De goochelaar. Het werk wordt toegeschreven aan het atelier van Jeroen Bosch. Het werk toont alvast veel details die wijzen op de stijl van Jeroen Bosch.

We zien een goochelaar doende. Hij houdt de mensen in de ban. Rond hem staan nog enkele trucjes die moeten aankomen, zoals een hond met narrenpakje die door de hoepel zal moeten springen. Hij heeft een korf aan zijn gordel waaruit een uil komt piepen. De uil mocht dan enerzijds een symbool van wijsheid zijn, in de middeleeuwen was het een teken van hekserij en magie (nachtdier). Idem had de kikker (op tafel) een slechte reputatie.
Mensen zijn in de ban. Hiervan maakt een geestelijke achterin de groep gebruik om een ‘beurs te snijden’. Rechts van hem een koppel. De man gevoelt het gevaar aankomen en maakt zijn vrouw hierop opmerkzaam door te wijzen naar haar halssnoer.
Eigenlijk is het een moraliserend werkje dat de mensen waarschuwt voor lichtgelovigheid. En dat brengt ons bij het idee: waren mensen daar toen zo vatbaar voor? Mijns inziens niet meer dan nu. Vandaag zijn het ufo’s, fake news, buitenaardse wezens,… Blijkbaar is het een fenomeen die eigen is aan de mens. Alleen al de term ‘bij-geloof’ verwijst ernaar, dat het alles is wat buiten het geloof is. Terwijl het geloof op zich ook geen rationele en wetenschappelijke grond heeft. Maar dat geloof wordt algemeen aanvaardt door een gemeenschap als waarheid. Onterecht, want ze zijn niet de minste bewijzen voor. Maar als je toen zoiets beweerde, werd je als ketter beschouwd of was je bezeten van de duivel.
Een prachtige voordracht rond bijgeloof vind je hierbij van Prof Braekman.