daarna het vrouwenzadel liet ontwerpen: een zadel met een houten uitsteeksel, waardoor de vrouw haar ene been kon vasthaken aan het zadel, waardoor ze veel comfortabeler en veiliger zat.
En net dat houten uitsteeksel zorgde dan weer voor ongemak omdat de lange jurken en rokken erover moesten getild worden om het been te kunnen inhaken.
In 1902 vond ene Mrs. Landeburg het welletjes en ontwierp ze de splitrok. Uiteraard dat die snel een modeverschijnsel werd…
Tot slot nog een weetje: het gezegde ‘de vrouw draagt de broek’, betekenend dat zij het voor het zeggen heeft, slaat niet op de broek, maar om het slipje! Toen vrouwen ondergoed begonnen te dragen, werd ze aanvankelijk door mannen als gereserveerd of bazig bestempeld.
Het is ook de reden waarom vroeger rijke dames een hondje hadden, dat veelal bij ‘conversaties’ onder de hoepelrok zat, in het Gents dialect ‘preutelekker’ genoemd. Het hield de ongewenste bezoekers van intieme delen op afstand. En als de dame niet al te fris rook, had ze een excuus dat haar hondje een windje gelaten had…