Het hoeft geen betoog dat deze prent van Rops een schandaal veroorzaakte. Rops (1833-1898) was van goede komaf maar verzette zich al vlug tegen de hypocrisie van de bourgeoisie en de Kerk. Ook het pornografische ging hij niet uit de weg in zijn werken. Door zijn goede afkomst moest hij niet echt in opdracht werken om geld in het laatje te krijgen. Hij was ook een van de weinige kunstenaars die persé NIET beroemd wilde worden. Desondanks is het werk van Rops algemeen bekend in de kunstwereld en is in zijn stad Namur een heel gezellig museum gevestigd. Zeker de moeite om te bezoeken als je ooit eens in Namur bent!

Over dit werk:
‘De verzoeking van de Heilige Antonius’ is een thema dat veelvuldig werd geschilderd. Jeroen Bosch, Dali, Ensor en ook Michelangelo hebben dit thema in beeld gebracht. Sint-Antonius heeft zijn hele leven als kluizenaar gewijd aan kuisheid. De verzoeking gaat over een moment waarbij vrouwen hem proberen te verleiden om zijn gelofte te breken.
Hij wordt op vele plaatsen in Vlaanderen vereerd en had een voorname plaats in de middeleeuwen vanwege het St. Antoniusvuur, een ergotisme dat ontstond na het eten van besmet koren. Hij werd ook aanroepen als pestheilige. Zijn attribuut is de Tau (T-staf) en een varkentje met een bel om de hals. Zo bestond er een kloosterorde ‘de antonieten’ die het recht hadden om hun varkens vrij te laten rondlopen in de stad. Op 17 januari werd het varken dan geslacht en het vlees verdeeld onder de armen. Ook was er enige tijd een ridderorde van Sint-Antonius, waar Jacoba van Beieren en enkele ridders deel van uitmaakten. Hun juweel was een Tau kruis met een belletje.

En wat schilderde Rops? Een glimlachende naakte vrouw die aan een kruis is vastgebonden. De gekruisigde, uitgemergelde Jezus valt van zijn kruis, weggetrokken ervan door een satansfiguur. Het titelbord aan het kruis is hier ‘EROS’ in plaats van ‘INRI’. In de lucht vliegen twee engelen met doodshoofden, omgeven door bloemslingers. Een varkentje kijkt het tafereel toe, terwijl St.-Antonius een uitzinnig gebaar maakt. Voor hem ligt een boek ‘Over de onthouding van Jozef’.

Sigmund Freud schreef over het werk: 
’De graveur heeft gekozen voor het modelgeval van terugtrekking in het leven van heiligen en boetelingen. Een ascetische monnik zoekt zijn toevlucht – waarschijnlijk om te ontsnappen aan wereldse verleidingen – bij het beeld van de gekruisigde Verlosser. Dit kruis vervaagt als een schaduw en daarvoor in de plaats komt het stralende beeld van een naakte vrouw in volle bloei, ook in de vorm van een kruisiging. Andere schilders, wiens psychologisch inzicht niet zo doordringend was, plaatsten hun analoge voorstellingen van verleiding, met de zonde brutaal en triomfantelijk, ergens naast de Verlosser aan het kruis. Alleen Rops liet het de plaats innemen van Onze Lieve Heer zelf aan het kruis; hij leek te weten dat de onderdrukte gedachte terugkeert op het moment zelf van haar onderdrukking’.

 In het werk lagen verschillende betekenissen verborgen: zoals Freud aangaf spotte Rops met de bekrompen visie van de maatschappij en de Kerk omtrent seksualiteit. Maar de vrouw aan het kruis had een bijkomende betekenis: in de periode van Rops was er een ware syfilisepidemie. Seks hebben kon evengoed de dood betekenen! Een ‘femme fatale’ in de ware zin van het woord dus.
Toen het werk voor het eerst in 1884 op de ‘Salon des XX’ werd tentoongesteld, baarde het natuurlijk het nodige schandaal. De ene zag het als een antiklerikale satire, terwijl de ander er een erotische provocatie in zag. En wat zei Rops zelf van het werk?
Hij schreef erover: ‘Dat de mensen vooral niet denken dat dit een aanval op de religie is of dat het erotisch bedoeld is. Een knappe meid kan worden geportretteerd zonder de minste zweem van wulpsheid. Wat de religie betreft, die wordt helemaal niet aangevallen.’
Maar Rops begreep natuurlijk hun bekrompenheid niet. 

Waarom moet ik nu denken aan een citaat van Dick Hein:
‘Op een dag zullen mensen opgroeien en beseffen dat het enige walgelijke aan menselijke lichamen de kleine geesten zijn die sommige mensen erin hebben ontwikkeld’.